PRALKA.pdf

cz. 49

PRALKA

CZYSTA SATYSFAKCJA

Australopitek i Homo habilis – człowiek

pierwotny

Homo erectus – człowiek wyprostowany

Homo sapiens – człowiek rozumny

Człowiek z Cromagnon

Pierwsze wyraźne przejawy tzw. kultury

rolnej – uprawy, co pociąga za sobą po-

czątki osiadłego trybu życia (Mezopotamia,

Azja Wschodnia, Meksyk, Peru).

Pojawia się: pismo, koło, żagiel, wytop me-

tali z rud.

Umiera geniusz nieskrępowanej myśli –

Leonardo da Vinci, pozostawiając po sobie

ok. 7000 stron notatek zawierających po-

mysły i wynalazki.

Prawdopodobnie w Anglii przyznano pier-

wszy patent dotyczący prania i urządzeń

do prania.

W styczniowym wydaniu angielskiego

poradnika „The Gentle-

men’s Magazine” za-

mieszczono rysunek

przedstawiający urzą-

dzenie do prania.

3 000 000 lat p.n.e.

2 000 000–1 500 000 lat p.n.e.

350 000–250 000 lat p.n.e.

ok. 10 000 lat p.n.e.

ok. 8 000 lat p.n.e.

Piotr Kawalerowicz

w IV tysiącleciu p.n.e.

p.n.e. /n.e.

V 1519 r.

Jedną z najbardziej ludzkich, spo-

śród wielu charakterystycznych

dla człowieka cech, jest ciekawość .

W połączeniu z uporem, pracowi-

tością i dociekliwością często była

źródłem odkryć – zarówno tych po-

pychających cywilizację do przodu,

jak i tych, które na lata pogrążały ją

w mrokach. Jaka jest historia wyna-

lazków i odkryć, skąd się brały, kto

i gdzie ich dokonywał, jaki był ich

dalszy los i wpływ na cywilizacje?

1691 r.

1752 r.

PRALKA

W starożytności ubrania prano po-

przez uderzanie nimi o skały lub pociera-

nie ich np. szorstkim piaskiem. Odspojo-

ny w ten sposób brud następnie spłuki-

wano (wypłukiwano) z materiału w po-

bliskich strumieniach lub rzekach. Naj-

prawdopodobniej już wtedy, w krajach

bardziej rozwiniętych cywilizacyjnie, do

prania używano pierwszych środków pio-

rących w postaci prymitywnego rodzaju

mydła. Ślady starożytnego mydła w pos-

taci prochów z tłuszczem (pochodzącym

ze zwierząt ofiarnych) odnaleziono u pod-

nóża wzgórza Sapo w Rzymie. Najstar-

szym przyrządem przeznaczonym do pra-

nia była tarka – deska z rowkami służąca

do szorowania.

Proces prania na począt-

ku był bardzo czaso- i praco-

chłonny. Pranie aż do uspraw-

nienia procesu przez częścio-

we jego zmechanizowanie,

a następnie zautomatyzowa-

nie było czynnością wymaga-

jącą dużego nakładu pracy,

siły i cierpliwości. Często

przyniesienie wody, nagrzanie

jej, mieszanie, wylewanie, płu-

kanie itp. czynności zajmowa-

ły gospodyniom cały dzień.

Na przełomie XIX i XX w., gdy

prace domowe miały swój ty-

godniowy rytm, dniem prania

był poniedziałek, potocznie

nazywany przez to niebieskim

(ang. „Blue Monday”).

Prosty drewniany przy-

rząd do prania. Podczas

prania należało nim po-

cierać wilgotny i namydlo-

ny materiał.

Henry Sidgier uzyskał brytyjski patent na

drum washer – urządzenie do prania.

W Ameryce Północnej Nathaniel Briggs

z New Hampshire uzyskuje patent zatytu-

łowany: „Clothes Washing” (pranie mate-

riału/ubrań). Ponieważ biuro patentowe

strawił pożar, nie wiadomo na czym ten

wynalazek polegał.

James King skonstruował pierwszą pralkę

z bębnem. Była napędzana ręcznie, ale za-

sada działania tej pralki znacznie odbiega-

ła od naśladowania

ręcznych czynności.

Urządzenie zapre-

zentowano na Świa-

towej Wystawie

w Londynie pod

nazwą MacAlpine.

Hamilton Smith

opatentował pralkę

rotacyjną.

Po raz pierwszy do

pralki dodano wyży-

maczkę.

1782 r.

1797 r.

1851 r.

1858 r.

1861 r.

Pralka typu dolly

z drewnianym zbior-

nikiem i kołem za-

machowym.

1874 r.

William Blackstone zbudował pierwszą pralkę przezna-

czoną do pomocy gospodyni domowej. Urządzenie pow-

stało jako prezent urodzinowy dla jego żony. Pralka wy-

konana była z drewna. Pranie odbywało się w wodzie

z rozpuszczonym mydłem. Drewniane elementy wew-

nątrz bębna uderzały brudne ubrania.

Mechanizacja technik prania poprzez tarcie/szorowanie.

Powstają proste urządzenia przenośne.

George T. Sampson uzyskuje amerykański patent na su-

szarkę do materiału. Urządzenie wykorzystywało wenty-

lator i ciepło z pieca.

Frederick Louis Maytag rozpoczyna działalność w branży

urządzeń do prania odzieży.

Maytag Corporation zaczyna produkcję pralek z drewnia-

nym bębnem z napędzanym

ręcznie kołem zamachowym.

Firma Hurley Machine Compa-

ny z Chicago wprowadza na

rynek pierwszą pralkę z napę-

dem elektrycznym o nazwie

Thor. Urządzenie skonstruował

Alva J. Fisher.

1885 r.

1892 r.

1907 r.

1908 r.

Tarka do prania – przykład wczesnej

mechanizacji procesu prania. Ubranie

umieszczano pomiędzy naczyniem

a ramką wewnątrz naczynia. Następnie

poruszanie ramką powodowało, że ma-

teriał ocierał się o dwie sąsiadujące

żebrowane powierzchnie. Brak koniecz-

ności zanurzania dłoni w wodzie dawał

dodatkową korzyść – można było prać

w znacznie wyższej temperaturze.

Pierwsza pralka elektryczna miała

zbiornik bębnowy z galwanizowa-

nym naczyniem.

1909 r.

Amerykańska firma Maytag

wprowadza na rynek swoją

pierwszą pralkę napędzaną sil-

nikiem – „The Hired Girl was-

her”.

Pod koniec lat 90. XIX w. producenci wytwarzali też

urządzenia do prania wyposażone w kilka dzwonów

zasysających połączonych przekładniami z dźwignią.

Do prania wykorzystywano też specjal-

nego „nurka” (dzwon), którego ruch

wytwarzał ssanie. Powstające podciś-

nienie wymuszało ruch wody ze środ-

kiem piorącym przez włókna tkaniny.

Po upraniu ubrań, aby pozbyć się nad-

miaru wody, kobiety musiały ręcznie

skręcać części garderoby, by wycisnąć

zbędną wodę. Żeby to ułatwić, skon-

struowano ręczne wyżymaczki. Ubra-

nia były prasowane pomiędzy dwoma

równoległymi wałkami wykonanymi ze

zwulkanizowanej gumy. Nacisk mię-

dzy wałkami mógł być zmieniany przez

regulację naciągu sprężyny. Wał korbowy z systemem przekładni przekształcał ruch

obrotowy ramieniem korby w ruch obrotowy wałków wyżymaczki.

Tarka do prania ręcznego wyko-

nana z aluminium.

Przed mechanizacją prania,

ubrania były poruszane przez kołysa-

nie naczyniem (tzw. pranie oscylacyj-

ne) lub mieszanie za pomocą solidne-

go kija zakończonego mieszadłem –

łapą składającą się z kilku drewnia-

nych palców (tzw. dolly). Mechaniza-

cja usprawniła ten proces. W XIX w.

napędzana ręcznie pralka wyposażo-

na została w koło zamachowe, które

wprawiało mieszadło w ruch wirowy

(w prawo bądź w lewo), mieszając

wodę oraz popychając zanurzone

w niej ubrania. Wprowadzony nieco

później mechanizm zębaty umożliwił

dolly dodatkowe ruchy też w osi pio-

nowej.

Przyjmuje się, że wynalazcą pral-

ki był Amerykanin James

King, który w 1851 r.

uzyskał patent na pier-

wszą pralkę bębnową.

Jego urządzenie wpraw-

dzie napędzane było

ręcznie, ale kształtem

przypominało już współ-

czesne pralki. W 1858 r.

Hamilton Smith konstru-

uje pralkę rotacyjną (ob-

rotową). Jednak praw-

dziwą rewolucję przyno-

si wynalezienie w 1899 r.

silnika elektrycznego.

Na początku XX w. kon-

struktor Alva J. Fisher

pracujący dla firmy Hur-

ley Machine Company

z Chicago konstruuje

pierwszą pralkę napę-

dzaną silnikiem elek-

trycznym, nazwaną Thor.

Od tego momentu

ewolucja pralki nabiera

tempa: drewniane zbior-

niki zastąpiono metalo-

wymi, pojawiają się ko-

lejne udoskonalenia, do-

dawane są różne nowe

funkcje. Konstruktorzy eksperymentują

z nowymi koncepcjami i rozwiązaniami

konstrukcyjnymi jak np.: poziome lub

pionowe ustawienie bębna, zmienna

liczba obrotów itp. W efekcie powstają

pralki półautomatyczne. Pralka z 1934

r. już sama regulowała temperaturę,

dozowała proszek i płukała. W 1937 r.

w USA zbudowano pierwszą progra-

mowaną pralkę automatyczną wyko-

nującą takie czynności jak: pranie, płu-

Firma Maytag wprowadza swój pierwszy model

pralki z napędem elektrycznym – „The Swinging

Wringer washer”. Model wyposażono w odłączaną

wyżymarkę.

W USA niedaleko jeziora Michigan bracia Upton

zakładają Upton Machine Company, firmę mającą

produkować napędzane elektrycznie pralki. Z cza-

sem firma zmieni nazwę na Whirlpool Corporation.

Maytag dostarcza na rynek pralkę „The Multi Motor

washer” napędzaną silnikiem spalinowym przezna-

czoną dla gospodarstw na terenach niezelektryfiko-

wanych.

Na rynek trafiają pierwsze elektryczne suszarki do

ubrań.

Rinso wynajduje sproszkowane detergenty do do-

mowego użytku. Pozwala to skuteczniej oddzielać

brud bez konieczności szorowania/tarcia. Wynala-

zek przyczynia się do zaniku elektrycznych pralko-

-tarek.

Na rynek trafia pralka z komorą prania wy-

konaną z aluminium. Jest trwała i odporna

na rdzę. Producent: Maytag

Firma Maytag przedstawia „The Gyrafoam

washer”, pierwszą pralkę z tzw. agitato-

rem. Urządzenie zamiast mieszać ubrania

w wodzie wymusza przepływ wody przez

tkaninę. Umożliwia to pranie delikatnych

tekstyliów/tkanin.

1911 r.

1915 r.

1918 r.

1920 r.

1922 r.

Pralka z 1924 r. napędzana silnikiem elektrycz-

nym działająca na zasadzie późniowej.

Pralka z 1927 r. firmy Beatty Brothers z tzw.

agitatorem.

Producenci tworzą ulepszone wersje pra-

lek oscylujących napędzanych ręcznie.

Operator, naprzemiennie pchając lub ciąg-

nąc dźwignię zamoco-

waną do naczynia,

wprawiał w ruch znaj-

dujące się w nim wodę

i ubranie. W kołysaniu

naczyniem pomagały,

zamocowane do niego

oraz konstrukcji ramy,

sprężyny. Dodatkowo ruch wody

wewnątrz naczynia wzmagały

znajdujące się tam przegrody,

które wymuszały przepływ wody

po linii ósemki.

1930 r.

Ręczna pralka oscylacyjna z 1930 r.

Miała tę zaletę, że można ją było

obsługiwać siedząc.

John W. Chamberlain z Bendix Aviation Corporation

konstruuje maszynę, która pierze, płucze i sama wy-

pompowuje wodę z ubrań w jednym cyklu.

ok. 1930 r.

Do przygotowania kalendarium

wykorzystano materiały źródłowe:

www.wikipedia.org

1934 r.

W Stanach Zjednoczonych

powstała pierwsza pralka au-

tomatyczna. Posiadała możli-

wość zmiany długości czasu

prania, płukania i odwirowa-

nia, a także regulację tempera-

tury wody i szybkości obrotu

bębna.

kanie, odwirowanie oraz czasowe

programowanie czynności ustawienia

temperatury wody czy szybkości obro-

tów. Z czasem pralki półautomatyczne

zostają wyparte przez automatyczne.

W 1951 r. zostaje wyproduko-

wana w Europie pierwsza pralka au-

tomatyczna. 27 lat później powstaje

pierwsza pralka sterowana przez mi-

kroprocesor.

Współczesne pralki są konstru-

owane tak, aby zminimalizować ich

negatywny wpływ na środowisko na-

turalne. Już na etapie projektowania

optymalizowany jest zarówno proces

produkcji, jak i przyszłej eksploatacji.

Ulepszane są m.in. parametry doty-

czące efektywności procesu prania,

obejmujące m.in. redukcję konsumpcji

energii elektrycznej, zużycia wody czy

chemicznych środków piorących.

1934 r.

Pralka ręczna piorąca za

pomocą tarcia specjal-

nych szorstkich szczotek.

Laundromat.

Z przymrużeniem oka

1937 r.

W Fort Worth w Teksasie (USA) uruchomiono pierwszą pral-

nię samoobsługową (tzw. laundromat) prowadzoną przez An-

drew Cleina. Interesanci używali systemu płatności moneta-

mi.

W USA pod marką

Bendix wprowadzono

na rynek pierwszą

programowaną pral-

kę automatyczną –

samodzielnie wyko-

nującą czynności:

prania, płukania, od-

wirowania. Urządze-

nie pozwalało też na

czasowe zaprogramo-

wanie czynności, us-

tawienie temperatury

wody czy szybkości

obrotów. Ponieważ bęben nie miał amortyzacji zawieszenia,

aby zapobiec jej przemieszczaniu, należało ją zamocować do

podłogi.

Firma będąca poprzednikiem Whirlpool Corporation wprowa-

dza na rynek pierwsze pralki automatyczne ładowane od gó-

ry tzw. „top-loading”.

Na rynek trafia udoskonalony model w pełni zautomatyzowa-

nej, ładowanej od frontu, pralki Be ndix Deluxe w cenie 249,50 $.

Firma General Electric prezen-

tuje swój pierwszy model pralki

automatycznej ładowanej od

góry. Konstrukcja zawiera wiele

rozwiązań stosowanych współ-

cześnie.

W USA firma Maytag wprowa-

dza na rynek

pralkę automa-

tyczną.

W 1940 r. 60%

z 25 milionów

zelektryfiko-

wanych gos-

podarstw

w USA posia-

da pralkę!

Pralki reklamowano hasłem: „Wolność

dla kanadyjskich gospodyń”.

1947 r.

1949 r.

Wnętrze bębna współczesnej amerykańskiej

pralki ładowanej od góry – pośrodku widoczny

jest tzw. „agitator”.

Firma Westinghouse prezentuje urządzenie umożliwiające zarówno

pranie, jak i suszenie ubrań.

Pierwsze pralki automatyczne pojawiają się w Europie.

W Polsce minister przemysłu maszynowego powołał do życia Zakła-

dy Metalowe „Zakrzów”, które miały wytwarzać drobne części me-

talowe. W 1966 r. zmieniono ich nazwę na Zakłady Metalowe Polar.

Pralki z funkcją odwirowania wyprzedzają w popularności tradycyj-

ne wyżymaczki.

W Polsce Polar, po podpisaniu umowy z jugosłowiańską firmą Go-

renje, rozpoczął produkcję pralek automatycznych. Wyprodukowano

wtedy 1400 pralek. Trzy lata później fabryka wytwarzała już ponad

32 tys. pralek.

1950 r.

1951 r.

1952 r.

1953 r.

1971 r.

Pralka z dodatkową funkcją

suszarki.

Automat pralniczy, do którego początkowo klienci odnosili się nieufnie,

stał się marzeniem niemal każdej polskiej rodziny.

W fabryce Polar, po podpisaniu umowy z zachodnioniemiecką firmą

Blomberg, rozpoczęto produkcję kolejnego typu pralki: P 565.

1976 r.

7 grudnia 1979 „Polar”, czasopismo

samorządu robotniczego ZZSD Pre-

dom Polar, na pierwszej stronie ogło-

sił: „W dniu wczorajszym z taśm

montażowych Zakładu Produkcji

Sprzętu Pralniczego zeszła milionowa

pralka automatyczna. (...) Osiągnęliś-

my ten sukces wieloletnią pracą całej

załogi”.

Frania – elektryczna pralka

wirnikowa, niezwykle popular-

na w Polsce od lat 60.

Polar PS 663 Bio „Superauto-

mat” z 1986 r.

W firmie Miele powstaje pierwsza

pralka sterowana mikroprocesorem.

1978 r.

Angielski wynalazca James Dyson zaprojekto-

wał pralkę o dwóch cylindrach obracających się

w przeciwnych kierunkach. Taka konstrukcja

miała zwiększyć skuteczność prania i skrócić

czas.

Polar został przejęty przez światowego pro-

ducenta sprzętu gospodarstwa domowego –

Korporację Whirlpool. Jesienią 2007 roku Whirl-

pool przeniósł produkcję pralek do fabryki

w Popradzie na Słowacji. We wrocławskim Po-

larze produkowane są teraz chłodziarki i zmy-

warki.

Firma Sanyo wprowadza na rynek pralkę

„Aqua”. W pralce

zastosowano m.in.

proekologiczny sys-

tem optymalizujący

zużycie wody.

Część wody po uz-

datnienu (oczysz-

czanie ozonem) jest

wykorzystywana

ponownie.

ok. 1998 r.

Na obszarach wiej-

skich m.in. w Polsce

jeszcze kilkadziesiąt

lat temu do prania

używano miednicy

oraz specjalnego

kielicha ze spręży-

ną, który tworzył

podciśnienie zwięk-

szając skuteczność

prania.

2001 r.

2006 r.

Model AWD-AQ1 – Pralka do elimino-

wania zapachów i bakterii wykorzystuje

ozon. Może zatem prać bez wody.

Typowe dla Ameryki

pralki ładowane

od góry.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: