3140_Twardowodne_oligo_i_mezotroficzne_zbiorniki_z_podwodnym.pdf

Wody s∏odkie i torfowiska

3140

Twardowodne oligo–

i mezotroficzne zbiorniki

z podwodnymi ∏àkami

ramienic Charetea

Kod Physis: (22.12 lub 22.15) x 22.44

Definicja

Sà to naturalne zbiorniki wód oligo– i mezotroficznych,

o umiarkowanej lub wysokiej zawartoÊci elektrolitów, w któ-

rych ramienice ( Charophyta ) stanowià dominujàcà grup´ ro-

Êlin porastajàcych dno zbiornika – tzw. ∏àki podwodne – cz´-

sto o charakterze jednogatunkowych agregacji. Jeziora te

charakteryzujà si´ du˝à przezroczystoÊcià i zazwyczaj szma-

ragdowozielonym kolorem wody spowodowanym jej czysto-

Êcià oraz du˝à iloÊcià jonów wapnia. Wobec du˝ej przezroczy-

stoÊci wód ramienice mogà wegetowaç na znacznych g∏´bo-

koÊciach i ∏àki ramienicowe zajmujà cz´sto du˝e powierzchnie

dna zbiornika. ¸àki te sà zbudowane albo wy∏àcznie przez ra-

mienice, albo tworzà zbiorowiska z niewielkim udzia∏em

przedstawicieli innych grup systematycznych hydromakrofitów.

nych typach zbiorników wód stojàcych lub o s∏abym ruchu wo-

dy. W zbiornikach okresowych lub nowo powsta∏ych cz´sto

tworzà pionierskie zbiorowiska roÊlinne kolonizujàce dno

zbiornika. W wodach eutroficznych ramienice sà eliminowane

z wi´kszych g∏´bokoÊci z powodu niedoboru Êwiat∏a, a w miej-

scach p∏ytszych muszà konkurowaç z innymi hydromakrofita-

mi. W efekcie zbiorowiska roÊlinne przez nie budowane zaj-

mujà w zbiornikach eutroficznych tylko niewielkie powierzch-

nie dna na ma∏ych g∏´bokoÊciach lub towarzyszà one zbioro-

wiskom roÊlin naczyniowych. Natomiast na dnie jezior oligo–

i mezotroficznych o wysokiej przezroczystoÊci wód i umiarko-

wanej (22.12) lub du˝ej zawartoÊci wapnia (22.15) wykszta∏-

cajà si´ trwa∏e zbiorowiska z∏o˝one g∏ownie z ramienic. Te fi-

tocenozy, cz´sto okreÊlane mianem „podwodnych ∏àk ramie-

Charakterystyka

Ramienice sà du˝ymi glonami, pokrojem przypominajàcymi

niektóre wodne roÊliny naczyniowe, doÊç pospolitymi w roz-

maitych typach ekosystemów wodnych. Wyst´pujà one w ró˝-

Typowe jezioro ramieniowe–Jezioro Marta w Drawieƒskim Parku Narodowym ( Fot. M. Kraska)

Wody s∏odkie i torfowiska

Twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki

z podwodnymi ∏àkami ramienic Charetea

nicowych”, mogà byç jedno– lub wielogatunkowe, z∏o˝one

z przedstawicieli rodzajów: ramienica Chara, krynicznik Nitel-

la , rozsocha Tolypella , krynicznica Nitellopsis , lichnotamnus

Lichonothamnus . Ich biomasa i zawartoÊç pierwiastków bio-

gennych sà porównywalne lub nawet wy˝sze ni˝ u roÊlin na-

czyniowych. Poniewa˝ niektóre gatunki ramienic sà zimotrwa-

∏e, przetrzymywanie nutrientów w biomasie roÊlinnej wykracza

poza sezon wegetacyjny. Ponadto wykazano, ˝e ramienice

wolniej ulegajà rozk∏adowi ni˝ roÊliny naczyniowe – z powo-

du wysokiej zawartoÊci wapnia inkrustujàcego komórki ramie-

nic. Pobieranie nutrientów z osadów – powszechnie obserwo-

wane u roÊlin naczyniowych – u ramienic nie odgrywa tak

istotnej roli, gdy˝ sà one przymocowane do pod∏o˝a tylko

chwytnikami. Ramienice mogà tak˝e poÊrednio wp∏ywaç na

krà˝enie nutrientów w jeziorach. Wykorzystywanie w´glanów

jako êród∏a w´gla w czasie fotosyntezy jest po∏àczone z wytrà-

caniem wapnia, sprzyjajàc unieruchomieniu fosforu przez

wiàzanie w nierozpuszczalnych zwiàzkach wapnia lub sorpcj´

na sedymentujàcych czàstkach mineralnych. Zwarte ∏àki ra-

mienic powodujà dobre natlenienie powierzchniowej warstwy

osadów dennych, powstrzymujàc uwalnianie biogenów. Po-

nadto g´ste ∏àki ramienic ograniczajà resuspensj´ osadów,

w konsekwencji blokujàc to wa˝ne dla organizmów plankto-

nowych wewn´trzne êród∏o biogenów. Podwodne ∏àki ramie-

nic mogà wi´c funkcjonowaç jako pu∏apki dla nutrientów.

Z drugiej strony wyst´powanie ramienic jest uzale˝nione

od wielu czynników fizycznych i chemicznych, takich jak

g∏´bokoÊç, charakter dna, przenikalnoÊç Êwiat∏a, st´˝enia

zwiàzków biogennych, zanieczyszczeƒ i in. Wi´kszoÊç ra-

mienic nie toleruje st´˝enia fosforanów w wodzie przekra-

czajàcego 0,02 mg/l.

Ramienice sà dobrymi wskaênikami jakoÊci wód. Jednak

wiedza na temat rozprzestrzenienia si´ i wyst´powania

bentosowej roÊlinnoÊci ramienicowej wymaga uzupe∏nie-

nia. Wiemy, ˝e jeÊli chodzi o gospodark´ wodnà, to zbio-

rowiska te sà uzale˝nione od wahaƒ poziomu wody i od

dzia∏alnoÊci cz∏owieka.

zasiedlane przez ubogie gatunkowo zbiorowiska z dominacjà

kryniczników. W efekcie mo˝na wyodr´bniç dwa podtypy:

• 3140–1 – Zbiorowiska ramienic ze zwiàzku Cha-

rion fragilis w silnie zmineralizowanych, zasa-

dowych wodach oligo– i mezotroficznych.

Zbiorowiska tworzone g∏ównie przez ró˝ne gatunki z ro-

dzaju Chara, zazwyczaj inkrustowane w´glanem wapnia

i wyst´pujàce w wodach oboj´tnych lub zasadowych,

bogatych w wapƒ.

3140

• 3140–2 – Zbiorowiska ramienic ze zwiàzku Nitel-

lion flexilis w s∏abo zmineralizowanych wodach oli-

go– i mezotroficznych.

Zbiorowiska tworzone g∏ównie przez kryniczniki ( Nitella ),

z regu∏y nieinkrustowane w´glanem wapnia i wyst´pujà-

ce w wodach z ma∏à iloÊcià elektrolitów i odczynem od

umiarkowanie kwaÊnego do lekko zasadowego.

Umiejscowienie typu w polskiej

klasyfikacji fitosocjologicznej

Zbiorowiska makrofitów na dnie oligo– i mezotroficznych

zbiorników wodnych z∏o˝one g∏ównie lub niemal wy∏àcznie

z okaza∏ych glonów nale˝àcych do ramienic.

Klasa Charetea

Rzàd Charetalia

Zwiàzek Charion fragilis

Zespo∏y:

Charetum tomentosae

Charetum contrariae

Charetum rudis

Charetum asperae

Charetum jubatae

Charetum aculeolatae

Charetum strigosae

Nitellopsidetum obtusae

Charetum fragilis

Charetum (= Magnocharetum) hispidae

Charetum polyacanthae

Charetum tenuispinae

Charetum vulgaris

Zwiazek Nitellion flexilis

Zespo∏y:

Charetum coronatae

Nitelletum mucronatae

Nitelletum flexilis

Nitelletum syncarpae

Nitelletum gracilis

Nitelletum opacae

Uwaga : oznaczanie ramienic wymaga obserwacji plechy,

wraz ze stwierdzeniem obecnoÊci i charakteru okorowania

oraz aparatu reprodukcyjnego. Gatunki mogà byç jedno-

lub dwupienne. Bardzo wa˝nym jest zebranie osobników

w fazie generatywnej.

Podzia∏ na podtypy

Kryterium podzia∏u zwiàzane jest ze stopniem zmineralizowania

i trofià wód, powodujàcymi zasiedlanie jezior przez przedstawi-

cieli ró˝nych gatunków. Cz´Êç wyst´pujàcych w Polsce przedsta-

wicieli ramienic, g∏ównie z rodzaju Chara , wymaga wód o sil-

nym zmineralizowaniu, bogatych w du˝e iloÊci wapnia niezb´d-

nego do inkrustacji komórek okorowania. Wody te majà wyraê-

nie zasadowy odczyn – pH od 7,0 do 9,0. Natomiast czyste

zbiorniki o umiarkowanej zawartoÊci wapnia i odczynie wód

zbli˝onym do oboj´tnego – pH od 6,0 do 8,0 – sà zazwyczaj

Bibliografia

BERNATOWICZ S., WOLNY P. 1974. Botanika dla limnologów

i rybaków. PWRiL Warszawa. ss. 518.

Wody s∏odkie i torfowiska

3140

BRZEG A., WOJTERSKA M. 1996. Przeglàd systematyczny zbioro-

wisk roÊlinnych Wielkopolski wraz z ocenà stopnia ich zagro-

˝enia. Bad. Fizj. Pol. Zach., Ser. B. 45: 7–40.

DÑBROWSKA B., GOSZCZY¡SKI J. 2000. Hydrofity Strugi Sied-

miu Jezior na terenie Parku Narodowego Bory Tucholskie. W:

Banaszak J., Tobolski K. (red.) Park Narodowy Bory Tuchol-

skie. Wyd. Uczelniane Akademii Bydgoskiej, wyd. II, Byd-

goszcz, 245–259.

DÑMBSKA I. 1952. Ramienice okolic Poznania. Acta Soc. Bot.

Pol., 21 (3): 335–368.

DÑMBSKA I. 1964. Charophyta—Ramienice. Flora slodkowodna

Polski T. 13. PWN, Warszawa, ss 126.

DÑMBSKA I. 1966. Zbiorowiska ramienic Polski. PTPN, Prace

Kom. Biol., 31 (3), Poznaƒ, ss. 75.

DÑMBSKA I., MICHNA I. 1967. Ramienice Pojezierza Drawskie-

go. Bad. Fizj. Pol. Zach., 20: 169–171.

DÑMBSKA I., 1969. Ramienice kompleksu jezior „Wielkie Mam-

ry”. Bad. Fizj. Pol. Zach., 22: 151–160.

DÑMBSKA I. 1971. Tolypella glomerata (Desvaux) v. Leonhardi,

nowy dla Polski gatunek z rodziny Characeae. Bad. Fizj. Pol.

Zach. Ser. B. 24: 275–279.

GÑBKA M., PE¸ECHATY M. 2003. Nowe stanowisko Charetum

polyacanthae Dàmbska 1966 ex Gàbka et Pe∏echaty hoc lo-

co w Wielkopolsce. Bad. Fizj. Pol. Zach., Ser. B. 52:

109–112.

FORSBERG C. 1965. Environmental conditions of swedish Cha-

rophytes . Symb. Bot. Upsal., 18 (4): ss. 67.

HUTOROWICZ A. 1997. Ramienice wód pó∏nocno–wschodniej

Polski. 1. Chara strigosa A. Br. Ramienica szczeciniasta – bu-

dowa morfologiczna i wyst´powanie. Komunikaty Rybackie

1997, nr 3: 8–9.

HUTOROWICZ A. 1997. Ramienice wód pó∏nocno–wschodniej

Polski. 2. Chara fragilis Desvaux – ramienica krucha. Komu-

nikaty Rybackie 1997, nr 6: 11–13.

HUTOROWICZ A. 1998. Ramienice Polski pó∏nocno–wschodniej.

Nitellopsis obtusa (Desvaux) J. Groves 1919 – krynicznica t´-

pa. Komunikaty Rybackie 1998, nr 6: 26.

KARCZMARZ K. 1970. Ekologia i zbiorowiska ramienic (Chara-

les) Pojezierza ¸´czyƒsko–W∏odawskiego – [Stonewort (Cha-

rales) ecology and communities in the lake district of ¸àczna

and W∏odawa]. VIII Zjazd hydrobiologów polskich w Bia∏ym-

stoku, Warszawa, PTH: 62–63.

KRASKA M., PIOTROWICZ R. 1998. RoÊlinnoÊç jezior Drawieƒ-

skiego Parku Narodowego. W: Operat ochrony ekosystemów

wodnych Drawieƒskiego Parku Narodowego. Wykonano

w Zak∏adzie Ochrony Wód UAM, Poznaƒ (mscr.).

KRASKA M., PIOTROWICZ R., SZYPER H., SZELAG–WASIELEW-

SKA E., GO¸DYN R., & KLIMASZYK P. 2002. Variability of tro-

phic state and vegetation in lakes of Drawieƒski National

Park (Northern Poland), Verh. Internat. Verein. Limnol., 28,

(2), 900–904.

KRAWIECOWA A. 1954. W sprawie ochrony jezior lobeliowych

na Pomorzu – Pour la protection des lacs du type Lobelia en

Poméranie. Ochrona przyr., 22: 160–166.

KUFEL L., KUFEL I. 2002. Chara beds acting as nutrient sinks in

shallow lakes–a review. Aquatic Botany 72: 249–260.

KUFEL L., OZIMEK T. 1996. Can Chara control phosphorus cyc-

ling in Lake Luknajno (Poland)? Hydrobiologia, 275/276:

277–283.

PIECZY¡SKA E. 1988. Rola makrofitów w kszta∏towaniu trofii je-

zior. Wiad. ekol., 34: 376–404.

PEREYRA–RAMOS E. 1981. The ecological role of Characeae in

lake littoral. Ekol. pol., 29: 167–209.

PODBIELKOWSKI Z., TOMASZEWICZ H. 1996. Zarys hydrobota-

niki. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, ss. 531.

REJEWSKI M. 1981. RoÊlinnoÊç jezior rejonu Laski w Borach Tu-

cholskich. Wyd. UMK, Toruƒ, ss. 178.

VAN DEN BERG M. S., COOPS H., SIMONS J., DE KEIZER A.

1998. Competition between Chara aspera and Potamogeton

pectinatus as a function of temperature and light. Aquatic

Botany 60: 241–250.

VAN DEN BERG, M. S. COOPS H., SIMONS J., PILON, J. 2002.

A comparative study of the use of inorganic carbon resour-

ces by Chara aspera and Potamogeton pectinatus. Aquatic

Botany 72: 219–233.

Ryszard Piotrowicz

Tytu∏ rozdzia∏u Tytu∏ rozdzia∏u Tytu∏ rozdzia∏u Tytu∏

Twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki

z podwodnymi ∏àkami ramienic Charetea

Zbiorowiska ramienic ze

zwiàzku Charion fragilis

w silnie zmineralizowanych,

zasadowych wodach oligo–

i mezotroficznych

i w zbiorowiskach ramienic mo˝e przejÊciowo wspó∏istnieç

roÊlinnoÊç nale˝àca do ró˝nych typów siedlisk.

3140

Reprezentatywne gatunki

Gatunki charakterystyczne zespo∏ów oraz niektóre gatunki

ze zwiàzku Potamnion (UE 3150) np. rogatek sztywny Ce-

ratophyllum demersum.

Kod Physis: 22.15 X 22.441

Cechy diagnostyczne

Odmiany

ZmiennoÊç w ramach zwiàzku Charion fragilis wynika

g∏ównie ze zmiennoÊci warunków siedliskowych zwiàza-

nych ze zró˝nicowaniem g∏´bokoÊci i iloÊci docierajàcego

Êwiat∏a. Wody o du˝ej przezroczystoÊci mogà byç zasiedlo-

ne przez ramienice do znacznych g∏´bokoÊci – nawet do

kilkudziesi´ciu metrów, w jeziorach ni˝owych ta g∏´bokoÊç

tylko sporadycznie przekracza 10 m. Najg∏´biej (zazwyczaj

na g∏´bokoÊci od 3 do oko∏o 7 m) mo˝na obserwowaç

(niekiedy na du˝ych powierzchniach) zespó∏ Nitellopside-

tum obtusae i rzadziej Charetum rudis oraz Charetum to-

mentosae . W wodach nieco p∏ytszych, przejrzystych, silnie

zasadowych i na pod∏o˝u organicznym wykszta∏cajà si´ fi-

tocenozy zespo∏u Charetum hispidae (= Magnocharetum ),

asocjacji wielogatunkowej tworzàcej zró˝nicowane pod

wzgl´dem fizjonomicznym zbiorowisko. Na pod∏o˝u mine-

ralnym w du˝ych twardowodnych niezanieczyszczonych

zbiornikach rozwijajà si´ jednowarstwowe ∏àki nale˝àce do

zespo∏ów Charetum asperae i Ch. contrariae, które zajmu-

jà niekiedy znaczne powierzchnie. W stojàcych lub s∏abo

p∏ynàcych wodach na dnie rowów, kana∏ów, stawów, ale

tak˝e jezior o wodach od s∏abo kwaÊnych do silnie zasa-

dowych i na pod∏o˝u organicznym rozwijajà si´ fitocenozy

zespo∏ów Charetum fragilis i Ch. vulgaris.

W p∏ytkich wodach oboj´tnych do s∏abo zasadowych (pH

7 do 7,5), mezotroficznych do eutroficznych, mo˝liwe jest

wyst´powanie zespo∏ów ramienic w sàsiedztwie lub

z udzia∏em elodeidów i roÊlin o liÊciach p∏ywajàcych po po-

wierzchni wody, np. Nitellopsidetum obtusae z licznym

udzia∏em rogatka sztywnego Ceratophyllum demersum.

Cechy obszaru

Siedlisko to obejmuje Êrodowiska wodne: jeziora, stawy,

zbiorniki poeksploatacyjne itp. o zmiennej g∏´bokoÊci (od

kilku cm do kilkudziesi´ciu metrów). Ârodowiska te wyst´-

pujà na ca∏ym obszarze Polski, ale tylko w rejonach, gdzie

du˝a iloÊç wapnia w pod∏o˝u zlewni determinuje ca∏à geo-

chemi´ krajobrazu, gdy˝ jest on niezb´dny dla prawid∏o-

wego rozwoju tych glonów. ZawartoÊç Ca w plechach

wi´kszoÊci ramienic z rodzaju Chara mo˝e przekraczaç

nawet 30% ich suchej masy. Z powodu wysokiego st´˝enia

jonów wapnia (cz´sto ponad 30 mg/l) wody tych zbiorni-

ków charakteryzujà si´ podwy˝szonà twardoÊcià i odczy-

nem pH zawsze >7,0, a zazwyczaj pomi´dzy 7,5 a 9,0.

Poza wysokim zmineralizowaniem siedliska te wykazujà

preferencj´ do dobrego nas∏onecznienia i czystych, dobrze

natlenionych wód oligo–mezotroficznych, z regu∏y nieza-

nieczyszczonych i o ma∏ej zawartoÊci azotanów, a zw∏asz-

cza fosforanów. Wody te mogà byç pochodzenia opado-

wego lub pochodziç z zasilania zbiorników ciekami i wo-

dami podskórnymi. Charakter pod∏o˝a nie ma decydujà-

cego znaczenia – obserwuje si´ rozwój ramienic zarówno

na pod∏o˝u mineralnym – piaszczystym, ˝wirowym czy na-

wet kamienistym – jak i organicznym – gytia wapienna,

a nawet torfy. Jednak obserwuje si´ wyraêne preferowanie

charakteru pod∏o˝a przez poszczególne gatunki.

Fizjonomia i struktura zbiorowiska

RoÊlinnoÊç pionierska, Êwiat∏olubna, niektóre zbiorowiska

ramienic rozwijajà si´ na brzegach zbiorników wodnych,

podczas gdy inne rozwijajà si´ na wi´kszych g∏´bokoÊciach.

Niekiedy ramienice mogà tworzyç najg∏´biej schodzàcy pas

roÊlinnoÊci makrofitowej, tworzàc czasami rozleg∏e podwod-

ne ∏àki lub kobierce roÊlin o niewielkiej wysokoÊci. ¸àki te

cz´sto sà bardzo zwarte i jednogatunkowe lub o niewielkiej

liczbie gatunków. Jest to jedna z zasadniczych cech odró˝-

niajàcych je od zbiorowisk budowanych przez roÊliny wy˝-

sze. W jeziorach tego typu roÊlinnoÊç o liÊciach p∏ywajàcych

i wynurzona jest zazwyczaj s∏abiej wykszta∏cona i zwykle wy-

st´puje tylko fragmentarycznie lub wàskim pasem wzd∏u˝

brzegów jeziora. Jednak wÊród ramienic mogà rozwijaç si´

hydrofity naczyniowe, takie jak: rdestnice ( Potamogeton sp.),

wyw∏óczniki ( Myriophyllum sp.) czy rogatek sztywny Cerato-

phyllum demersum. Szczególnie w sytuacji, gdy dochodzi do

wzrostu trofii wód, rozpoczyna si´ inwazja, tych hydrofitów

Mo˝liwoÊç pomy∏ki

Poprzez swojà fizjonomi´ i obecnoÊç gatunków charaktery-

stycznych, cz´sto wy∏àcznych, pomy∏ka z innymi typami sie-

dlisk jest trudna. Jednak˝e wewnàtrz siedliska rozró˝nienie

pomi´dzy zespo∏ami mo˝e nastr´czaç wiele trudnoÊci ze

wzgl´du na podobieƒstwo pomi´dzy ró˝nymi ramienicami

i ich zmiennoÊç siedliskowà.

Identyfikatory fitosocjologiczne

Zbiorowiska wód oligo–mezotroficznych, zasadowych, sta-

∏ych, bogatych w wapƒ:

Zwiàzek Charion fragilis

Zespo∏y: Charetum tomentosae, Charetum

contrariae, Charetum rudis, Charetum aspe-

rae, Charetum jubatae, Charetum aculeola-

Wody s∏odkie i torfowiska

3140

tae, Charetum strigosae, Nitellopsidetum ob-

tusae, Charetum fragilis, Charetum hispidae,

Charetum polyacanthae, Charetum tenuispi-

nae, Charetum vulgaris.

skach roÊlin wodnych nale˝àcych do zwiàzków Potamnion

(UE 3150) i Nymphaeion albae (22.431). Sporadycznie ra-

mienice spotyka si´ te˝ w trzcinowiskach (53.1), turzycowi-

skach (53.2), tofowiskach nakredowych (UE 7210*) czy

torfowiskach zasadowych (UE 7230).

Z drugiej strony, niektóre gatunki, np. Chara delicatula, sà

spotykane w s∏abo kwaÊnych wodach zbiorników z roÊlin-

noÊcià z klasy Littorelletea uniflorae (UE 3110, UE 3130).

W wodach s∏onych i s∏onawych na wybrze˝u Ba∏tyku rozwi-

jajà si´ zbiorowiska nale˝àce do zwiàzku Ruppion mariti-

mae (11.41) z licznym udzia∏em ramienic – Chara cane-

scens, Ch. baltica czy Tolypella nidifica (UE 1160).

Dynamika roÊlinnoÊci

Spontaniczna

Niektóre gatunki ramienic sà wieloletnie, inne jedno-

roczne. Mogà si´ one rozmna˝aç p∏ciowo, na drodze

oogamii, oraz wegetatywnie przez tzw. bulwki. Zarówno

oospory, jak i bulwki sà organami przetrwalnymi umo˝-

liwiajàcymi szybkà kolonizacj´ siedliska w korzystnych

warunkach. Istotna te˝ jest dynamika sezonowa, wi´k-

szoÊç gatunków roÊnie przez ca∏y sezon wegetacyjny ale

sà te˝ gatunki wiosenne czy zimowe. Gatunki, które ma-

jà krótki cykl ˝yciowy i pojawiajà si´ wczesnà wiosnà,

np. w wysychajàcych latem zbiornikach okresowych, mo-

gà si´ utrzymywaç w takich ekosystemach przez d∏u˝szy

czas, jeÊli wygrywajà konkurencj´ o Êwiat∏o lub zasoby

pokarmowe z innymi roÊlinami. W Êrodowisku bogatym

w w´glan wapnia równie˝ gatunki ramienic o d∏u˝szym

okresie wegetacji szybko kolonizujà pod∏o˝e, co prowa-

dzi do ukszta∏towania si´ trwa∏ych zbiorowisk o niewiel-

kiej liczbie gatunków. W zbiornikach tych mo˝e wytwo-

rzyç si´ równowaga pomi´dzy roÊlinnoÊcià wy˝szà i ra-

mienicami, zapewniajàca utrzymanie tych ostatnich

w charakterze „charakterystycznych” dla ni˝szego pi´tra

zespo∏ów roÊlin wodnych. Ale naturalna sukcesja spra-

wia, ˝e zbiorowiska te ewoluujà i wyst´powanie ramienic

jest stopniowo ograniczane.

Rozmieszczenie geograficzne

i mapa rozmieszczenia

Ramienice wyst´pujà w wodach ró˝nego typu na tere-

nie ca∏ego kraju i taki jest potencjalny zasi´g siedliska

w Polsce. Jednak podwodne ∏àki ramienicowe rozwija-

jà si´ zazwyczaj tylko w stosunkowo czystych wodach

jezior otoczonych naturalnymi zlewniami leÊnymi,

o niewielkiej dostawie materii organicznej. Takie

zbiorniki wyst´pujà na terenach pojeziernych ukszta∏-

towanych w czasie ostatniego zlodowacenia.

Powiàzana z dzia∏alnoÊcià cz∏owieka

W sytuacji, gdy dochodzi do wzrostu ˝yznoÊci wód, konku-

rencja o Êwiat∏o faworyzuje gatunki o du˝ych rozmiarach,

szczególnie w g∏´bszych cz´Êciach biotopów. Mniejsze Cha-

rophyta mogà si´ utrzymaç tylko w p∏ytszych miejscach.

Ponadto zmniejszenie przejrzystoÊci wód, wyp∏ycanie zbior-

nika i zacienianie przez inne hydromakrofity prowadzi do

znacznego ograniczania zasi´gów wyst´powania tych zbio-

rowisk roÊlinnych. Cz´Êç gatunków ramienic wykazuje du˝à

zdolnoÊç adaptacji, tolerancj´ dla wzgl´dnie du˝ej rozpi´-

toÊci pH i zawartoÊci soli mineralnych w wodzie. Wiele zna-

nych z literatury stanowisk wyst´powania ramienic to w∏a-

Ênie takie niewielkie, fragmentarycznie wykszta∏cone fitoce-

nozy, po∏o˝one zazwyczaj w obr´bie innych siedlisk.

Znaczenie ekologiczne i biologiczne

Wyst´powanie ∏àk ramienicowych jest uznawane za wskaê-

nik dobrej jakoÊci wody. Zwarte ∏àki ramienic powodujà do-

bre natlenienie wód naddennych i powierzchniowej war-

stwy osadów, sprzyjajàc unieruchomieniu biogenów przez

ich wiàzanie w nierozpuszczalnych w´glanach lub sorpcj´

na sedymentujàcych czàstkach mineralnych. RoÊlinnoÊç ta

jest ulubionym miejscem tar∏a dla ryb, w tym tak˝e siei i sie-

lawy. Ryby te, nale˝àce do ∏ososiowatych i wymagajàce czy-

stych wód, wyst´pujà w du˝ych i g∏´bokich jeziorach ramie-

nicowych. Sk∏adajà one ikr´ w okó∏kach rozwidleƒ plechy

tych glonów, gdzie ikra ma dobre warunki tlenowe.

Siedliska przyrodnicze pokrewne

lub przylegajàce

Opisywany tutaj podstawowy typ siedliska odpowiada je-

dynie niewielkiej cz´Êci mo˝liwych lokalizacji ramienic, któ-

re bardzo cz´sto wyst´pujà jako towarzyszàce – g∏ównie

w zbiornikach eutroficznych – w zakorzenionych zbiorowi-

Wody s∏odkie i torfowiska

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: