Autonomiczny układ nerwowy z elementami farmakologii ogólnej
Farmakologia ogólna
Farmakologia – nauka zajmująca się działem leków
q Mechanizmami działania leków q Reakcjami organizmu na leki
q Wskazaniami do stosowania leków
q Preparatami i dawkowaniem leków
q Działaniami niepożądanymi leków
Lek – każda substancja chemiczna, która bez względu na jej pochodzenie, wykazuje działanie terapeutyczne przejawiające się hamowaniem przyczyny lub objawów choroby, lub zapobieganiem jej rozwojowi.
Czynniki wpływające na działanie leków
q Dawkowanie
q Drogi podania
q Dystrybucja
q Stany fizjologiczne, wiek, płeć
q Interakcje leków
Rodzaje dawek i dawkowanie leków
q Dawka minimalna (dosis minimalis ) – najmniejsza ilość leku, która wywołuje zauważalne reakcje organizmu
q Dawka lecznicza (dosis therapeutics ) – ilość leku, która wywiera zamierzone działanie teraputyczne
q Dawka maksymalna (dosis maximalis ) – największa dawka lecznicza, która nie wywołuje objawów zatrucia
q Dawka toksyczna (dosis toxica ) – dawka leku wywołująca objawy toksyczne
q Dawka śmiertelna (dosis letalis ) – najmniejsza ilość leku powodująca zgon
Dawki określa się najczęściej wagowo lub objętościowo:
q Podstawową jednostką masy jest 1 gram (1 g)
q Podstawową jednostką objętości jest 1 mililitr (1 ml = 1 cm3)
Drogi podania leków
Działanie leku jest możliwe dopiero po wprowadzeniu go do ustroju i wchłonięciu, które polega na przejściu substancji leczniczej z miejsca podania do krążenia ogólnego.
W zależności od drogi podania wchłanianie leku może odbywać się:
po podaniu miejscowym
q przez skórę
q płuca – leki podawane w postaci wziewnej
q błony śluzowe jam ciała (jama ustna, nos, pochwa, odbyt, ucho, oko)
po podaniu ogólnym
q przez błony śluzowe żołądka i jelit – podanie doustne
q z tkanki podskórnej – podanie podskórne (sc )
q z tkanki mięśniowej – podanie domięśniowe (im )
q z krwi – podanie dożylne (iv )
Dystybucja leku
Dystrybucja Rozmieszczenie leku w organizmie, jest procesem polegającym na przechodzeniu leku z krwi do tkanek i narządów.
Proces dystrybucji zależy przede wszystkim od:
q Ukrwienia tkanek i narządów
Tkanki i narządy silnie ukrwione: płuca, nerki, przysadka mózgowa, nadnercza i wątroba
q Stopnia wiązania leku z białkami krwi
Leki związane z białkami osocza nie przechodzą przez błony biologiczne i bariery fizjologiczne, np. krew-mózg, krew-łożysko
Przenikanie leków przez błony biologiczne
Stany fizjologiczne, wiek i płeć
Stany fizjologiczne Napięcie autonomicznego układu nerwowego
Układ współczulny – przewaga czynnościowa w dzień
Układ przywspółczulny – przewaga czynnościowa w nocy
q Kobiety ciężarne Wzrost siły działania i toksyczności leków
q Kobiety miesiączkujące Silniejsze działanie leków przeczyszczających
Wiek
q Niemowlęta Duża wrażliwość ośrodka oddechowego na działanie morfiny i kodeiny
q Osoby starsze Upośledzenie szybkości wchłaniania, metabolizmu i wydalania
Płeć Kobiety są bardziej wrażliwe na działanie leków.
Interakcje leków
Interakcja Wzajemne oddziaływanie leków podanych równocześnie
Interakcjefarmaceutyczne Występuje w procesie przygotowywania leku.
Interakcjefarmakokinetyczne Dotyczą oddziaływań leków zachodzących w procesach: q wchłaniania q wiązania z białkami q metabolizmu q wydalania
Wchłanianie Zależność wchłaniania od pH i stopnia dysocjacji.
Większość leków to substancje o charakterze słabych kwasów lub słabych zasad, które w środowisku wodnym są częściowo zdysocjowane.
Wchłanianiu podlega głównie frakcja niezjonizowana
Wchłanianie Zależność wchłaniania od pH i stopnia dysocjacji
Wiązanie z białkami q Lek związany z białkami osocza tworzy kompleks, który nie przechodzi przez błony komórkowe, nie wiąże się z receptorem i nie wykazuje działania.
q Działanie farmakologiczne wykazują tylko leki nie związane z białkami osocza.
q Lek wykazujący silne powinowactwo do białek może wypierać z wiązań z białkami lek o słabym powinowactwie i zwiększać jego działanie.
Metabolizm Interakcja w zakresie wpływu na aktywność enzymów metabolizujących lek:
q Induktor enzymatyczny – lek aktywujący enzymy i przyspieszający metabolizm innych leków,
q Inhibitor enzymatyczny – lek hamujący enzymy i opóźniający metabolizm innych leków.
Wydalanie q Interakcje w zakresie wydalania leków przez nerki wiążą się ze zmianami pH i stopnia dysocjacji.
Interakcjefarmakodynamiczne Leki wprowadzone do organizmu mogą wykazywać działanie synergistyczne lub antagonistyczne.
Synergizm Zgodne, jednokierunkowe działanie leków
Synergizm
addycyjny Działanie leków podanych jednocześnie jest sumą działania każdego z nich
̅̅̅̅̅̅ ̅̅̅̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅ ̅
Synergizmhiperaddycyjny Działanie leków podanych jednocześnie jest większe niż suma działania każdego z nich
Antagonizm Przeciwne, różnokierunkowe działanie leków
Antagonizm
czynnościowy Dwa leki o różnym punkcie uchwytu działania (funkcjonalny) wywołują przeciwne skutki działając na ten sam narząd
Antagonizmkonkurencyjny Dwa leki mające ten sam punkt uchwytu działania(kompetycyjny) konkurują ze sobą o receptor
Mechanizmy działania leków
Podstawowym mechanizmem warunkującym wpływ leków na procesy czynnościowe i metaboliczne komórek jest oddziaływanie na receptory.
Receptor Struktura białkowa wiążąca ligand, odpowiedzialna za przekazanie sygnału i reakcję komórki w odpowiedzi na ligand.
Ligand Substancja egzogenna lub lek wiążąca się z receptorem i wywołująca efekt pobudzenia lub hamowania jego funkcji.
Agonista Ligand wiążący się z receptorem i aktywujący jego funkcję.
...
marianka87