Czynnikiem etiologicznym jest wirus Epsteina – Barr ( EBV ) z rodziny Herpesviridae. Jest to wirus powszechnie występujący w populacji ludzkiej, częste jest nosicielstwo EBV.

Wirus przenosi się drogą kropelkową przez :

ü       bliski kontakt : „kissing disease” = „choroba całujących się”

ü       przez przetoczenie krwi

ü       przez przeszczep tkanek

Komórką zakażoną jest limfocyt B.

Wirus w nabłonku jamy ustnej, śliniankach i migdałkach bocznych namnaża się, tj. replikuje się w limfocytach B.

Z zakażonymi limfocytami B przedostaje się do innych narządów, zwłaszcza układu siateczkowo – śródbłonkowego. Nadmiernej proliferacji limfocytów B towarzyszy obronny odczyn odpornościowy ze strony limfocytów T supresorowych i NK ( natural killer = atypowe limfocyty

w obrazie krwi ), co w następstwie wygasza proliferację limfocytów B w ciągu 2 – 4 tygodni.

U osób z deficytem odporności jest to zaburzone i wówczas dochodzi do rozwoju choroby limfoproliferacyjnej układu B lub guza Burkitta na tle przewlekłego zakażenia EBV.

Okres wylęgania zakażenia EBV jest dług i wynosi 30 – 50 dni.

90% zakażeń jest bezobjawowych. Typową postacią zakażenia jest mononukleoza zakaźna.

Duże objawy mononukleozy zakaźnej :

ü       Gorączka – kilkunastodniowa ( do 3 tygodni ), nie poddająca się leczeniu

ü       Ostry nieżyt gardła i migdałków, angina z ropnym nalotem

ü       Wyraźne powiększenie węzłów chłonnych, najczęściej szyjnych

ü       Hepatosplenomegalia             

Objawy charakterystyczne dla mononukleozy zakaźnej

( tzw. pomocne ) :

objaw Glanzmana : obrzęk powiek i nasady nosa

nieżyt nosa

wybroczyny na podniebieniu

Objawy utrudniające rozpoznanie :

ü       wysypka plamisto – grudkowa ( szczególnie                   u leczonych pochodnymi ampicilliny )

ü       żółtaczka

ü       pojawienie się objawów neurologicznych

Choroba ma kilkutygodniowy ( 1 – 3 miesięcy ) przebieg samo ograniczający się.

Powikłania :

- hematologiczne : małopłytkowość, leukopenia

               i niedokrwistość

- pulmonologiczne : obturacje górnych dróg oddechowych

                                                          duszność wdechowa

- kardiologiczne

- zapalenie wątroby

- pęknięcie śledziony

- neurologiczne : zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych,

    porażenie n.VII

- zespół Guillain - Barre

Badania laboratoryjne :

- charakterystyczna jest leukocytoza ( do 40 tys. )

   z bezwzględną limfocytozą ( powyżej 50% )

- występują tzw. atypowe limfocyty ( mononukleary )

- pojawiają się nieswoiste p-ciała heterofilne ( Odczyn Paula –

  Bunnella – Davidsona )

- obecnie używa się szybkich testów lateksowych

- swoiste p-ciała przeciw antygenom „wczesnemu” E A

  i p-ciała IgM przeciw antygenom kapsydowemu wirusa

  ( VCA – IgM ); ( po 4 tygodniach ) – świadczą o świeżym

  zakażeniu

- następnie po 6 tygodniach p-ciała VCA – IgG i po

  3 miesiącach przeciw antygenowi jądrowemu ( które

  utrzymują się w surowicy bardzo długo )

Badania serologiczne wypadają ujemnie jeśli mamy do czynienia z tzw. „zespołem mononukleozy”, który może wystąpić w zakażeniu wirusem cytomegalii, różyczki,

WZW A, adenowirusami, HIV oraz w toksoplazmozie nabytej.

Leczenie :

- typowych postaci jest objawowe

- stosowanie antybiotyków jest niekorzystne

- wirostatyki są nieskuteczne

- kortykoterapia :

§         w obturacji dróg oddechowych

§         w ostrej małopłytkowości

§         w powikłaniach neurologicznych

§         szybkie powiększanie się węzłów chłonnych wnęk

§         wysypki po leczeniu ampiciliną

1