USTRÓJ ORGANÓW
OCHRONY PRAWA
ROK II - SEMESTR III
UNIWERSYTET LąSKI - WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
TRYBUNAŁY
- są to organy orzekające (tak jak sądy) jednakże posiadają pewne szczególne zadania i kompetencje
- pojawiły się w Konstytucji po stanie wojennym w marcu 1982 r. w formie nowelizacji (jako odprysk postulatów pierwszej Solidarnoci)
- ustawa o Trybunale Konstytucyjnym powstała w kwietniu 1985 r.
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
(ustawa o Trybunale konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997 r.)
SIEDZIBA: Warszawa
ZADANIA
- organ władzy sadowniczej
- kontrola konstytucyjnoci prawa pod względem materialnym i formalnym, abstrakcyjnym i konkretnym
- orzeka w sprawach
a) zgodnoci ustaw i umów międzynarodowych z konstytucja
b) zgodnoci ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi
c) zgodnoci przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami
d) skargi konstytucyjnej
e) sporów kompetencyjnych miedzy centralnymi organami państwa tj zgodnoci z konstytucją celów lub działalnoci partii politycznych
g) na wniosek prezydenta zgodnoć ustawy i umowy międzynarodowej z konstytucją przed podpisaniem
h) na wniosek Marszałka stwierdza przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta
i) odpowiedzi na pytania prawne sądów co do zgodnoci aktu normatywnego z Konstytucją
j) funkcja sygnalizacyjna - przedstawianie informacji o lukach i uchybieniach w prawie
SKŁAD:
- 15 sędziów wybieranych indywidualnie przez Sejm - kadencja 9 lat
WYBÓR SĘDZIÓW
- wymogi: wybitna wiedza i umiejętnoci prawnicze; kwalifikacja sędziego SN lub NSA
- prezesa i w-ce prezesa powołuje Prezydent RP sporód kandydatów przedstawionych mu przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego
- kandydatów przedstawia co najmniej 50 posłów lub Prezydium Sejmu
- uchwała Sejmu w sprawie wyboru sędziego TK zapada bezwzględną większocią głosów w obecnoci co najmniej polowy ogólnej liczby posłów
- ponowny wybór do składu TK jest niedopuszczalny
ODWOŁANIE SĘDZIEGO TK
- zrzeczenie się stanowiska przez sędziego
- mierć
- stwierdzenie orzeczeniem lekarskim trwałej niezdolnoci do wykonywania zawodu z powodu choroby, ułomnoci lub upadku sił
- skazanie prawomocnym wyrokiem sadowym
- prawomocne orzeczenie dyscyplinarne o skazaniu na karę usunięcia ze stanowiska sędziego TK - akt stwierdzający wyganięcie mandatu Prezes TK przekazuje Marszałkowi Sejmu
ORGANY TK
1. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego
- Zgromadzenie Ogólne tworzą sędziowie TK
- W ZO maja prawo wziąć udział: Prezydent, Marszałkowie, Premier, Prezes NIK, Prezes SN, Prezes NSA, Minister Sprawiedliwoci, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka
- Podejmuje uchwały jeżeli bierze w nim udział co najmniej 2/3 sędziów TK w tym prezes lub w-ce prezes TK - Przewodniczącym Zgromadzenia jest prezes lub w-ce prezes TK
- Uchwały zapadają większocią głosów - Kompetencje Zgromadzenia Ogólnego - uchwalanie regulaminu TK
- wybór kandydatów na prezesa i w-ce prezesa TK
- ustosunkowuje się do wniosku prezesa TK o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziemu TK - uchwalanie statutu Biura TK
- uchwalanie projektu dochodów i wydatków TK
- zatwierdzanie informacji o istotnych problemach wynikających z działalnoci i orzecznictwa TK
2. Prezes Trybunału Konstytucyjnego
- reprezentuje TK na zewnątrz
- zwołuje Zgromadzenie Ogólne co najmniej raz w roku - przewodniczy Zgromadzeniu Ogólnemu
- wykonuje wyroki TK ogłoszone w organie publikacyjnym
- informuje Zgromadzenie Ogólne o wszystkich ważnych wydarzeniach dotyczących TK i jego sędziów
SKŁADY ORZEKAJąCE
1. pełny skład (co najmniej 9 sędziów) - spory kompetencyjne
- stwierdzenie przeszkód w sprawowaniu urzędu przez prezydenta - zgodnoć z Konstytucja celów i działalnoci parku politycznych
- na wniosek Prezydenta zgodnoci ustawy lub umowy międzynarodowej z konstytucja przed jej podpisaniem - sprawy o szczególnej zawiłoci
2. skład 5 sędziów
- zgodnoć ustaw i ratyfikowanych umów międzynarodowych z konstytucja - zgodnoć ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi
3. skład 3 sędziów
- zgodnoć innych aktów normatywnych wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucja - zażalenia na odmowę nadania biegu wnioskom
- wyłączenie sędziego
POSTĘPOWANIE PRZED TRYBUNAŁEM
- wszczęcie postępowania: wniosek, skarga konstytucyjna, pytanie prawne
- Trybunał orzekając jest związany granica wniosku, skargi lub pytania prawnego
- Obowiązek zbadania wszystkich istotnych okolicznoci w celu wszechstronnego wyjanienia sprawy
- W sprawach nie uregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania karnego
- Możliwoć wyłączenia jawnoci postępowania z uwagi na bezpieczeństwo lub interes państwa
- W rozprawie udział wnioskodawcy jest obowiązkowy, bierze w niej udział także Prokurator Generalny gdy TK orzeka w pełnym składzie, jeżeli nie jest to pełny skład może to być Prokurator Prokuratury Krajowej
- Z przebiegu postępowania protokolant sporządza protokół
- Orzeczenie wydawane jest po niejawnej naradzie sędziów składu orzekającego - Orzeczenia zapadają większocią głosów
- Trybunał zobowiązany jest nie później niż w ciągu 1 miesiąca od wydania orzeczenia sporządzić jego uzasadnienie w formie pisemnej podlegające podpisaniu przez sędziów składu orzekającego
- Orzeczenia Trybunału wykonuje Prezes Trybunału przy pomocy biura - Wyroki podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP
- Orzeczenia TK są ostateczne i nie ma możliwoci ich zaskarżenia, można natomiast złożyć wniosek o wznowienie postępowania
- Koszty postępowania przed Trybunałem ponosi Skarb Państwa
ODPOWIEDZIALNOĆ KARNA
- zgodę na pociągnięcie do odpowiedzialnoci karnej lub pozbawienie wolnoci sędziego TK wyraża Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego
- Prezes TK niezwłocznie informuje Zgromadzenie Ogólne o zatrzymaniu sędziego i zajętym przez siebie stanowisku - Przed podjęciem uchwały w sprawie Trybunał wysłuchuje wyjanień sędziego
- Uchwała zapada większocią 2/3 głosów sędziów TK Zgromadzenia Ogólnego ODPOWIEDZIALNOĆ DYSCYPLINARNA
1. sędzia odpowiada dyscyplinarnie za
- naruszenie przepisów prawa uchybienie godnoci swojego urzędu
- inne nieetyczne zachowania mogące podważyć jego zaufanie
2. kary dyscyplinarne
- upomnienie
- nagana
- usuniecie ze stanowiska sędziego TK
3. postępowanie dyscyplinarne
- I instancja - skład 5 sędziów Trybunału
- II instancja - pełny skład Trybunału
- Od orzeczenia dyscyplinarnego nie przysługuje kasacja
TRYBUNAŁ STANU
(ustawa o Trybunale Stanu z dnia 26 marca 1982 r.)
- przewodniczący + 2 zastępców
- 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu - przewodniczącym Trybunału jest I Prezes SN
- Trybunał wybierany na I posiedzeniu Sejmu na okres jego kadencji (zachowuje kompetencje do czasu wyboru nowego składu Trybunału Stanu)
- wymogi
a) zastępcy przewodniczącego oraz co najmniej 50 % członków TS powinno mieć kwalifikacje sędziowskie
b) reszta: obywatel polski, niekarany, pełnia praw obywatelskich, nie zatrudniony w organach administracji państwowej
- orzeka o odpowiedzialnoci konstytucyjnej osób zajmujących stanowiska państwowe okrelone w ustawie (podmiotowy zakres odpowiedzialnoci)
a) prezydent, członkowie Rady Ministrów, prezes NIK, prezes NBP, Naczelny Wódz, członkowie KRRiTV, posłowie i senatorowie, osoby którym Premier powierzył kierowanie ministerstwem lub urzędem centralnym - rozstrzyga o odpowiedzialnoci karnej w przypadku popełnienia przestępstwa
- Prezydent ponosi odpowiedzialnoć konstytucyjną i karną przed Trybunałem WŁACIWOCI ODPOWIEDZIALNOCI
- odpowiedzialnoć konstytucyjna
a) odnosi się do wszystkich organów ponoszących odpowiedzialnoć przed TS
b) obejmuje czyny którymi w/w osoby w zakresie swojego urzędowania lub w związku z zajmowanym stanowiskiem w sposób zawiniony naruszyły Konstytucje lub inna ustawę
- odpowiedzialnoć Karna - może być wyłączna w stosunku do Prezydenta i łączona z odpowiedzialnocią konstytucyjna w stosunku do innych organów
- prezydent ponosi odpowiedzialnoć karną jedynie przed TS
POCIąGNIĘCIE DO ODPOWIEDZIALNOCI
- prawo pociągnięcia do odpowiedzialnoci posiada wyłącznie Sejm
- prawo wniesienia wstępnego wniosku o postawienie Prezydenta w stan oskarżenia może być złożony do Marszałka Sejmu przez 1/4 ogólnej liczby członków Sejmu i Senatu (140)
- prawo wniesienia wniosku wstępnego do Marszałka wobec innych osób: prezydent ,komisja sejmowa, 115 posłów - Marszałek Sejmu kieruje wniosek do Komisji Odpowiedzialnoci Konstytucyjnej
- Komisja występuje do Zgromadzenia Narodowego z wnioskiem o postawienie w stan oskarżenia bądź pociągnięciu do odpowiedzialnoci konstytucyjnej po wczeniejszym rozpoznaniu sprawy
- Sejm podejmuje uchwałę - Marszałek przesyła ją Przewodniczącemu Trybunału - uchwała stanowi akt oskarżenia - Uchwale Sejm podejmuje
a) w przypadku prezydenta - większoć 2/3 głosów ogólnej liczby członków Zgromadzenia Narodowego
b) w przypadku innych osób - Sejm większocią 3/5 ustawowej liczby posłów
- Podejmując uchwale o postawienie w stan oskarżenia prezydenta Zgromadzenie Narodowe wybiera sporód członków Zgromadzenia 2 oskarżycieli mających kompetencje sędziowskie
- Uchwała o pociągnięciu do odpowiedzialnoci stanowi wniosek o uchylenie immunitetu
POSTĘPOWANIE PRZED TS
- w postępowaniu przed TS i Komisją Odpowiedzialnoci Konstytucyjnej stosuje się odpowiednio przepisy KPK - nie stosuje się przepisów o powództwie cywilnym
- TS rozpatruje sprawę w granicach okrelonych w uchwale Zgromadzenia Narodowego lub Sejmu - biegli i wiadkowie są zwolnieni z mocy prawa z obowiązku zachowania tajemnicy państwowej
- okres przedawnienia cigania przestępstw przed TS stanowi 10 lat (chyba że czyn stanowi przestępstwo dla którego przewidziany jest dłuższy okres przedawnienia)
- fakt nie sprawowania już urzędu nie zwalnia od odpowiedzialnoci konstytucyjnej i karnej - TS orzeka dwuinstancyjnie
a) I instancja: I Prezes + 4 członków
b) II instancja: I Prezes + 6 członków
c) Poza rozprawa główna orzeka w składzie: prezes + 2 członków
- TS może poprzestać na stwierdzeniu winy oskarżonego i nie musi oskarżonego karać
- w sprawach nie uregulowanych regulaminem stosuje się odpowiednio przepisy obowiązujące w SN - wykonywanie wyroków należy do sądu Wojewódzkiego w Warszawie
ORGANY WYMIARU SPRAWIEDLIWOCI
NACZELNY sąd ADMINISTRACYJNY
(ustawa o Naczelnym Sadzie Administracyjnym z dnia 11 maja 1995 r.)
SIEDZIBA
- Warszawa i orodki zamiejscowe tworzone dla 1 lub kilku województw
ORGANIZACJA
- prezydent w drodze rozporządzenia ustala strukturę organizacyjną i regulamin
- prezydent w drodze rozporządzenia po zasięgnięciu opinii Ministra Sprawiedliwoci, tworzy i znosi orodki zamiejscowe, okrela ich siedziby oraz własnoć miejscową i rzeczową
- podział na izby
a) Finansowa: cła, podatki, wiadczenia pieniężne, ceny, opłaty, stawki taryfowe, budżet, prawo dewizowe, papierów wartociowych, bankowoć, instytucje ubezpieczeniowe, egzekucja wiadczeń pieniężnych
b) Ogólnoadministracyjna: budownictwo, nadzór budowlany, planowanie przestrzenne, gospodarka wodna, ochrona rodowiska, działalnoć gospodarcza, rolnictwo i lenictwo, zatrudnienie, ustrój samorządu terytorialnego, gospodarka gruntami, prywatyzacja mienia, obrona kraju, sprawy wewnętrzne
- Sad w Warszawie dzieli się na wydziały tworzone na podstawie kryteriów rzeczowo-problemowych
- działa w nim Biuro Prezydialne i Biuro Orzeczeń
- organy kolegialne: Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu; Kolegium Sądu
ORGANY KOLEGIALNE
1. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu - tworzą je sędziowie sądu
...
przemekn5