mikrobiologia wykład 3.docx

Mikrobiologia-wykłady

DZIAŁANIE MIKROBIOBÓJCZE                                                                                                  27.10.2011r.

W środowisku człowieka (chorego) i zwierząt nie ma miejsca, którego drobnoustroje nie potrafiłyby zasiedlić

Śmierć miliarda komórek bakteryjnych po zalaniu środkiem dezynfekcyjnym lub spaleniu w ogniu jest dla gatunku wydarzeniem bez większego znaczenia.

Sterylizacja – proces doprowadzający do całkowitej inaktywacji wszystkich drobnoustrojów i form życia. (EGZAMIN : o jakie formy chodzi: przetrwalniki, zarodniki)

Antyseptyka – odkażanie.

Środki antyseptyczne:

·         Substancje, które stosuje się miejscowo na tkanki ludzkie

·         Hamują wzrost drobnoustrojów albo je zabijają

·         Nie uszkadzają tkanek ludzkich

Aseptyka – postępowanie jałowe.

Dezynfekcja

¬      Odnosi się do wegetatywnych form drobnoustrojów

¬      Zabicie drobnoustrojów – obniżenie ich liczby do poziomu, który nie zagraża zdrowiu

¬      Procesy dezynfekcji wykonywane w szpitalu dzieli się na dezynfekcję:

·         Przez sterylizacją

·         Sprzętu, który :

­            Nie musi być jałowy

­            A powinien być bezpieczny dla chorego

¬      Metody : Dezynfekcja mechaniczna sprzętu i narzędzi:

·         Termiczna (np. pasteryzacja)

·         Termiczno-chemiczna

·         Chemiczno-termiczna

Wymaga kontroli:

·         Temperatury

·         Stężenia środka ( skórę dezynfekujemy 70% alkoholem etylowym: jest bezpieczny dla skóry i niszczy najwięcej drobnoustrojów)

·         Czasu procesu

¬      Dobór metody i środka dezynfekcyjnego

·         Nie szkodzi choremu ani personelowi

·         Nie uszkadza sprzętu i instrumentów

·         Skuteczny pod względem bójczym

·         Ekonomiczny

·         Nie ścina białka

·         Dobrze rozpuszcza krew

¬      Środki dezynfekcyjne

·         Substancje, które zabijają drobnoustroje z wyjątkiem przetrwalników

·         Ze względu na możliwość uszkodzenia tkanek ludzkich stosuje się je wyłącznie do dezynfekcji przedmiotów

¬      Silne środki dezynfekcyjne

·         Niszczą prątki, wirusy, z wyjątkiem najbardziej opornych szczepów bakterii

¬      Słabe środki dezynfekcyjne

·         Niszczą większość postaci wegetatywnych

·         Nie działają na prątki

CHEMICZNE ŚRODKI PRZECIWDROBNOUSTROJOWE

Ogólne zasady prowadzenia zabiegów higieniczno-sanitarnych:

1.       Zapobieganie powstawaniu form bakterii opornych na działanie środków dezynfekcyjnych.

2.       Używanie preparatów:

­            Odkażających w stężeniach niskich i skutecznych

­            Chemicznych o szerokim zakresie działania (B, W, F, Tbc, S) tylko wówczas, gdy jest to uzasadnione

(Bakterie, wirusy, Fungi(grzyby), Tuberculosis (prątki ), Spory)

3.       Stosowanie odkażania chemicznego tylko wówczas, gdy metody i techniki fizyczne nie są możliwe.

4.       Stosowane środki wg podziału na dwie grupy, po dezynfekcji:

­            Profilaktycznej

­            Ukierunkowanej na tzw. Skażanie

5.       Dezynfekcje o charakterze generalnym należy wykonywać z udziałem profesjonalnych służb.

Substancje stosowane do dezynfekcji:

ALDEHYDY

• W preparatach zawarte głównie są:

§         Aldehyd mrówkowy (formaldehyd)

§         Glikosal

§         Aldehyd glutarowy (glutaral)

• Wykazują działanie bakteriobójcze już w niskich stężeniach
• W wyższych stężeniach formaldehyd i glutaral inaktywują także przetrwalniki i wirusy
• Wykazują zróżnicowaną toksyczność

§         Glioksal i aldehyd glutarowy – substancje mało toksyczne

§         Formaldehyd – w wyższym stężeniu

­            Rekacje alergiczne w kontakcie ze skóra

­            Może drażnić błony śluzowe skóry i układ oddechowy

POCHODNE FENOLU

• Nie są szeroko stosowane
• Wykazują dobre właściwości bakterio- i grzybobójcze
• Nie są aktywne wobec wirusów i przetrwalników

ALKOHOLE

• W stężeniach >40% wykazują szybkie działanie wobec bakterii i grzybów
• Izopropanol i etanol – najmniej toksyczne
• Zalety:

§         Dezynfekowane powierzchnie szybko wysychają

§         Po wyparowaniu nie pozostają na dezynfekowanej powierzchni

• etanol, izopropanol, i n-propanol ulegają bardzo dobremu rozkładowi biologicznemu

CZWARTORZĘDOWE ZWIĄZKI AMONOWE

• najczęściej stosowane w środkach dezynfekcyjnych:

§         chlorek benzyloalkilodwumetyloamonowy

§         chlorek dwualkilodwumetyloamonowy

• zalety:

§         dobra tolerancja przez skórę

§         neutralny zapach

• mają ograniczony zakres działania

§         nieaktywne wobec prątków i wirusów

§         mało skuteczne wobec Pseudomonas spp.

• Ulegają biodegradacji w oczyszczalniach ścieków

BIGUANIDY

• Przedstawiciele: chlorheksydyna i digodwuheksametylenamina
• Mają porównywalny zakres działania do czwartorzędowych związków amonowych
• Zalety :

§         Dobra tolerancja przez skórę oraz inne materiały

AKTYWNY TLEN

• Wydzielany jest przez płynne substancje czynne:

§         Nadtlenek wodoru

­            W temp. Pokojowej mało skuteczny do dezynfekcji sprzętu

­            Stosowany do przemywania ran

­            Wykazuje szerokie spektrum działania

­            Jest bezwonny

­            Szybko działa bakteriobójczo

§         Kwas nadoctowy

§         Substancje stałe zawierające nośnik stały np. nadboran, nadwęglan i aktywator (TAED)

• Związki zawierające aktywny tlen ulegają łatwo biodegradacji

CHLOROWCE

• Do tej grupy zalicza się chlor i jod
• Dobrze działają wobec bakterii, grzybów i  wirusów
• Pomimo doskonałego działania, nie są powszechnie stosowane
• Wady:

§         Drażnią błony śluzowe

§         Wykazują właściwości korozyjne

§         Ostry zapach

• Środki zawierające chlor podlegają specjalnym zasadom odprowadzenia ścieków

ZWIAZKI POWIERZCHNIOWO CZYNNE (DETERGENTY)

• Występują w wielu środkach dezynfekcyjnych
• Najważniejsze działanie

§         Redukują napięcie powierzchniowe

§         Zwilżaj powierzchnię

§         Usuwają zanieczyszczenia z powierzchni

§         Wspomagają działanie dezynfekcyjne

• Ulegają biodegradacji

INNE

¬      Związki kompleksujące – intensywne działanie myjące

¬      Sole alkaliczne – chronią metale przed korozją, wchodzą w reakcje z tłuszczami  i olejami

¬      Barwniki i olejki zapachowe

ŚRODKI DENATURUJĄCE

1.       Środki denaturujące białko:

1. 1. Kwasy lub zasady

§   Skrajne wartości pH zaburzają trójwymiarową strukturę białek à denaturacja

§   Stosowane jako środki konserwujące żywność

­            Kwas benzoesowy, salicylowy, mlekowy i propionowy

2.       Metale ciężkie:

1. 1. Rtęć, srebro, arsen
   2. Wiążą się z grupami sulfhydrylowymi białek

§   Grupy te są często centrami aktywnymi enzymów związanie się z nimi metali ciężkich prowadzi do interakcji enzymów wpływających na reakcje niezbędne do przeżycia bakterii

3. 3. Należą tu:

§   Tiomersalat

§   Azotan srebra

4. 4. Są toksyczne à stosowane miejscowo

3.       Środki utleniające:

1. 1. Oddziałują na białka i kwasy nukleinowe

§   Nadtlenek wodoru, podchloryn sodowy (wybielanie) i chlorek gazowy

4.       Środki alkilujące

1. 1. denaturują białka i kwasy nukleinowe zmieniając stopień utleniania grup czynnościowych tych cząsteczek
   2. ...