Instrumenty finansowe i pochodne.pdf

Instrumenty finansowe i pochodne

http://g.m.statystyk.w.interia.pl/stock/instr.html

Strona główna

Instrumenty

finansowe i pochodne

Zwięzłe charakterystyki pojęć instrumentów finansowych i pochodnych; akcj

W prowadzenie

Instrumenty finansowe i pochodne

Akcje - definicja

W ycena akcji

Kurs-rynek zrównoważony

Kurs-rynek niezrównoważony

Notowania ciągłe

Metody analizy kursów

Analiza ryzyka klasycznymi

metodami statystycznymi

Opcje -charakterystyka

Ceny opcji

Sposoby ustalania wartości opcji

Model dwumianowy

Model Blacka - Shcoles'a

Model

Germana - Kohlhagena

Kontrakty futures, forward

Kontrakty Swap

W arranty

Krótkie wprowadzenie do tematu

Instrumenty finansowe

Definiując pojęcie instrumentów finansowych należy pamiętać, że są one częścią

pewnego systemu - systemu finansowego. W Polsce system taki zaczął "budować się" od

podstaw z połowie lat 80-tych. Wkraczanie polskiej gospodarki w funkcjonowanie

wolnorynkowe przyniosło ze sobą posługiwanie się przez podmioty gospodarcze właśnie

instrumentami finansowymi W państwach rozwiniętych gospodarczo ma to na celu

łatwiejsze i spraw-niejsze zarządzanie finansami, szybsze rozliczenia, doskonalsze

przeprowadzanie transakcji finansowych, pozbawienie ich charakteru gotówkowego.

Można powiedzieć, że instrumenty finansowe stały się koniecznością już w funkcjonowaniu

nowoczesnych systemów finanso-wych w krajach gospodarki wolnorynkowej.

Instrumenty finansowe traktować należy jako odrębną swoistą formę pieniądza lub jako

odrębny kontrakt między stronami, regulujący wzajemne płatności.

Podając najprostszą definicję należy powiedzieć, że instrumenty finansowe dla jednych

podmiotów gospodarczych mają charakter pasywów, natomiast dla innych są ich

aktywami. Mogą mieć charakter "pożyczki" lub być udziałem w majątku innego podmiotu

gospodarczego funkcjonującego na rynku. Instrumenty finansowe w każdym z przypadków

są więc zobowiązaniami eminentna takiego instrumentu wobec ich posiadacza. Innymi

słowy obietnicami wypłacenia określonych środków pieniężnych przyszłości przez

eminentna. Instrumenty finansowe można pogrupować według różnych kryteriów:

W aspekcie własnościowym dzielimy na instrumenty; o charakterze wierzycielskim i

własnościowym , czyli: (mające charakter pożyczki) wszelkiego rodzaju depozyty bankowe,

weksle, obligacje mające charakter udziału w majątku, kapitale podmiotu gospodarczego -

przede wszystkim akcje. Kryterium generowania dochodów;

przynoszące stały dochód ( zazwyczaj są to obligacje),

przynoszące dochód zmienny (akcje).

Kryterium czasu:

krótkoterminowe (o początkowym terminie zapadalności do 1 roku),

średnioterminowe (o początkowym terminie zapadalności od 1 roku do 5 lat),

długoterminowe(o początkowym terminie zapadalności powyżej lat 5).

(Czasami też instrumenty finansowe dzieli się też, wykorzystując inną konwencję, czyli na

instrumenty krótkoterminowe o terminie zapadalności do 1 roku (tzw. instrumenty

pieniężne) oraz instrumenty długoterminowe o terminie zapadalności powyżej 1 roku (tzw.

instrumenty kapitałowe)). Podział ze względu na charakter eminentna instrumentu:

bezpośrednie instrumenty finansowe, które emitowane są przez niefinansowe

podmioty gospodarcze, władze lokalne, centralny, rządy,

pośrednie instrumenty finansowe emitowane przez wszystkie instytucje finansowe.

Instrument finansowy stanowi również nośnik informacji o wartości, cenie, rzadkości,

wielkości popytu itd. Im wyższy poziom zorganizowania rynku, tym lepiej instrumenty

finan-sowe spełnianą funkcję informacyjną.

Instrumenty pochodne

Innym rodzajem instrumentów finansowych są tzw. instrumenty pochodne, których wartość

kształtuje się jako pochodna wartość innych, rzeczywistych, bazowych instrumentów

finansowych, takich jak: towary, [surowce, płody rolne], papiery wartościowe oraz parametry

rynku [stopy procentowe, kursy walut]). Zwane także derywatywami lub derywatami lub

instrumentami pozabilansowymi . "Zatem przez instrument pochodny należy rozumieć

instrument finansowy zbudowany na podstawie cech konstrukcyjnych określonego aktywu

bazowego, który swoją wartością rynkową determinuje wartość instrumentu pochodnego."

Ważną jest informacja, że powstanie instrumentów pochodnych notuje się z końcem lat

siedemdziesiątych, a ich powstanie wiązało się z zabezpieczeniem przed ryzykiem zmian

kursów walutowych, stóp procentowych występujących na rynkach towarowych i

finansowych . Instrumenty pochodne występują w Polsce na razie w bardzo skromnym

1 sur 23

18/06/2010 10:30

Instrumenty finansowe i pochodne

http://g.m.statystyk.w.interia.pl/stock/instr.html

zakresie. Najbardziej rozwiniętym segmentem rynku są kontrakty futures na indeksy WIG20 i

TECHWIG . Mam nadzieję, że już niedługo będziemy mieli ich znacznie większy wybór.

Rynek opcji właściwie nie istnieje, nie ma możliwości ich wystawiania, ceny są bardzo

wysokie a płynności w zasadzie nie ma. Spodziewać się bardzo szybkiego rozwoju rynku

instrumentów pochodnych w ciągu najbliższych 1 - 2 lat. Nawet jeśli polska giełda nie

będzie w stanie wprowadzić w szerokim zakresie tych instrumentów liberalizacja prawa

dewizowego umożliwi ich nabywanie na zagranicznych giełdach. Są to instrumenty

bardzo przydatne przy konstruowaniu portfela inwestycji. W żadnym wypadku przy

umiejętnym ich używaniu nie narażamy się na ryzyko większe niż przy bezpośredniej

inwestycji np. w akcje. Jak każdy instrument finansowy mogą spowodować duże straty gdy

są używane bez zrozumienia ich istoty.

Instrumenty pochodne dzieli się na dwie podstawowe grupy:

instrumenty o ryzyku symetrycznym (kontrakty terminowe Mogą to być kontrakty

typu foward i futures lub swapy).

instrumenty o ryzyku niesymetrycznym (opcje, warranty, obligacje zmienne).

Akcje na rynkach kapitałowych 1

Akcje są podstawowymi instrumentami rynków kapitałowych - papierami wartościowymi o

charakterze własnościowym, który świadczy o udziale jej posiadacza w kapitale spółki

akcyjnej. Ze względu na sposób przenoszenia tytułu własności do praw majątkowych, akcje

dzielą się na imienne oraz okaziciela. W akcjach imiennych przenoszenie tytułu własności

następuje poprzez zgłoszenie nowego właściciela w zarządzie spółki. Zostaje on wpisany

do tak zwanej księgi akcyjnej i otrzymuje akcje wystawione na jego osobę. Taki tryb zmiany

właściciela utrudnia w znacznym stopniu obrót akcjami.

Przenoszenie tytułu własności do udziału w spółce w przypadku akcji na okaziciela odbywa

się poprzez wręczenie akcji. Stąd też ten rodzaj akcji jest najłatwiejszy w obrocie, gdyż nie

są one rejestrowane w księdze akcyjnej. Kontakt akcjonariusza ze spółką odbywa się tu przy

pomocy ogłoszeń w publikatorach, zgodnie ze statutem spółki. Innym kryterium podziału

akcji jest kryterium formy zapłaty za akcje. Według tego kryterium wyróżnia się akcje

gotówkowe, gdzie jak sama nazwa wskazuje nabycie akcji następuje poprzez zapłatę

gotówką oraz akcje aportowe, gdzie nabywający akcje w zamian za jej posiadanie

zobowiązuje się oddać do dyspozycji spółki majątek trwały, przy czym wniesienie aportu

musi zostać uprzednio dokonane. Ważnym kryterium, pod względem którego można

dokonywać podziału akcji jest kryterium otrzymywanych zysków z zainwestowanych środków

finansowych w akcje. Według tego kryterium potencjalni akcjonariusze mogą czerpać

dochód; z udziału w podziale zysków spółki, czyli dywidendy lub ze zwyżki kursu akcji w

momencie jej zbycia.

Akcje stanowią najważniejszy element rynku kapitałowego. Są one klasycznym

instrumentem tego rynku i mimo stałego pojawiania się nowych mechanizmów nadal

właśnie one są jego podstawowym ogniwem. W ujęciu prawno - finansowym akcja jest

papierem wartościowym potwierdzającym udział w kapitale akcyjnym spółki, stanowiącym

jednocześnie uosobienie praw i obowiązków jej posiadacza, akcjonariusza.

Akcja, jako dokument akcyjny, powinna zawierać oznaczenie:

1) firmy i siedziby spółki,

2) sądu, w którym spółka jest zarejestrowana, oraz numeru (liczby rejestru),

3) daty zarejestrowania spółki i emisji akcji,

4) wartości nominalnej, liczby, serii, rodzaju danej akcji oraz uprawnień

szczególnych akcji,

5) przy akcjach imiennych - wysokości dokonanej wpłaty,

6) ograniczeń co do przeniesienia własności akcji,

przepisów statutu o związanych z akcją obowiązkach co do świadczeń na rzecz

spółki.

Ponadto akcja powinna być opatrzona pieczęcią spółki oraz podpisem zarządu. Podpis

może być odtworzony mechanicznie.

Tradycyjny dokument akcyjny składa się z reguły z trzech części:

1) płaszcza, tj. strony tytułowej zawierającej nazwę eminetna, nominał i inne

wymagane prawem informacje,

2) kuponów odrywanych przy okresowej wypłacie dywidend,

3) talonu stanowiącego dokument uprawniający do otrzymania następnego

arkusza kuponów, po wyczerpaniu dotychczasowych.

Jeszcze do niedawna przy emitowaniu akcji taka ich postać materialna była regułą.

Natomiast obecnie na rozwiniętych rynkach kapitałowych, w tym także w Polsce, występuje

już tylko sporadycznie. Ich funkcjonowanie oparte jest bowiem na systemach

2 sur 23

18/06/2010 10:30

Instrumenty finansowe i pochodne

http://g.m.statystyk.w.interia.pl/stock/instr.html

depozytowych, w ramach których akcjonariuszom zostają wydane jedynie świadectwa

depozytowe. Świadectwo depozytowe zawiera pełną treść akcji, nie jest ono jednak

papierem wartościowym. Nie może więc być przedmiotem kupna, sprzedaży ani wtórnego

obrotu na rynku. Natomiast jego zagubienie bądź zniszczenie nie powoduje utraty prawa

własności akcji. W takiej bowiem sytuacji bank, dom maklerski lub inna upoważniona

instytucja wydaje duplikat.

Podstawowe charakterystyki akcji to:

1) wartość nominalna, określona jako wartość kapitału akcyjnego spółki

przypadająca na jedną akcję,

2) wartość emisyjna, określona jako cena, po jakiej akcja jest sprzedana przez

emitenta jej pierwszemu właścicielowi,

3) wartość księgowa, określona jako wartość aktywów netto spółki

przypadająca na jedną akcję,

4) wartość rynkowa, czyli cena akcji na rynku, która powstaje w wyniku

spotkania się popytu z podażą akcji na rynku.

Z punktu widzenia inwestorów i spółek najważniejszy jest podział na:

ˇ akcje uprzywilejowane,

ˇ akcje zwykłe.

Akcje uprzywilejowane znamionują się połączeniem cech walorów przynoszących tak

stałe, jak i zmienne dochody. Jest to instrument bezterminowy, choć emitent ma na ogół

prawo wezwania do jego wykupu. Korzyści z posiadania tego waloru polegają na tym, że

przedsiębiorstwo może wypłacić dywidendy z akcji zwykłych po zaspokojeniu roszczeń z

akcji uprzywilejowanych. Akcje te mogą mieć formułę kumulacyjną lub niekumulacyjną .

W pierwszym przypadku wypłata bieżących dywidend z akcji zwykłych może nastąpić w

chwili, gdy firma wypłaci dywidendy z akcji uprzywilejowanych za wszystkie poprzednie

lata, za które zaniechała wcześniej ich zapłaty. W drugim zaś przypadku wystarczającym

jest zaspokojenie tego roszczenia za rok bieżący z akcji uprzywilejowanych (nawet jeśli

istnieją zaległości), by dokonać wypłaty z akcji zwykłych. Akcje zwykłe, czyli te, z którymi

mamy do czynienia np. w związku z transakcjami na Warszawskiej Giełdzie Papierów

Wartościowych , są papierami, z których roszczenie ogranicza się do zysków pozostałych

po zaspokojeniu wszelkich innych uprzywilejowanych roszczeń. Wypłata dywidend z tych

akcji nie jest obligatoryjna, gdyż wygenerowane zyski firmy mogą zostać przeznaczone na

inwestycje lub dochodowe lokaty. W zamian, wraz z polepszaniem się kondycji finansowej

przedsiębiorstwa, rośnie cena rynkowa jego akcji. Tak więc posiadacz akcji, sprzedając je

we właściwym momencie w obrocie rynkowym, może zyskać znacznie więcej, niż gdyby

przedsiębiorstwo to, kosztem utraty płynności finansowej, płaciło regularnie dywidendy.

Mechanizm emisji i obejmowania akcji jest zróżnicowany w zależności od tego, czy mamy

do czynienia z tworzeniem spółki akcyjnej, czy też z podwyższaniem jej kapitału

akcyjnego.

Ze względu na publiczny charakter oferty spółki skierowanej do przyszłych

akcjonariuszy wymagane jest:

1) sporządzenie prospektu emisyjnego,

2) uzyskanie zgody Komisji Papierów Wartościowych i Giełd na wprowadzenie

do publicznego obrotu,

3) zawarcie umowy z Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych o

rejestrację tych papierów wartościowych,

4) upowszechnienie wymaganych informacji dotyczących emitenta i oferty.

Obowiązkiem przyszłych akcjonariuszy jest zapoznanie się z prospektem emisyjnym i - jeśli

zdecydują się na inwestycje - należyte opłacenie subskrybowanych akcji. Jeśli uczynili to

w sposób wymagany prawem, są uprawnieni do objęcia odpowiedniej liczby akcji. Spółka

powinna dokonać przydziału akcji subskrybentom w ciągu dwóch tygodni od upływu

terminu zamknięcia subskrypcji. Jeśli termin ten zostałby przekroczony, to na spółce

spoczywa odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną subskrybentom. Przekroczenie tego

terminu nie uprawnia jednak do zrzeczenia się uczestnictwa w spółce. Wykazy

subskrybentów ze wskazaniem liczby i rodzaju akcji przyznanych każdemu z nich powinny

być wyłożone w ciągu następnych dwóch tygodni w tych miejscach, gdzie zapisy były

przyjmowane. Ten drugi termin (także dwutygodniowy) liczony jest od momentu dokonania

przydziału akcji i nie może być w żadnym przypadku skrócony. Wyłożenie wykazu

subskrybentów może być zastąpione przez doręczenie takich wykazów osobiście wszystkim

zainteresowanym; również w tym przypadku za wykroczenie przeciwko przepisom należne

jest subskrybentom odszkodowanie od spółki. Jeśli nie przyznano akcji wszystkim osobom,

które dokonały zapisów i wpłaciły odpowiednie kwoty, to w terminie dwóch tygodni od

momentu przydzielenia akcji osoby te zostaną wezwane do odebrania wpłaconych kwot.

Przydział akcji następuje na podstawie zapisów. Jeśli liczba akcji, na które dokonano

zapisów, przekracza wielkość emisji (liczbę oferowanych akcji), to zapisy te redukuje się na

zasadach określonych przez odpowiednie organy emitenta. Subskrybenci otrzymają

odpowiednio zmniejszoną liczbę akcji, a nadpłacone kwoty zostaną im zwrócone. W

sytuacji, gdy wszystkie wyemitowane akcje zostaną objęte i należycie opłacone, dana

emisja dochodzi do skutku. Dojście emisji do skutku powinno zostać ogłoszone w pismach,

3 sur 23

18/06/2010 10:30

Instrumenty finansowe i pochodne

http://g.m.statystyk.w.interia.pl/stock/instr.html

w których wcześniej opublikowano prospekty emisyjne. Inwestor, który w wyniku emisji nabył

akcje stał się akcjonariuszem, czyli współwłaścicielem podmiotu emitującego akcje,

którym jest spółka akcyjna. W wyniku nabycia akcji akcjonariusz zyskuje prawa z nią

związane. Oprócz prawa własności są to:

1) Prawo do udziału w zyskach spółki czyli prawo do dywidendy. Zysk netto spółki dzieli się

na zysk zatrzymany (przeznaczony na dalszy rozwój) i zysk do podziału czyli dywidendę. W

mechanizmie wypłacania dywidendy najważniejsze są trzy daty. Pierwszą jest data

walnego zgromadzenia akcjonariuszy, które podejmuje decyzje o dywidendzie. Drugim

istotnym terminem jest dzień ustalenie prawa do dywidendy - wszyscy akcjonariusze, którzy

w tym dniu posiadają akcje uzyskują prawo do dywidendy. Trzecią datą jest dzień wypłaty

dywidendy.

2) Prawo do zakupu akcji nowej emisji, czyli prawo poboru. Z prawa poboru może

skorzystać akcjonariusz, który w dniu ustalenia prawa poboru posiada akcje spółki

emitującej nowe akcje. Posiadacz prawa poboru może je sprzedać lub skorzystać z nich i

dokonać zakupu akcji nowej emisji.

3) Prawo do głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, które zapewnia akcjonariuszowi

możliwość wpływania na losy spółki w drodze kształtowania liczebności, składu i

kompetencji jej władz, a także poprzez wyznaczanie struktury podziału zysku

przedsiębiorstwa.

4) Prawo do udziału w masie upadłościowej spółki (w razie bankructwa).

Podstawowym obowiązkiem akcjonariusza jest natomiast terminowe wniesienie

(jednorazowo lub ratalnie) pełnych należności za akcje, przy czym wpłaty na wszystkie

akcje powinny być dokonywane równomiernie. Jeżeli przewiduje to statut, wówczas

niespełnienie tych wymagań pociąga za sobą konieczność zapłacenia odsetek za zwłokę

oraz umownego odszkodowania. Z kolei nieuiszczenie tych płatności może spowodować

unieważnienie akcji, a tym samym pozbawienie akcjonariusza wszystkich jego uprawnień.

Bezwzględny charakter tego obowiązku wypływa z konieczności zagwarantowania spółce

terminowego zebrania całości jej kapitału akcyjnego.

Wycena akcji

Aby kupować i sprzedawać akcje trzeba posiadać rachunek inwestycyjny w jednym z biur

maklerskich. Na rynku działa tyle maklerów specjalistów, ile jest notowanych spółek. W celu

wyznaczenia kursu posługuje się oni określonym algorytmem, skonstruowanym w taki

sposób aby zapewnić maksymalny możliwy obrót akcjami każdej ze spółek. W celu zakupu

akcji, należy wystawić zlecenie kupna, wskazując nazwę papieru wartościowego (nazwę

spółki, której akcje chcemy kupić), liczbę akcji, termin ważności zlecenia oraz cenę po

jakiej gotowi jesteśmy kupić akcje. Cenę można określić poprzez podanie limitu -

maksymalnej ceny jaką jesteśmy gotowi zapłacić lub poprzez podanie symbolu PKC (po

każdej cenie), co oznacza, że transakcja zostanie zawarta po cenie ustalonej dla danego

papieru wartościowego na sesji giełdowej. W zleceniu należy również zaznaczyć w jakim

systemie notowań chcemy dokonać transakcji. Sesje giełdowe odbywają się codziennie,

od poniedziałku do piątku, w godzinach od 11.00 do 16.00. Notowania w systemie kursu

jednolitego (wraz z dogrywką) odbywają się od 11.00 do 12.15, zaś notowania ciągłe od

godziny 13.00 do 16.00. Na giełdzie warszawskiej transakcje zawierane są w dwóch

różnych systemach notowań - kursu jednolitego oraz notowań ciągłych . W systemie kursu

jednolitego wszystkie transakcje dla danego papieru wartościowego zawierane są po takiej

samej cenie, ustalonej na podstawie wszystkich zleceń zakwalifikowanych na sesję. W

systemie tym ważną rolę odgrywają maklerzy specjaliści czuwając nad prawidłowym

ustalaniem kursów oraz zapewniając możliwie największy obrót papierami wartościowymi.

Po ustaleniu kursu (zwanego kursem jednolitym) istnieje możliwość zawierania

dodatkowych transakcji po tym kursie, w czasie tak zwanej dogrywki. W systemie notowań

ciągłych transakcje zawierane są po różnych cenach, w miarę kojarzenia napływających

na giełdę zleceń kupna i sprzedaży. W systemie tym nie występuje makler specjalista, gdyż

zlecenia kojarzone są automatycznie przez system komputerowy. Notowane są tu jedynie

papiery wartościowe o najwyższej płynności, a jednostką transakcyjną są bloki papierów o

wartości od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Po zakończeniu każdej sesji giełdowej

przygotowywana jest Ceduła - oficjalna publikacja giełdowa. Zawiera ona informacje o

kursach i obrotach, a także o najważniejszych decyzjach Zarządu i Rady Giełdy .

Inwestorzy i maklerzy potrzebują jednak informacji już w czasie sesji. Dlatego Giełda

udostępnia informacje giełdowe w postaci serwisów elektronicznych. Są one przekazywane

do profesjonalnych pośredników, takich jak Reuters, Dow Jones, PAP czy Agencja

Telegazeta, którzy z kolei udostępniają je swoim klientom. Dzięki temu w biurach

maklerskich, w bankach oraz innych instytucjach, a także w domach inwestorów śledzić

można na bieżąco przebieg sesji oraz pojawiające się oferty kupna i sprzedaży. Giełda

utrzymuje również serwis publiczny w telegazecie TVP oraz w Internecie. Dodatkowo

Giełda przekazuje wyniki sesji do gazet i redakcji radiowych i telewizyjnych, tak aby jak

najwięcej osób dowiadywało się o wynikach notowań. Wszystkie papiery wartościowe

dopuszczone do obrotu publicznego przechowywane są w postaci zapisu elektronicznego

w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych . Instytucja ta, która podobnie jak

Giełda jest spółką akcyjną, prowadzi konta depozytowe dla wszystkich uczestników rynku

oraz rozlicza zawarte transakcje. System depozytowy ma ogromne zalety w stosunku do

4 sur 23

18/06/2010 10:30

Instrumenty finansowe i pochodne

http://g.m.statystyk.w.interia.pl/stock/instr.html

systemów opartych na fizycznej postaci papierów. Jest przede wszystkim wygodniejszy i

bezpieczniejszy dla inwestorów, którzy nie muszą się martwić, że ich papiery wartościowe

zaginą, ulegną zniszczeniu czy zostaną skradzione.

Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie została przyjęta metoda

wyznaczania kursów akcji na podstawie zleceń klientów. W notowaniach opartych na

jednolitym kursie obowiązuje zasada wyznaczania w trakcie sesji jednej ceny dla każdej

spółki notowanej na giełdzie. Metoda jednolitej ceny polega na tym, że wszyscy

inwestorzy ,aby wziąć udział w sesji giełdowej są zobowiązani do wystawienia zleceń

zawierających cenę, po której chcą zawrzeć transakcję, bądź do wystawienia

zlecenia bez limitu PKC - po każdej cenie. Na podstawie wszystkich zleceń

dotyczących akcji konkretnej spółki, które zostaną przesłane na giełdę, wyznaczony

zostaje jednolity kurs akcji na daną sesję w transakcjach jednolitych.

Na Giełdzie w Warszawie obowiązuje powszechna zasada, że kurs akcji może się zmienić

na sesji w stosunku do kursu z poprzedniej sesji tylko o 10 % . Uchwała w tej sprawie

publikowana jest w " Cedule Giełdy Papierów Wartościowych" przed wejściem jej w

życie.

Jeżeli kurs akcji ustali się między widełkami ( np. nastąpi wzrost do 105 zł.) to mamy

wówczas do czynienia z tzw. rynkiem zrównoważonym. Jeżeli natomiast istnieje

nierównowaga między popytem a podażą i żaden poziom ceny wewnątrz widełek nie

odzwierciedla, zgodnie z algorytmem ustalania kursu, zaistniałej sytuacji to mamy do

czynienia z rynkiem niezrównoważonym. Kurs akcji wyznacza się wówczas na granicy :

górnej - w przypadku znacznej przewagi popytu nad podażą oraz dolnej - w sytuacji

odwrotnej. 2

W założeniach systemu transakcyjnego GPW w Warszawie uznano, że na

niezrównoważonym rynku nierównowaga między podażą i popytem dla danej akcji, przy

ustalonym kursie nie może być większa niż 5-krotna. Należy jednak pamiętać, że kursy akcji

zgodnie z regulaminem giełdy, ustalane są każdej sesji giełdowej, przy czym wypłata

dywidendy oraz obrót prawami poboru mają wpływ na cenę akcji na sesji giełdowej.

Według regulaminu giełdy minimalny skok kursu akcji zależy od wysokości kursu. Skok ten

wynosi 1 grosz , gdy kurs akcji kształtuje się na poziomie niższym niż 2,5 zł . 5 groszy , gdy

kurs akcji jest wyższy od 2,5 zł. i niższy od 10 zł. oraz 10 groszy , gdy kurs akcji kształtuje

się pomiędzy 10 a 50 zł . Powyżej 50 zł . skok ten wynosi 50 groszy . Z tego powodu na

giełdzie dochodzi do sytuacji gdy pomimo niezrównoważonego rynku kurs akcji określony

zostaje np. + 9,6 % . Wynika to właśnie z niemożności ustalenia kursu akcji dokładnie na

granicy widełek, czyli na poziomie + 10 % .

Ustalanie kursów akcji na rynku zrównoważonym

Przyjmijmy, że na ostatniej sesji giełdowej kurs akcji był na poziomie 200 zł . Na sesji

bieżącej stanowi on kurs odniesienia - kurs akcji może ustalić się na danej sesji zgodnie z

egulaminem Giełdy Papierów Wartościowych w granicach 10 % widełek, czyli 180-220

zł . Ustalanie kursu akcji pokazuje poniższy schemat. W kolumnie "liczba akcji "

przedstawione są akcje, które inwestorzy zamierzają nabyć lub zbyć po określonych

limitach lub kursie dnia. " Liczba skumulowana " obrazuje wielkość popytu lub podaży

przy danym poziomie ceny . Zatem po stronie kupna wielkość 7 tys. akcji to suma 1,5 tys. ,

3,5 tys. . i 2 ty . akcji. Im niższa cena tym większy jest popyt, a więc skumulowane po stronie

kupna rosną wraz ze spadkiem ceny. Szukając kursu, który spełniłby warunki algorytmu,

makler szuka maksymalnego wolumenu obrotu. Spełnienie warunku algorytmu jest w

opisanym przypadku możliwe , jeżeli kurs akcji na bieżącej sesji ustalony zostanie na

poziomie 215 zł. - maksymalny obrót ukształtuje się na poziomie 7 tys. akcji .

Ustalanie kursów akcji na rynku niezrównoważonym

O rynku niezrównoważonym można mówić wówczas, jeśli ma miejsce częsta dysproporcja

pomiędzy popytem a podażą. W tym przykładzie kurs ustalony zostanie na poziomie 220

zł. ponieważ rynek jest niezrównoważony. Ustalenie kursu na poziomie 230 zł. ( co

5 sur 23

18/06/2010 10:30

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: