Wieża w Stołpiu.pdf

Wieża w Stołpiu

Autor: Rafał Szostak

Data publikacji: 29.11.07 | Ostatnia modyfikacja: 29.11.07

Tajemnicza wieża w Stołpiu, najstarsza budowla po prawej stronie Wisły, wciąż nie chce

odkryć swojej tajemnicy. Sam prof. Andrzej Buko po ostatnich badaniach archeologicznych

stwierdził, że wieża w Stołpiu (15 km od Chełma) jest o wiele bardziej tajemnicza, niż się to

może wydawać.

Nie wiadomo na pewno ile ma lat, ani czemu służyła. Badania radiowęglowe wskazują, że

powstała w XII wieku i istniała tylko jedno stulecie. W 1370 roku została zniszczona przez

Tatarów i od tego czasu jej widok się nie zmienił. Jednak nie brakuje też twierdzeń, że wieża

ma tysiąc lat.

Na pewno nie była grodem obronnym. Raz, że niedaleko był potężny (oparł się Tatarom) gród

chełmski, dwa, że szerokie okna wcale nie przypominają strzelnic, a w pobliżu nie znaleziono

śladów ani fosy ani murów obronnych.

Mógł tu być mały klasztor eremitów, ale tą tezę z kolei wyklucza bliskość Chełma i fakt, że

stoi przy ważnym szlaku z zachodu Europy na Ruś. A eremici budowali swe klasztory w

odosobnieniu. Trzy, że klasztory eremickie były z założenia surowe. Tymczasem na

najwyższej kondygnacji znajduje się kaplica, zbudowana z rozmachem, z glazurowana

podłogą. Kwadratowa wieża o bokach 6,3 i 5,7 metra ma 17 metrów wysokości i trzy

kondygnacje. Ale kiedyś było ich 4 lub 5. Wejście znajdowało się nie na dole, lecz na

dzisiejszej najwyższej kondygnacji. Mieściła się tam kaplica w kształcie krzyża greckiego o

glazurowanej podłodze. Ciekawe, że na zewnątrz wieża jest kwadratowa a wewnątrz okrągła.

Wybitny archeolog, prof. Andrzej Buko przypuszcza, iż wieża powstała w jednym tylko celu;

aby umieścić tu jedną osobę, która z różnych względów musiała być równocześnie na

odosobnieniu, ale i pod ścisłą kontrolą. Na tą tezę wskazuje też fakt, że wieża powstała w

iście błyskawicznym tempie. A to oznacza, że wzniósł ją ktoś bardzo zamożny. Jej

mieszkańcem mógł być ktoś, kto co prawda przestał się liczyć w polityce, ale mógł być

poważnym zagrożeniem dla władcy. Wtedy, gdy wieża powstała, takich osób było wiele,

zarówno po polskiej, jak i ruskiej stronie. Okolice Chełma były wówczas zachodnimi

rubieżami Rusi. Możliwe więc, że któryś z książąt ruskich zesłał tu swojego konkurenta do

tronu, przy okazji podrzucając kukułcze jajo pobliskim Polakom. Możliwe też, że wieża w

Stołpiu miała służyć matce króla Daniela, która po śmierci swego męża Romana Halickiego

wstąpiła do zakonu w nieznanym odosobnionym miejscu. Możliwe, że było nim Stołpie.

W Polsce ani całej strefie łacińskiej próżno szukać podobnego obiektu. Są natomiast

powszechnie spotykane w kulturze bizantyjskiej (najbliższa jest w odległym o ok. sto

kilometrów Włodzimierzu Wołyńskim). To potwierdzałoby tezę o ruskim rodowodzie wieży.

Najprawdopodobniej wieżę zbudowano na rozkaz księcia Romana Halickiego, a przebudował

ją jego syn, król chełmski Daniel. Stolicę księstwa halickiego przeniósł właśnie do Chełma.

Raz, że Halicz był spalony przez Tatarów, dwa, by być jak najdalej od Złotej Ordy, której

władzę formalnie uznawał (faktycznie szykował wyprawę przeciwko Tatarom). Korone

królewską przesłał mu papież Innocenty IV.

Za czasów słowiańskich musiało tu być święte miejsce. U podnóża wieży bije bowiem źródło,

do dziś uważane przez mieszkańców może nie za cudowne, ale na pewno dostarczające

najwspanialszej wody w okolicy.

A podobnych wież w okolicach Chełma było więcej. Druga była w Bieławinie (dziś dzielnica

Chełma). W minionym stuleciu została z niej tylko jedna ściana, którą w 1944 roku Niemcy

wysadzili. Ta miała podobną konstrukcję co stołpecka, ale najwyższa kondygnacja była

jeszcze bardziej reprezentacyjna.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: