Wspomaganie rozwoju mowy dziecka

Ważne dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym jest, aby każdy wychowawca stał się nauczycielem prawidłowej mowy dziecka poprzez świadome wspomaganie jego rozwoju językowego. I to bez względu na to czy dziecko wykazuje jakiekolwiek dysfunkcje językowe czy też nie. Chcę zaproponować w niniejszym opracowaniu prowadzanie zajęć i zabaw mających na celu doskonalenie umiejętności językowych dzieci z prawidłowym rozwojem mowy, ale i przede wszystkim skuteczną pomoc dziecku z nieprawidłowym rozwojem mowy i trudnościami w wymowie. To właśnie okres przedszkolny jest czasem koniecznym do szczególnie intensywnej pracy skierowanej na rozwój związanych z mowa sprawności. Dzięki pracy w tym okresie unikniemy poważnych problemów edukacyjnych dzieci szkolnych. W wieku 6 lat rozwój mowy dziecka powinien być już ukończony gdyż w tym czasie są już utrwalone patologiczne artykulacje i układy artykulatorów, zdeformowane są warunki anatomiczne, w jakich się one tworzą. Stosowane w tym czasie ćwiczenia trwają zwykle długo, są mało efektywne, a wielu czynników mających wpływ na poprawną wymowę nie jesteśmy już w stanie zmienić. W ćwiczeniach mowy lepsze rezultaty osiągamy wówczas, gdy celem ćwiczeń jest wytworzenie nowych układów i sprawności, a nie zamiana i korygowanie utrwalonych układów patologicznych. Nie jest, więc tak jak się potocznie głosi, że dziecko 3 letnie z nieprawidłowościami w wymowie „ma jeszcze czas”, lecz znaczy to, że właśnie jest „ten czas”, czas na stymulowanie prawidłowego rozwoju mowy. To częściowo przez wspomniane, mylne podejście do problemu, dziś liczba dzieci w wieku szkolnym mająca poważne zaburzenia w porozumiewaniu się sięga w Polsce około czterdziestu tysięcy. Ogromna liczba dzieci niemających możliwości satysfakcjonującego porozumiewania się z innymi: rodzicami, rówieśnikami, nauczycielami.
W myśl powyższego, ćwiczenia stymulujące rozwój mowy należy rozpocząć możliwie jak najwcześniej. Wzór zachowań językowych, który dziecko przyswoi sobie poprzez jego naśladowanie, jest niezbędny, ponieważ języka podstawowego dziecko nie uczy się przyswajając jego elementy, a słucha, rozumie i buduje teksty w określonej sytuacji społecznej i emocjonalnej. Bardzo ważną zasadą proponowanej przeze mnie stymulacji języka jest mówienie o rzeczach i zjawiskach, które dziecko aktualnie widzi, czuje, przeżywa lub, w których uczestniczy.
Aby prawidłowo wspomagać rozwój mowy dziecka trzeba dobrze znać charakterystyczny jego przebieg oraz najczęściej spotykane wady opisane poniżej:
Charakterystyka rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym.

Okres swoistej mowy dziecięcej (od 3-7 roku życia).
Dziecko 3-letnie potrafi porozumieć się z otoczeniem, mowa jego jest już w pewnym stopniu ukształtowana. Nie znaczy to jednak, że jest pozbawiona błędów i że jej rozwój nie odbywa się w dalszym ciągu. Dziecko zaczyna odróżniać dźwięki s, z, c, dz od ich miękkich odpowiedników. Mowa dziecka daleka jest od doskonałości. Wyrazy są poskracane, głoski poprzestawiane, grupy spółgłoskowe - uproszczone. Występują zlepki wyrazów i nowotwory językowe. Dziecko 3-letnie powinno już wymawiać wszystkie samogłoski, tak ustne, jak i nosowe: a, o, e, u, i, y, ą, ę, chociaż w mowie jego mogą występować odstępstwa, np. zamiana samogłosek: a = o, e = a, i=y. Jest to związane z niewykształconą sprawnością narządów artykulacyjnych. Powinny występować również spółgłoski twarde i zmiękczone: m, mi, b, bi, p, pi, f, fi, w, wi, ś, ć, ź, dź, ń, k, g, ki, gi, ch, t, d, n, l, li, j, ł. W wieku tym pojawiają się głoski: s, z, c, dz, a nawet sz, ż, cz, dż. Ogólnie biorąc, mowę dziecka 3-letniego cechuje zmiękczanie głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, które często są wymawiane jako ś, ź, ć, dź, r może być wymawiane jak j lub l, zamiast f występuje ch i odwrotnie.

