Rodzina.pdf

ZASPOKAJANIE POTRZEB BIOPSYCHICZNYCH

DZIECKA PRZEZ WSPÓŁCZESNĄ RODZINĘ

Rodzina jest środowiskiem wychowawczym, w którym

tkwią największe możliwości wszechstronnego rozwoju czło-

wieka. Istotnym zadaniem rodziców jest zaspokajanie podsta-

wowych potrzeb dziecka. To rodzina zapewnia dziecku

optymalne warunki rozwoju. Matka, ojciec, dziadkowie troszczą

się o jego rozwój od pierwszych chwil jego życia, a nawet jesz-

cze wcześniej, zanim pojawi się na świecie. Robią wszystko by

rosło i rozwijało się jak najlepiej, ponieważ je kochają.

Miłość to bardzo ważny warunek właściwego rozwoju. Sama

miłość jednak nie wystarczy by właściwie kierować rozwojem

dziecka. Ważne jest takie organizowanie jego życia, otoczenia,

aby sprzyjało to realizacji wszystkich potrzeb i możliwości

dziecka, aby ukształtować osobowość spójną i dojrzałą.

Wiele warunków i czynników musi złożyć się na to, by rozwój

dziecka przebiegał harmonijnie, by był wszechstronny, obej-

mował wszystkie procesy psychofizyczne, i wszystkie elementy

składające się na prawidłowo ukształtowaną osobowość. Prawi-

dłowy rozwój jest istotny tak z punktu widzenia dobra samego

dziecka jak i społeczeństwa, którego jest członkiem.

Dziecku przychodzącemu na świat rodzice i najbliższe

otoczenie od początku życia wyznaczają określoną pozycję

przez warunki, jakie mu stwarzają, przez to, jak się do niego

ustosunkowują i jak zaspokajają jego potrzeby.

Podstawową potrzebą jest potrzeba miłości, ciepła i życz-

liwości. Zaspokajanie tej potrzeby stymulują osiągnięcia rozwo-

jowe. Dziecko ma zapewnione poczucie miłości i jest chronione

od lęków, rozwija się szybciej i lepiej w zakresie sprawności

umysłu, sprawności fizycznej i kontaktów społecznych. Dziecko

przez kontakt z dorosłymi pobudzane jest do aktywności,

co sprzyja kształceniu funkcji poznawczych. Systematyczny

kontakt z rodzicami wpływa na kształtowanie się u niego pozy-

tywnego obrazu samego siebie oraz obrazu świata.

Zaspokojenie potrzeby samo urzeczywistnienia polega

na zwracaniu uwagi na przejawianą przez dziecko aktywność

i umożliwieniu mu tego, czego rzeczywiście w tej chwili po-

trzebuje. Nie należy hamować przejawów jego samodzielności.

Z potrzebą samo urzeczywistnienia łączy się potrzeba szacunku

dla rozwijającej się odrębnej jednostki, wysiłków i osiągnięć

na miarę wieku rozwojowego. Rodzice zaspokajają potrzebę

nie krytykują i nie poniżają swojego dziecka. Zaspokojenie po-

trzeby szacunku prowadzi do wytworzenia u dziecka poczucia

własnej wartości oraz wiary we własne siły i pewności siebie.

Rodzina, jej istnienie i ciągłość sprawiają, że realizowana jest

w niej najważniejsza z potrzeb, potrzeba bezpieczeństwa. Małe

dziecko czuje się bezpiecznie tylko w domu. Jeśli rodzina

we właściwy sposób zaspokaja tę potrzebę, to dziecko nie

przejawia postaw lękowych także w innych środowiskach. Dom

rodzinny jakby uzbraja, wyposaża w ufność wobec ludzi.

Poczucie bezpieczeństwa stanowi warunek rozwoju wszelkich

potrzeb psychicznych, emocjonalnych, społecznych, umożliwia

prawidłowy rozwój dziecka we wszystkich dziedzinach

(A. Filipczuk, 1981, s.73-91). Dla rozwoju dziecka, dla wszech-

stronnego przygotowania go do życia, konieczne są różnego

rodzaju aktywności, dostarczające różnorodnych doświadczeń,

rozwijające nie tylko intelekt, lecz także uczucia, postawy

społeczne, umiejętność działania.

Aktywność dzieci obejmująca czynności życia codziennego, za-

spokajania potrzeb własnych i najbliższego otoczenia przyczy-

niają się do rozwoju właściwości pozaintelektualnych, dostar-

czają dzieciom licznych doświadczeń o charakterze praktycz-

nym, stawiają je w różnorodnych sytuacjach społecznych, dzięki

czemu wzbogacają się ich przeżycia uczuciowe, uczą wyrażać

lub opanować emocje, pomagają zdobywać doświadczenia,

umiejętności współdziałania i dostrzegania potrzeb innych

ludzi. Natomiast ograniczenie aktywności dziecka w zakresie

czynności życia codziennego, udziału w życiu rodziny opóźnia

proces dojrzewania społecznego, nie przyczynia się do powsta-

wania i rozwoju poczucia odpowiedzialności za siebie za wła-

sne postępowanie oraz samodzielnego działania (tamże, s.259-

260). Rodzina w sposób najpełniejszy zaspokaja także inne po-

trzeby psychiczne dziecka, m.in. potrzebę więzi emocjonalnej.

Z więzią emocjonalną, z miłością rodziców łączy się poczucie

odpowiedzialności za rozwój dziecka. Matka i ojciec czują się

odpowiedzialni za jego teraźniejszość i przyszłość. Inwestują

w nie wszystkie swoje uczucia, całe poczucie odpowiedzialno-

ści. Z jego rozwojem, pomyślnością, przyszłością wiążą często

wszystkie swoje aspiracje życiowe. Żadne środowisko, żadna

instytucja nie może dorównać rodzinie ani jej zastąpić, ani wy-

ręczyć.

Zdaniem M. Winiarskiego (2000, s.144-145) potrzeby

dziecka można podzielić na egzystencjalne, psychiczne

(emocjonalne) i afiliacyjne (społeczne).

Do grupy potrzeb egzystencjalnych zaliczamy potrzeby biolo-

giczne, organiczne, fizjologiczne, a także materialne, bytowe.

Stanowią one potrzeby fundamentalne takie jak powietrze, po-

karm, woda, światło, sen, ruch, odpoczynek, ubranie, prze-

strzeń, zdrowie. Potrzeby te traktuje się jako „bezwzględnie

konieczne”, bez zaspokojenia, których nie jest możliwe życie

ludzkie. Do grupy potrzeb psychicznych należą: bez-

pieczeństwa, miłości, rozrywki, aktywności, twórczości i

osiągnięć, poznawania i przeżywania piękna. Odpowiednie za-

spokojenie tych potrzeb ma ogromne znaczenie w osiąganiu

sukcesów i wielostronnego rozwoju dziecka. Do potrzeb

afiliacyjnych (społecznych) zaliczamy potrzeby: przynależno-

ści, kontaktów społecznych-przyjaźń rówieśnicza, współdziała-

nia, uznania, bycia zauważanym, sensu i wartości. Racjonalne

zaspokojenie tych potrzeb w znacznym stopniu przesądza o

socjalizacji dziecka

i młodzieży. Pomaga w przyswajaniu określonych cech, umiejęt-

ności niezbędnych do sprawnego funkcjonowania w różnych

grupach społecznych.

Wyodrębnione grupy potrzeb stanowią swoiste syndromy po-

trzeb, dotyczy to głównie potrzeb psychicznych i afilicyjnych.

Dlatego działania ukierunkowane na realizację tych potrzeb za-

zwyczaj nie odnoszą się do jednej (pojedynczej) potrzeby,

ale kilku – zbliżonych do siebie pod względem charakteru.

Na przykład zaspakajanie u dzieci potrzeby miłości rodziciel-

skiej wiąże się w sposób bezpośredni lub pośredni z realizacją

potrzeby bezpieczeństwa, aktywności, pozytywnych przeżyć

i innych potrzeb. Znajomość potrzeb i świadomość ich realizo-

wania jest wyrażeniem zainteresowania rodziców swoim dziec-

kiem, jego rozwojem.

Wydarzenia z okresu dzieciństwa mogą wywierać

znaczący, mniej lub bardziej trwały, wpływ na jego funkcjono-

wanie

w życiu dorosłym we wszystkich sferach aktywności emocjonal-

nej, poznawczej i społecznej. Dziecko uczy się wzorców zacho-

wań społecznych, wzorców postaw rodzicielskich, komunikacji

i sposobów rozwiązywania konfliktów, a także kształtuje się

jego obraz wobec siebie. Wobec ogromnego znaczenia tego eta-

pu w życiu człowieka ważne jest,

aby przebiegał on prawidłowo, w sposób optymalny za-

spokajający potrzeby rozwojowe dziecka. Można powiedzieć, że

ważne jest, aby dzieciństwo było dzieciństwem szczęśliwym.

Szczęśliwe dzieciństwo daje gwarancje szczęśliwej dorosłości.

Dzieci doświadczające pozytywnej relacji między rodzicami,

które odczuwają miłość, bezpieczeństwo, szacunek, kształtują

w sobie pozytywne opinie na temat relacji z innymi ludźmi.

Mając zaufanie do swoich rodziców, uczą się ufności do innych

ludzi. Uczą się spostrzegać świat jako bezpieczny i przyjazny.

W relacjach społecznych nie boją się bliskości z innymi, odkry-

cia swojego prawdziwego oblicza, odrzucenia, zranienia, wy-

korzystania.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: