Treść - Moduł 2.pdf - Pedagogika pracy z elem. bhp - sylwia22886

Kształcenie przedzawodowe i zawodowe —

planowanie kariery zawodowej,

edukacja dla rynku pracy

1. Problemy kształcenia przedzawodowego

2. Poradnictwo edukacyjno-zawodowe

3. Edukacja zawodowa w kontekście europejskiego rynku pracy

4. Strategia kształcenia ustawicznego

Bibliograﬁa

1. Problemy kształcenia

przedzawodowego

Kształcenie przedzawodowe jest pierwszym obszarem badawczym pedagogiki pra-

cy i stanowi wprowadzenie do kształcenia zawodowego. Po raz pierwszy terminu

kształcenie przedzawodowe użył prof. Tadeusz Nowacki w 1974 roku, określając

przedmiot badań pedagogiki pracy. Kształcenie przedzawodowe obejmuje:

— wychowanie przez pracę,

— kształcenie politechniczne,

— orientację szkolną i zawodową.

Do szczegółowych zadań kształcenia przedzawodowego należą (Nowacki, 2000:

110): wprowadzenie wstępne do świata pracy i gospodarki oraz przygotowanie do

wyboru zawodu poprzez orientację zawodową.

Kształcenie przedzawodowe rozumiane jest w dwóch znaczeniach, tj. jako (Wia-

trowski, 2000: 126):

1. Dział badań pedagogiki pracy.

2. Kompleks działań pedagogicznych poprzedzających kształcenie zawodowe, które

decydują o rozwoju jednostki i wpływają na kształcenie jej stosunku do pracy.

Działania te mogą być realizowane w różnych środowiskach, na przykład w śro-

dowiskach zinstytucjonalizowanych, takich jak szkoła, przedszkole, jak również

w domu rodzinnym, organizacji młodzieżowej.

Wychowanie przez pracę to zamierzony i celowo zorganizowany rodzaj działalności

wychowawczej, którego cechę szczególną stanowi wykorzystywanie pracy w pro-

cesach oddziaływania na jednostkę i dokonywania zmian w jej osobowości (Wia-

trowski, 2000: 134).

Wychowanie przez pracę obejmuje:

— czynności samoobsługowe, dzięki którym jednostka obsługuje sama siebie,

— czynności porządkowe, wykonywane we własnym otoczeniu,

— czynności usługowe, wykonywane z myślą o innych,

— czynności wytwórcze,

— czynności badawcze i twórcze, dzięki którym powstają wartości tzw. duchowe,

— czynności organizacyjne.

Do podstawowych zadań wychowania przez pracę Wiatrowski (2000) zalicza:

1. Zdobycie wiedzy o pracy człowieka.

2. Zrozumienie roli pracy w życiu każdego człowieka.

3. Przekonanie, iż praca stanowi nieodłączną właściwość, potrzebę i konieczność

w życiu każdego człowieka sprawnego ﬁzycznieipsychicznie.

4. Kształtowanie podstawowych umiejętności pracy.

5. Wypracowanie właściwej motywacji do uczestniczenia w każdej pracy.

6. Kształtowanie odpowiedniego stosunku do pracy własnej, do pracy innych i do

wytworów pracy.

7. Kształtowanie cech charakterologicznych jednostki.

8. Kształtowanie kultury pracy.

Stanisław Tytus (1982) w jednym ze swoich opracowań na temat wychowania

przedzawodowego i zawodowego wyróżnił cztery kompleksy motywów prawi-

dłowego uczestnictwa młodzieży w procesie pracy. Są to motywy poznawczo-

-kształcące, moralno-społeczne, ambicjonalne i praktyczno-osobiste.

Ogólnie można stwierdzić, że wychowanie przez pracę można i należy rozpatrywać

w trzech aspektach: aktywizującym, uspołeczniającym i wytwórczym.

Aktywizujący walor pracy polega na tym, że jej efekty mogą być osiągane tylko po-

przez określoną działalność. Uspołeczniający charakter pracy wprowadza w życie

społeczne. Natomiast produkcyjny aspekt pracy kształtuje w wychowanku posta-

wę szacunku do pracy.

Kształcenie politechniczne to zamierzony i celowo zorganizowany rodzaj działalno-

ści pedagogicznej, którego cechę szczególną stanowi wykorzystanie roli techniki

w procesach oddziaływania na jednostkę, dokonywania zmian w jej osobowości

i kształtowania kultury technicznej, warunkującej prawidłowe i swobodne uczest-

nictwo w świecie nasyconym techniką (Wiatrowski, 2000: 164).

Kształcenie takie ma za zadanie:

— wprowadzić uczniów w naukowe podstawy produkcji społecznej,

— wyposażyć uczniów w wiadomości, umiejętności i sprawności ogólnotechniczne,

— przygotować uczniów do posługiwania się w codziennym życiu podstawowymi

narzędziami,

— kształtować kulturę techniczną współczesnego człowieka.

Obecnie do ogólnotechnicznego i społecznego przygotowania dochodzi przedsię-

biorczość. Kształtowanie postaw sprzyjających przedsiębiorczości odbywa się już

w gimnazjum poprzez realizowanie programu nauczania modułu „Przygotowanie

do aktywnego udziału w życiu gospodarczym”, wchodzącego w skład podstawy

programowej przedmiotu wiedza o społeczeństwie. Celem tego programu jest mię-

dzy innymi wstępne przygotowanie uczniów do aktywności zawodowej i odnale-

zienia się na rynku pracy, rozwój ucznia ukierunkowany na przygotowanie do ak-

tywnej obecności w życiu społeczno-gospodarczym kraju, przygotowanie do od-

najdywania swojego miejsca w warunkach gospodarki rynkowej i zmiennego ryn-

ku pracy.

Orientacja szkolna i zawodowa prowadzona jest w sposób celowy i zorganizowany

wśród uczniów szkół ogólnokształcących (gimnazjalnych i licealnych), którzy stoją

przed wyborem odpowiedniej szkoły zawodowej lub wyższej, a zatem przed wybo-

rem zawodu.

Szczegółowe zadania, które są realizowane w zakresie orientacji zawodowej, pro-

wadzonej w szkole ogólnokształcącej, ustalił Stefan Baścik na podstawie analizy

literatury krajowej i zagranicznej oraz dokumentów prawnych i wyników badań

własnych. Do zadań tych zaliczył (Szajek za: Wiatrowski, 2000: 175):

— długotrwałą i wielostronną obserwację ucznia powiązaną z badaniem jego sta-

nu psychicznego,

— kształtowanie postaw dotyczących pracy,

— wykrywanie indywidualnych zdolności i skłonności uczniów,

— indywidualne konsultacje z uczniami i rodzicami,

— kierowanie informacji zawodowej dostosowanej do uczniów i rodziców,

— praktyczne zapoznawanie się z niektórymi podstawowymi zawodami,

— udzielanie informacji o szkołach i innych instytucjach przygotowujących do po-

szczególnych zawodów,

— udzielanie uczniom i rodzicom porad dotyczących wyboru zawodu.

Zagadnienie przygotowania młodzieży do podjęcia decyzji zawodowej stanowi

ważny element polityki edukacyjnej w wielu krajach. Współczesne tendencje roz-

wojowe orientacji zawodowej, podstawowego modułu kształcenia przedzawodo-

wego, wyznacza rekomendacja Międzynarodowej Organizacji Pracy z 1975 roku

Rozwój zasobów ludzkich i kształcenie zawodowe. Orientację zawodową traktuje

się w niej jako nieodłączny element planowanego gospodarowania kadrami oraz

skuteczny instrument właściwego wykorzystania wiedzy i uzdolnień młodzieży

oraz dorosłych (Parzęcki, Symela, 1995: 147).

Ciągle zmieniająca się sytuacja polityczno-gospodarcza stawia przed społeczeń-

stwem nowe zadania. Kształcenie przedzawodowe powinno przygotować młodzież

do permanentnych zmian na rynku pracy oraz do zmierzenia się z pojawiającymi

się wyzwaniami. Bożena Wojtasik zwraca uwagę na konieczność uwzględnienia

nowych problemów związanych z pedagogiką pracy, tj. zjawisk bezrobocia, konse-

kwencji utraty pracy, zawodowych czynników stresogennych i sposobów radzenia

sobie ze stresem wywołanym utratą pracy.

Zdaniem Wojtasik bezrobocie należy traktować nie jako zagrożenie, ale jako wy-

zwanie. „Wychowawcy mogą pomóc młodzieży podejść do problemu bezrobocia

(…) jako wyzwania, wskazując na możliwości opanowania sytuacji, zwiększania

aktywności, przeciwdziałania depresji i podnoszenia znaczenia i wartości pracy

oraz wiary we własne siły” (Wojtasik, 1994: 127).

Nowa sytuacja, w jakiej znaleźli się obecnie zarówno pracownicy, jak i pracodawcy,

wymaga nieco szerszego spojrzenia na dotychczas mało docenianą funkcję doradcy

edukacyjno-zawodowego zwanego doradcą pracy czy doradcą personalnym (w przy-

padku pracy z pracownikami i na rzecz zakładu pracy) (Tadeusiewicz, 1994).

Na terenie szkół powinien działać szkolny doradca edukacyjno-zawodowy. Doce-

niając funkcję i rolę nauczyciela do spraw orientacji, poradnictwa i planowania ka-

riery zawodowej Ministerstwo Edukacji wydało Rozporządzenie w sprawie powo-

łania szkolnych doradców zawodowych.

W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej warto prześledzić, jak

w trzech krajach Wspólnoty — Francji, Niemczech i Włoszech — zorganizowane

jest stanowisko szkolnego doradcy zawodowego. W Polsce zawód ten jest dopiero

w fazie organizacji.

Kraje Unii przyjęły różne rozwiązania w zakresie zadań i roli szkolnego doradcy

zawodowego.

Francja jest krajem o silnie scentralizowanym systemie edukacyjnym, podzielonym

na 27 obszarów edukacyjnych zwanych akademiami. Poradnictwem zawodowym

w resorcie edukacji zajmują się Centra Informacji i Orientacji. Na terenie kraju

w 600 centrach pracuje ponad 5000 szkolnych doradców zawodowych. Zadaniem

tych placówek jest świadczenie usług doradczych z zakresu edukacji. Jeden dorad-

ca zawodowy opiekuje się 1000 uczniów, tj. dwiema lub trzema szkołami. Szkolny

doradca zawodowy jest z wykształcenia psychologiem posiadającym specjalizację

z poradnictwa zawodowego.

Niemcy są krajem o ściśle zdecentralizowanym systemie edukacyjnym. W szko-

łach prowadzone są zajęcia z dziedziny orientacji zawodowej w formie przedmiotu

o nazwie Wirtschaft, Arbeit, Technik — WAT (gospodarka, praca, technika) i bez-

pośrednich kontaktów uczniów z doradcą zawodowym zatrudnionym w Centrum

Informacji Zawodowej w Urzędzie Pracy.

Włochy to kraj o zdecentralizowanym systemie edukacyjnym. Doradcą zawodowym

w szkole jest nauczyciel z odpowiednimi kwaliﬁkacjami(studiapodyplomowelub

kursy kwaliﬁkacyjne zporadnictwa zawodowego). Wkażdej szkole, począwszy

od poziomu kształcenia odpowiadającego naszemu gimnazjum, znajduje się punkt

konsultacyjno-doradczy. Orientacja zawodowa stanowi przedmiot szkolny, realizo-

wany w wymiarze 10–15 godzin w semestrze.

W krajach Unii Europejskiej do zagadnień orientacji zawodowej i poradnictwa za-

wodowego przykłada się dużą wagę. Orientacja zawodowa jest zadaniem statuto-

wym szkoły, włączonym do programów szkolnych. Realizacja zajęć z orientacji za-

wodowej odbywa się w ramach godzin wychowawczych i przedmiotów szkolnych.

Zadaniem szkolnego doradcy zawodowego jest udostępnianie informacji na temat

możliwości kształcenia, zdobycia zawodu i pomoc w planowaniu przyszłości zawo-

dowej (Greiner, 2003).

Na zakończenie należy podkreślić, że okres kształcenia przedzawodowego jest

niezwykle ważnym etapem przygotowania do przyszłej aktywności zawodowej.

W trakcie tego pierwszego etapu pedagogiki pracy — prawidłowo przeprowadzo-

nego — rozwĳasięwieleumiejętnościsensoryczno-motorycznych,intelektualnych

tworzących podstawę dla przyszłych kwaliﬁkacjizawodowych.

Treść - Moduł 2.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: