1. Zainteresowanie pedagogiką społeczną zrodziło się na przełomie XIX i XX wieku w okresie silnych przeobrażeń społecznych np. procesów industrializacja (uprzemysłowienia) urbanizacja (rozwój miast) Ich efektem (obok zmian korzystnych były konsekwencje negatywne)
- pogłębiające się nierówności w sferze życia: gospodarczego, socjalnego, edukacyjnego, kulturalnego;
- Zaczęły się poszerzać warstwy osób wykluczonych i zmarginalizowanych;
Pojawiły się bądź pogłębiły takie zjawiska, problemy społeczne jak:
-ubóstwo
-bezrobocie
-uzależniania
-przestępczość, zwłaszcza młodych
-żebractwo
-prostytucja
W odpowiedzi na pojawiające się problemy zaczęto podejmować inicjatywy zmierzające do poprawy sytuacji życiowej jednostek osób i grup.
Pojawiły się takie inicjatywy jak:
-pierwsze kolonie letnie
-ogrody jordanowskie
-czasopisma, w których podejmowano tę problematykę
1908 r. Helena Radlińska po raz pierwszy użyła określenia pedagogika społeczna nie tylko do działań społecznych ale do określenia dyscypliny naukowej, która zajmowała się tymi problemami i działaniami.
2. Pedagogika społeczna pojawia się, więc najpierw, jako działalność praktyczna, a następnie jako refleksja teoretyczna dążąca do tworzenia środowiska korzystnego wychowawczo.
2a. Przedmiotem zainteresowań pedagogiki społecznej jest środowisko wychowawcze. Jej kredo to "przetwarzać” środowisko w imię ideału słowami człowieka (Helena Radlińska)
2b. Pedagogika społeczna po pierwsze: dokonuje opisu i oceny postępowania społeczno-wychowawczego w środowisku - głównie poprzez analizę rzeczywistych faktów; po drugie projektuje działalność społeczno-pedagogiczną kulturalną, socjalną.
2c. Subdyscyplina ta skupia uwagę na wzajemnych relacjach zachodzących pomiędzy człowiekiem, a jego środowiskiem życia.
Analizuje czynniki warunkujące zaspokojenie potrzeb człowieka w różnych fazach jego życia i w różnorodnych sytuacjach życiowych (w nauce, pracy, w czasie wolnym, miejscu zamieszkania, w rodzinie)
3. Okres pierwszy: Czas kształtowania się postępowej tradycji reform społecznych to czas prekursorów, np.
-Edwarda Abramowskiego
-Ludwika Krzywickiego
-Heleny Radlińskiej - przede wszystkim (która dążyła do nadania pedagogice społecznej charakteru dyscypliny naukowej).
W tym okresie pedagodzy społeczni zajmowali się głównie działalnością oświatową, której celem było budzenie świadomości społecznej i kreowanie potrzeb rozwojowych.
Okres drugi:
-Czas pracy Aleksandra Kamieńskiego
-Ryszarda Wroczyńskiego
-W dalszych latach Tadeusza Plicha, Wiesława Theiss i innych
Osoby te zajmowały się problematyką
-Funkcjonowania środowisk wychowawczych
-Opieką nad dzieckiem (głównie instytucjonalną)
-Uczestnictwem w kulturze 'edukacją równoległą
-Oświatą dorosłych itd.
Okres trzeci - po 1989 roku - w centrum zainteresowań pedagogów społecznych znalazło się:
-problemy jednostek, rodzin, środowisk lokalnych
-problemami opieki, pomocy, wsparcia społecznego
-funkcjonowanie instytucji wychowania poza szkolnego
Okres czwarty to dwutorowość:
-to kontynuacja dotychczasowych obszarów zainteresowań
-to nowe kierunki zainteresowań i interpretacji dotychczasowych kwestii np. pedagogika miejsca (Maria Mendel)
OBSZARY ZAINTERESOWAŃ PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
a) aktualne problemy i zagrożenia społeczne
b) historia myśli pedagogicznej
c) rodzina jako środowisko życia (pedagogika) rodziny
d) dzieciństwo i jego uwarunkowania
e) czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza
f) media i multimedia - szanse wychowawcze i zagrożenia
g) praca socjalna - uwarunkowania, realizacja
h) edukacja zdrowotna ( pedagogika zdrowia)
i) ewolucja międzykulturowa
j) metodologia badań
Kwestia społeczna - wyraz asymetryczny przekształceń w rozwoju gospodarczym, które rodzą zagrożenia społeczne
Społeczna sytuacja w Starożytności:
-powstanie pierwszych miast-państw w Europie między XII a VII w p.n.e.
-różnicowanie się ludności na miejską i wiejską; na biednych i bogatych
-ustrój oparty o niewolnictwo
-pojawienie się pierwszych kwestii społecznych, migracje w wyniku podboju, ubóstwo, prostytucja, kwestia edukacji rodziny, problem ludzi starych (np. zakończenie służby); żebractwo, klęski wojen, głodu, chorób
Formy pomocy:
-zapomogi dla dzieci rodzin ubogich
-rozdawnictwo zboża i okazjonalnych darów
-idea równości i wspólnoty
Społeczna sytuacja w Średniowieczu:
-ustrój feudalny; w X w. oddzieleni się rzemiosła od rolnictwa
-rozwój miast jako centrów rzemiosła i handlu
-nierówności ekonomiczne i społeczne, wyzysk; powstania wyzwoleńcze
-choroby, zarazy, żebractwo, niepełnosprawność, wojny
-powstanie instytucji społecznych, np. fundacji
-kościół jako inicjator różnych form opieki
-rola działalności charytatywnej - zakładanie domów dla osób potrzebujących opieki - leptozariów dla trędowatych, schronisk dla pielgrzymów, migrantów, zakładów opieki
Społeczna sytuacja w Renesansie
-dziedziczenie przynależności do określonej grupy społecznej
-utrzymywanie się zasadniczych różnic socjalnych
-powstanie nowych klas (robotnicy najemnie i kapitaliści)
-wzrost demograficzny - ubóstwo, migracja, włóczęgostwo
-lokalne epidemie
-wojny (np. 30-sto letnia)
-pierwsze regulacje rozwiązań socjalnych - Anglia 1576 - koncepcja umieszczenia ubogich w pracy, aby sami mogli sobie pomóc; 1601 0 Akt Elżbietański -formalizacja domów przymusowej pracy
-domy poprawy dla zdemoralizowanej młodzieży
Sytuacja społeczna w Oświeceniu
-pojawienie się biegunowych nierówności socjalnych - bogactwa arystokracji i nędzy chłopów
-zatrudnienie kobiet i dzieci; brak szpitali, lekarzy
-zbiorowe formy protestów (Rewolucja Francuska - 1789)
-uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela (1789)
uznanie pomocy publicznej jako zbiorowy obowiązek wobec nieszczęśliwych obywateli
Społeczna sytuacja w XIX w:
-rozwój gospodarczy
-w dziedzinie społeczeństwa: powstanie nowych klas (nowy podział na klasy średnie i pracujące) poprawa warunków higieny i postęp medycyny oraz opieki społecznej
-powstają liczne kwestie: społeczne związanie bezpośrednio z warunkami pracy, życia robotników; warunki i bezpieczeństwo pracy, czas pracy (do 16 godzin),praca oraz wyzysk kobiet i dzieci, kwestia zdrowotna (epidemie tyfusu i cholery) edukacja dzieci, opieka nad ludźmi starymi, bezdomność, wynagrodzenia pracowników (nie wystarcza na wyżywienie rodziny); bezrobocie na wsi - kolejna fala migracji zewnętrznej i wewnętrznej ( w konsekwencji przeludnienie miast)
-ustawodawstwo socjalne z Anglii, Francji i Niemiec tworzyło pierwsze modele krajowej polityki społecznej
-rozwój oświaty
-powstanie ruchu związkowego
Sytuacje społeczne
-utworzenie w 1919 r., na paryskiej konferencji pokojowej Międzynarodowej Organizacji Pracy - ograniczenie czasu pracy, pracy młodzieży i dzieci, ochrona pracy kobiet
-inflacja, kryzysy gospodarcze, I wojna światowa - kwestie socjalne sierot i kalek
-bezrobocie: kryzys agrarny na skutek zmniejszenia się popytu na produkty rolne
Formy pomocy
-nacisk demokracji na wydanie w całej Europie ustaw z problematyki społecznej: O ochronie chorych, o pomocy biednym, o obowiązku biednym, o warunkach pracy społecznej, o pomocy ludziom starym
Sytuacja społeczna okresu powojennego
-po konferencji jałtańskiej nastąpił podział na 2 strefy wpływów: Europa Zachodnia - wpływy USA i model gospodarki oparty na własności prywatnej - Europa Środkowo-Wschodnia - ZSRR - własność społeczna
-nie wyeliminowano biedy i nędzy, ale marginalizacja społeczna miała mniejszy wymiar
-ogólny wzrost dobrobytu przy zróżnicowaniu regionalnym
-wyraźne różnice socjalne między obywatelami państw UE
Sytuacje społeczne Wspólnoty Europejskiej
-bezpieczeństwo socjalne pracowników migracyjnych
-równość traktowania mężczyzn i kobiet
-wzmacnianie praw pracowniczych w przedsiębiorstwach
-zabezpieczenie na wypadek choroby zawodowej lub wypadku przy pracy
-ochrona zdrowia i miejscu pracy
-zwalczanie ubóstwa
Różnice socjalne w współczesnej UE
-ludność
-rodzina
-ludzie starzy
-osoby niepełnosprawne
-bezrobocie, w tym młodzieży
AKTUALNE ZAGROŻENIE I PROBLEMY SPOŁECZNE
1. PŁASZCZYZNA BĄDŹ SFERA GOSPODARCZA
-niespotykane dotąd różnice dochodów
-wysoki wskaźnik bezrobocia
-migracje zagraniczne
2. PŁASZCZYZNA SPOŁECZNA
-bezrobocie tj. ubóstwo
-bezdomność
-agresja
-przemoc
-przestępczość
-choroby społeczne (uzależnienia)
3. PŁASZCYZNA LUB SFERA MORALNA / ETYCZNA
-eutanazja
-aborcja
-nie rozstrzygnięte kwestie religii
-zmiana hierarchii wartości...
kaska321