MAKROEKONOMIA
KLIMAS BARBARA AMHZ3
WYKŁAD 25.09.2004
POLITYKA MONETARNA
a. kontrola podaży pieniądza (ujęcie klasyczne)
b. stabilizacja koniunktury ujęcie Keysa
a. bank emisyjny
b. bank banków
c. bank państwa
a. istota i struktura rynku
b. instytucje finansowe (tylko system bankowy)
a. istota pieniądza i jego funkcje
b. definicja podaży pieniądza agregat M-1
c. kreacja pieniądza bankowego
d. czynniki określające wielkość podaży pieniądza (baza monetarna *mnożnik kreacji pieniądza)
e. szersze definicje (quasi) ß niby pieniądz , agregaty M-2, M-3
a. stopa rezerw obowiązkowych
b. stopa dyskontowa
c. operacja otwartego rynku
d. narzędzia polityki taniego i drogiego pieniądza
POLITYKA MONETARNA – użycie podaży pieniądza w celu realizacji określonych zadań gospodarczych.
M * V = P * ß FISHER
M = ß jeśli ta równość będzie spełniona to mówimy o RÓWNOWADZE
M – money
V – szybkość
P – poziom cen
Y – produkcja wielkość
mirijam
ZAKRES MAKROEKONOMII
Makroekonomia zajmuje się badaniem gospodarki jako całości lub jej głównych części (oczywiście z uwzględnieniem całej szerokości aktywności gospodarczej).
Mikroekonomia bada konkretne rynki, makroekonomia natomiast zajmuje się powiązaniami pomiędzy częściami gospodarki.
Model Simple Economy
Podstawowa tożsamość makroekonomiczna najogólniej opisująca zależności w gospodarce jako całości, która charakteryzuje się otwartością (występuje eksport i import) oraz w której działa państwo jako podmiot gospodarowania (podatki i transfery), wygląda następująco:
,
gdzie: Y - wartość produktu krajowego brutto; Yd - dochody osobiste do dyspozycji (realne); C - wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych; S - oszczędności; I - wydatki na dobra inwestycyjne; G - wydatki rządowe na zakup dóbr inwestycyjnych i konsumpcyjnych; NX - eksport netto (eksport minus import); R - transfery rządowe do gospodarstw domowych i sektora prywatnego (subwencje, dotacje); T- podatki i inne płatności niepodatkowe.
IV. EFEKT MNOŻNIKOWY
Mnożnik - stosunek zmiany produkcji zapewniającej utrzymanie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych; określa jak mocny wpływ wywołują zmiany w popycie autonomicznym na zmianę w dochodzie narodowym:
.
Efekt mnożnikowy polega na zwielokrotnieniu wzrostu dochodu narodowego pod wpływem jednorazowego zwiększenia popytu autonomicznego. Zachodzi on wówczas, gdy w gospodarce istnieją wolne zasoby czynników produkcji (nie wykorzystane zdolności wytwórcze, umożliwiające wzrost produkcji).
Wartość mnożnika zależy od poziomu konsumpcji w ramach danej gospodarki, a wiemy że wpływa na nią krańcowa, psychologiczna skłonność do konsumpcji: , wielkość podatków, czyli wysokość dochodów realnych: oraz krańcowa skłonność do importu, wyrażona w formule:. Po uwzględnieniu tych zależności mnożnik przyjmuje następującą postać:
Efekt działania mnożnika będzie więc tym większy:
- im większa część dochodu zostanie przeznaczona na konsumpcję (im większe c); - im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na podatki (im mniejsze t); - im mniejsza część dochodu zostanie przeznaczona na zakup dóbr importowanych (im mniejsze m).
VI. INWESTYCJE
Interpretacja równości I = S: a) teoria klasyczna - oszczędności określają inwestycje, a równowagę ustala się przez zmianę stopy procentowej, dostosowując popyt na inwestycje do podaży kapitału, będącej wynikiem oszczędzania;b) teoria keynesowska - inwestycje określają oszczędności, a równowagę ustala się przez zmiany dochodu narodowego z uwzględnieniem danej skłonności do oszczędzania
Wpływ zjawisk ekonomicznych na poziom inwestycji: a) ilość pieniądza wpływa na poziom inwestycji przez stopę procentową (im więcej pieniędzy, tym niższa stopa procentowa, tym większe inwestycje); w takiej sytuacji poziom inwestycji zależy również od preferencji płynności (jej utraty); b) marginalna stopa produkcyjności kapitału pobudza inwestycje jeśli jest wyższa od stopy procentowej; c) psychologia zachowań przedsiębiorców (przewidywania) wpływa na inwestycje, gdyż inwestycje wpływają na przyszłe zyski (przyszły zbyt towarów i usług): d) paradoks oszczędzania: wzrost oszczędności w stosunku do dochodu powoduje spadek mnożnika, przez co zmniejsza się dochód, co z kolei powoduje realne zmniejszenie oszczędności (a przez to również inwestycji).
Zasada akceleracji wyjaśnia wpływ wydatków konsumpcyjnych na wydatki inwestycyjne, kiedy nie ma wolnych mocy produkcyjnych i trzeba je stworzyć; polega na tym, że zmiana popytu konsumpcyjnego powoduje o wiele szybsze zmiany popytu inwestycyjnego (wielokierunkowe i zróżnicowane).
Poziom inwestycji mieszkaniowych (traktowanych jako jedna z form aktywów kapitałowych): a) zależy głównie od popytu na istniejący zasób mieszkaniowy, na który wpływają: - zamożność społeczeństwa, - poziom realnych dochodów z innych form aktywów, - realne dochody netto właścicieli mieszkań; b) podaż nowych mieszkań jest funkcją ich ceny, a ta z kolei kształtuje się pod wpływem bieżącego zasobu mieszkaniowego i popytu; kształt krzywej podaży mieszkaniowej determinowany jest przez koszty czynników produkcji i inne czynniki technologiczne.
Poziom inwestycji w zapasy (gromadzone w celu zapewnienia ciągłości produkcji) zależy od: a) kosztów i szybkości realizacji zamówień; b) niepewności popytu j jego wahań (potrzebne są większe zapasy do obsługi nieoczekiwanych wzrostów zapotrzebowania na produkty); c) poziomu sprzedaży (przy wysokim poziomie sprzedaży zmniejsza się niepewność popytu i stosunek zapasy-sprzedaż; niska sprzedaż zwiększa nieprzewidziane zapasy towarów); d) stopy procentowej (zapasy to zamrożenie kapitału, czyli koszt - wzrost stopy procentowej to spadek stosunku zapasy-sprzedaż).
II. MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE
Produkt krajowy brutto (pol. PKB, ang. GDP) to miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze, zlokalizowane na terytorium danego kraju bez względu na to, kto jest ich właścicielem.
PKB w cenach rynkowych to miara produkcji rynkowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.
PKB w cenach czynników wytwórczych to miara produkcji rynkowej z pominięciem podatków pośrednich.
Dochody netto z tytułu własności lub pracy za granicą to różnica pomiędzy dochodami obywateli danego kraju uzyskanymi za granicą a odpływem dochodów z własności lub pracy należnych cudzoziemcom.
Produkt narodowy brutto (pol. PNB, ang. GNP) to pieniężny wskaźnik bieżącej wartości rynkowej wszystkich dóbr i usług finalnych (nabywanych przez ostatecznych użytkowników), wytworzonych w gospodarce w danym okresie (równe sumie wartości dodanych i sumie dochodów czynników produkcji); suma PKB i dochodów netto z pracy lub własności za granicą (miara całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju - bez względu na miejsce świadczenia usług).
PNB per capita to produkt narodowy brutto na jednego mieszkańca w USD (przeliczany wg oficjalnego kursu lub wg porównania siły nabywczej obu walut).
Produkt narodowy netto (pol. PNN, ang. NNP) to produkt narodowy brutto pomniejszony o odpisy amortyzacyjne majątku trwałego przedsiębiorstw.
Dochód narodowy (pol. DN, ang. NI) to całość dochodów wypłacanych właścicielom wykorzystywanych czynników produkcji (procenty - kapitał, renty - ziemia i płace - praca) równa całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w PNN.
Dochody osobiste (pol. DO, ang. PI) to ta część dochodu narodowego, która jest wypłacana poszczególnym jednostkom (osobom fizycznym).
Dochody osobiste do dyspozycji (pol. DOD, ang. DPI) to dochody osobiste pomniejszone o kwotę podatków osobistych i opłat niepodatkowych.
Metody obliczania PNB:
a) wydatkowa - sumowanie wydatków ponoszonych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa prywatne, przedsiębiorstwa publiczne, agendy rządu i agendy władzy regionalnej oraz sektor międzynarodowy (eksport netto;
b) dochodowo-zasobowa - sumowanie płatności dochodowych wypłacanych właścicielom wykorzystywanych czynników produkcji (wynagrodzenia pracowników, dochody właścicieli przedsiębiorstw, dochody z rent, zyski przedsiębiorstw) wraz z pośrednimi podatkami od przedsiębiorstw i amortyzacją.
Rodzaje PNB:
a) nominalny - liczony w cenach bieżących;
b) realny - liczony w cenach stałych (uzyskany przez zastosowanie deflatora, wyrażającego wpływ inflacji: PNB nominalny podzielony przez deflator).
Wady PNB:
nie ujmuje produkcji nie przeznaczonej na rynek; nie ujmuje szarej i czarnej działalności gospodarczej; nie ujmuje czasu wolnego jako dobra; nie obejmuje renty konsumenta z posiadanych dóbr trwałych; obejmuje produkcję tzw. anty dóbr : zanieczyszczeń środowiska, broni, tytoniu itp.
III. ZRÓWNOWAŻONY POZIOM PRODUKCJI
Okrężny przepływ dochodów i wydatków (zasobów rzeczowych i pieniężnych) w gospodarce polega na dostarczania przez gospodarstwa domowe przedsiębiorstwom czynników produkcji, za które otrzymują wynagrodzenie (Y) umożliwiające nabywanie dóbr i usług (C) dostarczanych przez przedsiębiorstwa (wydatki gospodarstw stanowią więc wpływy przedsiębiorstw i odwrotnie).
Odpływy z obiegu okrężnego:
a) oszczędności (S) - część kwoty zarobionej przez gospodarstwa domowe, która nie została wydana;
b) podatki (T) - środki finansowe przeznaczone na funkcjonowanie państwa c) import (Q) - wydatki gospodarstw domowych na dobra wytworzone poza obiegiem.
Dopływy do obiegu okrężnego:
a) inwestycje zamierzone (I) - przewidziane i planowane zakupy dóbr kapitałowych, używanych do produkcji innych dóbr i usług (nie zalicza się do nich zapasów produkcyjnych, stanowiących inwestycje nie zamierzone);
b) wydatki rządowe (G) - zakupy dóbr i usług przez państwo;
c) transfery rządowe (R) - środki materialne przekazane w formie subwencji, dotacji, zasiłków gospodarstwom domowym; d) eksport (X) - sprzedaż dóbr poza obiegiem.
W modelu uwzględniającym wszystkie odpływy i dopływy do obiegu, globalny zagregowany popyt wynosi:
gdzie: A- zagregowany popyt; C - popyt konsumpcyjny (gospodarstw domowych); I - popyt inwestycyjny (przedsiębiorstw); G - wydatki rządowe; R - transfery rządowe; NX - eksport netto (różnica pomiędzy eksportem a importem).
Wytworzony w takim modelu dochód narodowy jest dzielony wg formuły:
gdzie: Y - dochód narodowy; C - popyt konsumpcyjny;S - oszczędności; T - podatki.
Obieg (gospodarka) znajduje się w stanie równowagi, gdy globalny popyt jest równy globalnej podaży, czyli gdy A = Y (produkcja przedsiębiorstw jest tu rozumiana jako dochód właścicieli czynników produkcji), co prowadzi do formuły:
Gospodarka znajduje się więc w równowadze, gdy suma odpływów z obiegu okrężnego jest równa sumie dopływów do tego obiegu.
Podział dochodu na część przeznaczoną do konsumpcji (C) i na oszczędności (S) zależy od krańcowej, psychologicznej skłonności do konsumpcji (c), albo (rozumując odwrotnie) od krańcowej psychologicznej skłonności do oszczędzania (s). Wyrażają to wzory:
gdzie oznacza konsumpcję autonomiczną, niezależną od rozmiarów dochodu.
Kolejne elementy zagregowanego popytu nie zależą od dochodu, można je więc traktować jako wielkości autonomiczne:
, gdzie.
W związku z tym zmiany dochodu (np. podatki) będą powodowały zmiany wzdłuż krzywej zagregowanego popytu określonej wzorem, a zmiany w obrębie innych czynników będą powodowały przesunięcie krzywej zagregowanego popytu w górę lub w dół.
Poziom produkcji (dochodu) nazywamy zrównoważonym jeśli rozmiar produkcji jest równy występującemu zagregowanemu popytowi. Gospodarkę, która sama zmierza do takiego stanu nazywamy stabilną.
pabl0s90