zarzadzanie przedsiebiorstwem.pdf

WYKŁAD 1

Przedmiotem nauk o przedsiębiorstwie są przedsięb., które wytwarzają dobra, świadczą usługi i

nastawione są na zaspokajanie cudzych potrzeb, które posiadają właściciela i właściciel przeznacza

część kapitału na prowadzenie działalności. Nauka ta interesuje się jednostkami gospod. i funkcjono-

waniem tych jednostek., nie zajmuje się gospod. domowymi!! W tych jednostkach można wymienić

wiele spółek: przedsięb. kapitałowe, sp. Z o.o.

Współcześnie przedsiębiorstwa działają w warunkach gospod. kapitalistycznej, wiąże się to z funk-

cjonowaniem rynku. Konkurencja między przedsięb. Zmusza do innowacyjności, jest związana z

punktu widzenia wew. przedsięb. (problem usprawnienia struktur, procedur) oraz na zewn.- ma lepiej

zaspokajać potrzeby konsumentów, zdobyć uznanie na rynku. Przedsięb. musi odpowiadać na potrze-

by rynkowe, zgodnie z zasadą podejścia systemowego; przedsięb. kształtuje też rynek.

Współcześnie przedsiębiorstwa mają cechy wspólne (systemowe) i cechy je różniące. Jeżeli weź-

miemy pod uwagę system gospod., to wyróżniamy cechy systemów i modeli:

niezależne: przedsiębiorczość, innowacyjność, gospodarowanie, równowaga finansowa.

zależne: autonomia , dochodowość, formy własności.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ- właściwa cecha przedsięb., polega na podejmowaniu inicjatyw we

wszystkich sferach przedsięb., łącznie z uwzgl. ryzyka. RYZYKO powstało na tle oddzielenia zarzą-

dzania od własności.

ZASADA INNOWACYJNOŚCI –wynika z utrzymania się na rynku i bycia konkurencyjnym; od-

nosi się do produktów, technologii, organizowania oraz do metod

i techniki zarządzania.

ZASADA GOSPODARNOŚCI - jest właściwa każdemu podmiotowi gospod.; wyraża się max . celu,

zysku i min . nakładów oraz kosztów.

ZASADA RÓWNOWAGO FINANSOWEJ –wynika z potrzeby utrzymania się w dłuższym okre-

sie na rynku. Przychody i koszty działalności muszą być co najmniej sobie

równe lub przychody > od kosztów. Jeżeli jest inaczej, przedsięb. bankrutuje.

Zasady gospodarności i równowagi finansowej obowiązują w każdym systemie gospodarczym.

Zależne:

ZASADA AUTONOMII - wyraża się samodzielnością w ustalaniu planu gospod., podziału zysku.

(jak opracować wytyczne do planu; potrzeby rynku a własne potrzeby)

ZASADA DOCHODOWOŚCI I MAX ZYSKU :

Dochodowość jest skutkiem, a aktywność gospodarcza jest przyczyną. Zasada ta mówi o nadwyżce;

jest ona krytykowana, bo zysk nie zawsze jest jedynym celem przedsięb., np. pozycja na rynku, war-

tość przedsięb., świadczenie usług dla załogi.

ZASADA FORMY WŁASNOŚCI –w gospod. kapitalistycznej dominuje własność prywatna, ale są

też własności publiczne, które podlegają władzom komunalnym; właściciel ma prawo do decydowa-

nia, ale jest on również zobowiązany do współpracowania z załogą.

Typy K APITALIZMU : (wg Boyer`a)

rynkowy (USA, Nowa Zelandia, Kanada, Australia)

zał.:

-mechanizm rynkowy rządzi prawie wszystkimi sferami aktywności gospodarczej i społecznej.

-ustawodawstwo ma jedynie na celu podtrzymanie konkurencyjności.

mezokorporacyjny (Japonia)

zał.:

-ustawodawstwo państwowe stwarza pewne mechanizmy koordynujące działania sił rynkowych,

-ta koordynacja dokonywana jest przez instytucje pozarządowe (agencje)

socjaldemokratyczny (była Szwecja)

zał.:

-rokowania zawsze odbywają się w trójkącie: pracodawca,

związki zawodowe, jako przedstawiciel pracowników i przedstawiciel państwa.

-ma zapewnić konkurencyjność na dłuższą metę i stały wzrost dochodów przy możliwie najwięk-

szym przestrzeganiu równości.

etatystyczny (np. Francja)

zał.:

-partnerom społ. Trudno jest negocjować, bo nie mają siły przebicia

-pracodawcy nie są dostatecznie potężni, aby narzucić pewną strategię.

Stąd zadaniem państwa jest, by stwarzać możliwość budowy procesów dostosowawczych w

sferze gospodarczej i finansowej poprzez określone regulacje prawne.

Żaden z tych modeli nie występuje w czystej postaci, zawsze jest mix. ( w Niemczech- elem.

modelu socjaldemokrat. i etatystycznego).

Obok przedsiębiorstwa mogą istnieć również zakłady. Ich funkcje:

-jest to baza materialno-techniczna, w której realizowane są procesy gospodarcze,

-są to wewnętrzne jednostki bardziej złożonych przedsiębiorstw.

(przedsiębiorstwa wielozakładowe)

ZAKŁAD od przedsiębiorstwa odróżnia tzw. osobowość prawna (cecha formalna). Przedsię-

biorstwo jest osobą prawną, tzn. może być stroną w obrocie gospodarczym. Z punktu widzenia na-

uk można powiedzieć, że zakład jest zawsze podległy przedsiębiorstwu.

PRZEDSIĘBIORSTWO – jest to gospod., prowadzące działalność zarobkową. To jedn.

gosp., działająca na własny rachunek , w celu osi ą gni ę cia korzy ś ci materialnych (zysku) i ponosz ą -

ca ryzyko i odpowiedzialność zgodnie z przepisami prawa i stosunkami rynkowymi.

Z Kodeksu Handlowego z 1897r.- I-szy zapis: „Kupcem jest ten, który prowadzi we własnym

imieniu przedsięb. zarobkowe.”

*prof. Gruszecki podaje 7 cech uniwersalnych przedsiębiorstwa:

1. Podmiot gospod. działa w sferze produkcji; wytwarza w sposób zorganizowany dobra i

usługi dla potrzeb odbiorców.

2. Ekonomiczność podmiotowości przedsiębiorstwa (związana jest z nią podmiotowość

prawna).

3. Profesjonalizm w zakresie max. korzyści materialnych.

4. Podstawą ekonomiczną funkcjonowania przedsiębiorstwa jest kapitał, czyli suma kapitału

niematerialnego i materialnego.

5. Kapitał jest czynny i zaangażowany.

6. Przedsiębiorstwo animuje przedsiębiorca.

7. Przepisy prawne decydują, które formy organizacyjne mogą występować na rynku, jako

przedsiębiorstwa.

WYKŁAD 2

ROZWÓJ TEORII PRZEDSIĘBIORSTWA

-podejście neoklasyczne

-koncepcja managerska

-podejście behawiorystyczne

-przeds. jako mechanizm alokacji zasobów

-przeds. w ujęciu teorii agencji.

PODEJŚCIE NEOKLASYCZNE

To najbardziej popularne podejście w literaturze ekonomicznej.(oparte o teorię systemów). Zało-

żenia:

1. Ta teoria traktuje przedsięb. jako czarną skrzynkę, która ma wejście i wyjście; a podst. cel

to max zysku.

2. Ekonomistów i managerów interesuje ilość, rodzaj dostarczanych czynników produkcji,

wybór odpowiedniej techniki wytwórczej, która zapewnia efekt w postaci zysków ze

sprzedaży produktów.

3. Oparte jest na zasadach racjonalnego gospodarowania, czyli:

max zysków i min kosztów. Później dołączono jeszcze 2 zał. uzupełniające.

4. Metody optymalizacji, przydatne do osiągnięcia celów organizacji

5. Mało interesują przedmioty, które zachodzą wewnątrz czarnej skrzynki, o ile przedsięb.

uzyskują pozytywne wyniki.

ZALETY:

-prosty, konsekwentny i logiczny układ

-nadaje się do stosowania metod, technik ilościowych

-łatwo opisać zmiany, skutki zmian

-łatwe do zrozumienia funkcjonowanie zasad sterowania.

WADY:

-często modele optymalizujące nie przystają do rzeczywistości

-brak jest informacji do rzeczywistej optymalizacji

-managerowie przyjmują rozwiązania wystarczająco dobre

-nie uwzględnia się procesów zachodzących wewnątrz przedsięb.

-współczesne przedsięb. są bardzo złożone i działają w warunkach

niepewności i ograniczonej informacji.

KONCEPCJA MANAGERSKA

Rozwinęła się w latach 60-tych; oparta jest o do ś wiadczenia . Wychodzi z 2 założeń:

1. Wielkie korporacje na świecie charakteryzują się rozproszoną własnością. Dużo jest udziałow-

ców i akcjonariuszy.

2. Korporacje te są zarządzane przez managerów, którzy nie posiadają udziałów albo mają nie-

wielkie udziały.

***

-w tej koncepcji oddzielono własności od procesu zarządzania

-motywacja managerów –podejmowanie decyzji, dot. zarządz. organiz.

-managerowie są skłonni dążyć do własnych celów, nie koniecznie

zbieżnych z celami właściciela

-właściciele mają ograniczone możliwości kontrolowania managerów

-zasada max własnych korzyści managerów.

PODEJŚCIE BEHAWIORYSTYCZNE

Nacisk na proces podejmowania decyzji w przedsięb. oraz na stosowanie kryteriów decyzyjnych.

(szkoły zarządzania: klasyczna, behawioralna, ilościowa)

Jak przedsięb. podejmuje decyzje w warunkach złożoności i niepewności, które dotyczą ich działania.

Przedstawicielem jest H. SIMON, stwierdził, że:

a) jeżeli zajmujemy się wyłącznie warunkami i ............., to zaniedbujemy rzeczywisty proces, w

którym ten wybór jest dokonywany.

b) ludzie mają ograniczoną zdolność do poznania rzeczywistości, więc kierują się oni ograniczo-

ną racjonalnością.

c) poszukiwania idą w kierunku kryteriów, ustalających minimalne warunki dla rozwiązań wy-

starczająco dobrych

d) kryteria oceny stanowią element każdej, określonej syt. Decyzyjnej

SIMON wyciąga dwa wnioski:

-można mówić o pewnym poziomie aspiracji dla przedsiębiorstw, który jest możliwy do osiągnięcia w

danym czasie.

-określa jako nacisk; jest rozpiętością pomiędzy poziomem aspiracji a osiągnięciami. Można mówić o:

-frustracja, apatia, zwątpienie

-aspiracje nieosiągalne

-motywacje, jako naciski optymalne. SIMON wprowadził do nauki o przedsięb. pojęcia racjonalności

proceduralnej , czyli wybór i analiz ę procesów poznawczych w poszukiwaniu rozwi ą za ń decyzyj-

nych.

PRZEDSI Ę B. jako alternatywny MECHANIZM ALOKACJI ZASOBÓW wobec rynku

Funkcjonują 2 mechanizmy alokacji zasobów:

1. mechanizm rynkowy, który działa bezosobowo ; popyt i podaż

2. mechanizm wew. przedsięb., w którym funkcjonują hierarchiczne metody zarządzania; są po-

dejmowane decyzje o alokacji zasobów, które uruchamiają środki na alokację zasobów; działa

osobowo.

Wewnątrz przedsiębiorstwa niektóre procesy alokacji mogą być dokonywane bez udziału w rynku.

(pojęcie: koszty transakcyjne i oszczędności na tych kosztach)

Ź RÓDŁA KOSZTÓW korzystania z mechanizmów rynkowych:

1. Koszty tworzenia cen.

2. Koszty zawierania umów w transakcjach rynkowych.

3. Koszty budowania powiązań kooperacyjnych.

Aby uniknąć tych kosztów lub je obniżyć, tworzy się przedsiębiorstwo.

ZAKRES KOSZTÓW :

-koszty zawierania transakcji

-poszukiwanie, zbieranie i przetwarzanie informacji o rynku

-koszty monitorowania z egzekucją zobowiązań.

Pięć czynników, które determinują .......

1. Charakter praw własności.

2. Specjalny charakter umów o pracę.

3. Cele indywidualne uczestników na rynku.

4. Charakter bodźców, struktur organizacyjnych.

5. Regulacje prawne, otoczenie kulturowe, które są konieczne dla funkcjonowania rynku.

PRZEDSIĘBIORSTWO W UJĘCIU TEORII AGENCJI

Są tu określane role osób , występujących w przedsiębiorstwie. Interesujące są ich zachowania i sto-

sunki między nimi. Relacje stworzone na potrzeby teorii:

*pryncypał- agent. Teorie agencji w 1973r. wprowadził S.A. ROSS i w przedsiębiorstwie wyróżnił

dwa układy:

- pryncypał – agent

- managerowie a pracownicy

Określa zachowania tych ludzi: skutki działania managerów, pracowników i właścicieli; działanie i

zachowanie w tych dwóch ukł. przypomina grę hazardową; z gry wynika, że jeśli wygrałeś raz, to nie

znaczy, że jesteś najlepszym graczem.

WNIOSKI:

a) jest mało prawdopodobne, aby akcjonariusz, nie pracując w przedsięb. a mając akcje

tego przedsięb., znał to przedsięb. lepiej niż ......

b) pryncypał i agent są zawsze motywowani własnym interesem, nie zawsze zgodnym z

interesem całego przedsiębiorstwa.

- Agent posiada informacje i wybiera wariant, który przynosi jemu max korzyści

- Pryncypał będzie zawsze motywował agenta dla swoich korzyści.

Ta teoria agencji jest wykorzystywana do tworzenia wynagrodzenia, ale nie w Polsce.

PODEJŚCIE BADAWCZE w nauce o przedsiębiorstwie mówi, jak badać i opisywać modele, które

objaśniają zjawiska w przedsiębiorstwie.

1) Podejście czynnikowe – twórca: Gutenberg; wyróżnił dwa rodzaje czynników produkcyjnych:

- elementarne –czynniki ludzkie

- dyspozycyjne –kierownictwo; planowanie i organizacja

Wykorzystanie tych czynników zostało opisane za pomocą kosztów i produktywności.

2) Podejście decyzyjne –system traktuje przedsięb., jako system

społeczno –ekonomiczny, akcentowane jest miejsce człowieka w przedsięb., z potrzebami, rolami

w tym przedsięb.; podkreślane są tu konkretne problemy kierownictwa.

3) Podejście systemowe –oparte na teorii decyzji; to uzupełnienie podejścia decyzyjnego.

4) Podejście sytuacyjne –nawiązuje do założeń szkoły sytuacyjnej; pozwalają wyjaśnić zacho-

wanie się przedsiębiorstw.

5) Podejście zorientowane na pracę –kładzie silny akcent na potrzeby pracowników, warunki

pracy, ich satysfakcję z pracy, sprawiedliwe wynagrodzenie, samorealizację.

6) Podejście marketingowe –silnie zwrócone na konkurenta i rynek; jest tu mało elementów

technicznych i produkcyjnych.

7) Podejście ekologiczne –zrównoważony rozwój; bierze pod uwagę środowisko, produkcję, ja-

kość.

WNIOSKI:

- nie ma jednej koncepcji, która objaśniałaby całe przedsiębiorstwo, (najczęściej stosowane podej-

ścia, to czynnikowe, decyzyjne, systemowe i marketingowe)

- problemy sądów wartościujących –nie ma jednolitego poglądu; wyst. duże, różne potrzeby wy-

stąpienia różnych podejść.

S Ą DY WARTO Ś CIUJ Ą CE –stosowanie różnych ocen:

ogólne –są małowartościowe

konkretne –dotyczą konkretnych procesów; oparte są o pewien system wartości, który podkre-

śla wyższy stopień realizacji celów.

autorskie –zawsze mają charakter subiektywny; są to sądy indywidualne (wynikają z badań i

obserwacji rzeczywistości).

Często sądy mają charakter przeciwstawny.

WYKŁAD 3

Klasycy, tj. A. Smith, B. Say, Schumpeter zajmowali się poniższymi pojęciami.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ – to cecha człowieka inteligentnego, twórczego, aktywnego oraz skłonnego

do działania w warunkach niepewności. Przejawia się w różnych sferach działalności człowieka.

- synonimy, tj.: zmysł przedsiębiorczości, postawy, zachowania przedsiębiorcze; może dotyczyć

wszystkich dziedzin działalności przedsiębiorstwa;

W tym pojęciu mieszczą się także inne pojęcia, tj.:

ekspansywność –stawianie sobie ambitnych zdań

innowacyjność –to pewne narzędzia przedsiębiorczości

Peter Drucker –„Przedsiębiorczość i innowacyjność”:

Przedsiębiorczość –to pewna cecha, sposób zachowania się przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa,

pod którą rozumie się 3 etapy:

gotowość i zdolność do podejmowania i rozw. w sposób twórczy i nowatorski nowych

problemów

pewna umiejętność wykorzystywania pojawiającej się szansy i okazji

elastyczne przystosowanie się do zmieniających się warunków.

CECHY przedsiębiorczości zależą od wielu czynników:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: