Akty prawne RP.pdf

wosdlaciebie@gmail.com

AKTY PRAWNE RP

Charakterystyka systemu prawnego

W Polsce obowiązuje uporządkowany hierarchicznie system aktów prawnych, tzn. kaŜdy z nich zajmuje własne

miejsce w zaleŜności od rangi. WaŜność aktu prawnego określa organ prawodawczy, który go ustala np. ustawa

jest wyŜsza rangą i waŜniejsza niŜ akt prawny opracowany przez samorząd lokalny. NajwyŜszym i

podstawowym aktem prawnym w Polsce jest Konstytucja, a więc pozostałe akty prawne muszą jej podlegać.

Hierarchiczność systemu aktów prawnych oznacza równieŜ fakt, Ŝe kaŜdy akt prawny niŜszego rzędu musi

być zgodny z aktem wyŜszego rzędu . Natomiast akta niŜszego rzędu zazwyczaj uszczegóławiają problem

opisany ogólnie w aktach wyŜszego rzędu. Akta wyŜsze rangą mają moc uchylać akta niŜszego rzędu. Z kolej

akta równego rzędu mogą się wzajemnie uchylać.

Tworzeniem prawa zajmują się organy państwowe powołane do tego celu w Polsce taką rolę spełnia Parlament.

O stanowieniu prawa moŜe równieŜ zadecydować referendum (głosowanie) lub plebiscyt (ta forma w Polsce

rzadko stosowana).

W obecnym czasie obserwuje się rozszerzanie prawa, gdyŜ wchodzi ono w coraz bardziej szczegółowe dziedziny

Ŝycia. Innym powodem tego zjawiska jest przystąpienie naszego państwa do Unii Europejskiej i stawiany przez

nią wymóg zmiany dotychczasowych praktyk prawodawczych np. Nowa Matura. Kolejnym powodem jest rozwój

cywilizacyjny państwa i konieczność zmiany przepisów dotyczących np. Internetu, aborcji, czy eutanazji.

- 1 -

wosdlaciebie@gmail.com

wosdlaciebie@gmail.com

Hierarcha aktw prawych RP

Hierarchia aktów prawnych w Polsce jest następująca:

Konstytucja,

Umowy międzynarodowe, które były ratyfikowane,

Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje Unii Europejskiej,

Ustawy,

Rozporządzenia z mocą ustaw (dekrety).

Uchwały (akty wewnętrzne wiąŜące), rozporządzenia, zarządzenia,

Akty prawa miejscowego. Są to akta prawne obowiązujące powszechnie na terenie organu, który go wydał. Normodawcą w terenie moŜe być: wojewoda, sejmik

wojewódzki, rada powiatu, starosta, rada miasta, rada gminy i burmistrz. Akty prawa miejscowego mogą nosić nazwę uchwał np. „Uchwała Rady miasta w sprawie

budŜetu na rok…”. RozróŜniamy trzy rodzaje tego typu aktów: wykonawcze, ustrojowe i porządkujące.

WaŜnym aktem prawnym jest ustawa konstytucyjna, poniewaŜ ma ona moc prawną na równi z konstytucją.

MoŜe ona zawieszać na określony czas niektóre przepisy lub regulować najwaŜniejsze bieŜące sprawy

w państwie. W polskiej konstytucji istnieje wzmianka o ustawie, która zmienia konstytucję.

- 2 -

wosdlaciebie@gmail.com

PodziaĀ aktw prawnych

W nauce o prawie wyróŜnia się następujący podział aktów prawnych:

Akta obowiązujące powszechnie. Dotyczą nieograniczonej ilości adresatów i są to wszystkie wyŜej

wymienione akta prawne.

Akta obowiązujące wewnętrznie . Dotyczą określonej ilości adresatów. Obowiązują zarówno adresata jak i

normodawcę będących w zaleŜności słuŜbowej.

Ustawa

Akt prawny zajmujący w hierarchii waŜności drugie miejsce zaraz po konstytucji.

Uchwalany jest przez Sejm i Senat w określonym trybie ustawodawczym.

Dotyczy wszystkich dziedzin Ŝycia w państwie. MoŜe regulować wszystkie sytuacje, z wyjątkiem tych zakazanych przez konstytucję.

Niektóre ustawy stanowią podstawę przepisów z danej gałęzi prawa i noszą nazwę kodeksów np. kodeks karny, kodeks rodzinny, kodeks drogowy.

Szczególnym typem ustawy są te, uchwalone w wyniku głosowania, czy referendum.

Niektóre ustawy są uchwalone w szczególnym trybie np. ustawy budŜetowe, czy ratyfikacyjne.

Uchwała

Jest aktem woli organów państwowych lub samorządowych, organizacji społecznej lub politycznej, moŜe być teŜ wydana przez lokalne organy władzy i administracji.

Uchwały ogólne (normatywne) stanowią wykładnie prawa i zawierają określone normy prawne.

Rozporządzenia

W prawie polskim obowiązują rozporządzenia jako akty prawa wykonawczego.

Zgodnie z konstytucja RP rozporządzenia mogą wydawać: Prezydent, Rada Ministrów, Premier i poszczególni ministrowie.

Rozporządzenia maja moc powszechnie obowiązujących norm prawnych.

Dekret

Aktem prawnym o mocy ustawy jest dekret moŜe być ogłoszony przez inne niŜ Sejm i Senat organy władzy

państwowej np. w II Rzeczypospolitej dekrety wydawał Prezydent, w PRL Rada Państwa. Najsłynniejszym

dekretem był dokument z 13 grudnia 1981 roku o nazwie Dekret o stanie wojennym. W obecnie obowiązującej

konstytucji dekret, jako ustawę o wyjątkowym charakterze, moŜe wydać Prezydent RP na wniosek Rady

Ministrów tylko podczas wojny i jedynie w określonych granicach prawa.

Ratyfikacja umowy (ratification) zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez organ do tego

upowaŜniony w Polsce Sejm.

WyróŜniamy umowy ratyfikowane po wyraŜeniu zgody w ustawie (przez Sejm), np. traktat, konkordat, deklaracja, pakt, układ oraz umowy bez konieczności

wyraŜenia zgody przez ustawę (czyli bez zgody Sejmu), np. umowy go charakterze gospodarczym.

Treść umowy ratyfikowanej wiąŜe głowę państwa (w niektórych zaś państwach parlament). UwaŜa się ją za część porządku prawnego obowiązującego w państwie.

Ratyfikowane umowy wiąŜą się z zawarciem pokoju, sojuszu, układu politycznego lub wojskowego.

Najsłynniejszym paktem ratyfikowanym przez Sejm był pakt mówiący o wejściu Polski do struktur paktu północnoatlantyckiego (NATO). Podpisanie tego dokumentu

wiązało się z konsekwencjami zmian niektórych przepisów prawnych.

Ratyfikowane umowy wiąŜą się czasami z przystąpieniem Polski do organizacji międzynarodowych np. Unii Europejskiej.

Ratyfikowane umowy mogą obejmować zagadnienia związane z wolnością, prawami obywatelskimi, określonymi w konstytucji.

Umowy ratyfikowane przez Sejm musza być przestrzegane zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego. Maksyma łacińską głosi pacta sunt servanda, czyli „umów

naleŜy dotrzymywać”.

- 3 -

wosdlaciebie@gmail.com

Zgodnie z prawem zwyczajowym umowy ratyfikowane mają pierwszeństwo przed ustawą.

Akty wewnętrzne stanowią druga grupę aktów prawnych po aktach wykonawczych. Organ wydający akt

prawny kieruje akt wewnętrzny do adresata, czyli jednostce organizacyjnej sobie podległej np. uchwały Rady

Ministrów, czy zarządzenia poszczególnych ministrów. Akty wewnętrzne nie mogą ograniczać praw

obywatelskich określonych w konstytucji. Przykładem praw wewnętrznych moŜe być np. zarządzenie Krajowej

Rady Radiofonii i Telewizji.

Specjalną grupę akt wewnętrznych stanowią akty wewnętrzne wiąŜące . W Polsce naleŜą do nich uchwały

sejmu, senatu oraz niektórych organów administracji państwowej np. Rady Ministrów, Wojewody, czy Rady

Powiatu. Akty tego typu nie mogą być sprzeczne z powszechnie obowiązującym prawem, nie posiadają teŜ

uprawnień ustawowych.

Uchwały normatywne stanowione przez sejm i senat oraz rząd, rady powiatu, rady gminy, sejmik wojewódzki

mogą być w formie uchwały wykonawczej wydanej w celu wykonania określonej ustawy oraz uchwały

samoistnej konsumującej prawo zawarte w konstytucji.

- 4 -

wosdlaciebie@gmail.com

Publikacja aktw prawnych

20 lipca 2000roku weszła w Ŝycie ustawa o ogłoszeniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów

prawnych. Zgodnie z ta ustawą ogłoszenie aktów prawnych jest obowiązkowe i ogłasza się je w dziennikach

urzędowych. Warunkiem wejścia w Ŝycie ustaw , rozporządzeń oraz aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszeni

(art.88 pt. 1 Konstytucji RP).

Akta prawne wchodzą w Ŝycie 14 dni od ich ogłoszenia (chyba, Ŝe w akcje podana jest inna data). Czas

pomiędzy ogłoszeniem ustawy, a wejściem jej w Ŝycie określa się vacatio legis ma słuŜyć zaznajomieniu się z

opracowaną ustawą oraz przygotowaniu konkretnych organów do wdroŜenia jej w Ŝycie.

Akta są publikowane w następujących dziennikach urzędowych:

Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.RP)

Jest wydawany przez Prezesa Rady Ministrów jako wydawnictwo urzędowe, w którym ogłaszane są:

konstytucje,

ustawy,

rozporządzenia z mocą ustaw,

umowy międzynarodowe,

rozporządzenia Prezydenta RP, Premiera, Rade Ministrów lub jej członków, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego,

akty dotyczące ogłoszonego stanu wojny i zawarcia pokoju,

akta dotyczące referendum, wyborów parlamentarnych lub prezydenckich,

akta ogłoszenia stanu wojennego, wyjątkowego i stanu klęski Ŝywiołowej.

Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (MP)

Jest wydawany przez Prezesa Rady Ministrów, ogłasza treści następujących aktów prawnych:

zarządzenia Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, poszczególnych ministrów,

orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aktów normatywnych,

uchwały Rady Ministrów,

niektóre uchwały Sejmu i Senatu RP,

akty dotyczące powołania premiera, odwołania rządu, powołania urzędników na wyŜsze stanowiska.

Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski B”

Dzienniki urzędowe poszczególnych ministrów odpowiedzialnych za resorty administracyjne. Ogłasza

się w nich treści aktów prawnych wydanych przez poszczególnych ministrów lub kierowników urzędów

centralnych. Dotyczą spraw resortowych, Mogą zawierać równieŜ uchwałę rządu uchylająca zarządzenie danego

ministra.

- 5 -

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: