WOK.pdf

WOK

KULTURA

PRZEMIANY KULTURY SŁOWA

FUNKCJE SZTUKI

NARODOWE INSTYTUCJE KULTURY

MUZEUM

FILM

TEATR

SZTUKA

UNESCO

1. KULTURA

KULTURA jest całokształtem przekazywanego z pokolenia na pokolenie i stale przekształcanego dorobku społecznego, będącego

wynikiem systematycznych, długotrwałych i celowych działań danej zbiorowości.

- kultura - z łac. colere – uprawiać, pielęgnować – kultura jest więc tym wszystkim, o co się człowiek troszczy, co powstało dzięki

niemu i co dla swojego istnienia wymaga jego wysiłku.

* kulturalny – premiera teatralna

* kulturowy – obyczaje związane z grzebaniem zmarłych

- uspołecznienie – zaakceptowanie i przyswojenie przez całą zbiorowość albo większość jej członków

Kultura:

-bezpośrednia- elementy dorobku kulturalnego ludzkości, które są pochodną potrzeb pierwszego rodzaju

-symboliczna- zaspakajanie potrzeb wyższego rzędu, poprzez podejmowanie przez człowieka działań z wykorzystaniem

przedmiotów lub pojęć szczególnego typu, a więc symboli

-instrumentalna- wszystkie elementy dorobku społecznego, których wartość opiera się przede wszystkim na kryteriach utylitarnych

-kultura realizacyjna- tworzona przez przedmioty traktowane jako cele

Wzory kultury jest to właściwy konkretnej kulturze, ukształtowany historycznie, względnie trwały system norm i wartości

wyznaczających granice zachowań zgodnych z oczekiwaniami danej zbiorowości.

Tradycja – przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kulturowe (obyczaje, wierzenia, normy wartości, sposoby zachowania),

uznawane przez zbiorowość za najważniejsze dla jej przeszłości i teraźniejszości

Subkultura – względnie spójna grupa społeczna wyróżniająca się odmiennością wobec dominujących w danej kulturze tendencji

życia społecznego, wyrażająca swoją odrębność najczęściej poprzez podważanie lub krytykę utrwalonych i powszechnie

akceptowanych wzorów kultury.

1440- druk książki

1609- gazeta

1839- fotografia

1840- telegraf elektryczny

1876- telefon

1877- fonograf

1887- gramofon

1895- film

1904- radio

1908- radiotelegraf

1935- telewizja

1950- magnetofon

1969- Internet dla celów wojskowych

1971- telewizja satelitarna

1978- wideo

1978- komputer osobisty

1983- odtwarzacz CD

1990- telefon komórkowy

1990- powszechnie dostępny Internet

2. PRZEMIANY KULTURY SŁOWA

- kultura słowa mówionego / kultura oralna – kultura, w której porozumiewanie się za pomocą mowy artykułowanej i względnie

towarzyszących jej gestów, jest jedyną forma komunikacji

- pismo – jest to system znaków graficznych umożliwiających tworzenie wizualnych odpowiedników ludzkiej mowy (jako pierwsze

pojawiło się w kulturze Sumerów ok. 3500 roku pne); pismo = symbol

Trójwymiarowe formy pisma:

-pismo węzełkowe

-pismo paciorkowe

-karb – informacje kodowane przez nacięcia na drewnie

Systemy pism na płaskim podłożu:

-pismo klinowe (Sumerowie)

-pismo obrazkowe (piktograficzne) – charakterystyczne dla niektórych kultur prekolumbijskich, dla pisma chińskiego

-hieroglify, znaki - obrazki i znaki - litery

- piktogram – kiedy konwencjonalny obraz drzewa oznacza słowo „drzewo”

- ideogram – połączenie dwóch piktogramów (dwa obrazki przedstawiające drzewo, oznaczają las) – do zrozumienia tego potrzebna

jest znajomość ustalonego kodu

- pismo sylabiczne – poszczególne znaki oznaczają spółgłoskę i następującą po nim samogłoskę (spotykane w języku japońskim)

- pismo wyrazowe (pismo chińskie) - każde słowo składa się z sylaby

- alfabet został wynaleziony przez ludy semickie ok. 1500 roku pne (wszystkie alfabety świata pochodzą od alfabetu semickiego

Materiały, na których zapisywano litery:

-ryto je w skałach, drewnie, na ścianach domów, na glinianych lub metalowych tabliczkach

-papirus (wynaleziony przez Starożytnych Egipcjan), okazał się materiałem bardzo tanim i poręcznym, co sprzyjało jego

rozpowszechnianiu

-pergamin, papier

- druk ksylograficzny – wynaleziony w Chinach – wykuwanie tekstu na płaskim kamieniu i przenoszenie go na papier na

pośrednictwem odpowiedniego barwnika

- 1440 – wynalezienie druku przez Johannesa Gutenberga

- 1450 – rozpoczęcie drukowania na szeroka skalę (np. Biblia 42-wierszowa)

Drukarze :

- Kasper Straubego – pochodził z Bawarii, prowadził na ziemiach polskich pierwszy warsztat drukarski

- Szwajpolt Fiol – pochodził z Frankonii, założył pierwszą na świecie drukarnię cyrylicką

- Jan Haller

- Florian Ungler – opublikował pierwszą książkę drukowaną w języku polskim

- Jan Januszewski – wydawca dzieł Jana Kochanowskiego

- druki ulotne zapoczątkowały narodziny prasy

- pierwsze dzienniki: „Daily Courant”(1705), „Journal de Paris” (1777), „The Tomes”(1785)

3. FUNKCJE SZTUKI

Funkcje sztuki:

-funkcja estetyczna - to nadrzędna funkcja dzieła sztuki „sztuką nazywamy tego rodzaju dzieło, które zmierza do piękna i osiąga go”

- poznawcza ( informacyjna )- odbiorca poznaje nie tylko dzieło ale też historię przodków, poprzez dzieła może się "przenieść" do

świata ówczesnego,

- etyczna ( wychowawcza, edukacyjna )- sztuka wychowuje, uczy, nakłania, uwidacznia pewne wzorce postępowania; wychowuje i

uczy, wskazuje na normy i wzorce postępowania

- terapeutyczna - sztuka leczy, katharsis - oczyszczenie psychiki; dotyczy sfery psychicznej i duchowej człowieka

- ludyczna ( zabawowa )- pozwala się rozprężyć i odstresować poprzez taniec, muzykę, komedię, satyrę, kabarety,

- religijna (sakralna, magiczna)- dzieła sztuki pobudzają uczucia; muzyka, obrazy, rzeźby, architektura służą religii, ale też czerpią z

niej tematykę swoich dzieł; Bogu, mitologii greckiej były poświęcone liczne dzieła : Dawid Michała Anioła, Freski z Kaplicy

Sykstyńskiej, Ostatnia wieczerza - Leonarda da Vinci;

- użytkowa - jest to sztuka którą posługujemy na co dzień, rzemiosło, architektura, przedmioty codziennego użytku, ale także satyra,

muzyka taneczna,

- indentyfikacyjna i integracyjna - sztuka integruje i wykazuje przynależność do pewnej grupy społecznej (lekarze, harcerze,

muzycy, Polacy); pomaga zachować tożsamość kulturową narodom

- komunikacyjna - artysta przez swe dzieło porozumiewa się z odbiorcą,

Sztuka jako komunikacja:

Nadawca -> Komunikat (kontekst + kod) -> Odbiorca

Artysta -> DZIEŁO -> Odbiorca sztuki

Dzieło sztuki a jego kształt:

Dzieło sztuki to utwór artystyczny, o określonym sensie, charakteryzuje się walorami estetycznymi; jego wyznacznikami są: treść,

forma i funkcja.

-treść- zespół zjawisk psychicznych, stanów emocjonalnych, które mają zostać uzewnętrznione w danym utworze; szereg zdarzeń

przedstawionych w utworze; porusza problematykę filozoficzną, społeczną lub światopoglądową

-forma- utożsamiamy ją z tym, co w danym dziele jest bezpośrednio dostępne doświadczeniu zmysłowemu, ale także z artystyczną

konstrukcją, z wzajemnym usytuowaniem poszczególnych składników

*mimesis- sztuka odzwierciedleniem rzeczywistości

Sztuka figuratywna (przedstawiająca)- odtwarza formy świata materialnego

Sztuka abstrakcyjna - oderwana od konkretnych obiektów świata materialnego

Poznanie i ocena dzieła sztuki:

-analiza

-interpretacja

-ocena

4. NARODOWE INSTYTUCJE KULTURY

TEATR NARODOWY

-19 listopada 1765

-Stanisław August Poniatowski

-Wojciech Bogusławski „Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale”

-teatr miała wówczas zadania edukacyjne i patriotyczne

-grane w języku polskim

-początki Teartu Narodowego 1924 – Leon Schiller

-po wojnie – Kazimierz Dejmek (dyrektor reżyser), Adam Hanuszkiewicz

-obecnie dyrektorem jest Jan Englert

+ Teatr Stary im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie

BIBLIOTEKA NARODOWA

-początek biblioteki – wiek XVIII

-Andrzej i Józef Załuscy – pierwsze zbiory o charakterze publicznym

-zadania: gromadzenie, przechowywanie i wieczyste archiwizowanie dorobku umysłowego Polaków

-duża część zbiorów spłonęła w czasie Powstania Warszawskiego

-zbiory Załuskich zaczęto nazywać Biblioteką Narodową w okresie międzywojennym 1928

-ponad 8 mln zbiorów

gromadzone są: książki XIX i XXI wieku, czasopisma, dokumenty życia społecznego, starodruki i inkunabuły, rękopisy, zbiory

muzyczne, zbiory dźwiękowe i audiowizualne, dokumenty elektroniczne, zbiory kartograficzne, zbiory ikonograficzne, zbiory

bibliograficzne, mikrofilmy

MUZEUM NARODOWE

-od 1916 instytucja funkcjonuje pod nazwą Muzeum Narodowe

-zbiory gromadzono od XIX wieku (we Francji, później trafiają do Polski)

-prócz Warszawy Istnieją jeszcze 4 oddziały (Kraków, Wrocław, Poznań i Gdańsk)

-dotyczy: obrazów, przedmiotów codziennego użytku, idp

-gromadzenie, konserwowanie i udostępnianie

FILHARMONIA NARODOWA

-od 1901 w Warszawie

-muzyka poważna/klasyczna

konkursy: Konkurs Szopenowski co 5 lat (fortepian) i Konkurs im. Henryka Wieniawskiego (skrzypce)

-dostęp do muzyki, koncerty

FILMOTEKA NARODOWA

-od 1955 w Warszawie

-zbiory taśm filmowych i archiwaliów zgromadzone w Filmotece Narodowej należą do największych w Europie

-zachowanie dziedzictwa kulturowego kinematografii polskiej i wybranych dzieł kinematografii światowej oraz gromadzenie

wszelkich form dokumentacji historyczno-filmowej, oraz systematyczna konserwacja i opracowywanie tych zasobów

-edukacja i upowszechnianie kultury filmowej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: