artykul modul 3d.pdf

Profesjonalny warsztat

sPecjalisty teraPii Pedagogicznej

Moduł 3

diagnoza i pomiar pedagogiczny

w pracy specjalisty terapii pedagogicznej

autor:

dr jadwiga jastrząb

Po realizacji modułu uczestnik:

posiada podstawową wiedzę na temat istoty diagnozy pedagogicznej jako integralnej części

interdyscyplinarnego postępowania diagnostycznego w rozpoznawaniu specyficznych

trudności w uczeniu się,

rozumie równorzędność ról i zadań diagnosty, terapeuty i doradcy, jakie ma spełniać specjalista

terapii pedagogicznej,

potrafi skonstruować program i plan postępowania diagnostycznego i stosować jego

odpowiednie aspekty i fazy w poszczególnych etapach sprawowania opieki i udzielania pomocy

psychologiczno-pedagogicznej,

zna kanon technik diagnostycznych, którym potrafi przyporządkować odpowiednie

narzędzia pomiaru diagnostycznego powszechnie dostępne lub skonstruowane osobiście

(testy i sprawdziany umiejętności czytania i pisania opracowane przez różnych autorów,

kwestionariusze objawów specyficznych trudności w uczeniu się),

tworzy własny warsztat diagnostyczny wyposażony w adekwatne do potrzeb metody, techniki

i narzędzia diagnostyczne.

Diagnoza w praktyce pedagogicznej

jeśli umiecie diagnozować radość dziecka i jej natężenie, możecie dostrzec, że najwyższą radość

przynosi mu pokonanie trudności, osiągnięcie sukcesu, odkrycie tajemnicy, triumf i szczęście

samodzielności, opanowania, władania. wiedza o dziecku i bezwarunkowa jego akceptacja

takim, jakie jest tu i teraz, pozwoli każdemu pedagogowi kierować się niezłomną zasadą janusza

Korczaka: Mów dziecku, że jest dobre, że chce, że potrafi .

Podmiotem w pedagogice jest człowiek i jego rozwój – od dzieciństwa do wieku dojrzałego. Każ-

dy pedagog, chcąc dobrze dostrzegać, rozumieć i rozwiązywać ważne problemy pojawiające się

w trakcie nauczania i wychowania, powinien właściwie je diagnozować i planować działania.

współczesna edukacja potrzebuje specjalisty działającego skutecznie, to znaczy kompetentnie

pod względem jakości edukacji i jej efektywności. Efektywne kompetencje ( jastrząb, Baczała

2011), jakich oczekuje się od pedagoga, rozpatrywane są w aspektach jakościowym i wyniko-

wym. Mają ujawniać się w działaniu pedagoga, który sprawnie łączy wiedzę z umiejętnościami

i wykorzystuje odpowiednie techniki pomiaru do sporządzenia profilu potrzeb edukacyjnych. we

współczesnej edukacji eksponuje się pomoc psychologiczno-pedagogiczną, której podstawę sta-

nowi odpowiednio postawiona diagnoza psychopedagogiczna, wskazująca formy działań i zalece-

nia do trafnego i skutecznego udzielania pomocy (rozporządzenie Men z dnia 17 listopada 2010

r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych

przedszkolach, szkołach i placówkach, dz.U. nr 228, poz.1487).

definicja diagnozy pedagogicznej powinna zawierać pojęcia zarówno ogólne, jak i odnoszące się

do wyznaczonego obszaru tematycznego, gdyż jest to metoda działania, która ma zastosowanie

praktyczne. wyniki pomiaru powinny być podstawą planowania, programowania, monitorowania

i ewaluacji zoptymalizowanego procesu edukacji, wychowania i pomocy psychologiczno-

pedagogicznej, w tym terapii pedagogicznej.

Moduł 3

Diagnoza i pomiar pedagogiczny w pracy specjalisty terapii pedagogicznej

specjalista zajmujący się terapią pedagogiczną powinien znać, rozumieć i adekwatnie stosować

pojęcia diagnostyka i diagnoza w ujęciu ogólnym, a także w odniesieniu do ściśle określonej

tematyki badawczej. zajmując się terapią pedagogiczną, nauczyciel pełni szereg specjalistycznych

ról, w których jest diagnostą, terapeutą i doradcą ( jastrząb, Baczała 2011).

Zadania diagnosty: rozpoznawanie istoty, uwarunkowań i skutków badanej sprawy,

projektowanie konkretnych rozwiązań, prognozowanie efektów oraz weryfikacja trafności

diagnozy i zaleconych działań postdiagnostycznych.

Zadania doradcy : służy radą, wskazuje drogi postępowania, towarzyszy w rozwiązywaniu

problemów, dokonywaniu wyborów, podejmowaniu decyzji przez jednostki czy grupy osób

oczekujących pomocy, ale nie wyręcza i nie zastępuje ich w rozwiązywaniu problemów.

Zadania terapeuty: otaczanie ucznia szczególną troską, udzielanie mu koniecznej pomocy

w różnych zakresach, wspieranie i towarzyszenie w samodzielnym przezwyciężaniu

trudności i rozwiązywaniu problemów, ochrona przed niepowodzeniem przez korygowanie

nieprawidłowości, kontrolowanie przebiegu całego procesu, ocenianie jego efektów.

Każdy specjalista zajmujący się terapią pedagogiczną szuka odpowiedzi na podstawowe pytania:

Co robić, żeby uczeń z trudnościami odnosił sukcesy na równi z innymi uczniami?

Co robić, żeby ustrzec ucznia przed niepowodzeniami szkolnymi?

Co robić, gdy uczeń ujawnia specjalne potrzeby edukacyjne i/lub wychowawcze, jak mu pomóc,

jak wyrównywać jego szanse edukacyjne i społeczne?

Każde z tych pytań akcentuje konieczność działań zmierzających do stworzenia procesowi uczenia

się odpowiednich warunków, zapewniających jego niezakłócony przebieg i efektywne wyniki.

takich działań domaga się współczesny nurt pomocy psychologiczno-pedagogicznej, preferowany

przez Ministerstwo edukacji narodowej (trochimiak, 2010).

jeżeli specjalista chce rzetelnie rozwiązywać problemy, zaspokajając czy też kompensując

specjalne potrzeby edukacyjne uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, to w swoim

postępowaniu nie może kierować się rutyną i intuicją, ani samą wiedzą o nauczaniu czytania

i pisania czy trudnościach w uczeniu się. Musi stosować wiedzę o rozwoju człowieka i jego

zachowaniu, by praktyka pedagogiczna wiązała się z teorią rozwoju i uczenia się. dzięki temu

odkryje, że istnieją możliwości indywidualizowania nauczania i wychowania, a co za tym idzie,

udzielania koniecznej pomocy specjalistycznej.

PRZEANALIZUJ

zapoznaj się z dokumentem Podniesienie efektywności kształcenia ucz-

niów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi . Materiały dla nauczycieli

(punkt 4. na s. 10–11) i zastanów się, jakie zadania zostały zaplanowane

dla nauczycieli, jaka jest ich kolejność oraz w które z nich może lub powi-

nien zaangażować się terapeuta z uwzględnieniem podanych w pierwszym

rozdziale klasyfikacji (diagnosta, doradca, terapeuta).

Moduł 3

Diagnoza i pomiar pedagogiczny w pracy specjalisty terapii pedagogicznej

Diagnoza w ujęciu teoretycznym

Diagnostyka to dziedzina wiedzy zajmująca się teorią i praktyką diagnozowania. Koncentruje

się na uściśleniu celu i przedmiotu diagnozy, na zasadach konstruowania i stosowania koncepcji

oraz procedur i narzędzi badawczych, stanowiąc tym podstawę wyjściową do różnych warsztatów

diagnostycznych.

Diagnoza to pojęcie wywodzące się z greckiego słowa diagnosis (rozpoznanie, rozróżnienie),

które obejmuje istotę i uwarunkowania złożonego stanu rzeczy na podstawie cech (objawów)

i w oparciu o znajomość ogólnych praw panujących w danej dziedzinie. diagnoza jako proces

składa się z diagnoz cząstkowych (ziemski 1970), które znajdują zastosowanie w diagnozie

psychopedagogicznej specyficznych trudności w uczeniu się, w tym ryzyka dysleksji rozwojowej.

stanowią one główny trzon wielofazowej procedury diagnostycznej ( jastrząb 2003).

Klasyfikacja faz diagnozy:

• diagnozaklasyfikacyjna , typologiczna zalicza dane zjawiska lub stan do określonej klasy lub

typu zjawisk na podstawie występowania charakterystycznych objawów, czyli symptomów,

pozwala odpowiedzieć na pytanie: co to jest?

• diagnozagenetyczna , etiologiczna rozpatruje badane zjawisko lub stan rzeczy w kategoriach

genezy, czyli przyczyn, które je spowodowały na podstawie ustalenia zależności przyczynowo-

skutkowej, pozwala odpowiedzieć na pytanie: jakie jest źródło tego, co jest ?

• diagnozafazy określa stadium zaawansowania badanego zjawiska w chwili diagnozowania,

czyli „na tu i teraz”, odpowiadając na pytanie: jaki jest aktualnie stopień, zakres i kierunek

rozbieżności między tym co jest, a tym co być powinno?

• diagnozaznaczenia wyjaśnia w kontekście otaczającej rzeczywistości istotę wpływu danego

zjawiska na obecną sytuację, odpowiadając na pytanie: co z tego wynika, a więc jakie są

skutki i dalsze konsekwencje, czyli wtórne następstwa pierwotnych zdarzeń?

• diagnoza prognostyczna przewiduje alternatywnie: z jednej strony główne tendencje

rozwojowe diagnozowanego problemu, z drugiej tendencje blokujące, hamujące, nawet

pogłębiające niekorzystny stan rzeczy, odpowiadając na pytanie: co, kiedy, dlaczego i jak

może nastąpić?

• diagnoza różnicowa porównuje stan obecny z przeszłością i oczekiwaniami, odpowiada

na pytanie: czy i co, jak i na ile się zmieniło pozytywnie, bądź negatywnie albo pozostaje

niezmienne?

• diagnoza weryfikująca sprawdza trafność początkowego rozpoznania, skuteczność

wnioskowania i zastosowanych rozwiązań, koryguje błędy, uzupełnia niedociągnięcia,

odpowiada na pytanie: jaki stopień trafności i zarazem prawdy zawiera diagnoza, a na ile jest

mylna, nieprawdziwa?

wielofazowość diagnozy dowodzi, iż jest postępowaniem kompleksowym i proceduralnym, które

staje się procesem zorganizowanego działania, zwanym diagnozowaniem .

Moduł 3

Diagnoza i pomiar pedagogiczny w pracy specjalisty terapii pedagogicznej

diagnozowanie to rozpoznawanie istoty, uwarunkowań i skutków złożone-

go stanu rzeczy na podstawie jego cech, w oparciu o znajomość ogólnych

prawidłowości panujących w danej dziedzinie, oraz na racjonalnym projek-

towaniu konkretnych rozwiązań.

SPRAWDŹ SIĘ

określ, na czym polega różnica między diagnostyką a diagnozą.

Diagnoza pedagogiczna

diagnoza pedagogiczna stosowana w procesie edukacji i wychowania definiowana bywa najczęściej

jako celowy, precyzyjny opis danego stanu rzeczy, powiązany z wyjaśnieniem jego genezy oraz

mechanizmów warunkujących daną sytuację. znaczy to, że diagnoza nie polega jedynie na

opisywaniu samych stanów rzeczy, ale obejmuje ich klasyfikowanie do określonych kategorii,

typów i cech w oparciu o zewnętrzną obserwację oraz o pomiar tych cech u poszczególnych osób

lub ich grup.

w przypadku diagnozowania specyficznych trudności w uczeniu się, w tym ryzyka dysleksji czy

dysleksji rozwojowej, punktem wyjścia i odniesienia są: z jednej strony obowiązujące definicje tych

zjawisk pedagogicznych, a z drugiej standardy psychorozwojowe gotowości szkolnej oraz osiągnięć

edukacyjnych w nauce czytania i pisana, które procedurze diagnostycznej nadają określoną formę

( jastrząb 2002).

Przykład wykorzystania wybranych definicji:

Podejściepsychologiczne o charakterze bardzo ogólnym wskazuje na patomechanizm i warunki

przebiegu procesu uczenia się oraz jego wyniki.

Specyficznetrudnościwuczeniu się to „termin odnoszący się do zaburzonego funkcjonowania

dziecka w szkole, gdy jego postępy edukacyjne pozostają na poziomie istotnie niższym niż

oczekiwany ze względu na: wiek życia, sprawność intelektualną mieszczącą się w granicach

normy, sprzyjające rozwojowi warunki środowiskowe i dydaktyczne” (Bogdanowicz 1996).

Specyficzna rozwojowa dysleksja to zaburzenie manifestujące się trudnościami w nauce

czytania mimo stosowanych konwencjonalnych metod nauczania, normalnej inteligencji

i sprzyjających warunków społeczno-kulturowych. jest spowodowana zaburzeniami rozwoju

podstawowych zdolności poznawczych, które uwarunkowane są konstytucjonalnie (langmeier

i Matejček, w: Bogdanowicz 1984).

Ryzyko dysleksji – termin stosuje się wobec dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym,

wykazujących wybiórcze zaburzenia w rozwoju psychoruchowym, które to zaburzenia mogą

warunkować wystąpienie specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. termin stosuje się również

w odniesieniu do uczniów zerówki i klasy pierwszej, którzy napotykają na pierwsze, lecz nasilone

trudności w nauce – pomimo inteligencji w normie, dobrze funkcjonujących narządów zmysłu,

właściwej opieki wychowawczej i dydaktycznej w domu oraz szkole (Bogdanowicz 2005).

Moduł 3

Diagnoza i pomiar pedagogiczny w pracy specjalisty terapii pedagogicznej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: