,,Właściwości mowy w autyźmie wczesnodziecięcy,, Halina Pawłowska , Szkoła specjalna, 99/1
Wiele dzieci autystycznych nie może wyartykułować znaczącej wokalizacji nawet do 10 roku życia, zdarza także, że nie posługują się głosem w życiu dorosłym. Dzieci, u których autyzm objawił się około 30 miesiąca przechodzą typowe fazy rozwoju mowy, zdarzyły one choć trochę poznać podstawy systemu językowego. Mimo tego mowa tych dzieci odbiega od normy. Najczęstszymi zjawiskami w mowie autystycznej są: zmiana zaimków, echolalia, stereotypie słowne, i metaforyczny język. Rozwój mowy dzieci z późnym autyzmem wszesnodziecięcym można podzielić na fazy. Wyróżniamy okres sygnału- apelu, sygnału jednoklasowego, sygnału dwuklasowego, okres swoistej mowy dziecięcej. Mowa służy komunikacji społecznej; jej cechy suprasegmentalne; jak melodia, akcent, rytm, gesty, i mimika są uzupełnieniem prostych wyrażeń słownych. Ujawnienie się, lub też nasilenie objawów autystycznych pociąga za sobą regres mowy. Długotrwałe kształtowanie mowy, na jakimkolwiek etapie ono było, bardzo szybko zatrzymuje się, a rozwój mowy uwstecznia. Ekspresja słowna zaczyna sprowadzać się do komunikatów jednoczłonowych, które maja niewielką wartość komunikatywną, ograniczają się tylko do wyrażenia aktualnej potrzeby. Z chwilą gdy mowa przestaje służyć komunikacji interpersonalnej pojawia się echolalia, najczęściej jest to echolalia odroczona. Wtedy wypowiedzi występują po pewnym czasie, w oderwaniu od danej sytuacji. Dziecko autystyczne może powtórzyć dane słowa nawet po długim okresie czasu, wiernie odzwierciedlając treść, akcent czy melodię. Inna cechą mowy autystyków jest używanie wyszukanego słownictwa, określeń stanów i czynności, np. żyć- egzystować, zaspokoić głód- najeść się, wypreparować – wyciąć. Mowę tych dzieci charakteryzuje niewłaściwe użycie zaimków wskazujących, i późne opanowanie struktur gramatycznych. Dzieci w normie opanowują je około 5 roku życia, autystyczne nie wcześniej niż po 10 roku życia. Dzieci często nie używają zaimka ,,ja,, ;ten kolejny defekt ich mowy spowodowany jest trudnościami w określeniu siebie jako indywidualnej jednostki. Należy uwzględnić w terapii możliwość samookreślenia się, i podwyższać jego samoocenę, z czasem od określania siebie w trzeciej osobie przejdzie do wyrażania siebie w pierwszej, upłynie długi czas zanim tak się stanie, a etapem pośrednim będzie używanie obydwu form. W autyźmie pojawiają się też stereotypie słowne; słowa, zwroty lub dłuższe zdania wypowiadane w identyczny sposób. Stereotypie słowne są przejawem zaburzenia toku i treści myślenia. Rozumienie mowy dzieci z wczesno i późno rozpoznaną chorobą mieści się w normie. Zdarza się, że polecenia słowne spełnianie są wybiórczo, często nie wykonują prostych poleceń, jak np. ,,chodź,, a tylko te , które maja większy stopień trudności, jak np. ,,podejdź do mnie,,
Wśród rzadziej występujących deficytów w mowie dzieci autystycznych wyróżniamy:
-odpowiedź pytaniem na pytanie
-pedantyczny język
- literackość
- tonacja jednostajna, śpiewna lub nietypowa
- śpiew ale brak mowy
- mowa fragmentaryczna, przeciąganie
- wydawania odgłosów zamiast słów
- gesty i mimika chociaż istnieje możliwość mówienia
Podjęta terapia mowy daje szanse na stopniowe eliminowanie zaburzeń autystycznych, postęp w kształtowaniu się mowy jest ważnym wyznacznikiem prognostycznym do dalszego rozwoju społecznego i emocjonalnego, stwarza szanse wyjścia z autyzmu.
renuta