W. Morawski
Globalizacja – kontekst zewnętrzny, którego ludzie są częściej świadkami niż uczestnikami
· Kwestia „terytorialności”
Globalizacja to nowy rodzaj zmian społeczno-kulturowych, ekonomicznych i politycznych.
Roland Robertson
Globalizacja jako pojęcie odnosi się zarówno do kompresji świata, jak do intensyfikacji świadomości o świecie jako całości. Obie te konkretyzacje odnoszą się zarówno do jak i świadomości globalnej całości”
D. Held i A. McGrew
Globalizacja – poszerzanie, intensyfikacja, przyspieszanie i wzrastający wpływ wzajemnych powiązań w skali światowej.”
Kluczowe elementy definicji, odniesienie do:
· Globalnej całości
· Skali światowej
Globalizacja – jednostki terytorialne zyskują nowe znaczenie.
Państwa narodowe – tracą na znaczeniu
Regiony (jednostki w ramach państwa, jednostki ponadpaństwowe) – zyskują na znaczeniu
Nie pomniejsza się znaczenia lokalności.
Glokalizacja – podnosi się znaczenie, lokalności
Ekspansja globalnego kapitalizmu może prowadzić do utraty cech narodowych.
Globalizacja – złożony proces o charakterze niedeterministycznym, znaczny poziom niepewności i ryzyka dla wszystkich zaangażowanych weń aktorów
Globalizacja jako rezultat działania jednego czynnika:
1) Czynnik technologiczny
Technologie informacyjne à powstanie społeczeństwa informacyjnego
Globalne masowe media = przyspieszenie naśladownictwa pewnych wzorców
Nowe technologie wymuszają większą konkurencję.
2) Czynnik ekonomiczny
Rynek globalny – działa jako mechanizm samoregulacji, napędzany konkurencją
3) Czynnik polityczny
USA – jako lider globalizacji, polityczny i ekonomiczny hegemon
Tak jak W. Brytania w XIX w., Jeśli państwo posiada pozycje supermocarstwa to racjonalizuje to doktrynami liberalnymi, promującymi wolny rynek , gdyż mając wiele innych przewag wie, że może bezkarnie narzucać swoją wolę.
4) Kultura
- jako bariera globalizacji
- jako czynnik sprzyjający globalizacji – kultura staje się jednolita
Inne siły napędowe globalizacji :
· turystyka
· organizacje ponadnarodowe
· świadomość wspólnoty
W ostatnich latach nastąpiło przyspieszenie globalizacji.
Świat jest już globalny. Dla entuzjastów globalizacja to nie konieczność, lecz świadomy wybór racjonalnej jednostki. Globalizacja sprzyja indywidualizacji, umocnieniu mechanizmów demokracji. Zgoda społeczna na globalny kapitalizm, globalną kulturę, globalne instytucje polityczne.
Oceny Globalizacji
Po 11 września przesunięcie uwagi na negatywne skutki globalizacji,
à Globalny terroryzm
Negatywne oceny globalizacji sprzyjają rodzeniu się alternatywnych wizji porządku społecznego.
Nierówności społeczno-ekonomiczne – globalny kapitalizm zapomniał o sprawiedliwości społecznej.
Ekonomiczna globalizacja jest związana z nowym rodzajem społecznego wykluczania.
Rezultaty globalizacji:
· polaryzacja dochodów
· zmniejszanie się klasy średniej
Brak dbałości o tożsamość czy różnorodność
- zagrożenia kultury przez homogenizację
Zagrożenia dla państwa
- anonimowe siły globalnego rynku przeciwko dobru społecznemu
„globalizacja nie jest ani nieunikniona, ani też nie do zastopowania. Jest ona głównie dziełem Ameryki i zakorzeniona w okresie bezpośrednio po II WŚ.”
„Wiry globalizacji” – globalizacja wytwarza wiry, które porywając wszystko do przodu, stwarzają realna groźbę zatonięcia.
Postawy wobec globalizacji różnicują się coraz wyraźniej. Główne orientacje:
· neoliberalni entuzjaści globalizacji
· umiarkowani reformatorzy: socjaldemokraci, socjalliberałowie i chrześcijanie, konserwatyści
· antyglobaliści i malkontenci
Globalizacja ekonomiczna: o „consensusie waszyngtońskim” i potrzebie regulacji
„consensus waszyngtoński” – rozwiązania, które pojawiły się w latach ’70, popieranie wolnego handlu i bezpośrednich inwestycji zagranicznych, dyscyplina fiskalna, prywatyzacja, deregulacja, zmniejszenie subsydiów rządowych, podatków itd. Stosowanie tych zaleceń było praktycznie wymuszane.
Zamiast bogactw – brak stabilności. Instytucje globalne nie odnoszą sukcesów.
Globalizacja polityczna: wyłanianie się mechanizmów regulacji
Trzy poziomy w mechanizmach globalnego rządzenia:
· Mechanizmy kontroli odgórnej – państwa i ich reprezentacje polityczne
· Mechanizmy kontroli oddolnej – społeczeństwo obywatelskie
· Mechanizmy kontroli pośredniej – władze samorządowe
Potrzeba znalezienia nowego pojęcia, które odpowiadałoby istniejącej sytuacji globalnej.
Natura tych mechanizmów:
1) Są niesponsorowane przez państwo, przybierają dwie formy:
· Mechanizmy transnarodowe
· Mechanizmy wewnątrznarodowe
2) Mechanizmy sponsorowane przez państwa, takie jak makroregiony, UE, ONZ
3) Mechanizmy kontroli wspólnie sponsorowane przez państwo i nie-państwo, np. reżim praw człowieka, monitoring wyborczy
Czy zdążył się już wytworzyć system globalnej regulacji?
Robert Gilpin
Trzy możliwe ujęcia:
1) Neoliberalny instytucjonalizm
Opierając się na ważności państwa, zakłada niezbędność formalnych reżimów międzynarodowych i instytucji. Akcent położony jest na możliwość rozwinięcia współpracy między państwami.
Słabości tego systemu:
· Brak finansowej stabilności
· Słaba dbałość o wzrost ekonomiczny
· Deficyt demokracji
2) Nowy mediewalizm
Samo państwo i system państwowy zostały już podminowane przez czynniki ekonomiczne, technologiczne i inne oraz są usuwane w cień przez aktorów pozarządowych i wyłaniające się społeczeństwo obywatelskie. Koniec narodowej suwerenności – rozproszenie władzy pozwolą na rozwiązywanie światowych problemów przez bezinteresowne organizacje pozarządowe.
Główna rola społeczeństwa obywatelskiego.
Słabość – mała szansa na rozpowszechnienie się na całym świecie wspólnej, globalnej kultury obywatelskiej.
3) Ponadpaństwowość
Obecny system podejmowania decyzji w ramach scentralizowanych państw narodowych będzie zastępowany przez system wyspecjalizowanych agencji rządów krajowych, które działają na zasadzie specyficznych, wyodrębnionych funkcjonalnie obszarów, co zapewnia współpracę międzynarodową.
Zagrożenie rozwiązaniami technokratycznymi, czy biurokratycznymi.
Wobec obecnego porządku świata trzeba budować jakiś nowy porządek polityczny.
Globalizacja a demokracja
Przed kim odpowiadają globalne instytucje polityczne?
Demokracja światowa nie dysponuje odpowiednimi środkami do rozwiązywania problemów światowych.
Narastanie deficytu demokracji w skali światowej.
Globalizacja a państwo narodowe
Państwo jest niezastępowalne. Wynika to z potrzeby zapewnienia ludziom tożsamości oraz z chęci zapewnienia elementarnego ich bezpieczeństwa.
Globalizacja a UE
Pragnienia obywateli wizji demokratycznej Europy idą w kierunku angażowania się w problemy całego świata.
UE staje się w tym układzie sposobem realizacji globalizacji „regulowanej” jako alternatywa dla globalizacji chaotycznej, spontanicznej.
Chęć zadbania równocześnie o realizacje trzech wartości:
· Politycznej wolności
· Ekonomicznych szans
· Społeczeństwa obywatelskiego
Globalizacja kulturowa
Globalizacja nie musi prowadzić do ujednolicenia.
„Władza tożsamości” – brak szns na pełne ujednolicenie kulturowe.
Problem Polski
Czynniki sprzyjające otwarciu Polski na globalizacje:
· Upadek socjalizmu
· Rozpoczęcie transformacji systemowej wedle modelu globalizacyjno-imitacyjnego
Wyjaśnianie upadku starego reżimu jako przegraną nieefektywnego socjalizmu z efektywnymi gospodarkami rynkowymi i demokracjami Zachodu – szansa dla globalizacji.
Lęki wywołane globalizacją:
· Ekonomiczne
· Religijno- tożsamościowe
agga_123