ŚCIĄGA KRAJOZNASTWO.doc

1. Pojęcie krajoznawstwa.

-Krajoznawstwo- całość wiedzy o kraju ojczystym lub regionie geograficznym, historycznym, etnograficznym, przyrodniczym ; obejmuje  ruch społeczny, dążący poprzez różne formy turystyki (zwłaszcza wycieczki) do poznania kraju ojczystego, gromadzenia wszelkich o nim wiadomości i popularyzowania ich, a jednocześnie działający na rzecz utrwalenia i pomnażania zasobów przyrody i kultury; jest treścią programu poznawczo-wychowawczego   turystyki (Nowa Encyklopedia Powszechna PWN 1997)

2. Warstwy znaczeniowe krajoznawstwa wg Lipniackiego i Kruczka

W. Lipniacki- trzy warstwy znaczeniowe krajoznawstwa:

Funkcjonalna(najpełniejsze poznanie ziemi ojczystej)

Instytucjonalna(ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju lub regionie, skupiający działaczy krajoznawców  kierunkujący ich działania na osiąganie ważnych celów społecznych)

Historyczno-socjologiczna(dziedzina kultury zajmująca się całokształtem działalności poznawczej, metody i techniki krajoznawcze, tradycje ruchu turystycznego)

Z. Kruczek- krajoznawstwo w znaczeniach: funkcjonalnym, instytucjonalnym i kulturowo-społecznym

*Znaczenie funkcjonalne- krajoznawstwo to działanie zmierzające do wszechstronnego i pełnego poznania określonego kraju, regionu. Jest to najczęściej działanie amatorskie, wykonywane w czasie wolnym, a wynikające z zainteresowań osobistych, postawy poznawczej i paski. Tak rozumiane konsumuje wszelkie wiadomości z najrozmaitszych dziedzin wiedzy, a jego specyfiką jest interdyscyplinarne, możliwie najszersze spojrzenie na dostrzeganą rzeczywistość.

*Znaczenie instytucjonalne- krajoznawstwo jest to ruch społeczny dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości o kraju czy regionie. Skupia on działaczy- krajoznawców, posiada określony system organizacji prac krajoznawczych oraz gromadzenia, przetwarzania i przesyłania  zebranych danych dla potrzeb praktyki społecznej, a zwłaszcza turystki.

*Znaczenie kulturowo społeczne- krajoznawstwo jest rozumiane jako dziedzina kultury obejmująca całokształt działalności poznawczej, sumę wytworzonych nowych wartości wraz z wynikami tej działalności.  W tym znaczeniu mieszczą się również wypracowane metody i techniki działalności krajoznawczej, narzędzia, środki, instytucje i organizacje oraz narastające tradycje krajoznawstwa.

-Krajoznawstwo ciągle się rozwija i ewoluuje jego znaczenie. Konieczne stają się weryfikacje definicji.

3. Polskie Kongresy Krajoznawcze – treści i znaczenie

-I Kongres Krajoznawczy 12-13.07.1929, Poznań

*postulowano współdziałanie ze światem nauki

*wzywano do pogłębiania przywiązania do ziemi rodzinnej

*nawoływano do przyjęcia krajoznawstwa jako podstawy wychowawczej w szkole

-II Kongres Krajoznawczy (Narada) 1970

*krajoznawstwo szkoła patriotycznego wychowania

*dążenia do tego aby krajoznawstwo stało się treścią programowa turystyki

-III Kongres Krajoznawczy 1980 (Płock)

*regionalizm powinien być uznany jako szczególnie pożyteczny we współczesnym krajoznawstwie

IV Kongres Krajoznawczy 1990 (Opole)

*konieczność większego zaangażowania polskiego krajoznawstwa w życie społeczeństwa

*potrzeba przygotowania Polaków do Europy bez granic

*rola tożsamości narodowej

*turystyka i krajoznawstwo musza być trwałym elementem w programach samorządów terytorialnych

*przywracanie harmonii we wspólnocie Polaków w kraju i za granica

*konieczność właściwego planowania przestrzennego

-V Kongres Krajoznawczy 2000 (Gniezno)

„Krajoznawstwo źródłem tożsamości narodowej „

*wprowadzanie turystyki krajoznawczej w szerszym zakresie do szkolnictwa

*podejmowanie działań służących zakorzenianiu społeczności lokalnych

-Kongresy stworzyły bardzo cenna platformę wymiany myśli i doświadczeń miedzy krajoznawcami i teoretykami ruchu turystycznego

-myśli sformułowane w czasie kongresów maja charakter uniwersalny, aktualny mimo upływających dziesięcioleci  i zmieniającej się sytuacji społecznej i politycznej

*wartościowe jest splatanie idei krajoznawczych z aktualnymi i przewidywanymi problemami stojącymi przed polskim społeczeństwem

3

5.Główne formy i kierunki krajoznastwa:

Działalność Komisji Edukacji Narodowej:

-turystyczne i krajoznawcze metody edukacji

początki zbiorów muzealnych kultury narodowej

poznawanie przyrody i historii kraju, odkrywanie i badanie mało znanych ziem Polski

I połowa XIX w:

przeciwdziałanie procesom wynarodowienia

krajoznawstwo wycieczkowe

nurt poetycko-opisowy

II połowa XIX w , początki XX:

badania naukowe

dokumentowanie polskiej działalności turystycznej

organizowanie sieci muzeów krajoznawczych

krajoznawstwo turystyczne

Okres międzywojenny:

regionalizm krajoznawczy

krajoznawstwo naukowe i paranaukowe

działalność z młodzieżą

I OKK 1929

Działalność w środowisku wiejskim i robotniczym

Okres po II wojnie:

-  umasowienie

-   uwspółcześnienie

II, III, IV OK.

Dokumentowanie zasobów

Krajoznawstwo na początku XXI w:

-   antropocentryzm

-    światoznawstwo

integralność wiedzy

związek z turystyką

krajoznawstwo jako podstawa regionalizmu praktycznego

Kierunki działalności krajoznawczej- popularyzowanie idei i wiedzy krajoznawczej

zdobywanie i gromadzenie wiedzy krajoznawczej- nie dla samego gromadzenia; również dla upowszechniania

Sposoby:

w czasie imprez turystycznych

za pomocą publikatorów: prasy, radia i telewizji

Radio i telewizja-duży zasięg

konkursy i turnieje (PTTK-Ogólnopolski Turniej Wiedzy Krajoznawczej)

rola kadry turystycznej

wystrój lokali związanych z turystką(obiekty noclegowe, gastronomiczne, biura ort, pomieszczenia organizacji turystycznych itp.)

informacja komputerowa

przeglądarki internetowe

programy (Np. Internet Customers Unit)

broszury elektroniczne CD

Kierunki działalności krajoznawczej- krajoznawstwo turystyczne

-Mieczysław Orłowicz-  wiedza krajoznawcza jest najpełniej zdobywana w czasie wędrówek turystycznych

-Związki różnych form turystki z krajoznawstwem

turystyka masowa

turystyka aktywa/ kwalifikowana/ekstremalna

6.Formy działalności krajoznawczej ze względu na stopień zaangażowania
Krajoznawstwo bierne:

przyjmowanie wiedzy krajoznawczej od innych (przewodników, przewodników turystyki, instruktorów, wykładowców itp.)

główny związek z turystyką masową; wycieczki autokarowe

uczestnicy wycieczek pod opieką w wygodny sposób, w stosunkowo krótkim czasie, zwiedzają miejscowości i obiekty krajoznawcze

Krajoznawstwo czynne:

świadomy wybór działań , przygotowanie teoretyczne do wędrówki, popularyzacja wiedzy i własnych doświadczeń krajoznawczych

przewodnictwo, kolekcjonerstwo, prowadzenie kronik, uczestniczenie w ochronie przyrody lub w opiece nad zabytkami

związek z krajoznawstwem biernym

Krajoznawstwo twórcze:

opracowanie wiedzy krajoznawczej według pewnych założeń inwentaryzacji krajoznawczej; publicystyka krajoznawcza

1980 w Poznaniu- Wielkopolski Klub Publicystów Krajoznawczych

co dwa lata Forum Publicystów Krajoznawczych

inwentaryzacja krajoznawcza- uzyskanie pełnych, aktualnych i sprawdzonych informacji o obecnym zasobie oraz stanie obiektów i walorów krajoznawczych na danym terenie

8. Organizatorzy krajoznawstwa

-W działalności krajoznawczej bierze udział wiele podmiotów, m.in.:
*krajoznawstwo w instytucjach, przedsiębiorstwach oraz jednostkach państwowych i prywatnych
*krajoznawstwo  w szkołach
*krajoznawstwo w organizacjach społecznych 

KRAJOZNAWSTWO

Krajoznawstwo w instytucjach, przedsiębiorstwach oraz jednostkach państwowych i prywatnych

-Prowadzenie badań naukowych, kształcenie kadr dla potrzeb turystyki dla potrzeb krajoznawstwa, opracowywanie wydawnictw i  popularyzowanie wiedzy.
-Udzielanie informacji turystyczno-krajoznawczych (POT, ROT, LOT, CIT); wystawy, konkursy, pokazy
-Gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie zabytków ruchomych i dzieł sztuki z różnych dziedzin (muzea)
-Popularyzowanie, propagowanie, informowanie i kształtowanie zainteresowań krajoznawczych (media)
-Udostępnianie materiałów i wydawnictw oraz pomocy w prowadzeniu prac krajoznawczych (biblioteki, placówki kulturalne)

Krajoznawstwo w szkołach

-Działalność turystyczno-krajoznawcza na terenie szkoły prowadzona jest na podstawie Rozp. Min. Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8.11.2001 w sprawie warunków i sposobu organizowania  przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. nr 135, poz. 1516 z 26 listopada 2001)
-Powiązanie wiedzy teoretycznej zdobywanej na lekcjach z wiedzą praktyczną zdobywaną w terenie (SKKT, PTTK, ZHP, PTSM, LZS I i inne)
-Formy: wycieczki przedmiotowe, wycieczki krajoznawczo-turystyczne, imprezy turystyki kwalifikowanej, obozy wędrowne, zielone szkoły, zimowe, ekologiczne, itp. Imprezy wyjazdowe.
Krajoznawstwo w organizacjach społecznych
-Krajoznawstwo w innych organizacjach społecznych

9. Szczególne osiągnięcia PTTK w dziedzinie krajoznawstwa:
*zorganizowanie czterech Kongresów Krajoznawstwa (1970, 80, 90, 2000)
*inwentaryzacja krajoznawcza Polski (około 500 gmin)kilkanaście/rok kursów dla szkolenia kadry krajoznawczej
*organizowanie wystaw, prelekcji i i spotkań m/m w 1999- 3700 dla 100tys. Osób; 1210 wystaw dla 500tys. Osób
*opracowanie i wydanie Kanonu Krajoznawczego Polski
*działalność Wydawnictwa PTTK „Kraj”, OW „Sudety”, COTG „Wierchy”
*organizowanie co roku Centralnego Zlotu Aktywu Krajoznawczego  (od 1971)

10.- Związki krajoznawstwa z turystyką

-funkcje czasu wolnego wypoczynkowa, rozrywkowa, rozwojowa

-turystyka spelnia wszystkie funkcje zcasu wolnego

-rekreacja-aktywnosc,dobrowolnosc, bezinteresowność, przyjemność, nie zawsze służy funkcji rozwojowej

-krajoznawstwo turystyczne aktywizuje f.rozwojowa

-krajoznawstwo-srodek podnoszenia poziomu kultury i rozwoju osobowości

-pojecie tur i rekr. jest szersze niz krajoznawstwa

-naczelna wartoscia krajozn. jest ojczyzna;dzialania krajozn. bardziej pożądane społecznie

-formy działalności tur majace akcent poznawczy (+krajoznawstwo)

-formy tur pozbawione elementu poznania (-krajoznawstwo)

-krajoznawstwo studialne, kameralne (- turystyka)

-krajoznawstwo prowadzone w cz.wolnym dla przyjemnosci i potrzeb (+rekreacja)

-dzialalnosc tur i krajoznawcza wykonana w ramach zawodu(- rekreacja)

11.- Turystyka masowa i kwalifikowana a krajoznawstwo

a)Turystyka masowa a krajoznawstwo:

- w Polsce od 60-tych lat XX w. nastąpiło umasowienie turystyki; stopniowo nasycana treściami krajoznawczymi

- krajoznawstwo w turystyce masowej przyjmowane jest w sposób bierny i powierzchowny

Niekorzystne cechy turystyki masowej, które ograniczają możliwość percepcji treści poznawczych ( krajoznawczych ) :

- niedostatek czasu na realizację planów turystycznych

-szybkie środki transportu, izolujące turystę  od środowiska na trasie podrózy

-zainteresowanie otoczeniem jest płytkie, charakteryzuje je powierzchowność poznania

-pogoń za pamiątkami z podrózy, zdjęciami

-przygotowania krajoznawcze do podróży jest niewielkie

- koncentrowanie się zakupach w miejscach turystycznych

-uczestnictwo w tej formie dla wygody –pasywne i konsumpcyjne

b)Silne więzy turystyki kwalifikowanej z krajoznawstwem:

-Wycieczki i imprezy turystyki kwalifikowanej są podstawowymi formami uprawiania krajoznawstwa

-Turystykę kwa. Organizuje się przede wszystkim w środ. Przyrodniczym, który jest także podstawowym terenem do penetracji przez krajozawców

-T.K wyroznia wszechstronna wiedza o środ w  którym uprawia turystykę a także umiejętność samodzielnego organizowania programu wycieczki( treści krajoznawcze)

-PTTK –system odznak T.K

12. KRAJOZNAWSTWO TURYSTYCZNE

-różnorakie formy przemieszczania się oraz pobytu w miejscu docelowym, posiadające program krajoznawczy

-zdobywanie wiedzy krajoznawczej , zbieranie eksponatów , pamiątek posługując się różnymi formami turystyki

...