podst chwyty.doc

Najprostsze akordy

Gra na gitarze oczywiście nie ogranicza się do wydobywania dźwięków nutka po nutce.

Domeną szczególnie gitarzystów akustycznych jest przygrywanie gromadzie rozśpiewanych biesiadników przy każdej możliwej okazji. A do takiego akompaniamentu potrzebna jest znajomość akordów.

Akord to kilka dźwięków granych jednocześnie.

Najprostzy akord - e-mol

Akordy dla gitarzysty zwane są inaczej chwytami, co pochodzi od tego, że lewa ręka chwyta gitarę w ten lub inny sposób.

Każdy akord można przedstawić graficznie, podobnie jak tabulaturę, tylko że na gryfie oznaczone są cyfry odpowiadające palcom, a progi podpisane są u góry.

Akord e-mol wykorzystuje tylko dwa palce (środkowy-2 i serdeczny-3) a wygląda tak:

   1   2   3   4
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|   e-mol
o|---|-3-|---|---|
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|

Palec środkowy przyciska strunę A na drugim progu, a serdeczny strunę D. Kółeczka narysowane z lewej strony gryfu oznaczają, że wszystkie struny biorą udział w graniu akordu. Gdyby gdzieś pojawił się x to znaczy, że ten dźwięk niekoniecznie do akordu pasuje i trzebą tę strunę ominąć lub przytłumić przy pomocy kciuka.

Akordy możesz grać zarówno palcami jak też piórkiem, uderzając od góry bądź od dołu. W obu tych uderzeniach jest subtelna różnica i wkrótce na pewno zaczniesz ją w piosenkach wychwytywać, tymczasem poćwicz sobie przez chwilę akord e-mol.

Powinien on brzmieć tak:

A na tabulaturze będzie wyglądał w ten sposób:

e |---------0----------|
H |---------0----------|
G |---------0----------|
D |---------2----------|
A |---------2----------|
E |---------0----------|

Kolejny prosty chwyt - E-dur

Akordy generalnie dzielą się na molowe i durowe. W potocznym rozumieniu molowe to są te smutniejsze, a durowe to te weselsze (być może zauważysz to w różnicy ich brzmienia).

Akordy molowe oznacza się małymi literkami, a durowe dużymi, czasem dopisuje się do tych literek przyrostki -mol i -dur a w anglojęzycznych publikacjach -m i -maj.

Kiedy do swojego akordu e-mol dodasz palec wskazujący, otrzymasz akord E-dur, który będzie wyglądał tak:

   1   2   3   4
o|---|---|---|---|
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|   E-dur
o|---|-3-|---|---|
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|

Również tutaj w zabawie uczestniczą wszystkie struny, w końcu najgrubsza i najcieńsza z nich to niski i wysoki dźwięk E więc jak najbardziej do tego akordu pasują.

Akord E-dur brzmi tak jak poniżej:

A na tabulaturze jego zapis będzie wyglądał w taki sposób:

e |---------0----------|
H |---------0----------|
G |---------1----------|
D |---------2----------|
A |---------2----------|
E |---------0----------|

Poćwicz sobie teraz oba te akordy, przechodzenie od jednego do drugiego jest bardzo proste i sprowadza się do odrywania lub stawiania z powrotem palca wskazującego.

     E   e   E   e   E
e |--0---0---0---0---0--|
H |--0---0---0---0---0--|
G |--1---0---1---0---1--|
D |--2---2---2---2---2--|
A |--2---2---2---2---2--|
E |--0---0---0---0---0--|

Czy słyszysz już różnicę między tymi dwoma akordami?

Niewielka różnica: a-mol

Kiedy przeniesiesz ułożenie palców o jedną strunę w dół, otrzymasz akord a-mol:

   1   2   3   4
o|---|---|---|---|
o|-1-|---|---|---|
o|---|-3-|---|---|   a-mol
o|---|-2-|---|---|
o|---|---|---|---|
x|---|---|---|---|

Zauważ, że w przypadku tego akordu struna najgrubsza (E) oznaczona jest iksem. Oznacza to, że jeśli jesteś osobą bardzo dokładną, będziesz tę strunę pomijać lub tłumić. W ten sposób akord a-mol zaczyna się od dźwięku A. Jednak dźwięk E też występuje w tym akordzie (jest na najcieńszej strunie) i w praktyce często będziesz machać ręką po wszystkich strunach, w ogóle się tym nie przejmując.

Przykładowe brzmienie akordu a-mol:

I jego tabulatura:

e |---------0----------|
H |---------1----------|
G |---------2----------|
D |---------2----------|
A |---------0----------|
E |--------------------|

A tak wygląda ułożenie palców dla tego chwytu:

Może się wydawać, że trzy akordy to jeszcze za mało żeby cokolwiek zagrać.

Nic bardziej mylnego! Bywa tak, że niektóre piosenki są w całości grane z wykorzystaniem na przykład tylko dwóch chwytów.

Przykładem takiego utworu jest ćwiczony przez Ciebie wcześniej Gdy nie ma w domu dzieci.

Znasz już do niego wstęp, więc teraz w ramach ćwiczeń zagraj dalszy ciąg, składający się z granych na przemian akordów a-dur i E-mol.

     a                 E
e |--0---0---0---0--|--0---0---0---0--|
H |--1---1---1---1--|--0---0---0---0--|
G |--2---2---2---2--|--1---1---1---1--|
D |--2---2---2---2--|--2---2---2---2--|
A |--0---0---0---0--|--2---2---2---2--|
E |--0---0---0---0--|--0---0---0---0--|

Jak widzisz powyższa tabulatura ignoruje omijanie struny E podczas gry akordu a-mol :-)

Być może zadajesz sobie teraz pytanie:

A jakie jest bicie do tego utworu?

No cóż, też miałem często ten problem kiedy byłem początkujacy. Co gorsza, każdy kogo pytałem mówił mi, żeby biciem się nie przejmować i bić jak się chce. Tylko, że ja w ogóle nie wiedziałem jak zacząć. Rozpaczliwie poszukiwałem dokładnych rozpisek utworów z oznaczeniem w którą stronę uderzać struny.

Aż nadszedł ten jeden dzień, kiedy coś zaskoczyło i zacząłem słyszeć jak wykonywane są ruchy prawej dłoni podczas gry akompaniamentu. To po prostu wymaga trochę czasu i ćwiczeń, prób i niepowodzeń a w końcu wychodzi.

Przecież skoro tyle osób było się w stanie tego nauczyć to Ty też bez problemu się nauczysz.

A powyższy utwór możesz na początek grać bijąc każdy akord od góry, w równym tempie (raz-dwa-trzy-cztery-raz-dwa-trzy-cztery a-a-a-a-E-E-E-E-a-a-a-a-E-E-E-E itd.).

Jeżeli to ćwiczenie uda Ci się prawidłowo wykonać to masz już powód do zadowolenia - potrafisz już zagrać jedną piosenkę w całości :-)

Najprostszy sposób strojenia gitary

Elementarne informacje na temat gitary i gry na niej

DEFINICJA
    wg encyklopedii z roku 1974 /wraz z przypisami/:
Gitara - [słowo pochodzenia hiszpańskiego, greckiego] jest to instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych typu lutniowego (zaznaczmy, że jeżeli ktoś nie ma pojęcia o co chodzi, to nie eliminuje go z nauki gry na gitarze - przypomina autor).
Ma 6 strun strojonych najczęściej wg dźwięków: E, A, d g, h, e1. Szarpane palcami, rzadziej plektronem (zakładam, że chodzi o piórko).
W Europie pojawiła się w średniowieczu, szczególną popularność zdobyła w XVIII i XIX wieku. Obecnie używana w zespołach rozrywkowych, często zastępowana gitarą elektryczną, wyposażoną w przetwornik elektromagnetyczny.

Wróćmy na ziemię...

TRZYMANIE GITARY
    Gitarę opiera się na lewym kolanie (czy może raczej udzie). Lewa ręka trzyma gryf, prawą kładzie się na dolnej części pudła i lekko przyciska się je do siebie przedramieniem. Wg niektórych szkół ramię i przedramię prawej ręki powinno tworzyć kąt prosty. By utrzymać gitarę na odpowiedniej wysokości lewą nogę stawia się na podnóżku, a w razie jego braku - nakłada lewą nogę na prawą.
Niektóre osoby leworęczne trzymają gitary dokładnie odwrotnie, jednak w tym przypadku zazwyczaj (zawsze?) struny zakłada się również odwrotnie w stosunku do ułożenia standardowego (E wiolinowe zamienia się miejscam z E basowym, A z H, D z G).

BUDOWA GITARY
    Gitara to pudło rezonansowe, gryf i główka (tam gdzie się gitarę stroi). Elementy, które można jeszcze wymienić to: śrubka (do strojenia), siodełko (przejście z gryfu na główkę), próg, otwór rezonansowe (ta duża dziura w gitarze), wierzch (to drewniane w czym jest wycięta ww dziura), podstawek (ten niby próg naciągający struny od po stronie pudła rezonansowego), strunnik (przytrzymuje struny też od tej strony), bok gitary.

STRUNY
    Gitara faktycznie ma 6 strun, które są nazywają się tak, jak dźwięk z nich wydobywany. Po kolei od cienkiej strony: E H G (są to struny wiolinowe) D A E (struny basowe). Im cieńsza struna, tym wydobywa wyższy dźwięk (chyba, że gitara jest kompletnie rozstrojona...).
Aby podwyższyć dźwięk wydobywany przez każdą ze strun należy "skrócić" jej długość.
(zgodnie z fizyką: im wyższy dźwięk, tym wyższa częstotliwość drgań. Gdy coś jest mniejsze oznacza to, że drga szybciej /np. krótkie wahadło w zegarze/).
Tak więc dźwięk struny można tylko podwyższyć przez skracanie odcinka, na którym może drgać. Praktyczny wniosek jest taki, że strunę naciska się w najwyżej w jednym miejscu - przez gitarę "brana pod uwagę" będzie i tak najkrótsza dopuszczona przez nas długość struny.
Kończąc ten zupełnie zbyteczny wstęp: trzeba nacisnąć strunę na którymś progu. Naciska się naturalnie tą strunę, którą się szarpie...

PROGI I AKORDY
    Takie metalowe poprzeczne cóś, czego jest dużo i przebiega poprzek gryfu gitary - to są progi. Numeruje się je od 1 do ... (czy ktoś kiedyś liczył ile gitara ma progów?). W każdym razie progi oznaczane są zawsze przez kolejne cyfry alfabetu rzymskiego. Zazwyczaj pierwszym etapem gry jest opanowanie umiejętności czytania chwytów gitarowych, choćby w moim śpiewniku.
Każde naciśnięciu na którąś strunę i jej pociągnięcie to jedna nuta. Można grać na gitarze przez granie poszczególnych dźwięków. Zwyczajowo jednak na gitarze zaczyna grać się akordy. Akord to zagranie kilku dźwięków jednocześnie.
Np. (patrz rysunek powyżej, z podstawowymi chwytami) akord C. Nie należy jednak mylić dźwięku C (nuta) z akordem C. Aby nie mylić jednego z drugim akord C opisywany jest fachowo jako C-dur. Jednak zapis zazwyczaj się upraszcza i zamiast pisania C-dur pisze się samo C.
Struny: struna A nazywa się A dlatego, że bez naciskania jakiegokolwiek dźwięku wydaje (poprawnie nastrojona) dźwięk A. Żeby uzyskać chwyt A należy podociskać kilka strun.

"DZIWNE" OZNACZENIA
    W zapisie chwytów można spotkać się nie tylko z "C", ale również z "c" (małe). Dla odmiany takie "małe c" fachowo zapisuje się jako "c-mol".
Dodatkowo dochodzą chwyty z różnymi rodzajami cyferek. Np. 2, 4, 7... lub końcówkami "-is" np. Cis, Dis, Fis... Jedyne co mogę o nich powiedzieć to to, że trzeba się ich nauczyć, gdy występują w piosence, którą chcemy zagrać. Naturalnie nie ma sensu uczyć się wszystkich chwytów. Każdy może sobie zmodyfikować chwyt i nazwać go po swojemu, choć występujące oznaczenia (cyferki) zapewne coś mądrego oznaczają. Spotkać się można również z chwytami oznaczonymi "*" (gwiazdką) czy jeszcze jakoś inaczej. Oznacza to tylko tyle, że ktoś wymyślił jakiś chwyt adekwatny do tego, co chciałby usłyszeć.
Jeszcze jedna uwaga na temat oznaczenia chwytów: ten sam chwyt można zagrać często w na różne sposoby, tak samo jak spotkałem się z różnym oznaczeniami tych samych chwytów. Jak to się dzieje? Chwyt to zbiór dźwięków. Jednak każdy dźwięk na gitarze można zagrać na kilka sposobów. A różnica w oznaczeniach? Analogię można odnieść do np. pianina. C# (C z krzyżykiem) to jest dźwięk C podniesiony o pół tonu, natomiast Db (D z bemolem) to dźwięk obniżony o pół tonu. W efekcie jest to jeden i ten sam dźwięk. W gitarze jest to wszystko bardziej złożone, bo gra się na kilku strunach jednocześnie.
W większości wypadków najlepiej jest stosować to, co już wymyślono do tej pory, chyba, że jesteś muzykiem lub masz bardzo dobry słuch muzyczny, ale pewnie wtedy nie czytałbyś tych wskazówek.

KORZYSTANIE Z CHWYTÓW
    W opisach chwytów (rysunek na górze tej strony), zazwyczaj nie jest napisane która strona jest która i który próg ma który numer. Domyślnie na tych rysuneczkach struna którą rysuje się na górze to struna wiolinowa E (ta cienka). Kolejne struny od góry to HGDA i E (basowe). Czyli jest to widok gryfu takiego, jaki widzi osoba poprawnie trzymająca gitarę. Złap poprawnie gitarę i sam zobacz.
Tak, jak zazwyczaj nie opisuje się oznaczenia strun, tak samo nie oznacza się numerów progów. Domyślnie poglądowe rysuneczki każdego z chwytów zaczynają się od progu zerowego (wtedy, gdy nic się nie naciska, struna opiera się opiera się sama na progu zerowym). Przy większości chwytów na rysunku (np. C,D,E) widać po lewej stronie taką grubą kreskę. To właśnie jest próg zerowy. Dopiero w przypadku, gdy niecelowe byłoby rysowanie całego gryfu (po co rysować go od progu 0, gdy naciskamy struny np. na VI, VII i VII ?) progi oznaczane są cyframi (nie ma wtedy po lewej stronie tej grubej kreski).
Przykładowo: chwyt C (dźwięk C-dur) chwyta się następująco: pierwszy próg struna H, drugi próg struna D, trzeci próg struna A.
Jeżeli ktoś chciałby mieć pełne oznaczenie chwytów może sobie przepisać przy każdym chwycie to, co jest na rysunku dotyczącym strojenia gitary. Tylko po co?

GDZIE TO W KOŃCU NACISKAĆ?
    Próg dla ścisłości to ten metalowy pasek. Gdy naciskamy na próg np. pierwszy to nie naciskamy na ten metalowy kawałek, tylko kawałek dalej (możliwie jak najmniejszy) od strony pudła rezonansowego. Zazwyczaj dobrze jest to widoczne na opisywanych chwytach. Gdy palce się nie mieszczą (mamy je blisko siebie, np. w chwycie A-dur) to jest możliwe oczywiście złapanie strun na całej szerokości pomiędzy progami. Np. łapiąc strunę "na" progu II naciskamy ją fizycznie gdzieś między progiem II a I. Jednak w miarę możliwości należy trzymać się blisko progu II.
Struny, które należy naciskać są oznaczone przez czarne kropki (kulki). W niektórych chwytach naciska się dwie struny, w innych wszystkie sześć. Uderzając w struny można bić we wszystkie struny, niezależnie od tego, czy są naciśnięte, czy też nie. Wyjątkiem może być moment, w którym w opisywanym i granym chwycie któraś struna będzie przekreślona lub (w innych systemach zapisu) oznaczona białą kulką. Wtedy tą strunę nie należy szarpać, bo psuje to cały akord.

CHWYTY BAROWE
    Po obserwacji zapisu niektórych chwytów można stwierdzić, że "tego się nie da złapać...", szczególnie mamy takie ważnie, że powinniśmy użyć wszystkich sześciu palców lewej ręki... hmm...
Tego typu chwyty to zapewne chwyty barowe. Używa się ich w ten sposób, że próg na którego przypada najwięcej naciskanych strun (zazwyczaj) i jednocześnie jest najdalej oddalony od pudła rezonansowego (próg o najniższej liczbie) jest naciskany palcem wskazującym lewej ręki w ten sposób, że palec ten dociska wszystkie 6 strun. Nacisk robi się nie tylko opuszkiem palca, ale nim całym. Pozostałe struny (te, które naciska się na innych progach niż ten barowy) się ustawia wg wygody. Czasami chwyty barowe są wyraźnie oznaczone - jedną podłużną linią w miejscu gdzie trzeba docisnąć cały próg, a pozostałe struny do naciskania - standardowo - kropkami. W innych zapisach (m.in. stosowanym na mojej stronie) stosuje się kropki na wszystkie struny, które trzeba naciskać.

...