86 pytań z Prawa Konstytucyjnego-opracowane pytania dokładnie według wykładów które są na egzaminie.
l. Pojęcie Konstytucjonalizmu i jego podział - pojęcie zbiorcze utworzone z 3 elementów
1. aksjologiczny (wartościujący) – ogół poglądów dotyczących ustroju państwa
2. normatywny – ogół norm dotyczących ustroju państwa – głównie konstytucyjnych
3. socjologiczny – szeroko rozumiana praktyka konstytucyjna
Podział konstytucjonalizmu–
demokratyczny: angielski, francuski, amerykański;
nie demokratyczny: nazistowski, socjalistyczny
2. Główne zasady konstytucjonalizmu angielskiego –
l. zasada bikameralizmu lub dwuizbowości,
2. system przedstawicielski (wybiera się rządzącego, który jest naszym przedstawicielem) inaczej zasada reprezentacji,
3. system parlamentarny jako system rządu (wybiera się tylko 2 partie do rządu)
3. Główne zasady konstytucjonalizmu. francuskiego:
1. zasada zwierzchnictwa narodu,
2. zasada podziału władz państwa (1748- „o duchu praw” Monteskiusz),
3. idea konstytucji pisanej,
4. idea wolności i praw jednostki (deklaracja z 1789r)
4. Główne zasady konstytucjonalizmu amerykańskiego
1. zasada federalizmu (ustanowiona w tym kraju jako pierwszy na świecie),
2. Judicial Review (prawo sądów powszechnych do interpretacji konstytucji oraz do badania zgodności prawa z konstytucją 1831 z ustawami włącznie').
5. Główne. zasady konstytucjonalizmu socjalistycznego
1. zwierzchnictwo ludu (klasa robotnicza i chłopska),
2. jednolitość władzy państwowej (organ najwyższy Parlament),
3. system rad jako system. rządów (wybierano radę a ta z kolei wybierała spośród siebie radę wykonawczą., rada powiatowa., wojewódzką., narodowa)
6. Główne zasady konstytucjonalizmu. nazistowskiego
1. zasada połączenia aparatu partyjnego z państwowym,
2. FUHRERPRINZIP (zasada wodzostwa sprawowanie władzy prawodawczej i wykonawczej).
7a. Pojęcie prawa konstytucyjnego.- termin prawa konstytucyjnego ma przynajmniej
dwa znaczenia.
Wynika to stąd, że sama konstytucja. ma kilka znaczeń: to przede wszystkim
1. akt prawny pisany (ustawa zasadnicza w państwie).
Prawo konstytucyjne rozumie się tu jako zespół norm prawnych zawartych w konstytucji. Normy te tworzą pewną grupę przepisów, wyróżniają się swoją szczególną mocą prawną - najwyższą w całym systemie prawa. Tak określone prawo konstytucyjne byłoby za wąskie, ograniczałoby bowiem zakres analizy do przepisów zawartych w ustawie zasadniczej
2. synonim istniejącego ustroju po1itycznego państwa.
Tutaj wyróżnienia prawa konstytucyjnego dokonuje się z uwagi na przedmiot, który to prawo reguluje, a nie ze względu na moc prawną norm zawartych w konstytucji i w innych ustawach. Konstytucyjnych.
W konsekwencji przez prawo konstytucyjne rozumiemy zespół norm prawnych, których przedmiotem jest uregulowanie ustroju politycznego i społeczno gospodarczego państwa.
Tak więc termin prawa konstytucyjnego może oznaczać
w sensie wąskim - zespół norm prawnych, zawartych w konstytucji i innych ustawach konstytucyjnych.;
w sensie szerokim - całokształt norm prawnych mających za przedmiot uregulowanie ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa.
7b. Przedmiot prawa konstytucyjnego - materia praw konstytucyjnego obejmuje te normy prawne, które określają :
1.podmiot władzy suwerennej w państwie i sposobu jej sprawowania.
· do kogo należy najwyższa władza w państwie - władza suwerenna,
· określa jaka jest forma i charakter państwa).
2.Podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa
· wskazuje formy własności w państwie i mechanizmy jej ochrony,
· sposób organizacji życia gospodarczego i społecznego
3.System organów państwa
· chodzi o wskazanie struktury organów państwa,
· trybu ich funkcjonowania oraz wzajemnego stosunku do siebie
4.Status obywatela w państwie
· określa prawa i wolności obywatela a także nakłada na niego obowiązki)
5.Podstawy systemu wyborczego
· określają sposób powoływania organów przedstawia
Przedmiotem prawa konstytucyjnego jest określenie podstaw ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego. państwa
8. Prawo konstytucyjne a instytucje polityczne –
l. Aparat państwowy (parlament, rząd, sądy, organizacje samorządu, NIK, Trybunał Stanu)
2. Partie polityczne
· stanowią pierwszoplanową rolę w państwach demokratycznych i niedemokratycznych
· regulamin partii - akty regulujące pracę partii;
· finanse partii - rozliczanie funduszy musi być należycie dokonywane,
· Władze partii politycznych muszą pochodzić z wyborów i nie mogą być kadencyjne;
3. Związki zawodowe i wyznaniowe - ZW (kościół katolicki - najpoważniejszy podmiot polityczny w Polsce, Komisja Episkopatu Polski)
wydano 3 regulacje ich działalności:
a. prawo o stowarzyszeniach (USA i Francja),
b. ustawa ZW (Zw. Radziecki)
c. w Polsce co związek to inny akt prawny;
ZZ - mają eksponowane role polityczne (np. Solidarność była super rządem 1989-92) są od strzeżenia praw pracowniczych
4. Grupy Interesu - grupa nacisku- niesformalizowane grupa ludzi, która stara się by jej działalność gospodarcza była przez państwo preferowana,
Grupy Interesu wymykają się wszelkim uregulowaniom prawnym
9. Prawo konstytucyjne a normy prawa międzynarodowego.
Specyficznym źródłem prawa są normy prawa międzynarodowego.
Przejawiają się one w różnych formach traktatów , umów zwyczajowego prawa międzynarodowego ogólnie uznanych zasad prawnych i częstokroć dotyczą przedmiotu prawa konstytucyjnego.
10 Prawo konstytucyjne a normy prawa europejskiego
W momencie uchwalania konstytucji polska nie była jeszcze członkiem UE .
Niemniej wobec perspektywy przystąpienia do UE nowa konstytucja zawiera unormowania przygotowujące acces w UE.
Prawo unijne pierwotne w formie umów międzynarodowych jak traktaty założycielskie to są ratyfikowane i mają pierwszeństwo przed ustawami, natomiast
prawo UE pochodne stosowane bezpośrednio ma pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.
UE przyjmuje zasadę pierwszeństwa prawa unijnego nad Narodowym.
11. Miejsce prawa konstytucyjnego w systemie prawa-
W klasycznym podziale prawa na publiczne i prywatne prawo konstytucyjne należy do prawa publicznego.
Znajduje się tam obok takich gałęzi jak: prawo międzynarodowe administracyjne, karne czy cywilne.
W podziale prawa na materialne i formalne należy do praw materialnych.
Większość spośród norm prawa konstytucyjnego ma charakter materialny, określa uprawnienia i obowiązki podmiotów prawnych oraz ewentualne sankcje za ich przekroczenie. Znaczenie w prawie konstytucyjnym mają jednakże normy formalne, które określają tryb postępowania przed organami państwa, związanymi. z dochodzeniem praw i obowiązków określonych. w prawie materialnym.
12. Źródła prawa konstytucyjnego.-
Pisane
· konstytucja + wszystkie akty prawne, które dotyczą aparatu państwowo - ustawodawczego o NIK, o RM,
· ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu,
· ordynacja do wyborów samorządowych.
Niepisane:
· precedensy - pewne jednorazowe, lecz celowe rozstrzygnięcie wątpliwej kwestii konstytucyjnej np. 10-tki projektów ustaw w parlamencie dyskontynuacją prac parlamentarnych, nie załatwione w tej kadencji nie przechodzą do następnej
· konwenanse zwyczaje konstytucji. (jeżeli kilka razy powtarzają się precedensy)
13. Dualistyczny {dychotomiczny} charakter systemu źródeł prawa.
Każdy akt normatywny musi mieć postać albo aktu prawa powszechnie obowiązującego albo aktu prawa wewnętrznego
W skrócie jest to rozróżnienie przepisów prawa na:
1.przepisy prawa powszechnie obowiązującego – o charakterze zamkniętym
2. przepisów o charakterze wewnętrznym – o charakterze otwartym
Obydwa rodzaje prawa mają innych adresatów , w przypadku prawa wewnętrznego adresatem są urzędnicy podlegli organowi wydającemu ten akt prawny.
14 Otwarty a zamknięty system źródeł prawa
Zamknięty system źródeł prawa oznacza ,że konstytucja w zakresie prawa powszechnego wyczerpująco wymieniła
- w aspekcie podmiotowym- formy aktów w jakich mogą być zawierane normy o powszechnie obowiązującym charakterze
-w aspekcie przedmiotowym-katalog organów upoważnionych na szczeblu centralnym do stanowienia prawa powszechnie obowiązującego
Otwarty system źródeł prawa – są to akty prawa wewnętrznego zarówno w aspekcie podmiotowym jak i przedmiotowym( akty może stanowić każdy organ w własnej dopuszczalnej prawem formie)
15.Zasada hierarchicznej budowy systemu źródeł prawa
Zasada ta oznacza ,że każdemu typowi aktu normatywnego przysługuje określona ranga w stosunku do typów pozostałych tzn. akty normatywne wyższej i niższej rangi.
Wyróżniamy 4 zasadnicze szczeble
1.Szczebel Konstytucyjny
2.Szczebel umów międzynarodowych ratyfikowanych na podstawie ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikację
3. szczebel ustawowy – wszystkie typy ustaw oraz rozporządzenia z mocą ustawy wydawane przez Prezydenta RP na podstawie Konstytucji.
4. szczebel rozporządzeń jako jedynych aktów podstawowych o charakterze powszechnie obowiązujących wydawanych na szczeblu centralnym
16. Pojęcie ustawy
Jest to akt parlamentu, o charakterze normatywnym, zajmujący najwyższe w systemie źródeł prawa krajowego ale podporządkowany konstytucji,
Ma nieograniczony zakres przedmiotowy
Dochodzący do skutku w szczególnej procedurze unormowanej konstytucyjnie
16 Charakter Prawny Ustawy- ustawa, czyli akt o charakterze normatywnym w większości współczesnych państw uważana jest za najważniejszy akt prawny właściwy do regulacji prawa konstytucyjnego.
Moc prawna ustawy sytuuje ją w hierarchii aktów prawnych bezpośrednio po konstytucji. Oznacza to, że z jednej strony ustawa powinna być zgodna z konstytucją z drugiej zaś sama stanowi punkt odniesienia dla tzw. aktów podstawowych (niższego rzędu), które muszą być z nią zgodne.
Szczególna ranga ustawy w systemie źródeł prawa wynika min. z tego, że jest to akt uchwalany przez parlament a więc organ o charakterze przedstawicielskim.
17. Zakres ustawy - należy odpowiedzieć na pytania;
1.jakie sprawy mogą być regulowane przez ustawy
Za pośrednictwem ustawy można regulować wszelkie materie byle zachować jej normatywny charakter oraz pozostać w zgodzie z konstytucją i umowami międzynarodowymi
W zakresie podmiotu ustawa ma jedno ograniczenie, są to materie zastrzeżone dla regulaminu Sejmu i Senatu
2 jakie sprawy mogą być regulowane tylko przez ustawy
- zasada wyłączności – zastrzeżenie normowania pewnych materii tylko dla ustawy lub dla wydanych z jej upoważnienia aktów wykonawczych
Sfery praw i wolności obywateli jest bezspornie domeną ustawodawcy
17. Charakter prawny aktów o mocy ustaw- akty te (wydane przez organ władzy wykonawczej)mogą nie tylko regulować po raz I-wszy materię ustawy, ale także z uwagi na moc prawną równą ustawie uchylać i zmieniać już obowiązujące ustawy i z tego względu stanowić źródło prawa konstytucyjnego.
Upoważnienie do wydawania tego typu aktów nazywanych najczęściej dekretami lub rozporządzeniami z mocą ustawy może wynikać wprost z postanowienia konstytucji lub być każdorazowo udziel. przez parlament w formie ustawy.
18. ustawa a akty ustawowe
Ustawa jest jedynym typem aktu normatywnego,
Konstytucja nie daje władzy wykonawczej mocy do tworzenia aktów normatywnych z mocą ustawy.
Skoro dekret lub rozporządzenie ma moc ustawy to może uchylać obowiązujące ustawy.
Dekrety i rozporządzenia mogą służyć odciążeniu prac parlamentarnych ale mogą być instrumentem ograniczenia praw parlamentu.
Ustawy i akty normatywne na mocy ustawy wydaje tylko parlament, wyjątkowo Prezydent na wniosek rady ministrów i za zgoda premiera ale tylko w czasie stanu wojennego a sejm nie może obradować.
19 charakterystyka rozporządzenia
· Rozporządzenie zwykłe( akt o niższej mocy prawnej)
· Rozporządzenie normatywne ( czyli akt z mocą ustawy)
Zalicza się je do grupy aktów podstawowych , celem rozporządzeń jest konkretyzacja określonych postanowień ustawy
Organ do wydania rozporządzenia wskazuje konstytucja.
Rozporządzenia są prawem powszechnie obowiązującym , mogą więc dotykać sytuacji prawnej obywatela, osób prawnych, samorządów, mogą rodzić obowiązek wykonywania i mogą stanowić podstawę prawną dla wydawania aktów i decyzji administracyjnych.
Rozporządzenie musi być opublikowane w dzienniku ustaw, może też być podane kontroli władzy sądowniczej a nawet przez nią zakwestionowane.
20. Charakterystyka umowy międzynarodowej
Umowy
· ratyfikowane
· nieratyfikowane
Każda umowa którą związało się państwo ma charakter wiążący
Ratyfikacja – potwierdzenie przez głowę państwa faktu zawarcia umowy międzynarodowej
Jest ostatnim etapem dochodzenia umowy międzynarodowej do skutku.
W Polsce umowy miedz. Zawiera i zatwierdza oraz rozwiązuje rada ministrów
Umowy międz. Ratyfikowane są uznawane za źródła prawa , mogą kształtować sytuację prawna obywatela określając jego prawa i obowiązki.
Miejsce międz. Umów w systemie prawa zależy od tego czy ratyfikacja została dokonana na podstawie ustawy akceptujacej.
Umowy ratyfikowane na podstawie ustawy akceptującej maja pierwszeństwo przed ustawami.
Umowy nieratyfikowane mogą być zawierane bez przeszkód, są to tzw porozumienia, zawierane są przez rade ministrów lub samych ministrów ale muszą zostać zatwierdzone przez radę ministrów.
Celem tych umów są różnego rodzaju formy współpracy na szczeblu międzynarodowym
Umowy nieratyfikowane nie mogą Stanowic źródła prawa, a postanowienia w nich zawarte mogą działać w zakresie prawa wewnętrznego
21.Prawa fundamentalne i ich przykłady
1. zasada suwerenności narodu – do kogo należy władza w państwie,
· naród jako suweren- koncepcja suwerenności narodu – doktryna z XVIII-XIXw
· naród w tym przypadku jako pojęcie filozoficzno – społeczne( wszyscy obywatele Rzeczypospolitej)
· posłowie jako przedstawiciele narodu
2. zasada suwerenności i niepodległości państwa- ochrona niepodległości i nienaruszalności terytorium państwa
· rola sił zbrojnych
· obywatelski obowiązek obrony ojczyzny
...
paulinica