ZASADY PRZEPROWADZANIA KONTROLI I JEJ DOKUMENTOWANIE PRZEZ ORGANY PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY.pdf

OPINIE

Rozdział 1/2.

1/2. Zasady przeprowadzania kontroli

i jej dokumentowania przez organy

Pañstwowej Inspekcji Pracy

1/2. Zasady przeprowadzania kontroli

Spis treœci:

1. Wstêp ................................... 1

2. Zakres kontroli Pañstwowej Inspekcji Pracy ...... 2

2.1. Przedmiot kontroli ...................... 2

2.2. Zakres podmiotowy kontroli .............. 5

3. Organy Pañstwowej Inspekcji Pracy ............ 5

3.1. W³aœciwoœæ organów inspekcji pracy ....... 5

3.2. Osoby uprawnione do wykonywania

i nadzorowania czynnoœci kontrolnych ...... 6

3.3. Wy³¹czenie inspektora pracy .............. 7

4. Dokumenty uprawniaj¹ce do prowadzania kontroli 8

4.1. Legitymacja s³u¿bowa ................... 8

4.2. Upowa¿nienie do kontroli przedsiêbiorcy .... 9

4.3. Objaœnienia do upowa¿nienia do prowadzenia

kontroli .............................. 10

4.4. Wzór upowa¿nienia do kontroli ........... 13

1. Wstêp

Jak stanowi art. 24 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – praca znajduje siê pod

szczególn¹ ochron¹. Znajduje to swój wyraz w sprawowaniu przez pañstwo nadzo-

ru i kontroli nad warunkami wykonywania pracy.

Wyspecjalizowanym organem kontrolnym dzia³aj¹cym w najszerszym zakresie

w obszarze ochrony pracy jest Pañstwowa Inspekcja Pracy, której organizacjê, za-

kres dzia³ania i uprawnienia okreœla ustawa z 6.3.1981 r. o Pañstwowej Inspekcji

Pracy (tj. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1362, ze zm.).

Organizacja i zakres dzia³ania Pañstwowej Inspekcji Pracy opieraj¹ siê na:

pañstwowym charakterze inspekcji pracy w Polsce – nadzór i kontrolê prze-

strzegania przepisów prawa pracy sprawuje organ pañstwowy,

podleg³oœci inspekcji pracy Sejmowi RP – Pañstwowa Inspekcja Pracy podlega

bezpoœrednio Sejmowi RP i nie wchodzi w sk³ad administracji rz¹dowej,

terytorialnoœci i trójszczeblowej strukturze organizacyjnej – organem nadrzêd-

nym jest G³ówny Inspektor Pracy (z podleg³ym mu G³ównym Inspektoratem

Pracy), któremu podlegaj¹ okrêgowi inspektorzy pracy (wraz z okrêgowymi

inspektoratami pracy) oraz dzia³aj¹cy w ramach terytorialnej w³aœciwoœci okrê-

gowych inspektoratów – inspektorzy pracy,

Podstawa

działania

Państwowej

Inspekcji Pracy

kwiecień 2005

Jacek Zalewski

1. Pañstwowa Inspekcja Pracy

Rozdzia³ 1/2.

kwiecieñ 2005

OPINIE

1. Państwowa Inspekcja Pracy

Rozdział 1/2.

powszechnoœci – inspekcja pracy obejmuje nadzorem i kontrol¹ wszystkich

pracodawców, jak równie¿ inne podmioty, na rzecz których jest wykonywana

praca przez osoby fizyczne,

wspó³pracy z innymi pañstwowymi i spo³ecznymi organami nadzoru i kontro-

li, w tym w szczególnoœci z Pañstwow¹ Inspekcj¹ Sanitarn¹,

ustawowym charakterze uprawnieñ organów inspekcji pracy i niezawis³oœci

inspektorów pracy w sprawowaniu czynnoœci nadzorczych i kontrolnych.

Przed omówieniem podstawowych zagadnieñ zwi¹zanych z przeprowadzeniem

kontroli przez organy PIP nale¿y wyjaœniæ samo pojêcie kontroli.

Najogólniej rzecz bior¹c kontrol¹ jest dzia³anie polegaj¹ce na:

zbadaniu istniej¹cego stanu rzeczy,

porównaniu dokonanych ustaleñ, a wiêc tego, co organ kontroli stwierdzi³

w trakcie kontroli, z odpowiednimi przepisami prawa i zasadami, i ustaleniu

ewentualnych rozbie¿noœci (nieprawid³owoœci),

wyjaœnieniu przyczyn powsta³ych rozbie¿noœci (nieprawid³owoœci).

Pojêcie kontroli jest nierozerwalnie zwi¹zane z pojêciem nadzoru , pod którym ro-

zumie siê stosowanie ró¿nych œrodków oddzia³ywania w celu przymuszenia kon-

trolowanego do dostosowania prowadzonej dzia³alnoœci do wymogów okreœlo-

nych przez prawo, obowi¹zuj¹ce w danej dziedzinie dzia³alnoœci.

2. Zakres kontroli Pañstwowej Inspekcji Pracy

2.1. Przedmiot kontroli

Zakres przedmiotowy kontroli, czyli zagadnienia objête kontrol¹ Pañstwowej In-

spekcji Pracy, jest œciœle zwi¹zany z jej zakresem dzia³ania. Przedmiotem kontroli

jest przestrzeganie przez pracodawców przepisów prawa pracy, ze szczególnym

uwzglêdnieniem przepisów i zasad bezpieczeñstwa i higieny pracy.

Zakres zaintere-

sowania PIP

A wiêc przedmiotem kontroli Pañstwowej Inspekcji Pracy s¹ nastêpuj¹ce zagad-

nienia :

przepisy i zasady bezpieczeñstwa i higieny pracy,

przepisy dotycz¹ce stosunku pracy,

wynagrodzenia za pracê i inne œwiadczenia wynikaj¹ce ze stosunku pracy,

czas pracy,

urlopy,

ochrona pracy kobiet,

zatrudnianie m³odocianych i osób niepe³nosprawnych,

przestrzeganie przepisów bhp przy projektowaniu budowy, przebudowy i mo-

dernizacji zak³adów pracy oraz stanowi¹cych ich wyposa¿enie maszyn i in-

nych urz¹dzeñ technicznych oraz technologii,

przestrzeganie wymagañ bhp przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urz¹dzeñ

oraz narzêdzi pracy,

przestrzeganie wymagañ bhp przy produkcji wyrobów i opakowañ, których

u¿ytkowanie mog³oby spowodowaæ zagro¿enie dla zdrowia i ¿ycia,

kwiecień 2005

1/2. Zasady przeprowadzania kontroli

OPINIE

Rozdział 1/2.

wprowadzanie do obrotu wyrobów podlegaj¹cych ocenie zgodnoœci, w zakre-

sie spe³niania przez te wyroby zasadniczych wymagañ dotycz¹cych bhp,

przestrzeganie wymagañ bhp dotycz¹cych organizmów genetycznie zmodyfi-

kowanych.

Organy inspekcji pracy s¹ uprawnione równie¿ do:

analizowania przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontroli

stosowania œrodków zapobiegaj¹cych tym wypadkom i chorobom oraz brania

udzia³u w badaniu okolicznoœci wypadków przy pracy,

wspó³dzia³ania z organami ochrony œrodowiska w kontroli przestrzegania

przez pracodawców przepisów o przeciwdzia³aniu zagro¿eniom dla œrodowi-

ska,

uczestniczenia w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudo-

wanych zak³adów pracy albo ich czêœci.

PIP kontroluje ponadto, czy pracodawcy wype³niaj¹ swoje obowi¹zki zwi¹zane

z zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom fizycz-

nym wykonuj¹cym pracê na innej podstawie ni¿ stosunek pracy w zak³adzie pra-

cy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcê.

Uprawnienia

PIP

Przepisy i zasady bezpieczeñstwa i higieny pracy

Przepisy dotycz¹ce bezpieczeñstwa i higieny pracy stanowi¹ obszerny i zró¿ni-

cowany dzia³ prawa pracy. Ich specyficzn¹ cech¹ jest wkraczanie w problematykê

techniczn¹ i organizacyjn¹, a wiêc nadanie zasadom technicznym i organizacji pra-

cy rangi prawa, którego przestrzeganie mo¿e byæ egzekwowane œrodkami przymu-

su pañstwowego.

Przepisy bhp maj¹ charakter bezwzglêdnie obowi¹zuj¹cy , a wiêc nie mog¹ byæ

uchylone lub zmienione wol¹ stron stosunku pracy.

WyobraŸmy sobie tak¹ sytuacjê, ¿e dwie strony stosunku pracy, jakimi s¹ pracodawca i pracownik,

wspólnie dochodz¹ do wniosku, ¿e stosowanie danego przepisu z ró¿nych powodów im nie odpowiada.

W efekcie obie strony podpisuj¹ dobrowolnie porozumienie, które zwalnia pracodawcê z obowi¹zku za-

pewnienia wymaganej odzie¿y ochronnej, jednoczeœnie pozwala pracownikowi u¿ytkowaæ w³asne

ubranie. W zamian za u¿ytkowanie w³asnego ubrania, pracodawca zobowi¹zuje siê do wyp³aty ekwi-

walentu. Jeœli w danych warunkach przepis mówi wyraŸnie o obowi¹zku stosowania odzie¿y ochron-

nej, porozumienie pracowników i pracodawcy nie jest wa¿ne i podczas kontroli inspektor pracy naka¿e

u¿ytkowanie stosownego ubrania roboczego, zgodnego z wymaganiami przepisu.

PRZYKŁAD

Regulacje zamieszczone w Dziale X ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (tj. Dz.U.

z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.), zatytu³owanym „Bezpieczeñstwo i higiena pracy”

(art. 207–237 15 Kp), okreœlaj¹:

podstawowe obowi¹zki pracodawców (art. 207–209 Kp),

prawa i obowi¹zki pracowników (art. 210–211 Kp), jak równie¿

osób kieruj¹cych pracownikami (art. 212 Kp).

Przepisy te dotycz¹ ponadto:

obiektów budowlanych i pomieszczeñ pracy (art. 213–214 Kp),

kwiecień 2005

OPINIE

1. Państwowa Inspekcja Pracy

Rozdział 1/2.

maszyn i innych urz¹dzeñ technicznych (art. 215–219 Kp),

czynników oraz procesów pracy stwarzaj¹cych szczególne zagro¿enie dla

zdrowia lub ¿ycia (art. 220–225 Kp),

profilaktycznej ochrony zdrowia (art. 226–233 Kp),

wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych (art. 234–237 1 Kp),

szkolenia w zakresie bhp (art. 237 2 –237 5 Kp),

œrodków ochrony indywidualnej oraz odzie¿y i obuwia roboczego

(art. 237 6 –237 10 Kp),

s³u¿by bezpieczeñstwa i higieny pracy (art. 237 11 Kp),

konsultacji w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz komisji bezpieczeñ-

stwa i higieny pracy (art. 237 11a –237 13 Kp).

Oprócz Kodeksu pracy i przepisów wydanych na jego podstawie problematykê

bhp reguluj¹ równie¿ inne ustawy:

okreœlaj¹ce sposób wykonywania przez pañstwo nadzoru nad warunkami pra-

cy lub

wyznaczaj¹ce szerszy zakres obowi¹zków w zakresie bhp, uzasadniony szcze-

gólnym charakterem prowadzonej dzia³alnoœci (np. ustawa z 7.7.1994 r. – Pra-

wo budowlane (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016, ze zm.).

Normy

techniczne

Specjalne miejsce wœród przepisów zajmuj¹ normy techniczne , które okreœlaj¹ wy-

magania, metody badañ oraz metody i sposoby wykonywania innych czynnoœci,

w szczególnoœci w zakresie:

bezpieczeñstwa pracy i u¿ytkowania oraz ochrony ¿ycia, zdrowia, mienia i œro-

dowiska, z uwzglêdnieniem potrzeb ludzi niepe³nosprawnych,

projektowania obiektów budowlanych oraz warunków wykonania i odbioru,

a tak¿e metod badañ przy odbiorze robót budowlano-monta¿owych,

dokumentacji technicznej.

Normy okreœlaj¹ ponadto powszechnie u¿ywane pojêcia, nazwy, oznaczenia i sym-

bole w przedstawionym powy¿ej zakresie, a tak¿e metody prowadzenia dzia³alno-

œci normalizacyjnej oraz badañ i certyfikacji.

Stosowanie norm jest dobrowolne (art. 5 ust. 3 ustawy z 12.9.2002 r. o normalizacji

(Dz.U. Nr 169, poz. 1386, ze zm.).

Zasady

bezpiecznego

wykonywania

pracy

Obowi¹zki pracodawców w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy okreœlaj¹

nie tylko przepisy prawa pracy, ale tak¿e zasady bhp oraz osi¹gniêcia nauki i techni-

ki. Zasady bhp s¹ to regu³y bezpiecznego wykonywania pracy, które nie s¹ ujête

w formê przepisów, ale wynikaj¹ z wiedzy i doœwiadczenia ¿yciowego. Wykorzy-

stywanie osi¹gniêæ nauki i techniki oznacza stosowanie takich osi¹gniêæ nauki

i techniki, które s¹ powszechnie znane i sprawdzone. To stan wiedzy naukowej

i technicznej wyznacza przy tym – a nie przepisy bhp – granice obowi¹zków, jak na

to wskazywa³ wielokrotnie S¹d Najwy¿szy w swoim orzecznictwie. Stwierdzi³ on

m.in., i¿ ,,okolicznoœæ, ¿e ¿aden obowi¹zuj¹cy przepis nie nakazuje stosowaæ okre-

œlonych œrodków bezpieczeñstwa, nie zwalnia jeszcze pracodawcy od odpowie-

dzialnoœci, gdy tego rodzaju œrodki bezpieczeñstwa wskazuje samo ¿ycie – po-

wszechne doœwiadczenie”.

kwiecień 2005

1/2. Zasady przeprowadzania kontroli

OPINIE

Rozdział 1/2.

2.2. Zakres podmiotowy kontroli

Zakres podmiotowy kontroli okreœla, kogo (jakie podmioty) organy Pañstwowej

Inspekcji Pracy mog¹ kontrolowaæ .

Kwestiê tê uregulowano w artykule 8 ust. 1 2 ustawy o PIP, zgodnie z którym organy

PIP maj¹ prawo przeprowadzania kontroli wobec wszystkich podmiotów, na rzecz

których jest wykonywana praca przez osoby fizyczne, bez wzglêdu na podstawê

œwiadczenia tej pracy.

Kontrol¹ PIP s¹ wiêc objêci:

pracodawcy – tj. podmioty zatrudniaj¹ce pracowników, jak równie¿

podmioty, na rzecz których osoby fizyczne œwiadcz¹ pracê na podstawie umo-

wy cywilnoprawnej (np. umowy o dzie³o, umowy zlecenia) lub te¿ bezumow-

nie („na czarno”).

Osoby objęte

kontrolą

3. Organy Pañstwowej Inspekcji Pracy

3.1. W³aœciwoœæ organów inspekcji pracy

Organy administracji pañstwowej obowi¹zane s¹ przestrzegaæ swojej w³aœciwoœci

rzeczowej i miejscowej.

W³aœciwoœæ rzeczowa jest to uprawnienie do za³atwiania spraw okreœlonego ro-

dzaju. W przypadku organów inspekcji pracy jest to prawo prowadzenia kontroli

i stosowania œrodków prawnych w sprawach okreœlonych w szczególnoœci w usta-

wie o Pañstwowej Inspekcji Pracy, omówionych powy¿ej w rozdziale dotycz¹cym

zakresu przedmiotowego kontroli.

Szczególnym rodzajem w³aœciwoœci rzeczowej jest tzw. w³aœciwoœæ instancyjna

(inaczej funkcjonalna). W³aœciwoœæ instancyjna zwi¹zana jest z podzia³em or-

ganów administracji pañstwowej na organy ró¿nego stopnia i przypisaniu tym

organów ró¿nych zadañ, jak równie¿ uprawnieñ, mimo ¿e wchodz¹ one w zakres

tych samych rodzajowo zagadnieñ.

Je¿eli chodzi o Pañstwow¹ Inspekcjê Pracy, to organem pierwszego stopnia dla

wiêkszoœci za³atwianych spraw jest inspektor pracy , a organem wy¿szego (drugie-

go) stopnia jest okrêgowy inspektor pracy . Natomiast, gdy okrêgowy inspektor

pracy wyda decyzjê jako organ pierwszej instancji, organem wy¿szym bêdzie

G³ówny Inspektor Pracy.

Instancja wyż-

szego stopnia

Inspektorowi pracy przys³uguje m.in. prawo przeprowadzania kontroli i zg³aszania sprzeciwów

przeciwko uruchamianiu wybudowanego lub przebudowanego zak³adu pracy albo jego czêœci, je¿eli

z powodu nieuwzglêdnienia wymagañ bezpieczeñstwa i higieny pracy dopuszczenie ich do eksploata-

cji mog³oby spowodowaæ bezpoœrednie zagro¿enie ¿ycia lub zdrowia pracowników. Sprzeciw taki

wstrzymuje uruchomienie zak³adu lub jego czêœci. Natomiast okrêgowy inspektor pracy (jako or-

gan pierwszej instancji) mo¿e nakazaæ zaprzestania przez zak³ad pracy lub jego czêœæ dzia³alnoœci

b¹dŸ dzia³alnoœci okreœlonego rodzaju, jeœli stwierdzi, ¿e stan bezpieczeñstwa i higieny pracy zagra¿a

¿yciu lub zdrowiu pracowników.

PRZYKŁAD

kwiecień 2005

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: