1 Produkcja materiału nasadzeniowego porzeczki i agrestu  

2  Zakładanie i prowadzenie plantacji matecznej malin i truskawek

1 Produkcja materiału nasadzeniowego porzeczki i agrestu

 Ekologiczne sadownictwo: od czego należy zacząć?

Data publikacji: 19-09-2011

Ekologiczna uprawa sadu owocowego wiąże się głównie z przygotowaniem odpowiedniego stanowiska i wyboru odpornych odmian roślin, a w czasie sezonu z cięciem redukcyjnym. Ale efekt końcowy w postaci zdrowych owoców jest najważniejszy. jak się do tego przygotować? jak nie popełnić kardynalnych błędów?

Połączenie deszczówki z drzewkami owocowymi

Ekologiczna produkcja roślin z roku na rok jest coraz bardziej popularna, także wśród ogrodników amatorów, którzy pragną posiadać własną jabłoń lub śliwę. Taka uprawa wiąże się jednak z wyborem odpowiedniego miejsca, dobrym przygotowaniem gleby oraz doborem odmiany odpornej na choroby, która nie wymaga stosowania chemii.

Podstawą takiego sadu jest bioróżnorodność, która dopuszcza obecność szkodników w takiej ilości, iż nie wpływają one na ilość i jakość produkcyjną roślin. W efekcie wyprodukowane owoce zawierają mniej azotanów, pozbawione są pestycydów, ale bogatsze są w witaminę C oraz związki czynne, suchą masę i cukry, a przy tym są bardziej aromatyczne.

Wybór stanowiska

Najlepszym stanowiskiem dla drzew i krzewów owocowych jest pełne słońce lub miejsce oświetlone min.5-6 godzin dziennie. Zaciszne stanowisko możemy stworzyć z drzew i krzewów liściastych, uchronią przed zimnym powietrzem. Gleba, w której będziemy uprawiać rośliny, także jest istotnym czynnikiem, ponieważ pomimo tego, iż większość gleb Polski jest kwaśna, są także miejsca o zasadowym podłożu - w którym na przykład uprawa borówki amerykańskiej będzie bardzo utrudniona.

Nie sprowadzajmy chorych roślin do sadu

Przygotowanie podłoża

W przydomowych ogrodach i działkach przygotowując się do sadzenia roślin zwrócić należy uwagę głównie na:
- odczyn gleby (przymus wykonania wapnowania lub zakwaszenia);
- poprawę żyzności gleby nawożąc ją obornikiem, kompostem, wysiewając nawóz zielony, ściółkując korą
- usunięcie chwastów trwałych takich jak perz, skrzyp;
- pozbycie się szkodników glebowych (drutowców, pędraków, opuchlaków).

Wszystkie te czynniki sprawiają, iż produktywność roślin będzie optymalna, a ilość zabiegów pielęgnacyjnych w późniejszych latach zminimalizowana. Do tego roślina która rośnie w optymalnych dla siebie warunkach jest zdrowa i sama chroni się przed patogenami.

Sad zadowoli się owadami sprzymierzeńcami

Wybór materiału nasadzeniowego

Bez względu na to, jaki gatunek rośliny wybierzemy do uprawy, młode sadzonki muszą być kupowane w sprawdzonej szkółce oraz być wolne od patogenów i chorób. Odmiany roślin natomiast należy wybierać wedle tego jak są odporne na choroby bądź przynajmniej tolerancyjne, gdyż w uprawie ekologicznej, jaką chcemy prowadzić, oprysk roślin musi być ograniczony. Tak więc np. dla agrestu i porzeczki wybieramy odmiany odporne na mączniaka prawdziwego, z jabłoni i grusz - na parcha.

Ekologiczny oprysk

W uprawie ekologicznej dozwolony jest oprysk biologicznymi środkami ochrony roślin: olejowymi, miedziowymi, siarkowymi, wirusowymi, bakteryjnymi (dwa ostatnie są trudno dostępne dla przeciętnego ogrodnika) oraz roślinnymi wyciągami domowego sposobu.

W preparacie olejowym substancją czynną jest olej parafinowy, który działa na roślinie powierzchniowo, a na szkodniku kontaktowo - ograniczając procesy oddychania owada (głównie przędziorki i miseczniki).

Preparaty siarkowe i miedziowe (ich substancja czynna to odpowiednio siarka i miedź) są bardzie znane. Stosuje się je głównie wczesną wiosną opryskując drzewa owocowe przeciwko takim chorobom jak: parch jabłoni, brunatna zgnilizna, drobna plamistość liści, opadzina liści, kędzierzawość liści, rdza wejmutkowo-porzeczkowa(mieź) oraz mączniak prawdziwy (siarka).

Preparaty roślinne są bardzo korzystne, gdyż można je wykonać samodzielnie bez dużych nakładów pracy. Bardzo popularne są gnojówki, napary wywary z pokrzywy, cebuli, czosnku oraz innych roślin głównie ziół. Ich jedyną wadą jest mała stabilność substancji czynnej, przez co czas stosowania jest krótki.

2  Zakładanie i prowadzenie plantacji matecznej malin i truskawek

Maliny to owoce o najbardziej chyba wszechstronnym zastosowaniu. Wyśmienite jako świeży deser, doskonałe jako dżemy, kompoty czy soki. Owoce malin ze względu na zawartość kwasu elanowego, charakteryzującego się właściwościami antybakteryjnymi, wspomagają leczenie przeziębień. Znane jest również ich działanie uspokajające, przeciwbólowe i obniżające ciśnienie krwi.
Zakładając plantację wybierzmy glebę mineralną i żyzną. Uprawa nie sprawdzi się na zbyt luźnych, piaszczystych, zlewnych glebach o wysokim poziomie wód gruntowych. Przygotowanie gleby rozpocznijmy najpóźniej rok przed planowanym terminem zakładania plantacji. Skorygujmy odczyn, wzbogaćmy glebę w materię organiczną, zadbajmy o odchwaszczenie i dostarczenie składników mineralnych. Wapnowanie, obornik, czy nawozy zielone stosujmy pod przedplon. Wykorzystajmy kapustne, rzepak, buraki jako przedplon nie stosujmy ziemniaków i pomidorów. Nie zaleca się również sadzenia malin na stanowiskach, gdzie w poprzednim roku rosły również bakłażany lub papryka. Wirusy pozostałe w ziemi, związane z uprawą tych roślin mogą zaatakować maliny, obniżając znacznie ich plony. Warto, po pięciu latach uprawy, zlikwidować ją w jednym miejscu i założyć z nowego matecznego materiału w innym miejscu.
Wybierajmy sadzonki zdrowe, pochodzące z kwalifikowanej, cieszącej się dobrą opinią szkółki, bądź też ze sprawdzonego sklepu. Tworząc plantację towarową pamiętajmy, by odległości między rzędami dopasować do wykonywanych zabiegów uprawowych. Odległość powinna wynosić dla sprzętu ciągnikowego od 2,5 do 3,5 metra, dla mniejszych maszyn około 2 metry, dla ogrodów około 0,5 metra.
Sadzenie malin wykonujemy późną jesienią lub wczesną wiosną. Najkorzystniejszy jednak będzie termin wiosenny, unikniemy wtedy, w przypadku bezśnieżnej zimy, przemarzania roślin. Maliny sadźmy płytko, tak by ich korzenie przykryte były warstwą gleby grubości około 2 centymetrów. Po posadzeniu sadzonki podlejmy i ubijmy mocno glebę wokół nich, ułatwiając w ten sposób podsiąkanie wody. Po posadzeniu podetnijmy pęd tuż nad ziemią. Jeżeli wybraliśmy jesienny termin sadzenia, po zakończeniu obsypmy sadzonki ziemią, formując kopczyki, zabezpieczające korzenie naszych krzewów przed przemarznięciem.
Pielęgnacja malin powtarzających odbiega od normy pielęgnacji maliny tradycyjnej. Nawożenie powinniśmy przeprowadzić tak, by rośliny rozpoczęły wegetację wcześnie na wiosnę. Jak najwcześniej zastosujmy więc, wolno działający nawóz azotowy, np. mocznik. W maju i czerwcu zastosujmy dwu - trzykrotne łatwo dostępny azot, np. saletrę amonową. Pamiętajmy, by zastosowana przez nas dawka azotu była wyższa o około 1/3 niż przy uprawie maliny tradycyjnej. Pozostałe nawozy zastosujmy w takich samych dawkach jak przy uprawie tradycyjnej. Nawożenie potasem i magnezem rozpocznijmy po trzech latach.

Cięcie malin owocujących wyłącznie na tegorocznych pędach ograniczmy do wycięcia ich przy ziemi. Takie niskie cięcie, tuż przy ziemi, stosowane na młodej plantacji, zwiększy nam liczbę pędów. W przypadku plantacji starszych, wskazane jest wyższe cięcie, do 20 centymetrów nad powierzchnią gruntu. Da nam to mniej pędów, zdecydowanie jednak silniejszych. W przypadku opisywanych malin powtarzających, koniecznym jest po pierwszym owocowaniu usunięcie zaschniętych wierzchołków pędów.
Zbiór owoców podlegający podobnym zasadom jak w przypadku maliny tradycyjnej, jest jednak rozciągnięty w czasie, trwa bowiem około trzy i pół miesiąca.
Poza opisanymi zabiegami warto wspomnieć o przeciwdziałaniu chwastom, będącym jednym z podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych. Odchwaszczanie, dotyczy obok tradycyjnie pojmowanych chwastów, również nadmiernej liczby odrostów korzeniowych, stanowiących konkurencję o wodę i składniki pokarmowe, sprzyjających bardzo często rozwojowi chorób pędów maliny. Najlepszym rozwiązaniem jest ściółkowanie, bądź zastosowanie często koszonej murawy czy herbicydów. W przypadku starszych niż dwuletnie plantacji malin owocujących na dwuletnich pędach, korzystnym zabiegiem może okazać się niszczenie pierwszych odrostów.
Pamiętajmy o właściwym nawodnieniu, malina jest bowiem gatunkiem o dużych wymaganiach wodnych, głównie od kwietnia do początku dojrzewania owoców. Niedobór wody spowodować może drobnienie owoców i niższe plony.
Ochrona przed chorobami i szkodnikami w przypadku malin owocujących wyłącznie na tegorocznych pędach jest niezwykle prosta. Dzięki późnemu kwitnieniu, co zostało już wspomniane, nie występuje kistnik malinowiec i kwieciak malinowiec, a wyrastające pędy nie są porażone przez pryszczarki, czy grzyby powodujące zamieranie pędów.
Sposób prowadzenia maliny powtarzających związany jest z siłą wzrostu danej odmiany. Odmiany o słabszym wzroście można prowadzić jako wolnostojące w rzędach o miąższości 0,5 metra. W przypadku odmiany „Poranna Rosa" zastosujmy podpory w postaci sznurków lub drutów rozpiętych po obu stronach rzędu, ograniczających wyginanie się pędów. Bardzo często zasadne jest formowanie szpaleru, podobnie jak przy malinach owocujących na dwuletnich pędach, zwłaszcza gdy przewidujemy powtórne owocowanie. Warto w roślinie pozostawić po dwa pędy ubiegłoroczne, potem najwcześniej wyrastające i kolejno, wyrastające w późniejszym okresie. W efekcie, z tej samej rośliny, zbierać będziemy owoce przez pół roku lub dłużej.

Sadzenie truskawek.

Truskawki możemy sadzić od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Warunkiem powodzenia uprawy truskawek jest zakładanie plantacji z sadzonek wolnych od chorób i wirusów. Do wysadzania truskawek należy przystąpić jak najszybciej po otrzymaniu sadzonek (w czasie transportu sadzonki powinny by przetrzymywane w workach foliowych). Truskawki sadzimy w ziemię wilgotną, uleżałą, a nie świeżo kopaną czy zaoraną. Korzenie należy dobrze przysypać ziemią, starannie ją ugniatać, pozostawiając stożek wzrostu nad powierzchnią ziemi. Po posadzeniu truskawki należy podlać wodą. Najpowszechniejszym systemem zakładania plantacji jest system rzędowy. W systemie tym odległości między rzędami wynoszą od 80 cm, zaś między roślinami w rzędzie co 15-25 cm, na glebach żyźniejszych nawet, co 30-35 cm. Należy pamiętać również o tym, aby odległość między rzędami dopasować do rodzaju sprzętu stosowanego w uprawie. W uprawie rzędowo-pasowej odległości między rzędami nie są jednakowe, zawsze jednak jedno międzyrzędzie jest szersze, a drugie węższe, np. 80+60*25cm,90+50*25cm lub 100+50*20cm. Ten system uprawy pozwala na większe zagęszczenie roślin , a tym samym na uzyskanie wyższego plonu owoców z tej samej powierzchni co w uprawie rzędowej. System rzędowo-pasowy jest często stosowany przy uprawie truskawek na zbiór przyspieszony pod osłonami niskimi „na płasko”, bo pozwala na bardziej efektywne wykorzystanie osłon. Nie poleca się takiego sposobu uprawy na glebach ciężkich i żyznych ani odmian silnie rosnących i szybko rozkrzewiających się, takich jak Dukat czy Senga Sengana. Najbardziej intensywny sposób uprawy w polu to uprawa zagonowa. Zaleca się ją w przypadku uprawy jednorocznej, ale także dwu sezonowej (jeden zbiór opóźniony –latem, a drugi przyspieszony-wiosną). Na działce sadzonki truskawek sadzi się najczęściej w rozstawie 25 cm x 50-70 cm. Na l0 m2 potrzeba około 100 szt. Dołki pod truskawki powinny być o głębokości i szerokości dostosowanej do systemu korzeniowego sadzonek tak, aby korzonki po wysadzeniu nie były pozaginane Na założenie plantacji truskawek potrzeba około ok.45 tys. sadzonek na l ha, (4,5 tys. szt. na l0 arów). Optymalna rozstawa: 30 cm x 80 cm lub w systemie dwurzędowym: 50 cm x 50 cm x 100 cm x 25 cm (około 50 tys. sadzonek na l ha).Rozsadę najlepiej wysadzać w dni pochmurne, a po posadzeniu obficie podlać. Podczas sadzenia w czasie pogody ciepłej i suchej zaleca się nie tylko podlanie, ale lekkie nakrycie posadzonych roślin ściółką ze słomy na 5-7 dni. Nie ma tych problemów przy sadzeniu sadzonek „frigo”- w glebie o umiarkowanej wilgotności przyjmują się w 100 % i szybko rosną. Odpowiednia kwasowość gleby pod uprawę truskawek to odczyn lekko kwaśny o ph 6-6,5.

Zwalczanie chwastów.

Najskuteczniej chwasty trwałe niszczy się przed założeniem plantacji. Po zbiorze plonu głównego należy wykonac podorywkę i zabronowac pole. Po upływie 4-6 tygodni powierzchnia pokrywa się np. perzem, skrzypem, rdestem lub innymi chwastami wieloletnimi i jednorocznymi, wtedy opryskuje się te rośliny wybranymi środkami chemicznymi. Dla truskawki, ze względu na płytki system korzeniowy, chwasty są groźnym konkurentem. Chwasty jednoroczne kiełkują już kilka dni po posadzeniu truskawek i wtedy należy rozpocząc ich niszczenie-mechanicznie lub herbicydami. Jednak stosowanie motyki lub opielacza przesusza glebę i uszkadza korzenie truskawek. Wysoka skutecznośc działania herbicydów, bez ryzyka uszkodzenia roślin gwarantuje przestrzeganie zasad stosowania podawanych przez producentów tych środków podawanych na opakowaniu. Herbicydy doglebowe najlepiej stosowac na glebę wilgotną (dawka cieczy użytkowej powinna wynosic 300-400 l/ha). Herbicydy dolistne stosujemy w dawce cieczy użytkowej wynoszącej 200-300 l/ha. Naniesione herbicydy nie powinny byc zmyte przez deszcz w ciągu 5 godzin od zastosowania. Wskazane jest też przestrzeganie rotacji preparatów. Stosowanie w ciągu kilku lat tylko jednego herbicydu o podobnym mechanizmie działania, może prowadzic do uodpornienia się chwastów na nie.

Stanowisko w płodozmianie.

Najlepszymi przedplonami są rośliny zbożowe, rzepak ozimy, rzepik i gorczyca, niektóre motylkowe, jak łubin, bobik, wyka, peluszka, mieszanki żyta i wyki ozimej, a także wczesne warzywa, jak fasola, groch, kapusta, kalarep, kalafior, marchew czy cebula. Po takich roślinach jak: malina, ziemniak, tytoń, len czy pomidor, łatwo porażonych przez grzyb Verticillium dahliae, wywołujący groźną chorobę systemu korzeniowego , nie powinno się sadzic odmian wrażliwych na tę chorobę, jak Kent, Honeoye, Elsanta. Ze względu na obecnośc niecieni nie powinno się tez uprawiac truskawek po kukurydzy, koniczynie i ziemniakach. Rozwój tego szkodnika hamuje uprawa buraków, rzepaku i brukwi. Nie należy tez uprawiac truskawek po truskawkach-zmęczenie gleby (nagromadzenie się w glebie różnych agrofagów-zwłaszcza grzybów i nicieni- w miejsca uszkodzone przez nicienie wnikają grzyby pasożytnicze, co może prowadzic do zamierania i gnicia korzeni). Nicieniobójczym działaniem odznacza się roślina ozdobna-aksamitka (zwłaszcza jej niska forma Tagetes patula). Już 4-miesięczna uprawa jej na polu może zniszczyc populację korzeniaka szkodliwego o ponad 90 %.

Nawożenie.

Truskawka ma stosunkowo małe wymagania nawozowe, ponieważ wykazuje dużą zdolnośc wykorzystania składników pokarmowych znajdujących się w glebie. Jednak na glebach słabszych i przy uprawie intensywnej (uprawa sterowana)jest to konieczne. Przed założeniem plantacji wskazane jest nawożenie organiczne. Truskawki dobrze reagują na obornik, który najlepiej dać pod przedplon. Na glebach najsłabszych dodatni wpływ obornika na plonowanie roślin może zostac zwiększony przez jego głębsze przyoranie-nawet na głębokośc 50-60 cm. (na działce należy go przekopać na głębokość 20-25 cm a na glebach lżejszych głębiej). Pogłębiona orka spulchnia podglebie, co ułatwia przerastanie korzeni do warstw bardziej zasobnych w wodę oraz przyczynia się do lepszego rozkładu obornika. Stosować go należy w zależności od żyzności gleby, w dawce 30-35 t/ha (obornik stosuje się nie częściej, niż co 4 lata). Jeśli jest brak obornika, można przyorać szczególnie cenny nawóz zielony, np. peluszkę, łubin, bobik, czy gorczycę, mieszanki roślin bobowatych z należącymi do ich rodzin-rzepak ozimy i jary lub żyto (do przyorania na wiosnę). Stanowią go rośliny uprawne szybko rosnące, mocno zagęszczające i zdolne do wytworzenia w stosunkowo krótkim czasie (2-3 miesiące) dużej ilości zielonej masy. Po przyoraniu, przy dostatecznej wilgotności gleby, ich rozkład trwa około 6 tygodni. Nawozy zielone stanowią nie tylko tanie źródło próchnicy i składników pokarmowych, ale jako rośliny szybko zagęszczające się „tłumią” silne chwasty i doprowadzają do zamierania wielu z nich. Przed założeniem plantacji nie ma potrzeby stosowania nawozów azotowych. Przy zastosowaniu pełnego nawożenia organicznego stosujemy do 100 kg P2O5 (około 600 kg superfosfatu pojedynczego lub 200 kg superfosfatu potrójnego) oraz do 120 kg K2O (około 250 kg soli potasowej 50% lub siarczanu potasu). Jeżeli nie stosujemy obornika lub nawozów zielonych, wskazane jest zwiększenie dawki nawozów fosforowych i potasowych, mniej więcej o połowę. To eliminuje koniecznośc ich stosowania w czasie 3-4 letniego prowadzenia plantacji. Jedynie na glebach lekkich, zwłaszcza piaszczystych, o bardzo słabym kompleksie sorpcyjnym, może istniec potrzeba powtórnego zastosowania potasu w drugim roku prowadzenia plantacji (50-60 kg K2/ha). Gleby lekkie, zazwyczaj ubogie w magnez, należy nawozic tym pierwiastkiem w dawce około 150 kg MgO/ha najlepiej w postaci wapna magnezowego. Jego ilośc zależy od rodzaju gleby oraz jej odczynu. Nawozy fosforowe i potasowe wysiewa się pod orkę, na pole już zaorane albo bezpośrednio przed sadzeniem truskawek. W ostatnich dwóch przypadkach konieczne jest dokładne wymieszanie nawozów z glebą. Wapno nie powinno by stosowane tuż przed sadzeniem, najlepiej je rozsiac pod przedplon poprzedzający truskawki. Nie należy łączyc nawozów organicznych i wapna, ponieważ wapno przyspiesza ich mineralizację, następują straty próchnicy i azotu. Truskawki posadzone wiosną nawozi się dwukrotnie dawką azotu do 80 kg N/ha-pierwszą częśc tej dawki wprowadza się dopiero po przyjęciu się roślin tj. po upływie 2-3 tygodni od posadzenia, a drugą miesiąc później. Przy sadzeniu truskawek w lecie wystarczy nawożenie jednorazowe (dawką ok.40 kg/ha), ale nie później niż na początku sierpnia. Późniejsze wprowadzenie azotu może spowodowac przedłużenie wegetacji i słabe przygotowanie roślin do spoczynku zimowego. Truskawki sadzone późnym latem i jesienią zasila się pierwiastkiem dopiero w następnym roku. Pierwszą dawkę stosuje się wczesną wiosną, tuż po rozpoczęciu wegetacji, a drugą w połowie maja (dawkę 40 kg N/ha stosujemy jednorazowo). Przy nawożeniu azotem plantacji owocujących, podobnie jak przy nawożeniu plantacji młodych, wysokośc dawki azotu zależy od żyzności gleby i kondycji roślin, i na ogół 30-50 kg N/ha. Należy unikac przenawożenia azotem. Nawozy azotowe na plantacji owocującej powinno się wysiac bezpośrednio po zakończeniu zbiorów. Do nawożenia azotowego może byc wykorzystana: saletra amonowa (zwłaszcza przy pH powyżej 6,5), saletrzak ( na glebach o niskim pH) i mocznik. Z nawozów fosforowych – przy objawach niedoboru fosforu(widoczne zwłaszcza na starszych liściach niebiesko-purpurowe plamy) stosujemy superfosfat zwykły lub granulowany (potrójny). Z nawozów potasowych-przy objawach niedoboru potasu (czerwonobrunatne brzegi starszych liści stopniowo powiększające się) zalecany jest siarczan potasu. Sól potasowa niestety zawiera chlor, na który truskawki źle reagują. Do nawożenia truskawek, szczególnie na plantacjach owocujących możemy używac nawozy wieloskładnikowe, jak: Polifoska, Azofoska, Fructus czy Hydrokomplex. Bardzo dobre do nawożenia truskawek są nawozy o spowolnionym działaniu, np. Osmocote 16-10-13 (%NPK). Dokarmianie dolistne tylko w uzasadnionych przypadkach (susza lub uwstecznienie wniesionego do gleby składnika pokarmowego) nawozami chylatowymi. Pozytywny wpływ na jakośc owoców ma opryskiwanie roślin(od pełni kwitnienia do zawiązywania owoców)saletrą wapniową w stężeniu 0.5 %.

Ściółkowanie plantacji.

Ściółkę rozkładamy pod koniec kwitnienia truskawek (położona wcześniej przyczyni się nie tylko do nieskutecznej ochrony przed szarą pleśnią ale również do uszkodzeń kwiatów przez przymrozki wiosenne). Zdążyc jednak należy przed „położeniem się” owocostanów (u odmian o kruchych pędach owocostanowych, jak Dukat może by przyczyną wyłamywania owocostanów). W celu dokładnego wyścielenia plantacji o powierzchni 1 ha należy zużyc 3-5 to słomy, najlepiej żytniej lub pszennej. Nie zaleca się słomy owsianej, siana lub trocin. Po zbiorach najlepiej dokładnie wymieszac glebogryzarką. Przy zagonowej uprawie truskawek stosuje się przede wszystkim folię, czarną lub przezroczystą. Chroni ona lepiej glebę przed utratą wody niż słoma, zapobiega zachwaszczeniu plantacji, ale przy silnym nasłonecznieniu folia może przyczynic się „do poparzenia” leżących na niej owoców.

Nawadnianie plantacji.

Rośliny nawadniamy bezpośrednio po posadzeniu (przy silnym przesuszeniu gleby też przed sadzeniem), korzystne jest też po przyjęciu się truskawek. Najwyższe zapotrzebowanie na wodę truskawka wykazuje w czasie wzrostu zawiązków i dojrzewania owoców oraz w okresie zawiązywania pąków na następny rok. Niedobór wody w tych okresach powoduje niższe plonowanie. Nie wskazany jest nadmiar wody po zakończonych zbiorach

Koszenie liści i niszczenie rozłogów.

Koszenie liści wskazane jest z wielu względów (fitosanitarnych, ułatwia zabiegi pielęgnacyjne, stosowanie nawozów i herbicydów, powoduje wzrost plonów a owoce są większe). Po raz pierwszy kosi się liście na roślinach dobrze wyrośniętych, silnie rozkrzewionych, po pierwszym pełnym owocowaniu (jeśli rośliny słabą rosną lepiej z koszenia zrezygnowac). Nie zaleca się przeprowadzenia tego zabiegu na plantacjach starszych niż 3-letnie. Liście kosimy nie później niż 2 tygodnie po zbiorze owoców. Na plantacjach 1-rocznych liście kosi się na wysokośc 3-5 cm nad powierzchnią gleby, na starszych – nie niżej niż 5-7 cm. Jeśli plantacja była silnie opanowana przez patogeny chorobotwórcze, roztocze, czy była zachwaszczona-to liście lepiej usunąc. Ważnym zabiegiem fitosanitarnym jest też usunięcie wiosną starych liści. Innym zabiegiem, który na plantacjach towarowych powinien byc wykonywany przynajmniej 2-krotnie, jest niszczenie rozłogów. Zabieg ten wzmacnia rośliny mateczne i poprawia warunki fitosanitarne. Rozłogi możemy niszczyc mechanicznie (narzędzia ręczne, frezarki lub glebogryzarki).

Ochrona przed przymrozkami.

Należy unikac stanowisk w dolinach i zagłębieniach terenu, a także na polach otoczonych zabudowaniami lub zwartą roślinnością, na których mogą tworzyc się zastoiska przymrozkowe. W rejonach szczególnie zagrożonych przymrozkami (gł. Polska Północno-Wschodnia i Wschodnia), nie zaleca się uprawy odmian wcześnie zakwitających, jak Honeoye czy Rosie. Aktywna ochrona przed przymrozkami polega na zadymianiu lub deszczowaniu. Zadymianie może by pomocne przy lekkich przymrozkach. Nie przynosi dostatecznej ochrony, zwłaszcza gdy wieje silny wiatr. Dobrą metodą jest deszczowanie „wyprzedzające” lub polewanie roślin. Deszczowanie „wyprzedzające” podczas suchej wiosny wykonuje się 3-4dni przed terminem przewidywanego nadejścia przymrozków (wilgotna gleba gromadzi więcej ciepła, a jej ciepło oddawane jest do przyziemnej warstwy atmosfery, co zapobiega spadkowi temperatury). Jednak najefektywniejsze jest równomierne polewanie roślin w czasie trwania przymrozku. Polewanie rozpoczynamy, gdy temperatura powietrza przy gruncie obniży się do 0 stopni, a kończy się w momencie jej podniesienia powyżej 0 stopni. Koniecznie trzeba zapewnic ciągłośc polewania (przerwy nie mogą być dłuższe niż 60 sek). Umożliwia ochronę roślin przy spadku temperatury do – 7 stopni.

Ochrona przed szkodnikami i chorobami.

Szkodniki glebowe.

Pędraki i drutowce – wybór odpowiedniego stanowiska, niezaperzonego, zwalczanie mechanicznie (orka, glebogryzarka, talerzówka) czy uprawianie gryki jako przedplon. Najskuteczniejsza jednak jest walka chemiczna przy użyciu preparatu Dursban 480 EC (5 l/ha/2000 l wody). Opuchlaki-przede wszystkim należy wybrac pole wolne od tych szkodników lub zniszczyc je przed sadzeniem. Zwalczanie chrząszczy żerujących na liściach i składających jaj przeprowadza się po zbiorze owoców i powtarza 1-2-krotnie, w odstępie ok.14 dni, stosując Dursban 480 EC ( w dawce 2,5-3,0 l/ha), Nurelle D 550 EC (1,5 l/ha) lub Mospilan 20 SP (0,3 kg/ha).Zwalczanie nicieni-plantacje należy zakładac ze zdrowych sadzonek na polu wolnym od tych szkodników. Skutecznym sposobem jest odkażanie gleby lub uprawianie roślin, których wydzieliny korzeniowe działają niekorzystnie na te robaki np. aksamitki ozdobnej lub odkażanie gleby preparatem Basamid 97 GR.

Zdrowotne i odżywcze właściwości truskawek.

Truskawki cenione są nie tylko za swój smak i aromat, ale również za wysoką wartośc odżywczą i dietetyczną. Pod względem zawartości witaminy C przewyższają cytrynę. Spożywając 15 dag owoców pokrywa się dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę. Owoce truskawki odznaczają się niską kalorycznością. Medycyna ludowa przypisuje truskawkom szerokie działanie zdrowotne, zachęcając do ich spożywania przy artretyzmie, schorzeniach reumatycznych, kamieniach nerkowych, anemii, chorobach pęcherza i stanach gorączkowych. Truskawki zawierają antybiotyk roślinny. W truskawkach występuje także kwas mefylosalicylowy, substancja blisko spokrewniona z aspiryną, co oznacza, że przekonanie o jej skuteczności w wypadku reumatyzmu i stanach gorączkowych nie jest bezpodstawne. Owoce truskawek mają wybitne właściwości antyrakowe z powodu zawartości kwasu ellagowego, który działa także anty-bakteryjnie i antywirusowo.