Specyficzne trudności w nauce na tle zaburzeń rozwoju psychoruchowego
Dysleksja i dysgrafia to trudności w czytaniu i pisaniu, które są spowodowane deficytami w rozwoju funkcji percepcyjno – motorycznych, obliczonymi w stosunku do wieku dziecka i jego ogólnego poziomu umysłowego.
W zachowaniu małego dziecka występuje ścisły związek motoryki z psychiką – rozwój psychoruchowy. Może on przebiegać z różną szybkością oraz z różnym stopniem zgodności poszczególnych funkcji.
Wg H. Spionek:
Tempo rozwojowe – to szybkość, z jaką dokonują się ilościowo – jakościowe zmiany w sferze psychomotorycznej dziecka w odniesieniu do jego wieku życia.
Rytm – to stopień zgodności, w jakim rozwijają się poszczególne funkcje psychomotoryczne.
Dynamika – odnosi się do tempa, w jakim przebiega ten rozwój.
Trzy znaczenia „normy”:
- statystyczne, jako średnia – przeciętna
- społeczno – kliniczne, jako brak obserwowanych lub odczuwanych objawów zaburzeń w zachowaniu
- teoretyczne, jako idealny wzorzec osobowości, będący celem zabiegów wychowawczo – dydaktycznych
Tempo rozwoju psychoruchowego może mieć charakter globalny, to jest obejmować wszystkie funkcje, które rozwijają się w tempie przyspieszonym, opóźnionym i typowym.
Wyodrębnia się:
- parcjalne opóźnienia lub przyspieszenia rozwoju – odnoszą się do szerszego zakresu sfery psychomotorycznej
- fragmentaryczne – tylko do jednej, np. wada wzroku (okulary).
W związku z tempem, rytmem i dynamiką opracowano różne modele rozwoju psychoruchowego. Obrazują one różnice indywidualne w rozwoju psychomotorycznym dzieci.
Wg H. Nartowskiej niewielkie odchylenia od normy należy traktować jako „typowe” różnice indywidualne między dziećmi, dopiero w głębszych przypadkach opóźnień rozwojowych można mówić o zaburzeniach.
Opóźnienie rozwojowe jest istotne, jeżeli przekracza 2 (tzw. odchylenia standardowe poniżej średniej).
Wg H. Spionek – wskaźnik fragmentarycznego deficytu rozwojowego (WFDR) oblicza się wg wzoru:
WFDR = wiek opóźnienia (w latach) : wiek życia
Np. WFDR = 6,7:4,0=2 lata i 7 miesięcy
Zaburzenia pisania i czytania polegają na istotnym obniżeniu sprawności wybiórczych funkcji elementarnych, które warunkują proces pisania i czytania. Dlatego zgodnie z koncepcją H. Spionek, dzieci z parcjalnymi zaburzeniami rozwojowymi w zakresie funkcji słuchowych, wzrokowych i kinestetyczno – ruchowych określanych mianem dzieci dyslektycznych.
Trzy etapy pisania i pisania ze słuchu wg A. Łurii:
1. dokonanie analizy słyszanej mowy i wyodrębnienie z niej zdań i wyrazów, a w nich sylab i głosek oraz uświadomienie, w jakiej kolejności one występują
2. przeniesienie tych głosek na grafemy (litery)
3. wykonanie zapisu liter w kolejności zgodnej z tą, która występuje przy słyszeniu i połączeniu tych liter w sylaby, sylab w wyrazy, a wyrazów w zdania.
Dzieci z parcjalnymi zaburzeniami:
- często są drugorocznymi
- podejrzewane są o upośledzenie umysłowe
Konsekwencje:
- osłabienie motywów do uczenia się
- zahamowania
- negatywizm
- nerwice szkolne
- zachowania antyspołeczne
- zaburzenia w zachowaniu
Metoda wg A. Szemińskiej, która pozwala ocenić poziom rozwoju dziecka 6 – letniego w aspekcie dojrzałości szkolnej. Osiem prób z dzieckiem, z których każda stanowi sprawdzian innej umiejętności:
1. Rysunek na podany temat.
2. Odwzorowywanie.
3. Zajęcia liczbowe.
4. Układanie przeciętnego obrazka.
5. Słowny opis obrazka.
6. Rozmowa kierowana.
7. Zagadka i historyjka obrazkowa.
8. Analiza słów.
Dodatkowo występują zabawy, które umożliwiają wstępne zorientowanie się w zakresie rozwoju ruchowego dziecka, rodzaju jego lateralizacji, rozwoju fizycznego, dynamiki procesów nerwowych i poziomu rozwoju emocjonalno – społecznego.
jamajka22