Wymowa dziecka 4- letniego różni się pod względem dźwiękowym. Utrwalają się takie głoski jak: s, z, c, dz. Dziecko nie powinno już wymawiać ich jak: ś, ź, ć, dź, Pojawia się głoska r. i głoski sz, ż, cz, dż, choć dziecko jeszcze zamienia je na s, z, c, dz lub ś, ź, ć, dź.

Mowa dziecka 5-letniego jest już w zasadzie zrozumiała. Głoski sz, ż, cz, dż, które pojawiały się w czwartym roku życia, zaczynają się ustalać. Dziecko potrafi je poprawnie powtórzyć. Głoska r powinna być wymawiana, ale często pojawia się dopiero w tym okresie.

Mowa dzieci 6 - letnich powinna już być opanowana pod względem dźwiękowym.

U zdrowego dziecka mowa wykształca się do 5 roku życia!!

Rozwój mowy nie u wszystkich dzieci przebiega jednakowo: u jednych szybciej, i te dzieci zaczynają mówić wcześniej, u innych zaś wolniej, co przejawia się późniejszymi początkami mowy i wolniejszym przyswajaniem sobie wymowy pewnych głosek. Różna może być kolejność pojawiania się poszczególnych głosek w trakcie rozwoju mowy. Stopień rozwoju mowy w danym momencie zależy od różnych czynników. Do najważniejszych należą psychofizyczny rozwój dziecka oraz wpływ środowiska i odpowiednia symulacja.

Najczęściej spotykane wady wymowy u dzieci w wieku przedszkolnym

• SEPLENIENIE MIĘDZYZĘBOWE
Podczas realizacji głosek: s, z, c, dz lub sz, rz, cz, dż lub ś, ź, ć, dź język jest wsuwany między zęby.

• SEPLENIENIE BOCZNE
Podczas realizacji głosek: s, z, c, dz lub sz, rz, cz, dż lub ś, ź, ć, dź język jest ułożony niesymetrycznie i strumień powietrza uchodzi prawą bądź lewą stroną.
• SEPLENIENIE PROSTE
Dotyczy głosek: s, z, c, dz lub sz, rz, cz, dż lub ś, ź, ć, dź, mogą one być zastępowane np. szkoła=skoła lub śkoła; czapka=capka lub ćapka.

• KAPPACYZM I GAMMACYZM
Głoski k oraz g zastępowane są odpowiednio przez głoski t oraz d, np. kot=tot.

• MOWA BEZDŹWIĘCZNA
Zamiana p=b; t=d; f= w; s=z np. dom=tom, woda=foda, koza=kosa, kura=góra.
• RERANIE
Nieprawidłowa realizacja głoski r.
• NOSOWANIE
Nosowe brzmienie głosek ustnych (wrażenie kataru, zatkanego nosa).
Istotą jednak wspomagania jest prawidłowy dobór ćwiczeń:

Opis i przykłady ćwiczeń logopedycznych
I. Ćwiczenia oddechowe.

Oddychanie jest czynnością ważną dla poprawnego mówienia, a także dla poprawnego rozwoju naszego aparatu artykulacyjnego. W sytuacjach, kiedy dziecko nie mówi (np. sen, zabawa, oglądanie telewizji) usta i szczęki dziecka powinny być zwarte, a powietrze powinno spokojnie wypływać przez jamę nosową. Dzięki takiemu oddychaniu prawidłowo będzie rozwijał się aparat artykulacyjny, dlatego ważne jest kontrolowanie, w jaki sposób oddychają nasze dzieci.
Ćwiczenia oddechowe, które proponuję mają na celu:
- wyrobienie oddechu przeponowego
- poszerzenie pojemności płuc
- rozróżnianie fazy wdechu i wydechu
- wyrobienie umiejętności pełnego i szybkiego wdechu i wydłużenia fazy wydechowej
- mówienia na wydechu
-dostosowania długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi
- zsynchronizowania pauz oddechowych z treścią wypowiedzi.
- pogłębienie oddechu,
- rozruszanie przepony,
- wydłużenie fazy wydechowej,
- zapobieganie niepożądanym zjawiskom - arytmia oddechowa, mówienie na wdechu oraz brak zgodności między rytmem oddychania a strukturą wypowiedzi.
Ćwiczenia oddechowe powinno się wykonywać systematycznie, raz lub dwa razy w ciągu dnia po około 5 minut, a więc przy rozmaitych formach aktywności.
W każdym ćwiczeniu ruchowym przestrzegamy zgodności faz ruchu z fazami oddechowymi:
- przy uniesieniu ramion w górę - wdech nosem
- przy opuszczeniu - wydech ustami
- przy wyproście tułowia - wdech nosem
- przy skłonie - wydech ustami.
Przykłady ćwiczeń:
1. Zdmuchujemy kawałki waty lub styropianu z gładkiej powierzchni. Wciągamy głęboko powietrze i dmuchamy na watę lub styropian.
2. Zdmuchujemy kawałki waty lub styropianu z szorstkiej powierzchni. Wciągamy powietrze głęboko, a następnie wolno dmuchamy.
3. Powoli i równomiernie nadmuchujemy balonik jednym wydechem.
4. Dmuchamy na zapaloną świeczkę w ten sposób, aby płomień nie gasł, a ruszał się.
5. Dmuchamy na pasek papieru. Zadanie polega na wychyleniu papieru w ten sposób, aby jak najdłużej utrzymał się pod takim samym kątem.
6. Zanurzamy rurkę w wodzie mydlanej, nabieramy powietrza i wydychamy przez rurkę.
7. Puszczanie baniek mydlanych. Ćwiczenie polega na tym, aby powietrze wydychać powoli, równomiernie, aby bańka mydlana nie pękła.
8. Huśtanie ulubionej zabawki. Na brzuchu leżącego płasko dziecka kładziemy książkę, a na niej ulubioną zabawkę dziecka. W czasie wdechu zabawka unosi się do góry, a w czasie wydechu opada. Wdech i wydech muszą być powolne i równomierne z chwilowym zatrzymaniem powietrza, aby zabawka nie spadła z huśtawki.
9. Ćwiczenia oddechu wspomagane ruchem rąk. Stajemy w lekkim rozkroku, kładziemy ręce na biodrach. W czasie wdechu łokcie odchylają się do tyłu, w czasie wydechu do przodu. Jednocześnie naciskamy palcami na brzuch czynimy to powoli.
10. Stajemy w wyprostowanej pozycji. Przy wdechu podnosimy ręce bokiem do góry, przy wydechu opuszczamy ręce w dół.
11. Stoimy wyprostowani, unosimy ręce wysoko jak to tylko możliwe i głęboko wdychamy powietrze. Następnie zginamy kolana pochylając się luźno do przodu i głośno wydmuchując powietrze z płuc.
12. Ćwiczenia oddechowe z jednoczesnym wypowiadaniem pojedynczych głosek. Dmuchamy na styropian lub kawałki papieru przesuwając jej jak najdalej. Czynimy to wypowiadając głoski f, ch, sz, s.
II. Ćwiczenia artykulacyjne
Ćwiczenia wypracowują zręcznie i celowo ruchy warg i języka oraz podniebienia, niezbędne przy wymowie każdej głoski. Dziecko musi mieć wyczucie danego ruchu i położenia poszczególnych narządów mowy. Realizacja każdej głoski wymaga odmiennego ułożenia narządów artykulacyjnych i innej pracy mięśni. Prezentowane ćwiczenia dotyczą usprawniania warg, języka i podniebienia. Przy ćwiczeniach należy pamiętać o tym, że dziecko z opóźnionym rozwojem mowy może mieć trudności z poszczególnymi ćwiczeniami. Dobór ćwiczeń i ich kolejność powinny być konsultowane z logopedą. Każde ćwiczenie powtarzamy tak długo, dopóki nie zostanie prawidłowo wykonane. Aby osiągnąć sukces ćwiczymy około 5-7 minut dziennie, a jeżeli to możliwe nawet kilka razy dziennie. Długie ćwiczenia, ale nie systematyczne nie dają oczekiwanego sukcesu.
Przykłady ćwiczeń:
Ćwiczenia warg:
Wszystkie ćwiczenia z tej grupy wykonujemy przed lustrem.
1. Górną wargą zaciskamy dolną, dolną kładziemy na górną. Ćwiczenie wykonujemy na przemian.
2. Górnymi zębami zaciskamy wargę dolną i mocno wypychamy powietrze.
3. Wysuwamy wargi tak jak przy głosce „u" i rozchylamy jak przy głosce „e". Ćwiczenie wykonujemy naprzemiennie.
4. Łączymy wargi płasko i rozciągamy tak jak przy głosce „i".
5. Lekko wysuwamy wargi do przodu i kierujemy je w prawo i w lewo.
6. Ściągamy wargi do przodu i robimy ruch okrężny, najpierw w jedną stronę, później w drugą.
7. Górną wargą zasłaniamy górne zęby, dolną wargą zasłaniamy dolne zęby i otwieramy i zamykamy buzię.
8. Lekko wysuwamy wargi do przodu i przez zamknięte wargi wypychamy powietrze. Parskamy, następnie cmokamy.
9. Ściągamy wargi tak jak do głoski „u" i cmokamy, robimy całuski.
10. Ściągamy wargi do głoski „u", wykonujemy całuski, ale tak, żeby było widać zęby.
11. Ściągamy wargi jak do głoski „u", robimy ryjek i podciągamy górną wargę do nosa.
12. Ściągamy wargi jak do głoski „u" w ryjek i wciągamy policzki do wewnątrz buzi.
13. Podobnie ściągamy w ryjek, wciągamy policzki i do tego cmokamy.

Ćwiczenia języka
Ważne dla tej grupy ćwiczeń jest to, aby buzia była szeroko otwarta, wargi, zęby i szczęka nie biorą udziału w ćwiczeniach. Poprawność wykonanego ćwiczenia kontrolujemy w lustrze.
1. Otwieramy szeroko buzię i wysuwamy ostry język.
Proszę zwrócić uwagę, że wargi są zupełnie suche, język nie dotyka do warg.
2. Język wąski i kierujemy czubek języka w kąciki warg, raz w jedną stronę, raz w drugą.
3. Buzia szeroko otwarta, unosimy szeroki język do górnych zębów. Z języka tworzymy miseczkę.
4. Unosimy czubek języka na górną wargę, raz język jest wąski, raz szeroki.
5. Czubek języka unosimy raz do górnych zębów, raz kładziemy przy dolnych zębach. Proszę zwrócić uwagę na to, że buzia musi być szeroko otwarta.
6. Czubek języka uniesiony do górnych zębów. Otwieramy i zamykamy buzię, język nie zmienia swojej pozycji.
7. Czubek języka dotyka dolnych zębów, otwieramy i zamykamy buzię, język w tej samej pozycji.
8. Czubek języka przesuwa się po wewnętrznej stronie zębów, pomyślmy sobie, że język to miotełka i wymiatamy wszystko, co jest niepotrzebne. Dolna szczęka nie porusza się, pracuje tylko język.
9. Język wymiata wszystko zza dolnych zębów.
l0.Czubkiem języka liczymy górne zęby. Ćwiczenie to powinno być wykonane
bardzo precyzyjnie, nie pomijamy żadnego zęba. Miejsca po zębach też liczymy.
11.Masujemy językiem podniebienie, buzia musi być szeroko otwarta.
12.Czubkiem języka wypychamy policzki, raz z jednej, raz z drugiej strony.
13.Wykonujemy okrężne ruchy języka po zewnętrznej stronie zębów przesuwając go z jednej strony na drugą.
14. Wyciągamy czubek języka w kierunku nosa i brody.
15. Zwijamy język w rulon i dmuchamy.
16. Oblizujemy wargi językiem raz w jedną, raz w drugą stronę.
17. Przysysamy język do podniebienia i chwilę przytrzymujemy. .Przysysamy lekko czubek języka i mlaskamy, a teraz robimy podobnie tylko środek języka, czubek języka skierowany ku dołowi.
Ćwiczenia podniebienia
Tę grupę ćwiczeń również wykonujemy przed lustrem.
1. Ziewanie obserwujemy w lustrze jak unosi się i opada podniebienie miękkie.
2. Głęboko wdychamy powietrze nosem i wydychamy ustami, ważne jest, aby usta były cały czas szeroko otwarte.
3. Wdychamy powietrze ustami i wydychamy ustami. Skrzydełka nosa zaciskamy palcami.
4. Buzia otwarta, język na dole, naśladujemy gęganie gąski.
6. Buzia szeroko otwarta, język na dole - chuchamy.
7. Przez rurkę wciągamy głęboko powietrze, tak, aby wata lub styropian przyssał się do rurki, przytrzymujemy i przenosimy na druga stronę.

III. Ćwiczenia słuchu fonematycznego
Ćwiczenia słuchu fonematycznego kształtują zdolność precyzyjnego słyszenia i różnicowania dźwięków mowy. Dziecko musi umieć wyodrębniać z potoku mowy wyrazy, w wyrazach sylaby, w sylabach głoski, a także kolejność głosek w wyrazie. Musi także odróżniać głoski dźwięczne od bezdźwięcznych, miękkie od twardych itp.
Często wady wymowy nie wynikają z trudności artykulacyjnych, lecz z nieprecyzyjnego odbioru bodźców słuchowych.

Przykłady ćwiczeń:

1. Ćwiczenia na rozpoznawanie różnych dźwięków.
2. Różnicowanie dźwięków.
3. Ćwiczenia odnajdywania ukrytego źródła dźwięku, określanie kierunku, z którego dochodzi dźwięk.
6. Rozróżnianie natężenia dźwięku
7. Rozpoznawanie wysokości dźwięków.
9. Rozpoznawanie dźwięków docierające z dużej odległości np. szczekanie psa, świergot ptaków, odgłos przejeżdżającego samochodu czy bicie dzwonów.
10.Gramy, śpiewamy lub odtwarzamy znane dziecku melodie lub piosenki.
Dziecko powinno je rozpoznać.
11.Powtarzanie podanego rytmu.

„Cztery pory roku” – zabawy i ćwiczenia przygotowujące do czytania i pisania

Konspekt zajęć przeprowadzonych w grupie dzieci 6 – letnich przez nauczycielkę Annę Szeremeta


TEMAT ZAJĘCIA : „Cztery pory roku” – zabawy i ćwiczenia przygotowujące do czytania i pisania.

Umiejętności :
- próby utrwalenia wiadomości na temat zjawisk przyrodniczych występujących w czterech porach roku.
- umiejętność czytania wyrazów zbudowanych na zasadzie zgodności fonetyczno – gramatycznej i przeliczania głosek.
- spostrzegania, wyobrażania i logicznego myślenia.
- odczuwanie nastrojów i zmian zachodzących w 4 porach roku.
- ćwiczenie funkcji wzrokowej, koordynacji wzrokowo – ruchowej, płynności ruchów ręki, współdziałanie myśli z ruchem.
- treningu intelektualnego mającego przygotować dzieci do nauki matematyki w szkole.
- liczenia i wiązania treści zadania ze znakiem graficznym danej liczby.
- samodzielne poszukiwanie rozwiązań i czerpanie radości z sukcesu.

PRZEBIEG ZAJĘCIA :

1. Wejście z piosenką „Śpiewanka gwiazdek”.
2. Przywitanie piosenką „Hey, hello”.
3. Zagadka wzrokowa.

Spójrzcie na tablicę, na której przypięte zostały kartki z wyrazami. Pod każdym wyrazem umieszczona jest cyfra oznaczająca kolejną głoskę wyrazu, którą wybieramy i układamy w wyraz. Prawidłowo ułożone litery tworzą wyraz, który trzeba odczytać i wtedy dowiecie się, o czym dziś będziemy rozmawiać.

TULIPAN KONWALIA BRATEK FORSYCJA
(5) (2) (2) (5)

ASTER STOKROTKA MAK KROKUS
(5) (3) (3) (5)

HASŁO BRZMI : PORY ROKU

4. Rozmowa o porach roku.

- kto powie ile mamy pór roku?
- kto potrafi je wymienić?
- jakie kolory możemy przypisać poszczególnym porom roku?

Posłuchajcie uważnie 4 zagadek dźwiękowych i spróbujcie je przyporządkować do kolejnych pór roku ( warkot traktora, śpiew ptaków, dzwonki u sań, szum deszczu i wiatru).

5. Przyporządkowywanie podpisów : WIOSNA, LATO, JESIEŃ, ZIMA do sylwet lalek.

Spójrzcie, przygotowałam dla was 4 lalki, co one obrazują? (4 pory roku)
Przeczytajcie napisy umieszczone na tych kartkach (WIOSNA, LATO...ITD)
i przyporządkujcie je do każdej z tych lal.
Bardzo dobrze poradziliście sobie z tym zadaniem, dlatego teraz w nagrodę zabawimy się przy muzyce.

6. Taniec integracyjny „Yossis Lied” (IZRAEL) wg ped. KLANZA.

7. Dobieranie napisów do pór roku.
W różnych miejscach na sali zostały postawione nasze lale, które przypominają pory roku. Wybierzcie sobie dowolny kartonik z dywanu i przeczytajcie, co na nim jest napisane, a następnie ułóżcie go przed tą lalką, do której będzie on pasował.

(dzieci mają napisy : sasanka, zawilec, bałwan, narty, krokus, bazie, sanki, kozaki, lodowisko, gil, basen, namiot, wakacje, motyl, truskawka, bocian, skowronek, tulipan, słota, wykopki)

8. Czytanie zdań przygotowanych na paskach i dopasowywanie do pór roku.

Każdy z Was otrzyma teraz do przeczytania 1 zdanie, które należy dobrać do odpowiedniej pory roku. Macie napisane zdania 4 kolorami, każde jest ponumerowane, proszę, aby podeszły do mnie dzieci, które mają zdania w kolorze żółtym. Kto ma zdanie z numerem 1? Proszę przeczytaj je. (dzieci kolejno czytają zdania opisujące LATO...........itd)

1. Słońce mocno grzeje.
2. Opalamy się na słońcu.
3. Gramy w piłkę na plaży lub kąpiemy się w morzu.
4. Dni są bardzo długie i upalne.

Jak myślicie, jaka pora roku jest opisana w tych zdaniach? (Lato)
Bardzo dobrze. Teraz proszę przyjdą do mnie dzieci mające zdania niebieskie. Ustawcie się wg kolejności numerów. Przeczytajcie zdania :

1. Napadało wiele śniegu.
2. Taki śnieg to raj dla dzieci.
3. Stefan ma sanki, a Darek ma łyżwy.
4. Natalka ma narty, a Nela ma nartosanki.

Jaką tym razem opisano porę roku? (zimę)
Świetnie. Wobec tego proszę, aby podeszły teraz do mnie dzieci ze zielonymi zdaniami. Ustawcie się również wg kolejnych numerów i przeczytajcie powoli zdania :

1. Na dachu bociany zrobiły gniazdo.
2. I mamy także wiosenne kwiaty.
3. Obok fontanny rosną : żonkile, konwalie, krokusy i tulipany.
4. Witaj, wiosno!

A tym razem o jakiej porze roku jest mowa w zdaniach? (wiosna)
Oczywiście i tym razem macie rację. Zostały nam jeszcze zdania w kolorze pomarańczowym, proszę podejdźcie z nimi do mnie i przeczytajcie je :

1. Ale ulewa!
2. Mokre domy, auta, koty i płoty.
3. A wysoko na niebie bure chmury.
4. Ala ma kalosze i parasol.
5. Ola ma kalosze i płaszcz przeciwdeszczowy.

Te zdania opisywały co? (jesień)

9. Zabawa rozluźniająca i odprężająca „Spacer” do muzyki relaksującej.

Widzę, że czytanie nie sprawiło Wam żadnej trudności i świetnie poradziliście sobie, wobec tego zabawimy się w spacerowanie na siedząco. Pokażę wam, jak to się robi, a wy mnie naśladujcie.

Wyruszamy w drogę (uderzamy dłońmi płasko w uda)
Teraz trochę pobiegniemy (szybciej uderzamy)
Wyprzedza nas jeździec na koniu (wyklepujemy rytm galopującego konia)
Przechodzimy przez most (bijemy pięściami w pierś)
Na brzegu lasu widzimy sarenkę,
skradamy się po cichutku,
żeby jej nie spłoszyć (czubkami palców dotykamy ud)
Zaczyna wiać wiatr, coraz
silniejszy huragan (wydmuchujemy powietrze, naśladujemy wiatr)
Sarenka ucieka wielkimi skokami (uderzamy mocno dłońmi w uda, unosimy je w górę i ponownie uderzamy w uda)
Wracamy powoli do domu, niektórzy
są zmęczeni i wloką się na końcu,
szurając nogami (dłonie udają wolne kroki)

10. Zabawa matematyczna pt. „Ile?”
Mam teraz dla Was następne zadanie, popatrzcie uważnie i powiedzcie co trzymam w ręku? (wieszak)
Czy to jest zwykły wieszak? (nie)
Dlaczego nie jest to zwyczajny wieszak? (bo są na nim naklejone cyfry)
Kto zechce teraz podejść do mnie i zapiąć na wieszaku tyle klamerek, ile wskazuje cyfra?
(dzieci podchodzą i przypinają kolejno : 8, 4, 7, 3, 10 klamerek na wieszakach).

11. Rozwiązywanie zadań arytmetycznych.

Zajmijcie miejsca w półkolu, przed każdą podkładką – dywanikiem. Posłuchajcie treści zadania i ułóżcie z cyfr działania matematyczne posługując się gotowymi kartonikami z kopert - np. 2+4=6 itp.

a) W zoo urodziły się małe niedźwiadki : - 3 brunatne, - 2 białe, - 3 czarne. Ile niedźwiadków przyszło na świat w zoo?

b) W misiowej spiżarni jest 10 słoików pełnych miodu. Miś wyjadł miód z 4 słoików. Ile zostało pełnych słoików miodu misiowi?
c) Miś umoczył sobie łapy w miodzie. Przyleciało do niego 6 pszczół. Szybko oblizał łapy, ale przyleciało jeszcze 3 pszczoły. Ile pszczół przyleciało do misiowych słodkich łap?

12. Ćwiczenie relaksujące „Na łodzi”.

Powiedźcie mi jaką porę roku lubicie najbardziej? Dlaczego? Czy chcielibyście teraz wybrać się na przejażdżkę łodzią? Połóżcie się swobodnie na kocach w dowolnej pozycji.

Zamknijcie oczy, wsłuchajcie się w muzykę i spróbujcie wyobrazić sobie, że jesteście na morzu, w łodzi. Leżycie na burcie łodzi, czujecie dotyk ciepłego, drewnianego dna. Czujecie zapach drewna, ciepło słońca, jest wam przyjemnie. Czujecie delikatne kołysanie się łodzi, w górę i w dół, w górę i w dół. Czujecie, że wasz oddech ma ten sam rytm – wdech i wydech. Ogarnia was spokój. Jesteście rozgrzani słońcem, swobodni i spokojni. Słyszycie jak fale delikatnie uderzają o burtę. Dźwięk ten działa uspokajająco. Jesteście zupełnie spokojni i odprężeni. Słyszycie szum morza, patrzycie na niebo. Widzicie małą chmurkę na horyzoncie. Pozwalacie się nieść falom. Jesteście spokojni, rozluźnieni, odprężeni. Nic wam nie przeszkadza. Czujecie się doskonale we własnej skórze. Jesteście zupełnie spokojni i całkowicie odprężeni. Poruszajcie powoli palcami, potrzyjcie dłonią o dłoń, otwórzcie powoli oczy, przeciągnijcie się i wyciągnijcie. Powoli wstańcie.

13. Ćwiczenia graficzne przygotowujące do pisania.

Usiądźcie przy stolikach, macie przygotowane kartki. Każda z nich podzielona jest na 4 części, w które będziecie rysować proponowane przeze mnie znaki literopodobne.
Powiedzcie, jaki kształt mają góry? (^)v
Narysujcie w powietrzu palcem ten kształt. A teraz obiema rękami równocześnie. Weźcie flamaster i w 1 polu narysujcie ten kształt.

Powiedzcie, jaki kształt mają fale? (~)v
Narysujcie w powietrzu palcem ten kształt. A teraz obiema rękami równocześnie. Weźcie flamaster i w 2 polu narysujcie ten kształt.

Odgadnijcie moją zagadkę?v
Jak o tym wiecie,
własny dom nosi na grzbiecie.
Nikogo o pomoc nie prosi,
gdy go z miejsca na miejsce przenosi! (ślimak)

Dom ślimaka ma kształt spirali. Narysujcie w powietrzu palcem ten kształt. A teraz obiema rękami równocześnie. Weźcie flamaster i w 3 polu narysujcie ten kształt.

O czym mówią następujące słowa?v

Mam korali troszeczkę
Nawlekę je na niteczkę. (o koralach)

Narysujcie w powietrzu palcem kształt koralika. A teraz obiema rękami równocześnie. Weźcie flamaster i w 4 polu narysujcie ten kształt.

Pomóżmy dzieciom odreagować negatywne emocje

Jesteś osobą dorosłą. Potrafisz świadomie kierować swoimi myślami, codziennie czerpiesz z dużego zasobu doświadczeń, które już posiadasz, co ułatwia ci rozwiązywanie pojawiających się co chwila problemów. Umiesz w sobie znaleźć przyczynę smutku, złego samopoczucia. Tego nie potrafi dziecko. I chociaż aktywność własna dziecka jest najlepszym nauczycielem w odkrywaniu świata, są płaszczyzny życia, w których kierowanie działalnością dziecka dla dobra jego rozwoju jest niezbędne. Do takiej strefy należy m.in. umiejętność wprowadzenia się w stan relaksu. Nauczenie dziecka równowagi wewnętrznej, aby każdego dnia potrafiło żyć w zgodzie z samym sobą i innymi ludźmi jest w dzisiejszych czasach równie ważne, jak nabycie wielu innych umiejętności. Problemy wieku dziecięcego wydają nam się śmieszne w porównaniu z tym, z czym każdy z nas boryka się na co dzień . Pamiętajmy jednak, że układ nerwowy dziecka jest delikatny i inaczej znosi różnego rodzaju obciążenie niż nasz.
Przedstawione w tej publikacji propozycje często wykorzystywane przeze mnie w pracy z dziećmi działają na zasadzie wyciszania zmysłów. Spektrum ich oddziaływania jest bardzo szerokie. Oprócz niewątpliwych korzyści jakie techniki relaksacyjne przynoszą dziecku, ucząc je radzenia sobie w trudnych sytuacjach, stosowane są z dużym powodzeniem w zaburzeniach koncentracji uwagi, rozwijaniu wyobraźni, niwelowaniu lęków. Część z nich należy również do technik stosowanych w supernauczaniu.

Masaż jest szczególną formą kontaktu rodzica i dziecka. Celem masażu relaksacyjnego jest zmniejszenie napięcia mięśniowego, nerwowego i psychicznego, którego źródłem jest stres. Dzięki masażowi dochodzi do pełnego rozluźnienia i odprężenia organizmu.
Systematycznie stosowany masaż może zatem przynieść korzystne zmiany. Do nich należą:
• zmniejszenie zachowań agresywnych,
• zwiększenie empatii,
• odporność na stres,
• pozytywny wpływ na rozwój i stan zachowania,
• wprowadzenie w stan relaksu,
• zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa.
W pracy z dziećmi przedszkolnymi możemy wykorzystać masażyki zaproponowane przez Martę Bogdanowicz. Oto przykład:
List do babci- masaż pleców.
Dziecko siedzi zwrócone do nas plecami - wygładzamy papier listowy.
Kochana babciu - piszemy palcem na plecach dziecka,
KROPKA - z wyczuciem naciskamy plecy w jednym miejscu.
Piszę Ci, że mamy w domu kotka - kontynuujemy pisanie.
KROPKA - znów stawiamy kropkę.
Kotek chodzi - kroczymy palcami,
kotek skacze - „ skaczemy” opierając dłoń na przemian na przegubie i na palcach.
Kotek drapie - delikatnie drapiemy dziecko po plecach.
Kotek chrapie - opieramy na nich głowę i udajemy chrapanie.
Składamy list - krzyżujemy ręce dziecka.
Naklejamy znaczek - dotykamy jego czoła wewnętrzną stroną dłoni.
Zanosimy na pocztę - spacerujemy z dzieckiem po sali.

Mandala oznacza cały świat, koło życia, centrum. Jest jednym z najstarszych symboli. Rysunek na planie koła, uważanego od wieków za kształt idealny jest jedną z form terapii. Dzięki stosowaniu mandali możemy oczekiwać:
• wprowadzenia w stan relaksu,
• poprawy koncentracji,
• osiągnięcia harmonii i ładu wewnętrznego

Poznawanie rzeczywistości przez człowieka odbywa się przy pomocy 5 zmysłów. W okresie dzieciństwa częściej wykorzystujemy oczy, uszy, nos, usta i dotyk. W późniejszym okresie podczas odbierania bodźców wykorzystujemy zmysły wybiórczo. Poznanie wszystkich rodzajów zmysłów prowadzi do pełnego poznania otaczającego świata i relacji, jakie w nim panują. Ponadto pomaga w koncentracji, prowadzi do poznania własnego ciała oraz kontroli czynów i gestów.
Do ćwiczenia wykorzystujemy materiał przyrodniczy znaleziony na spacerze. Dziecko kładzie np. kamień przed sobą i dotyka go palcami jednej ręki, a następnie drugiej. Próbuje zapamiętać kształt. Następnie umieszcza kamyk wewnątrz dłoni i ocenia jego ciężar. Mając przed sobą kilka kamieni stara się z zamkniętymi oczami rozpoznać wcześniej zbadany kamień. Ćwiczenie to rozwija zmysł dotyku, koncentruje na doznaniach dotykowych, a przez to pomaga w odprężeniu.

Systematyczne dostarczanie naszemu organizmowi tlenu jest jednym z warunków życia.
Najczęściej nie zdajemy sobie sprawy, że pochylona postawa ciała, a co za tym idzie płytki oddech powoduje niedotlenienie naszego organizmu i szereg negatywnych w nim zmian. Głęboki, spokojny i równomierny oddech prowadzi dzieci do ich wnętrza zatem uspokaja ciało. Systematyczne prowadzenie ćwiczeń oddechowych prowadzi do:
• poprawy samopoczucia,
• stabilizacji emocji,
• stanu odprężenia,
• radzenia sobie ze stresem,
• poprawy koncentracji.
Propozycje ćwiczeń oddechowych z dziećmi przedstawione zo...