Biblioteka Buddyjska - Kalu Rinpocze - Mahamudra 01.pdf - BUDDYZM-FILOZOFIA - zbigstar

Kalu Rinpocze

Mahamudra

Nauki Mahamudry, Najwyższego Symbolu, są kwintesencją, sercem wszystkich nauk Dharmy.

Podobne są sercu żywej istoty lub masłu, potencjalnie obecnemu w mleku. Czym jest

Mahamudra? Jest po prostu urzeczywistnieniem podstawowej natury własnego umysłu. Gdy się

ona dokona, nic już nie jest skomplikowane, nic wcale nie jest trudne. Jednak od czasu, który

nie ma początku, nasze umysły są zaciemnione różnymi zasłonami: zasłoną podstawowej

niewiedzy, zasłoną podstawowej skłonności /tj. skłonności umysłu do dualizmu i dualistycznego

lgnięcia /, zasłona sprzecznych emocji, które zaburzają umysł oraz zasłoną karmy. Te cztery

zasłony zaciemniają umysł i przeszkadzają w urzeczywistnieniu jego ostatecznej natury.

Natura umysłu podobna jest przestworowi nieba. Chmury i mgła mogą zaciemnić jego

przejrzystość, nawet jeśli słońce jasno świeci. Taka sama przejrzystość cechuje naturę umysłu,

lecz jest ona zaciemniona różnymi zasłonami, uniemożliwiającymi dostrzeżenie jej. Aby

urzeczywistnić ostateczną naturę umysłu, musimy usunąć zaciemniające ją zasłony i skażenia.

W tym celu stosujemy praktyki, dzięki którym zbieramy dwa nagromadzenia: zasługę, czyli

pozytywną karmę oraz mądrość. Praktyki usuwające wspomniane zasłony zwane są tzw.

praktykami wstępnymi - po tybetańsku nondro, a składają się na nie: pokłony połączone z

recytacją formuły Schronienia i modlitw, oczyszczająca praktyka Dordże Sempa, ofiarowanie

mandali i guru joga. Wszystkie one służą uzbieraniu dwóch nagromadzeń i usunięciu zasłon,

zaciemniających umysł.

Guru Joga, po tybetańsku lame naldzior , pozwala błogosławieństwu Linii Przekazu wniknąć w

strumień naszego istnienia. Dzięki temu jej błogosławieństwo staje się naszym udziałem.

Stosując praktyki wstępne w celu uzbierania dwóch nagromadzeń - dobrej karmy i mądrości

oraz dla usunięcia zasłon, które zaciemniają umysł, możemy bez trudu osiągnąć Mahamudrę,

urzeczywistnienie podstawowej natury naszego umysłu.

Budda Siakjamuni powiedział, że jeśli nie potrafimy uzbierać nagromadzeń zasługi i mądrości,

usunąć zasłon zaciemniających naturę umysłu ani przyjąć błogosławieństwa Lamy oraz Linii

Przekazu, wówczas będzie nam bardzo trudno urzeczywistnić podstawową naturę naszego

umysłu - Mahamudrę. Nie istnieje inny sposób osiągnięcia tego celu niż trzy powyższe

przygotowania. Na Diamentowej Drodze Wadżrajany są nauczane dwie szczególne techniki,

dwa sposoby urzeczywistnienia natury umysłu. Znane są one jako kjerim , proces tworzenia

mentalnych wyobrażeń /zwany też niekiedy fazą budowania/ oraz dzog rim , spełnienie /zwane

też fazą doskonałości lub rozpuszczenia/.

Od czasu, który nie ma początku, umysł nasz jest zaciemniony podstawową niewiedzą,

umożliwiającą urzeczywistnienie czyli uświadomienie sobie przezeń jego własnej natury. Przez

to jest on uwięziony w uchwycie bardzo silnego egoistycznego lgnięcia, bardzo silnej skłonności

do myślenia kategoriami jaźni - "ja". Na podstawie takiego egoistycznego lgnięcia, myślenia o

sobie: "ja", niezależnie od formy przybieranej w cyklu samsarycznej egzystencji, niezależnie od

tego, w którym z sześciu światów się odradzamy, rozwija się wtórne przywiązanie do ciała i

myślenie "moje ciało". Jest więc pierwotne przywiązanie do "mojego umysłu" jako "ja", a na nim

zasadza się wtórne przywiązanie do ciała fizycznego, w którym doświadczamy kolejnego

odrodzenia. Z takiego podwójnego przywiązania do "mojego umysłu" i "mojego ciała", z takiego

lgnięcia do ciała i umysłu wynikają wszelkie cierpienia, kłopoty i trudności doświadczane przez

czujące istoty w samsarze - kole cyklicznej egzystencji.

Ponieważ ten zasadniczy błąd i wspomniane skłonności umysłu oddziałują od czasu, który nie

ma początku, istnieje bardzo silna i głęboko zakorzeniona inklinacja do myślenia w taki właśnie

sposób: "mój umysł", "moje ciało". Skłonności te są tak silne i tak głęboko zakorzenione w

umyśle, że usunięcie i przezwyciężenie ich nie jest łatwe. Istnieje jednak szczególnie skuteczna

metoda - medytacja z wyobrażeniem mentalnym, np. medytacja Czenrezika, podczas której

utożsamiamy się z formą jidama, świętą formą, dzięki czemu przezwyciężamy nawykowe

przywiązanie do samego siebie, do własnego ciała. W zamian za to przenosimy tę skłonność na

formę jidama, myśląc "jestem Czenrezikiem, moja forma jest formą Czenrezika". Tym

sposobem zdobywamy nowe spojrzenie, nową postawę umysłu, przez co poświęcamy więcej

uwagi świętej formie Czenrezika niż nawykowym formom jaźni.

Powinniśmy medytować, wyobrażając sobie że formą Czenrezika jest pustym, przejrzystym

zjawiskiem, podobnym tęczy na niebie albo odbiciu księżyca w wodzie. Choć forma jest obecna,

jasna i bardzo wyraźna, to zjawisko pozbawione jest namacalności i stałości. Mówimy o pustym

pojawieniu się Czenrezika albo o formie Czenrezika będącej jednością formy i pustki. Pusta

forma jest jednym aspektem Czenrezika, rozwijanym w naszych medytacjach indywidualnych.

Drugim jego aspektem jest promieniowanie albo wyłonienie, przejawienie się całego

współczucia wszystkich Buddów, które jawi się właśnie w formie Czenrezika. Ten szczególny

aspekt, zwany aspektem mądrości, po tybetańsku jesie sempa , jest najwyższym aspektem

ponad i poza naszą własną koncepcją Czenrezika.

Forma będąca przedmiotem medytacji zwana jest po tybetańsku damtzik sempa , co oznacza

aspekt symboliczny, aspekt łączenia, powiązania. Dzięki praktyce z wyobrażeniem świętej

formy Czenrezika, a więc z jego symbolicznym aspektem, można osiągnąć urzeczywistnienie i

doświadczenie najwyższego aspektu - mądrości. W nim przejawia się współczucie wszystkich

Buddów. Tą drogą stopniowo dochodzi się do przeżycia jedności tych dwóch aspektów -

symbolicznego wyobrażenia i przejawiającego się w nim współczucia wszystkich Buddów. W

ten sposób otrzymujemy błogosławieństwo Czenrezika, wpływ jego duchowej mocy.

Na ogół wszystkie widziane formy uważamy za coś stałego i namacalnego. Wszystkie słyszane

dźwięki uważamy za coś rzeczywistego. Wszystkie myśli powstające w naszym umyśle

traktujemy jako rzeczywiste, istniejące same w sobie. Z powodu takiego nastawienia, które

wynika z uważania wszystkiego za realne i stałe, doświadczamy wszelkich trudności i cierpień

w cyklu samsarycznej egzystencji.

O takim nastawieniu możemy myśleć jak o chorobie. To ona sprawia, że cierpimy w kole

cyklicznej egzystencji. Jest jednak na nią lekarstwo, a jest ono trojakie, stosowane na trzech

poziomach: ciała, mowy i umysłu, co odpowiada formie, dźwiękom i myślom wraz z uczuciami.

W tej technice wszystkie widziane formy uważa się za jedność formy i pustki; w omawianym

przypadku znaczy to, że wszystkie formy są formą Czenrezika. Wszystkie słyszane dźwięki

traktujemy jako mowę Czenrezika - po tybetańsku dra tong , jedność dźwięku i pustki. Wszystkie

myśli i uczucia powstające w umyśle traktujemy jako jednoistność mądrości i pustki /inaczej

zwanej otwartością/. Tą drogą dochodzimy do postrzegania trzech poziomów jako

oczyszczonych.

Trojaka technika, dzięki której wszystkie formy postrzegamy jako formy Czenrezika, wszystkie

dźwięki jako jego mowę a wszelkie myśli jako jego myśli, jest bardzo szybkim i skutecznym

sposobem urzeczywistnienia Mahamudry. Ponadto zawsze stosuje się także technika dzog rim ,

fazę spełnienia, w której stopniowo rozpuszczamy przedmiot medytacji w taki sposób, że

zewnętrzny świat zostaje wchłonięty w naszą własną formę, która jest formą Czenrezika, nasza

forma Czenrezika zostaje wchłonięta w sylabę w sercu, sylaba ta z kolei rozpuszcza się

stopniowo w pustkę - otwartość, w której spoczywamy bez żadnej mentalnej koncepcji, nie

tworząc żadnych wyobrażeń. Technika ta jest bardzo szybkim sposobem urzeczywistnienia

Mahamudry - natury umysłu.

Tybetańskim odpowiednikiem sanskryckiego słowa Mahamudra jest ciagja cien po - cztery

sylaby, z których każda ma swoje znaczenie. Pierwsza z tych sylab - cia jest symbolem

otwartości - pustki. Druga sylaba, gja , jest interpretowana symbolicznie jako "nie wykraczanie

poza", co oznacza, że wszystkie zjawiska w samsarze i nirwanie nie wykraczają poza ów

podstawowy stan otwartości - pustki, w którym zawierają się wszelkie zjawiska samsary i

nirwany. Jest to taka świadomość, która nie opuszcza podstawowego stanu pustości. Rozmaite

praktyki stosowane w Dharmie, praktyki wstępne /nondro/, medytacje z tworzeniem mentalnych

wyobrażeń /kje rim/, medytacyjne spełnienia /dzog rim/, medytacja uspokojenia umysłu /po

tybetańsku szi ne, w sanskrycie siamatha/, medytacja wglądu bezpośrednio w naturę umysłu

/po tybetańsku lhak tong, w sanskrycie wipasjana/, medytacje życzliwości i współczucia,

medytacje pustki, wszystkie z nich są umiejętnymi sposobami prowadzącymi nas ku

ostatecznemu urzeczywistnieniu Mahamudry.

Ktoś, kto posiada wybitne zdolności, może urzeczywistnić Mahamudrę bez żadnych

szczególnych praktyk, bez konieczności praktykowani nondro , nie praktykując niczego, co

uważane jest za przygotowanie do takiego urzeczywistnienia. Jeśli umysł osoby o wybitnych

właściwościach jest zrównoważony, jeśli ma ona silną wiarę i zaufanie do swego Lamy, wtedy

Lama może wskazać jej wprost naturę umysłu, a osoba taka może ją natychmiast

urzeczywistnić. Lecz takie przypadki są bardzo, bardzo rzadkie.

Różnica między ludźmi o wybitnych zdolnościach, ludźmi o zdolnościach średnich i ludźmi o

niskich zdolnościach nie polega na tym, że ktoś jest silny lub słaby, bogaty albo biedny.

Wszystko zależy od tego, czy w poprzednich żywotach zbieraliśmy pozytywną karmę i

posiedliśmy mądrość. Jeśli stało się tak, wtedy odradzamy się z wybitnymi zdolnościami i jasną

percepcją. Nie uzbierawszy pozytywnej karmy, odradzamy się ze zdolnościami średnimi lub

małymi.

Co mamy na myśli mówiąc, że ktoś posiada wybitne zdolności? Oznacza to kogoś, kto z natury

obdarzony jest mądrością i inteligencją, pozwalającą mu na pochwycenie znaczenia głębokich

nauk już w momencie ich usłyszenia. Bez względu jak złożone i głębokie byłyby te nauki, taka

osoba może natychmiast pojąć ich sens, ich dogłębne znaczenie. Ma ona także takie cechy, jak

naturalna dobroć i współczucie dla wszystkich czujących istot, wrodzone zaufanie i wiara w

swego Lamę i Trzy Klejnoty oraz wiele energii i wytrwałości w wykonywaniu praktyk. Kiedy te

wszystkie cechy spotkają się, mówimy o kimś, kto ma wybitne zdolności.

Ponieważ nauki Mahamudry są kwintesencją Dharmy, całej nauki Buddy, zarówno ścieżki sutr

jak i tantr, jest to bardzo głęboka nauka, w pewnym stopniu tajemna lub ukryta. Nie powinna być

przedmiotem dyskusji publicznych, reklamy i hałasu. Winna być ofiarowana ludziom

wystarczająco przygotowanym, dość inteligentnym by ją zrozumieć, dość pilnym by ją stosować

w praktyce; ludziom mającym damtzik czyli związek, więź z Linią Przekazu, posiadającym

wszelkie wrodzone cechy, które sprawiają, że można ich uważać za naczynie odpowiednie do

przyjęcia tych nauk.

Kiedy uczniowie, którzy darzą swego nauczyciela zaufaniem, poproszą o pouczenia dotyczące

Mahamudry, zaś nauczyciel w swym współczuciu i z życzeniem niesienia pomocy im udziela

takiego pouczenia; jeśli uczeń potrafi zrozumieć nauki, a Lama przekazuje je osobie

rozumiejącej ich sens, potrafiącej praktykować, wówczas sytuacja jest niezmiernie korzystna.

Jeśli jednak słuchający tych nauk nie są dostatecznie przygotowani do zrozumienia i

praktykowania ich, nie pojmą oni tego, co się do nich mówi. Mogą słyszeć słowa, ale nie

pochwycą ich sensu. Można rzec, że w ten sposób omawiane nauki są samo-tajemne. Nikomu

nie stanie się wielka krzywda. Nie przyniesie to takim słuchaczom wielkiego pożytku, ale z

drugiej strony nie wiele im zagraża. Po prostu wysłuchane nauki nie odniosą skutku. Istnieją

jednak pewne niebezpieczeństwa, czułe punkty, groźne zarówno dla Lamy jak i jego uczniów.

Jeżeli Lama podaje nauki Mahamudry nie ze współczucia, nie by pomóc innym. ale tylko po to

by stać się sławnym, bogatym albo z innych pobudek osobistych, to popełnia bardzo poważny

błąd, jego działanie jest bardzo szkodliwe. Istnieje także niebezpieczeństwo ze strony uczniów.

Jeżeli, nie rozumiejąc nauk, wysuwają błędne poglądy na Dharmę bądź tracą do niej zaufanie,

jest to bardzo szkodliwe, ponieważ ze wszystkich niewłaściwych czynów jakie można popełnić

rozwinięcie błędnych poglądów na Dharmę albo porzucenie Dharmy są najcięższe. Jeśli więc

ktoś, otrzymawszy naukę, której nie zrozumiał, oznajmia o porzuceniu Dharmy a jego poglądy

na nią stają się negatywne i pogmatwane, jest to bardzo poważnym niebezpieczeństwem z jego

strony.

Aby nastąpiło przekazanie nauk, konieczne jest aby zarówno nauczyciel jak i uczniowie

podchodzili do zagadnienia we właściwy sposób. Lama nauczający Mahamudry musi

koniecznie reprezentować pogląd, że czujące istoty są zagubione w samsarze, że cykl samsary

jest pełen cierpienia a nauki Mahamudry podawane są w celu uwolnienia od tego cierpienia. Kto

naucza Mahamudry musi koniecznie rozwinąć przebudzoną postawę umysłu - bodhiczittę ,

dzięki czemu naukę tę przekaże wyłącznie w celu pomocy innym istotom w uwolnieniu się z

niewiedzy i cierpienia. Ponadto ci, którzy słuchają tej nauki, koniecznie muszą rozwinąć w sobie

właściwą postawę. Powinni Lamę, który udziela pouczeń, widzieć jako Buddę, przebudzoną

istotę; przekazywane nauki postrzegać jako eliksir lub nektar zdolny oczyścić umysł z wszelkich

skażeń. Jeżeli ktoś potrafi widzieć w ten sposób i pojmuje nauki, wtedy można powiedzieć, że

ich przekazanie rzeczywiście nastąpiło.

Jeśli jednak ktoś nie potrafi ich w pełni zrozumieć, powinien przynajmniej podtrzymywać

zaufanie do Lamy i nauk w poczuciu, że jeśli nie potrafimy czegoś zrozumieć, to ze względu na

naszą karmę, nasze zasłony niewiedzy, a nie wskutek błędu Lamy lub błędnych nauk. Gdy

nauczający Lama i słuchający uczniowie potrafią przyjąć taką postawę, wtedy działanie może

być tylko pożyteczne oraz prawe. Skutkiem takiego nauczania nie będzie negatywna karma,

szkodliwa działalność ani błąd.

Kiedy otrzymujemy nauki Mahamudry, jest to jednocześnie praktyka medytacyjna. Powinniśmy

doświadczać nauk jednocześnie z ich wysłuchiwaniem. Rozpoczynamy od zwrócenia uwagi na

umysł, od analizowania umysłu. Co nazywamy umysłem? Co myśli? Co przeżywa wszystko,

czego doświadczamy? To właśnie należy przebadać by rozstrzygnąć czy to posiada

jakiekolwiek własne cechy. Skąd pochodzi umysł? Skąd przychodzą myśli, które powstają w

umyśle? Gdzie przebywają? Dokąd odchodzą? Czy umysł ma kolor? Czy ma kształt lub formę,

czy nie? Czy ma rozmiar? Badamy to wszystko. Tradycyjnie medytacje te wykonuje się przez

pewien określony czas - dni, tygodnie albo nawet miesiące.

Następnie bada się umysł kiedy nie ma w nim myśli, gdy po prostu spoczywa on nie działając.

Technicznie nazywamy to "umysłem w stanie spoczynku", "spoczywaniem umysłu". Są też

okresy gdy umysł jest pobudzony, gdy się porusza, gdy zachodzą w nim dynamiczne

wydarzenia, ruch. Badamy więc dwie fazy aktywności umysłowej - fazę pasywną, spoczynkową

i fazę aktywną - pobudzoną. Robimy to by rozstrzygnąć, czy są one czymś innym, czy też są

tym samym. Jeżeli są czymś innym - na czym to polega? Zwracamy też uwagę na obserwatora

- tego, który wie, który jest świadom umysłu i w stanie spoczynku, i w ruchu. Sprawdzamy, czy

obserwator - ten świadomy składnik jest tym samym co umysł, czy też jest czymś innym.

Medytujemy tak przez pewien czas, analizując rozmaite aspekty własnej sytuacji mentalnej.

Wszystkie z tych technik stosowane są w bliskim kontakcie z Lamą, z którym można omówić

własne postępy w medytacji. Wykonawszy praktyki, przychodzimy do swojego Lamy i

opowiadamy mu o szczególnych doświadczeniach, przeżyciach albo urzeczywistnieniach. Jego

zadaniem jest ukazanie uczniowi, które z nich są wartościowe, a które nie. Które są oznaką

postępu, a które wiodą na manowce. W ten sposób dzięki bliskiemu związkowi nauczyciela z

uczniem ten drugi może osiągnąć pełne zrozumienie i całkowite urzeczywistnienie Mahamudry.

Taka sytuacja jest idealna. Faktycznie nie jest to takie proste, ponieważ Lamowie stale

podróżują, uczniowie zaś mają wiele pracy, przez co nie są w stanie stosować nauk w ten

najbardziej bezpośredni sposób. Z tego powodu konieczne jest dziś podawanie nauk w formie

znacznie skondensowanej, prędko. Obecnie ludzie muszą urzeczywistnić Mahamudrę w krótkim

czasie między powrotem do domu z pracy a włączeniem telewizora. Można też medytować rano

po wstaniu z łóżka, w krótkim okresie przed pójściem do pracy.

Wiele już słyszeliśmy o umyśle. Aby to zrozumieć, musimy zdać sobie sprawę z czegoś, co

dotyczy samej natury umysłu. Mówimy o nim, że jest pusty. Oznacza to, że nie ma on formy, nie

ma barwy, nie ma kształtu, nie ma jakichkolwiek wyróżniających go cech. Możemy go nazwać

pustym. Ale umysł jest nie tylko pusty. Jest także świetliście przejrzysty. To nie to samo co

jasność czy świetlistość słońca, księżyca lub światła elektrycznego. To raczej potencjalna

zdolność umysłu do doznawania i doświadczania wszystkiego, szczególna właściwość, która

sprawia, że umysł może postrzegać wszystko, co tylko w nim powstaje. Określamy ją jako

świetlistą przejrzystość.

Oto przykład: leży przed nami kawałek owocu; prosty akt doświadczania go przed nami, bycia

go świadomym, jest wynikiem istnienia świetlistej przejrzystości. Gdyby umysł nie miał jej w

sobie, nie bylibyśmy w stanie doświadczać tego kawałka owocu. Zdolność ta jest wynikiem

istnienia świetlistej przejrzystości umysłu.

Jest jeszcze trzeci aspekt natury umysłu, znany jako nieograniczoność. Skoro już jesteśmy

świadomi kawałka owocu przed nami, w umyśle rozwijają się dalsze myśli: jest ładny, smacznie

wygląda, chcę go zjeść itd.

Na podstawie pierwotnego doświadczenia, jakim było postrzeżenie owocu, w umyśle powstają

rozmaite myśli. Wszystkie z nich pojawiają się w sposób niczym nie ograniczony, nie

napotykając na przeszkody. Gdyby nieograniczoność nie była właściwością umysłu, nasze

działanie, wynikające z pierwotnego doświadczenia, nie byłoby możliwe; nie bylibyśmy zdolni do

przypominania sobie, do myślenia wynikającego z pierwotnego spostrzeżenia. To właśnie

nazywamy nieograniczonością umysłu.

A zatem badając naturę umysłu widzimy, że ma ona trzy aspekty: nieograniczoność,

świetlistość i pustość. Nie są one oddzielne od siebie, stanowią natomiast trzy aspekty tej

samej, jednej natury umysłu. Bardzo często nazywa się ją sanskryckim słowem

tathagatagarbha , co można przetłumaczyć jako nasienie albo kwintesencja Przebudzenia. Kto

potrafi rozpoznać, urzeczywistnić i bezpośrednio doświadczać natury Buddy, która jest samą

naturą umysłu, ten jest Przebudzony i Oświecony. Kto nie potrafi rozpoznać tego stanu umysłu,

który jest jego potencjałem, jego najwyższą możliwością, ten popada w zamęt i pomieszanie,

podlega cierpieniu w samsarze - kole uwarunkowanej egzystencji. Różnica między Buddą a

zwykłą czującą istotą, między istotą nieprzebudzoną a Przebudzonym, polega właśnie na tym,

czy podstawowa natura umysłu została rozpoznana, czy nie.

Rozpoznanie, urzeczywistnienie podstawowej natury umysłu jest konieczne, ponieważ wskutek

takiego urzeczywistnienia dokonuje się Przebudzenie. Całą praktykę Dharmy, każdy jej element

i każdą technikę w niej stosowaną możemy uważać za sposób osiągnięcia ostatecznego

urzeczywistnienia natury umysłu. Proces ten można rozpoznać na poziomie fizycznym, co jest

bardzo praktyczne. Powiada się, że jeśli przyjmiemy odpowiednią postawę ciała, wpłynie to

korzystnie na wrażenia powstające w umyśle i będzie przyczyniać się do najwyższego

spełnienia. Dlatego pierwszym krokiem w praktyce medytacyjnej jest przyjęcie właściwej pozycji

ciała, dla której najistotniejsze jest utrzymanie wyprostowanego pionowo tułowia. Tybetańczycy,

wzorem Buddy Siakjamuniego, siedzą ze skrzyżowanymi nogami, co zwane jest pozycją

wadżry . Ludzie Zachodu, którym materialnie wiedzie się lepiej, i którzy dysponują wieloma

Biblioteka Buddyjska - Kalu Rinpocze - Mahamudra 01.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: