Diagnoza 4_interpretacja RISB.pdf

Diagnoza psychologiczna

Ćwiczenia – Psychologia rok III

Deklaracja teorii osobowości, w kontekście której

będzie przeprowadzona interpretacja testu

Na podst. StemplewskaŻakowicz K. (red)Nowe spojrzenie na Test

Niedokończonych Zdań J.B. Rottera – Interpretacja Jakościowa.

Deklaracja teorii osobowości

Teoria, na której diagnosta zamierza się oprzeć w interpretacjach

najważniejsze pojęcia teoretyczne, kategorie jakie będą używane do

opisu i interpretacji;

Jakich problemów będą dotyczyć pytania badawcze

Podejście poznawczo

fenomenologiczne

Funkcje orientacji teoretycznej:

Zmniejsza ryzyko błędu (wskaźniki), ogranicza możliwości

„fantazjowania” i własnych projekcji na cechy ob.

Ogranicza zakres stawianych hipotez, redukacja danych (wiemy czego

szukamy, pomijamy inf. nieistotne dla naszych celów, ułatwia

porządkowanie wniosków w spójną całość)

Uświadomienie, że jest to tylko jeden z możliwych modelu opisu

badanego (że nasze wnioski mają jedynie status hipotez) – dystans.

uzupełnienie do pracy

„Człowiek ma tyle różnych Ja ile jest ważnych dla niego relacji

interpersonalnych”

Wiliam James

Podejście poznawczofenomenologiczne

Podstawy teoretyczne koncepcji

Podejście poznawczofenomenologiczne

Podstawy teoretyczne koncepcji

• Dwa poziomy przetwarzania : świadomy i nieświadomy – bodźce

mogą być odbierane i interpretowane mimo że nie zostały rozpoznane

na poziomie świadomości.

(W psychologii zostało to zaakceptowane, por. droga korowa i podkorowa w

powstawaniu reakcji emocjonalnych; efekt ekspozycji)

• „Uzgadnianie jest procesem wspólnego nadawania własnym

doświadczeniom znaczenia, ujmowania go w ramy pewnych

funkcjonujących społecznie pojęć, interpretowania zgodnie z

założeniami pewnej rzeczywistości społecznie uzgodnionej,

podzielanej przez partnera uzgadniania.”

• Społeczne negocjowanie znaczenia – świadome interpretacje naszych

doświadczeń powstają w relacjach z innymi ludźmi (system świadomy

potrzebuje pojęć, a te tworzą się w relacjach społecznych)

Usiłując zwerbalizować (albo nawet w myślach ubrać w słowa) nasze

doznania, przyczyny i konsekwencje zachowań opieramy się na naszej wiedzy

o świecie i zachodzących w nim procasach.

Czyli:

• Żyjemy w dwóch rzeczywistościach:

„rzeczywistość doświadczana” to co faktycznie przeżywamy,

nasze własne emocje, odczucia

„rzeczywistość społecznie uzgodniona” tak jak to

interpretujemy w kontekście przekonań ważnej dla nas grupy, z którą

się identyfikujemy, pewien sposób myslenia

(Nie zdajemy sobie z tego sprawy – przyjmujemy uzgodnione interpretacje jako własne

odczucia.)

Podejście poznawczofenomenologiczne

Podstawy teoretyczne koncepcji

Podejście poznawczofenomenologiczne

Podstawy teoretyczne koncepcji

• Dziecko początkowo żyje w „rzeczywistości doświadczanej”

• Stopniowo uczy się języka, zaczyna więc poznawać pojęcia i rozumieć,

że służą one do opisu otoczenia, zdarzeń, zachowań własnych i innych

ludzi, ich przyczyn, rezultatów, towarzyszących temu emocji.

„Jedz, grzeczne dzieci zjadają wszystko” i dowiaduje się, że jeść należy nie z powodu

odczuwanego głodu, ale również dlatego żeby być grzecznym

• Jest wprowadzane w „rzeczywistość uzgodnioną” opiekunów –

rodzina to pierwsza grupa w kontekście przekonań której powstają

pierwsze uzgadniane znaczenia.

Zaczyna poznawać „prawdy oczywiste” obowiązujące w rodzinie (w

każdej inne) np. „dobro jest silniejsze niż zło” albo odwrotnie, „bądź skromny, nie próbuj się

przebijać – jak będziesz dobry, to cię zauważą i docenią” albo : „świat dostrzega tylko tych, którzy

walczą o swoje – jeśli chcesz coś osiagnąć musisz się umieć pokazać”

• „Mit rodzinny” zintegrowane przekonania podzielane przez wszystkich członków rodziny na temat

siebie nawzajem i rodziny jako całości.

• Z czasem dochodzą inne źródła uzgadniania (szkoła jako instytucja,

koledzy z klasy, koledzy z podwórka itd.)

• Każde doświadczenie może zostać inaczej uzgodnione (czyli

zinterpretowane) w zależności od grupy której przekonania

przyjmujemy (każdy ma kilka takich grup i ich przekonania mogą być

bardzo rozbieżne)

np. Nastolatek któremu słabo idzie w szkole

rodzinny kontekst uzgadniania – nie idzie mi w szkole bo jestem leniwy i słabo się

staram, wszystkim pracowitym ludziom nauka idzie dobrze i zawsze tak było w naszej

rodzinie.

k oleżeński kontekst uzgadniania – niepowodzenia w szkole to nieunikniona cena

za zachowanie niezależności od dorosłych

Czasem różne konteksty uzgadniania stoją ze sobą w sprzeczności, co

jeśli silnie identyfikujemy się z obydwoma grupami może być

przyczyną problemów.

Podejście poznawczofenomenologiczne

Podstawy teoretyczne koncepcji

Podejście poznawczofenomenologiczne

Implikacje dla RISB

• Jednocześnie uzgodniona interpretacja własnego doświadczenia może

być bardziej lub mniej adekwatna w stosunku do tego, co osoba

rzeczywiście subiektywnie przeżyła.

• Może się okazać, że osoba będzie zaprzeczać swoim własnym

odczuciom i przyjmie perspektywę uzgodnioną jao absolutnie własną

(„da się przekonać”, że tak ma czuć). To może być przyczyną trudności

i niezrozumiałych dla niej samej reakcji.

• Mamy więc dwa systemy

– wiedzę jawną – społecznie uzgodnione konstrukty

– wiedzę utajoną – doświadczenie indywidualne jednostki

W interpretacji RISB próbujemy określić udział każdego z tych

systemów i odpowiadające im treści psychiczne.

Zakładamy, że podczas uzupełniania zdania w sytuacji testowej działają

zarówno procesy świadome, jak i nieświadome i dokończone zdanie

jest efektem kompromisu (może zawierać więcej jednych bądź drugich

treści).

Bezpośrednio nam dostępne są tylko końcowe produkty (uzupełnione

zdania), podczas interpretacji próbujemy się domyśleć „wkładu” jaki

ma wiedza utajona a jaki jawna.

• ALE:

Fakt, że istnieje wiele kontekstów uzgadniania może sprawić, że to co

było niejawne w jednym z nich może zostać ujawnione i nazwane w

innym.

Podejście poznawczofenomenologiczne

Implikacje dla RISB

Podejście poznawczofenomenologiczne

Implikacje dla RISB

Hipotetyczny przebieg procesu uzupełniania zdania:

• Stadium I – przetwarzanie nieświadome, wzbudzenie treści

subiektywnych, silnie nacechowane emocjami

• Stadium II – reakcja systemu świadomego na bodziec testowy, ale

także na wzbudzone już emocje i treści utajone; próba dokończenia

zgodnego z systemem pojęć jaki znamy i wiedzą

• Cele interpretacji (czego szukamy interpretując test wg koncepcji

poznawczofenomenologicznej):

– Treści subiektywnego doświadczenia

– Społecznego uzgadniania tych doświadczeń (jak doświadczenia

zostały opracowane, aby były zrozumiałe i akceptowalne dla

innych)

– Na ile wiedza uzgodniona OB jest adekwatna wobec jej

doświadczeń

ostatecznie wygenerowane zdanie

W sytuacji, gdy rzeczywiśtość uzgodniona jest sprzeczna z odczuwaną

zdania mogą wydawać się dziwne, pokazywać pewną

niekonsekwencję.

np. „(Matka)...zawsze rozumie człowieka najlepiej, ale nie moja.”

Podejście poznawczofenomenologiczne

Implikacje dla RISB

Podejście poznawczofenomenologiczne

Implikacje dla RISB

Jak znaleźć kontekst uzgadaniania?

▫ Ustalić kto byłby właściwym adresatem danej wypowiedzi testowej – kto

by ją zrozumiał bez dodatkowych wyjaśnień, dla kogo byłaby „oczywista”,

„właściwa”.

▫ Dla kogo charakterystyczny jest język, jakim posłużyła się OB przy

uzupełnianiu danego zdania

▫ Na jakich założeniach oparła się OB uzupełniając zdanie (dla jakiej grupy

taki sposób widzenia świata jest charakterystyczny)

Ostateczny efekt – do czego dążymy w interpretacji podłużnej

▫ Jakie struktury wiedzy uzgodnionej ma OB do dyspozycji? Z jakiej

rzeczywistości uzgodnionej pochodzą?

▫ W jakich kontekstach społecznych, relacjach interpersonalnych

zostały uzgodnione?

▫ Jakie dają możliwości rozumienia I wyrażania subiektywnego

doświadczenia OB? Czy pozwalają adekwatnie opisywać

doświadczenia czy zmuszają do mistyfikacji? Czy OB może mówić

„własnym głosem” czy własne przeżycia zastępuje uzgodnioną

fikcją?

▫ Jakie jest subiektywne doświadczenie OB?

Pułapki interpretacyjne:

▫ Nie znamy wszelkich możliwych kontekstów uzgadniania (coś może nam

nie przyjść do głowy)

▫ Sama sytuacja badania też jest kontekstem uzgadniania – nie można

zapomnieć, że OB będzie próbowała „dopasować” swoje wypowiedzi do

tego, co jej zdaniem jest akceptowalne dla diagnosty

Przykładowa analiza

(w świetle koncepcji poznawczofenomenologicznej)

Przykładowa analiza

(w świetle koncepcji poznawczofenomenologicznej)

1. Lubię … jeść

– Przejaw głównie własnych doświadczeń jednostki. Jedzenie większość

osób doświadcza jako przyjemne (ma to swoje uzasadnienie biologiczne),

OB nie zaktywizowała żadnego systemu uzgadniania, tylko wprost

powiedziała o swoich odczuciach.

– Być może OB jest głodna, co sprawiło, że te treści pojawiły się jako

pierwsze (zaspokojenie głodu to bardzo podstawowy popęd)

– OB sąduje, jaki system uzgadniania ma diagnosta – to początek testu,

jak zareaguje, kiedy mu napiszę o takiej prostej przyjemności.

– Może to jednak odpowiedź unikowa – to co naprawdę lubi OB nie

mieściłoby się w rzeczywistości uzgodnionej badania, więc napisała o

czymś co jest powszechną przyjemnością I nie powinno nikogo zdziwić.

2. ajszczęśliwszy czas … jest w miłości

– OB powtarza dość powszechny pogląd (charakterystyczny dla wielu

możliwych grup, więc trudno osądzić, jaki jest kontekst uzgadniania), że

wartością dającą największe szczęście jest miłość. Nie musi to oznaczać,

że OB akurat tego doświadcza – w zdaniu nie ma nic co świadczyłoby o

osobistym stosunku.

– OB jest aktualnie zakochana, czuje się teraz szczęśliwa I wie, co jest

tego przyczyną, dlatego człon “najszczęśliwszy czas” od razu

zaktywizował doświadczenia związane z przeżywaniem miłości.

– Tym bardziej, że nie było “potrzeby” ukrywania tego doświadczenia –

poglądy takie są powszechnie akceptowane.

Przykładowa analiza

(w świetle koncepcji poznawczofenomenologicznej)

Przykładowa analiza

(w świetle koncepcji poznawczofenomenologicznej)

3. Chcę wiedzieć … dokąd zmierzam

4. W domu rodzinnym … wszyscy na mnie czekają

– Zdanie bardzo ogólne, raczej nie jest to przejaw rzeczywistego odczucia

OB, za mało emocjonalne, bezosobowe

– Być może kontekstem uzgadniania jest grupa znajomych – OB zaczyna

studia to typowy moment w życiu, aby zastanawiać nad przyszłością.

Prawdopodobnie to główny temat rozmów ze znajomymi w ostatnich

miesiacach.

– Forma dość nietypowa dla codziennego języka, „sztywna”, być może

kontekstem jest tu jakaś inna, specyficzna grupa o nastawieniu

religijnym(?), filozoficznym(?) nie dokąd zmierzam ja sam, ale w ogóle

ludzie, swiat.

– Rzeczywistość uzgodniona rodziny – przekonanie, że dom to miejsce,

gdzie zawsze możesz wrócić

– Być może mniej pozytywna treść uzgodniona w rodzinie – wielokrotnie

powtarzane cały czas czekamy, aż wreszcie zmądrzejesz i zaczniesz

doceniać to, co najważniejsze, przestaniesz spędzać cas w towarzystwie

którego nie akceptujemy i będziesz znów jednym z “nas”.

– Aktualny stan rzeczy – badanie prowadzone było wieczorem, poza

domem OB, być może faktycznie reszta domowników czekała (np. z

kolacją) i jest to sugestia dla diagnosty w rodzaju kończmy szybko, bo na

mnie czekają.

– Ale może zdanie nie było wcale nastawione na “poinformowanie

diagnosty”, tylko człon mówiący o domu nasunął OB myśl, że jest późno

i mogą się niepokoić – a więc rzeczywiste doznanie.

Przykładowa analiza

(w świetle koncepcji poznawczofenomenologicznej)

5. Żałuję … ale niczego nie żałuję

– Zaprzeczanie nieświadomemu znaczeniu afektywnemu, jaki został

wzbudzony przez człon “żałuję”. Mało prawdopodobne, aby badany

naprawdę niczego nie żałował. Rzeczywistość uzgodniona jest

represyjna wobec tego rodzaju treści.

– Być może nie nieświadome zaprzeczanie, ale zapisanie tylko końcowej

części pewnej dłuższej myśli. Uzupełniona część zaczyna się od „ale”,

być może badany pomyślał o jakimś zdarzeniu, które mu się nie

powiodło, wpędziło go w kłopoty i jednocześnie stwierdza, że było

warto „Stało się ..., ale niczego nie żałuję”.

Teoria Maslowa

uzupełnienie do pracy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: