WSPÓŁCZESNE SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE
KIERUNKI I UWARUNKOWANIA ZMIAN SPOŁECZNYCH
LICZEBNOŚĆ
1990 – 38 183 000
1995 – 38 610 000
2000 – 38 654 000
2005 – 38 191 000
2008 – 38 136 000
UWARUNKOWANIA
spadek przyrostu naturalnego od końca lat 80. XX wieku
prorodzinna polityka państwa ("becikowe", ulgi podatkowe)
opóźnienie prokreacji kobiet wyżu demograficznego początku lat 80. XX wieku
emigracja z Polski do krajów UE od 500 tysięcy do ponad 2 milionów młodych ludzi, którzy pragną założyć rodziny w nowym miejscu zamieszkania
Według prognoz GUS, liczba ludności w Polsce w 2030 ma wynieść ok. 35,7 mln
Przyrost naturalny jest zróżnicowany regionalnie.
Przyczyniają się do tego konteksty historyczne i społeczne, np. na Górnym Śląsku występuje jedna z najwyższych w kraju dzietność na kobietę, a mimo to ludność tego województwa zmniejsza się. Spowodowane jest to znacznymi migracjami, głównie starszych osób, które w latach 70. przybyły tu do pracy w przemyśle, a teraz na emeryturze wracają w swoje rodzinne strony.
PRZYROST NATURALNY
Z kolei Warszawa jest najstarszym miastem w Polsce, o ujemnym przyroście naturalnym a mimo to z powodu migracji liczba ludności miasta rośnie.
Obszarami o najwyższym przyroście naturalnym pozostają Małopolska, województwa północne i wschodnie (wyjątkiem jest tutaj województwo podlaskie), a najniższy i ujemny przyrost naturalny odnotowuje się w województwach zachodnich (z wyjątkiem Wielkopolski i Pomorza Zachodniego, gdzie przyrost jest dodatni) i centralnych, w szczególności w łódzkim.
najwyższy w 2007 roku wskaźnik dzietności występuje w woj. podkarpackim, pomorskim, warmińsko - mazurskim oraz małopolskim
najniższy wskaźnik dzietności występuje w woj. łódzkim, świętokrzyskim, śląskim i dolnośląskim, w dużych miastach (Warszawa, Łódź, Katowice) i rejonach uprzemysłowionych
DEMOGRAFIA
ludność według wieku
0 - 14 lat: 15,5% (mężczyzn 3 070 176; kobiet 2 906 121)
15 - 64 lat: 71,1% (mężczyzn 13 639 012; kobiet 13 761 154)
ponad 64 lata: 13,3% (mężczyzn 1 964 429; kobiet 3 177 137)
średnia wieku w całej populacji: 37,03 lat
mężczyzn: 35,04 lat
kobiet: 39,03 lat
przyrost naturalny: 0%
współczynnik urodzeń: 9,94 urodzeń/1000 mieszkańców
współczynnik zgonów: 9,94 zgonów/1000 mieszkańców
ludność według płci:
przy narodzeniu: 1,06 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat: 1,05 mężczyzn/kobiet
15 - 64 lat: 0,99 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat: 0,62 mężczyzn/kobiet
w całej populacji: 0,94 mężczyzn/kobiet
umieralność niemowląt w całej populacji: 7,07 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej: 7,8 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej: 6,3 śmiertelnych/1000 żywych
rozrodczość: 1,26 urodzeń/kobietę
oczekiwana długość życia
w całej populacji: 75,19 lat
mężczyzn: 71,18 lat
kobiet: 79,44 lat
średnia gęstość zaludnienia: 122 osoby na km² (w miastach około 1105, na terenach wiejskich 50)
największa liczba ludności mieszka w woj. mazowieckim, śląskim, wielkopolskim, małopolskim - 43% ludności kraju
najmniej w lubuskim, opolskim, podlaskim i świętokrzyskim
URBANIZACJA
ludność miejska stanowi 61,5% ogółu populacji
wielkie aglomeracje skupiają 33% ogółu ludności
najbardziej zurbanizowane województwa to śląskie i dolnośląskie
najsłabiej woj. podkarpackie i świętokrzyskie
STRUKTURA ZATRUDNIENIA
struktura zatrudnienia w polskiej gospodarce odbiega od europejskich standardów, gdyż aż 16,1% ludności pracuje w rolnictwie (najwięcej w woj. lubelskim, świętokrzyskim, podkarpackim i podlaskim), podczas gdy w sąsiednich Niemczech jest to ok. 2-3% ludności
w sektorze usług pracuje 54,9% ludności, podczas gdy w najlepiej rozwiniętych krajach UE jest to ponad 70%
w przemyśle pracuje 29% ludności (najwięcej w woj. mazowieckim i śląskim), co nie odbiega od europejskich standardów
WYKSZTAŁCENIE
ponad 51% wszystkich pracowników nauki, oświaty i ochrony zdrowia koncentrowało się w woj. mazowieckim, śląskim, małopolskim, wielkopolskim i dolnośląskim
35-45% pracowników z wyższym wykształceniem występuje w oświacie i wychowaniu, nauce i wymiarze sprawiedliwości
najmniej osób z wyższym wykształceniem pracuje w transporcie, przemyśle i budownictwie
ponad 86% pracowników posiada wykształcenie ponadpodstawowe
17% z nich ma wykształcenie wyższe
W Polsce 58% społeczeństwa w wieku produkcyjnym jest zatrudniona: dla porównania w krajach skandynawskich i Wielkiej Brytanii jest to około 70%.
Według OECD, Polacy są drugim na świecie najwięcej pracującym narodem po Koreańczykach.
Polska ma jeden z najniższych w Europie współczynników przynależności do związków zawodowych, wynoszący 14% z przewagą w sektorze państwowym, w Irlandii wynosi on 45%, a w Szwecji 80%.
BEZROBOCIE
Bezrobocie w 2008 roku wyniosło według Eurostat 6,4%, a według GUS 9,5%.
Obejmowało 1,5 mln zawodowo czynnych Polaków
najwięcej bezrobotnych jest wśród młodych (55% nie przekroczyło 34 roku życia) i słabo wykształconych (68% posiada wykształcenie podstawowe lub zawodowe)
51% bezrobotnych to kobiety
największe bezrobocie występuje w woj. warmińsko - mazurskim (19%), zachodniopomorskim (17,8%) i lubuskim (17%)
najniższe w mazowieckim i małopolskim (8,9%)
20% bezrobotnych posiada prawo do zasiłku
UBÓSTWO I WYKLUCZENIE SPOŁECZNE
osoby żyjące poniżej minimum egzystencji stanowiły: 5,6% ogółu społeczeństwa w 1998 roku, 11,1% w 2002 roku i 17,8% w 2008 roku.
w 2004 roku przeciętny miesięczny dochód 20% osób o najwyższych dochodach był ponad 7-krotnie wyższy od przeciętnego dochodu 20% osób uzyskujących najniższe dochody
w 2004 roku poniżej minimum socjalnego żyło prawie 60% Polaków, w 1989 roku jedynie 15%
MIGRACJE WEWNĘTRZNE
współczynnik migracji:
- 0, 46 migrantów/1000 mieszkańców
napływ ludności do miast od początku lat 90. malał w wyniku recesji gospodarczej, pogarszania się warunków życia ludności, braku mieszkań, itp.
od 1999 roku narasta proces imigracji z większych miast do pobliskich miejscowości, które stają się “sypialniami” dla ludności pracującej w wielkich ośrodkach przemysłowych
dodatnie saldo migracji do miast w latach 90. przewyższało dwukrotnie przyrost naturalny w miastach
EMIGRACJA Z POLSKI
w latach 1991-2000 wyjechało z Polski ok. 225 tys. Polaków głównie do Niemiec (ok. 70%) i Stanów Zjednoczonych (ponad 10%)
w latach 2000- 2004 786 tys. Polaków przebywało za granicą dłużej niż dwa miesiące, głównie w Niemczech, USA i Włoszech
80% z nich przebywało tam dłużej niż rok
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2004 opuściło Polskę na przeciąg ponad 12 miesięcy 1000 tys. osób, 2005 - 1450 tys. osób, 2006-1950 tys., a w 2007-2270 tys. osób.
największy odpływ ludności dotyczył woj. śląskiego, opolskiego i małopolskiego, najmniejszy lubuskiego i łódzkiego
Według danych z 2007 roku na Wyspach przebywało prawie 700 tys. polskich emigrantów (170 tys. w 2004 roku), w Niemczech około 480 tysięcy (412 tys. w 2004 roku, sezonowo pracuje ponad 270 tys. Polaków), a w Irlandii około 200 tysięcy (70 tys. w 2004 roku, największy 13 – krotny przyrost dynamiki emigracji)
IMIGRACJA
Źródła UE wskazują, że w ciągu najbliższych lat i do Polski ściągać będą imigranci, głównie ze wschodniej Europy. Pojawiają się też, wraz z zagranicznymi firmami otwierającymi fabryki w Polsce, zagraniczni pracownicy średniego i wyższego szczebla kierowniczego wraz z rodzinami, w tym oprócz pochodzących z Europy Zachodniej i Ameryki, także z Azji: Korei Południowej i Japonii.
W Polsce nie obserwuje się masowego napływu imigrantów jak w krajach zachodnich. Niemniej jednak coraz więcej firm sprowadza pracowników zza granicy, szczególnie z Ukrainy, Białorusi oraz Dalekiego Wschodu (Chiny, Wietnam). Zajmują oni lukę na rynku pracy powstałą z powodu nasilonej w ostatnich latach emigracji zarobkowej młodych Polaków.
SKŁAD ETNICZNY
...
socjolozka88