ABC wynagradzania za pracę w godzinach nadliczbowych.pdf

ABC wynagradzania za pracę w godzinach nadliczbowych

1. Pojęcie pracy nadliczbowej i zasady wynagradzania za tę pracę

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a takŜe ponad przedłuŜony dobowy

wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Jest ona dopuszczalna tylko w sytuacjach

wyjątkowych. Pracodawca moŜe ją zlecić w razie zaistnienia okoliczności wymienionych w art. 151 § 1 K.p., czyli w sytuacji gdy:

zachodzi konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony Ŝycia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo

usunięcia awarii,

występują szczególne potrzeby pracodawcy, z tym Ŝe wówczas praca w godzinach nadliczbowych jest limitowana (nie moŜe przekroczyć

150 godzin w roku kalendarzowym, chyba Ŝe przepisy płacowe obowiązujące u pracodawcy określają inną liczbę godzin nadliczbowych w

roku kalendarzowym).

Regulacje art. 151 § 4 K.p. pozwalają na ustalenie wyŜszego limitu godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym. Ograniczeniem jest maksymalny

tygodniowy czas pracy danego pracownika, który nie moŜe przekroczyć łącznie z godzinami nadliczbowymi przeciętnie 48 godzin w przyjętym

okresie rozliczeniowym (art. 131 § 1 K.p.). W praktyce zatem wskazany limit moŜe być zwiększony w skali roku do około 380 godzin.

Za godziny pracy przepracowane ponad normę, zarówno dobową jak i średniotygodniową, naleŜy wypłacić pracownikowi przede wszystkim

normalne wynagrodzenie za wykonaną pracę (art. 80 K.p.). Ponadto stosownie do art. 151 1 § 1 K.p., oprócz normalnego wynagrodzenia przysługuje

dodatek w wysokości:

100% wynagrodzenia , jeśli godziny nadliczbowe przypadają w nocy albo w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy,

zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy albo w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w

niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,

50% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w kaŜdym innym dniu niŜ wymienione powyŜej.

Dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia przysługuje pracownikowi równieŜ za kaŜdą godzinę z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej

normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba Ŝe przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych,

za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej powyŜej.

Przykład 1

Pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy (codzienna praca przez 5 dni w tygodniu od 7 00 do 15 00 ) wykonywał pracę przez 3 dni

ostatniego tygodnia sierpnia przez 10 godzin (od 7 00 do 17 00 ). Za kaŜde 2 godziny przekraczające normę dobową otrzymał wynagrodzenie z 50%

dodatkiem.

Przykład 2

Inny pracownik zatrudniony przy pracy zmianowej świadczył pracę w sierpniu br. dwukrotnie w godzinach od 14 00 do 24 00 (zamiast do 22 00 ). Pora

nocna w firmie została wyznaczona między godziną 22 00 a 6 00 . Za kaŜde 2 godziny nadliczbowe przekraczające normę dobową przypadające w porze

nocnej pracownik otrzymał wynagrodzenie ze 100% dodatkiem.

NaleŜy wspomnieć, Ŝe uregulowania kodeksowe ustalają minimalne wysokości dodatków jakie pracodawcy są obowiązani wypłacać pracownikom

za pracę w godzinach nadliczbowych. Regulaminy wynagradzania lub układy zbiorowe pracy mogą zawierać rozwiązania korzystniejsze dla

zatrudnionych.

Regulacje prawa pracy jednoznacznie nie wskazują jakie składniki obejmuje pojęcie "normalne wynagrodzenie", o którym jest mowa w art. 151 1 § 1

K.p. Kwestię tę rozstrzygnięto w orzecznictwie. Stosownie do wyroku Sądu NajwyŜszego z dnia 3 czerwca 1986 r. (sygn. akt I PRN 40/86, OSNC

1987/9/140), przez " normalne wynagrodzenie" naleŜy rozumieć wynagrodzenie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie. W skład

tego wynagrodzenia wchodzi wynagrodzenie zasadnicze wynikające ze stawki osobistego zaszeregowania oraz dodatkowe składniki wynagrodzenia

o charakterze stałym, jeśli na podstawie obowiązujących u pracodawcy przepisów płacowych pracownik ma prawo do takich dodatkowych

składników. MoŜna do nich zaliczyć premie oraz dodatki takie jak np.: funkcyjny, staŜowy, za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia, za

znajomość języków obcych. W przypadku pracowników wynagradzanych tylko prowizyjnie będzie to prowizja wypracowana zarówno w godzinach

rozkładowych, jak i w godzinach przekraczających normy czasu pracy.

Natomiast podstawą do wyliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych jest wynagrodzenie pracownika wynikające z jego

osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeśli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy

określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia (np. przy wynagrodzeniu prowizyjnym) - art. 151 1 § 3 K.p.

Sąd NajwyŜszy w uchwale podjętej w składzie siedmiu sędziów w dniu 30 grudnia 1986 r. (sygn. akt III PZP 42/86, OSNC 1987/8/06) stwierdził, Ŝe

wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania, obejmuje oprócz wynagrodzenia zasadniczego równieŜ dodatek

funkcyjny. Ostatnio jednak pogląd ten uległ istotnej zmianie. Z uchwały Sądu NajwyŜszego z dnia 3 kwietnia 2007 r. (sygn. akt II PZP 4/07)

wynika, Ŝe w pojęciu wynagrodzenia zasadniczego nie mieszczą się Ŝadne dodatki. W tej sytuacji 50% i 100% dodatek za pracę nadliczbową jest

naliczany tylko od wynagrodzenia zasadniczego.

W uzupełnieniu naleŜy wyjaśnić, Ŝe dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych nie przysługuje pracownikowi w razie udzielenia mu czasu

wolnego od pracy w zamian za czas przepracowany ponad ustaloną normę (art. 151 2 K.p.).

2. Naliczanie wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych

Dokonując obliczeń dodatku za pracę nadliczbową naleŜy zastosować regulacje rozporządzenia o wynagrodzeniu.

W celu obliczenia dodatku za jedną godzinę pracy nadliczbowej dla pracownika wynagradzanego według składników wynagrodzenia, określonych

w stawce miesięcznej w stałej wysokości - naleŜy tę stawkę podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym

miesiącu.

Przykład 3

Pracownik przepracował w sierpniu br. 10 godzin z dodatkiem 50% i 8 godzin z dodatkiem 100%. W skład wynagrodzenia pracownika wchodzi:

wynagrodzenie zasadnicze: 1.950 zł,

dodatek staŜowy w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego: 195 zł,

dodatek funkcyjny: 150 zł miesięcznie.

Normalne wynagrodzenie za godziny nadliczbowe:

wynagrodzenie miesięczne: 2.295 zł (1.950 zł + 195 zł +150 zł),

normatywny czas pracy dla sierpnia: 176 godzin,

stawka za 1 godzinę pracy: 13,04 zł (2.295 zł : 176 godz.).

Normalne wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych: 234,72 zł (13,04 zł x 18 godz.).

Dodatki za godziny nadliczbowe:

wynagrodzenie zasadnicze: 1.950 zł,

wynagrodzenie za 1 godzinę pracy: 11,08 zł (1.950 zł : 176 godz.),

wynagrodzenie za 8 godzin nadliczbowych z dodatkiem 100%: 88,64 zł (11,08 zł x 8 godz.),

wynagrodzenie za 10 godzin nadliczbowych z dodatkiem 50%: 55,40 zł (11,08 zł x 50% x 10 godz.).

Za pracĘ w godzinach nadliczbowych pracownik powinien otrzymaĆ 378,76 zł, w tym:

normalne wynagrodzenie za tę pracę: 234,72 zł,

dodatek 100%: 88,64 zł,

dodatek 50%: 55,40 zł.

Przykład 4

Pracownik jest wynagradzany według stawki godzinowej wynoszącej 8 zł. Przepracował w sierpniu 20 godzin nadliczbowych z 50% dodatkiem. Przy

stawce godzinowej za pracę nadliczbową przysługuje mu normalne wynagrodzenie wynoszące 160 zł (8 zł x 20 godz.). Natomiast dodatek wyniesie

80 zł x (8 zł x 50% x 20 godz.).

W przypadku pracownika wynagradzanego według stawki prowizyjnej naleŜy do wyliczenia stawki dodatku przyjąć zgodnie z art. 151 1 § 3 K.p. -

60% tego wynagrodzenia. Stosując przepisy § 4 rozporządzenia o wynagrodzeniu, w celu obliczenia dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych

za jedną godzinę pracy według zmiennych składników, naleŜy wynagrodzenie ustalone w myśl zasad obowiązujących przy obliczaniu

wynagrodzenia za urlop podzielić przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie.

Przykład 5

Pracownik wynagradzany 7% prowizją od sprzedaŜy wypracował w sierpniu br. 15 godzin nadliczbowych z 50% dodatkiem. Prowizja za

przepracowane w sierpniu 191 godzin (176 godz. + 15 godz.) wynosiła 1.800 zł. Natomiast za trzy ostatnie miesiące poprzedzające miesiąc

wystąpienia pracy nadliczbowej prowizja wynosiła łącznie 8.125 zł. Z tej kwoty obliczamy 60%, co daje podstawę do naliczania dodatku za

nadgodziny w wysokości 4.875 zł (8.125 zł x 60%). W okresie od 1 maja do 31 lipca br. pracownik przepracował 520 godzin.

Dodatek za godziny nadliczbowe wynosi 70,35 zł, zgodnie z wyliczeniem:

wynagrodzenie za 1 godzinę pracy: 9,38 zł (4.875 zł : 520 godz.),

dodatek 50% za 1 godzinę nadliczbową: 4,69 zł (9,38 zł x 50%),

kwota dodatku za pracę nadliczbową: 70,35 zł (4,69 zł x 15 godz.).

Przykład 6

Gdyby pracownik wynagradzany prowizyjnie, o którym mowa w przykładzie 5, podczas pracy w godzinach nadliczbowych w tym samym miesiącu

nie wypracował prowizji (np. nie zawarł Ŝadnej umowy albo nie sprzedał Ŝadnego towaru), jego normalne wynagrodzenie za pracę nadliczbową

naleŜałoby obliczyć biorąc za podstawę wypracowaną w sierpniu prowizję wynoszącą 1.500 zł. Wówczas normalne wynagrodzenie za 1 godzinę

pracy wyniosłoby 8,52 zł (1.500 zł : 176 godz.). Stąd normalne wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych - 127,80 zł (8,52 zł x 15 godz.).

Natomiast dodatek za 1 godzinę nadliczbową, obliczony tak jak w przykładzie 5 wyniósłby 4,69 zł (9,38 zł x 50%), a za 15 godzin 70,35 zł (4,69 zł x

15 godz.).

Uproszczoną formą wynagradzania za pracę nadliczbową jest ryczałt za tę pracę. W stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza

siedzibą pracodawcy, wynagrodzenie oraz dodatek za pracę nadliczbową mogą być zastąpione ryczałtem (art. 151 1 § 4 K.p.). Wysokość ryczałtu

powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.

Przykład 7

Pracodawca przeprowadził analizę czasu pracy za rok ubiegły elektryka zatrudnionego w filii przedsiębiorstwa. Na jej podstawie ustalił, Ŝe

pracownik wypracował w 2006 r. 120 godzin nadliczbowych, a średnio w miesiącu 10 godzin nadliczbowych (120 godz. : 12 m-cy). Pracodawca

przyznał mu na 2007 r. miesięczny ryczałt stanowiący równowartość wynagrodzenia (normalnego wraz z dodatkiem) za taką właśnie liczbę godzin.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: