Układ limfatyczny 02.pdf

Budowa i rola układu chłonnego

Układ limfatyczny lub inaczej układ chłonny – otwarty układ naczyń

i przewodów, którymi płynie jeden z płynów ustrojowych – limfa,

która bierze swój początek ze śródmiąższowego przesączu znajdującego

się w tkankach. Układ naczyń chłonnych połączony jest z układem

krążenia krwi. Oprócz układu naczyń chłonnych w skład układu

limfatycznego wchodzą także narządy i tkanki limfatyczne.

Najważniejszą funkcją układu chłonnego jest obrona przed zakażeniami

oraz cyrkulacja płynów ustrojowych.

Schemat układu limfatycznego człowieka.

Odkrywcą systemu limfatycznego u ludzi był duński naukowiec

Thomas Bartholin żyjący w XVII w.

Zbudowany jest z otwartych naczyń limfatycznych oraz z tkanki

limfatycznej, z której zbudowane są węzły chłonne, grudki chłonne,

grasica, migdałki, śledziona.

Rozwój układu limfatycznego

Początek rozwoju układu chłonnego przypada na 5 tydzień życia

płodowego. Powstają wówczas szczeliny między komórkami

mezenchymalnymi, które się łączą, a komórki je wyściełające różnicują

się w kierunku komórek śródbłonka. Z połączenia szczelin powstają

pierwotne naczynia limfatyczne, tworzące rozgałęzioną sieć; miejscowe

poszerzenia naczyń tworzą worki limfatyczne. W 8. tygodniu życia

płodowego jest ich sześć: parzyste worki szyjne ( sacci jugulares ),

w okolicy połączenia żyły podobojczykowej z żyłami sercowymi

przednimi, parzyste worki biodrowe ( sacci iliaci ) blisko połączenia żył

biodrowych z żyłami sercowymi tylnymi, worek zaotrzewnowy ( saccus

retroperitonealis ) w miejscu przyczepu krezki do ściany tylnej brzucha,

i zbiornik mleczu ( cysterna chyli ), leżący grzbietowo względem worka

zaotrzewnowego na wysokości gruczołów nadnerczowych. Naczynia

limfatyczne odchodzące od worków limfatycznych towarzyszą dużym

naczyniom żylnym. Zbiornik mleczu jest połączony z workami szyjnymi

prawym i lewym przewodem piersiowym; między nimi wytwarzają się

liczne anastomozy. Przewód piersiowy ostateczny powstaje z dystalnej

części przewodu piersiowego prawego, naczyń anastomozujących

i proksymalnej części lewego przewodu piersiowego prawego. W ciągu

dalszego rozwoju układu limfatycznego powstają pierwsze węzy chłonne

z przekształconych worków limfatycznych (3. miesiąc), komórki

mezenchymalne naciekają worki limfatyczne, a worki limfatyczne

rozdzielają się na przewody i zatoki. Węzły chłonne powstają

z mezenchymy (torebka i łącznotkankowy zrąb). Węzły chłonne tworzą

się również jako elementy towarzyszące naczyniom limfatycznym wzdłuż

ich przebiegu.

Limfocyty powstają z pierwotnych komórek pnia mezenchymy

pęcherzyka żółciowego, wątroby i śledziony i szpiku kostnego. Różnicują

się następnie na dwie populacje limfocytów T i B.

Zadania i funkcjonowanie układu chłonnego

 odpornościowa – w węzłach limfatycznych powstają niektóre białe

ciałka krwi

 neutralizująca – zwalczanie ciał oraz substancji obcych

i szkodliwych dla organizmu

 odprowadzająca – odprowadzenie limfy z powrotem do krwi

Przepływająca po organizmie limfa zbiera substancje toksyczne

i odprowadza je do węzłów chłonnych, skąd są transportowane do nerek

i usuwane z organizmu. To, czy układ limfatyczny dobrze funkcjonuje,

zależy w dużej mierze od sprawności i elastyczności tkanki łącznej.

Jeśli jest zbyt miękka i przepuszczalna, toksyny, zamiast wędrować

do węzłów chłonnych, wnikają w inne tkanki np. gromadzą się

w komórkach tłuszczowych. Tak więc sprawny układ limfatyczny

pomaga w usuwaniu toksyn z komórek tłuszczowych, a wtedy pośrednio

zapobiega powiększaniu się cellulitu.

Rozpoczynają go zbierające płyn tkankowy włosowate naczynia

limfatyczne. Łączą się one w coraz większe naczynia chłonne,

przechodzące następnie w główny przewód piersiowy, łączący się z kolei

z układem krwionośnym. Dzięki temu limfa dostaje się do układu

krwionośnego i dochodzi do ciągłej wymiany substancji między nią

a krwią. Do układu limfatycznego zalicza się też węzły chłonne,

np. w pachwinach kończyn. Funkcje układu limfatycznego związane

są m.in. z wytwarzaniem tzw. przeciwciał, które łącząc się

np. z bakteriami, ułatwiają ich niszczenie przez krwinki białe.

Obrzęk limfatyczny

Przerzuty nowotworowe drogą układu limfatycznego

Gdy komórki nowotworowe przechodzą kolejne stadia karcynogenezy

nabierają zdolności do odrywania się od macierzystego guza i osiedlania

się w innych częściach organizmu. Mogą wtedy przeniknąć do układu

limfatycznego wraz z naciekającym guzem. Jeżeli komórka taka posiada

możliwość wszczepienia się w innym miejscu organizmu może dać

przerzut nowotworowy. Najczęściej pierwszym miejscem zatrzymania się

takiej komórki będzie najbliższy węzeł chłonny, zwany węzłem

strażnikiem. W węźle, w sprzyjających przerzutowi warunkach, rozwinie

się guz przerzutowy. Guz ten różni się morfologicznie od guza

pierwotnego. Jeżeli dochodzi do dalszego rozwoju nowotwór

może dawać kolejne przerzuty do kolejnych węzłów, aż dojdzie

do dostania się komórek nowotworowych do układu krwionośnego

i powstania przerzutów odległych.

W związku z tym w niektórych nowotworach charakteryzujących się

możliwością dawania przerzutów drogą chłonną, podczas zabiegu

operacyjnego usuwane są również okoliczne węzły chłonne w nadziei

na zmniejszenie szansy na rozsianie się choroby nowotworowej.

Rak brodawkowaty

Schorzenia związane z krążeniem limfatycznym

 słoniowacizna

 zapalenie naczyń chłonnych

Włośniczki limfatyczne tworzą, podobnie jak łączące się z nimi

włośniczki krwionośne, gęstą sieć naczyń przecinających tkanki.

Włośniczki limfatyczne mają budowę podobną do włośniczek

krwionośnych, ale są większe, mają cieńsze ścianki i, poza dwoma

największymi przewodami limfatycznymi, nie mają komórek

mięśniowych. Zadaniem włośniczek limfatycznych jest odbieranie

nadmiaru płynów z włośniczek krwi.

Węzły chłonne są małymi, poprzecinanymi naczyniami limfatycznymi

skupiskami tkanki limfatycznej. Szczególnie licznie występują w dołach

pachowych (węzły chłonne pachowe) i przy nasadzie uda (węzły chłonne

pachwinowe). Mają wielkość ziarna grochu lub orzecha laskowego.

Każdy węzeł chłonny jest otoczony torebką z tkanki łącznej, a jego

wnętrze dzieli się na obszar rdzenia i kory. W obszarze kory można

rozpoznać węzełki tkanki limfatycznej, w obszarze rdzenia tkanka jest

jednolita. Węzły chłonne umiejscowione są wzdłuż dróg limfatycznych i

są odizolowane albo skupione w stacje, gdzie limfa uchodzi z

określonego organu.

Poprzez naczynia doprowadzające limfa przedostaje się do węzła

chłonnego i po zmianie swojego chemicznego składu wydostaje się z

niego naczyniami odprowadzającymi. Zadaniem węzłów chłonnych jest

filtrowanie i czyszczenie limfy poprzez makrofagi. Są to komórki

podobne do białych ciałek krwi, które dojrzewają w węzłach chłonnych i

są odpowiedzialne za usuwanie z naszego organizmu szkodliwych

mikroorganizmów.

Także inne narządy, na przykład jelita i migdałki, są bogate w tkankę

limfatyczną. Poprzez naczynia układ limfatyczny doprowadza do krwi

substancje wchłonięte w jelitach podczas procesu trawienia, takie jak

białka i tłuszcze. Jednak układ limfatyczny spełnia przede wszystkim

funkcję obronną - wyprodukowane przez szpik kostny limfocyty i

makrofagi dojrzewają w narządach limfatycznych i poprzez naczynia

limfatyczne są oddawane do krwi, gdzie tworzą komórkowy składnik

limfy. Białe ciałka krwi są wysoko wyspecjalizowanymi komórkami,

które chronią ludzki organizm przed atakującymi go wirusami i

bakteriami. Mają one zdolność eliminowania bakterii w wyniku

fagocytozy lub poprzez tworzenie przeciwciał. Przeciwciała są

cząsteczkami, które niszczą bakterie i "zachowują je w pamięci".

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: