Przez rzeczowe aktywa obrotowe - rozumie się przez to materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odsprzedaży w stanie nieprzetworzonym; są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy.
Do zapasów zalicza się aktywa, które spełniają następujące cechy:
1) przeznaczone są do sprzedaży w ramach normalnej działalności gospodarczej,
2) wykorzystywane są w produkcji przeznaczonej na sprzedaż,
3) mają postać materiałów lub dostaw zużywanych w procesie produkcji wyrobów albo procesie świadczenia usług.
Do zapasów zaliczamy:
a) materiały – są to różnego rodzaju artykuły, które jednostka nabywa lub wytwarza we własnym zakresie na własne potrzeby to wytworzenia produktów lub na cele ogólne np.: surowce i materiały podstawowe, pomocnicze, części wymienne do maszyn i urządzeń, paliwa i smary odzież robocza i ochronna;
b) produkty gotowe – wytworzone przez jednostkę artykuły nadające się do sprzedaży dla odbiorców zewnętrznych;
c) półprodukty – wytworzone przez jednostkę wyroby, które przeszły określone fazy produkcji, przeznaczone do montażu lub przerobu w dalszych fazach wytwarzania produktu gotowego lub jego elementy składowe;
d) produkcja w toku – produkty rozpoczęte, znajdujące się w toku produkcji wymagające dalszej obróbki;
e) towary – nabyte przez jednostkę artykuły do odsprzedaży bez poddawania ich dodatkowym procesom produkcyjnym.
Podstawą wyceny zapasów w ciągu roku są dla:
Þ materiałów – cena nabycia, cena zakupu lub koszty wytworzenia;
Þ towarów – cena nabycia lub cena zakupu;
Þ wyrobów gotowych, półproduktów i produktów w toku – koszty wytworzenia;
Cena zakupu to kwota należna sprzedawcy bez naliczonego podatku od towarów i usług, wykazanego na fakturze VAT dokumentującej dany zakup.
Ceny nabycia jest to cena zakupu składnika, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegającego odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny.
EWIDENCJA ZAKUPU MATERIAŁÓW
W ciągu roku obrotowego przychody i rozchody zapasów materiałów mogą być ujmowane w ewidencji księgowej według:
Þ rzeczywistych cen zakupu,
Þ cen nabycia,
Þ rzeczywistego kosztu wytworzenia.
Jednostka może kupować materiały u różnych dostawców, powstaje wówczas problem różnych cen rzeczywistych na te same materiały. W przypadku gdy dokonywane są częste zakupy u różnych dostawców, trudno stwierdzić z jakiej dostawy materiał pochodzi a także problematyczna staje się wycena rozchodu materiałów.
Metody wyceny rozchodów materiałów:
Þ metoda cen przeciętnych – polega na wycenie rozchodu materiałów oraz zapasu końcowego materiałów według średniej ważonej ceny zakupu, nabycia lub kosztu wytworzenia obliczonej po każdej dostawie. Średnią cenę ustala się dzieląc wartość posiadanych materiałów przez ich ilość;
Þ metoda ceny najwcześniejszej dostawy „FIFO” (First In First Out) – „pierwsze przyszło – pierwsze wyszło” – najwcześniej zakupione materiały są rozchodowane w pierwszej kolejności, rozchód materiałów wycenia się według ceny zakupu najwcześniejszej dostawy, a zapas końcowy na poziomie cen ostatnio otrzymanych dostaw;
Þ metoda ceny najpóźniejszej dostawy „LIFO” (Last In First Out) – „ostatnie przyszło – pierwsze wyszło” - najpóźniej zakupione materiały są rozchodowane w pierwszej kolejności, rozchód materiałów wycenia się według cen ostatnio dokonanych zakupów, a zapas końcowy na poziomie cen najwcześniej otrzymanych dostaw;
Do wyceny rozchodu i zapasu końcowego materiałów w ciągu roku obrotowego stosuje się ceny ewidencyjne. Cena ewidencyjna jest to stała w danym okresie cena ustalona na poziomie planowanej ceny zakupu, nabycia lub kosztu wytworzenia; /nie ulega ona zmianie mimo zmiany rzeczywistych cen zakupu powstałych na skutek zmian źródeł zakupu/.
Stosowanie stałych cen ewidencyjnych pozwala:
1) uprościć technikę ewidencji materiałów,
2) dokonywać na bieżąco kontroli kosztów zakupu,
3) ustalić i rozliczyć różnicę między cenami rzeczywistymi a ewidencyjnymi,
4) wykazywać na bieżąco wartość przychodu i rozchodu materiałów według cen rzeczywistych.
Ceny ewidencyjne różnią się od rzeczywistych, te różnice noszą nazwę odchyleń od cen ewidencyjnych materiałów (OCE materiałów). Mogą one mieć charakter:
Þ debetowy (dodatni) – powstają wówczas, gdy cena rzeczywista kupowanych materiałów jest wyższa od przyjętej ceny ewidencyjnej /odchylenia należy dodać do ceny ewidencyjnej, która została zaniżona, aby otrzymać cenę rzeczywista/.
Þ kredytowe (ujemny) – powstają wówczas, gdy cena ewidencyjna kupowanych materiałów jest wyższa od ceny rzeczywistej /odchylenia należy odjąć od ceny ewidencyjnej, która została zawyżona, aby otrzymać cenę rzeczywistą/.
Stałe ceny ewidencyjne wymagają stosowania w ewidencji księgowej konta „Rozliczenie zakupu materiałów”:
Þ konfrontuje dwa dokumenty:
· fakturę, w której określona jest cena rzeczywista;
· Pz z ujętą ceną ewidencyjną;
Þ może wykazywać dwa salda końcowe:
· debetowe „materiały w drodze” – występuje gdy nie jest możliwa konfrontacja faktury z dowodem Pz, /faktura za zakupione materiały nadeszła, a dostawy materiałów nie ma/, jest wykazywane w bilansie w aktywach jako wielkość zwiększająca pozycje „materiały” a w informacji dodatkowej pod bilansem podana jest wartość „materiałów w drodze”;
· kredytowe „dostawy niefakturowane” – występuje gdy przyjęto dostawę materiałów do magazynu, a nie ma jeszcze faktury jako dokumentu zakupu, jest wykazywane w bilansie w pasywach, jako wielkość zwiększająca „zobowiązania z tytułu dostaw i usług” a w informacji dodatkowej pod bilansem podana jest wartość „dostaw niefakturowanych”
Salda końcowe konta „Rozliczenie zakupu materiałów” staja się saldami początkowymi tego konta w nowym roku obrotowy.
Stosowanie cen ewidencyjnych nakłada na jednostki gospodarcze korygowanie na bieżąco cen ewidencyjnych materiałów do cen rzeczywistych do służy konto korygujące „OCE materiałów”.
W bilansie materiały ujęte są w rzeczywistych cenach zakupu lub nabycia, a wartość odchyleń z podaniem ich charakteru wykazywane jest w informacjach dodatkowych pod bilansem.
W celu urealnienia kosztów zużytych materiałów, wartości wydanych materiałów oraz stanu końcowego materiałów ujmowanego w bilansie jednostki dokonuje się rozliczenia „OCE materiałów” /proporcjonalnego rozliczenia odchyleń i doliczania ich lub zmniejszenia o ich wysokość wartości zużytych, wydanych na zewnątrz jednostki i pozostających materiałów w magazynie/. Do rozliczenia odchyleń wykorzystuje się wskaźniki:
Wno = saldo końcowe OCE mat. X 100% / strona debet konta „materiały”
No = Wno x wartość materiałów zużytych
No = Wno x wartość materiałów wydanych na zewnątrz jednostki
No = narzut odchyleń
Wno – wskaźnik narzutu odchyleń
EWIDENCJA SPRZEDAŻY MATERIALÓW
Sprzedaż materiałów powoduje powstanie określonego przychodu księgowanego na koncie „Sprzedaż materiałów”. Wystawienie faktury, która dokumentuje sprzedane materiały powoduje wystawienie dowodu wydania materiałów z magazynu – Wz a to powoduje uruchomienia konta „Wartość sprzedanych materiałów według cen zakupu (nabycia)” – debetowa strona konta określa poziom wydatków poniesionych na zakup materiałów podlegających dalszej odsprzedaży.
5
edytas14