INTERDYSCYPLINARNY CHARAKTER PRACY SOCJALNEJ
Stale poszerzający się i komplikujący zakres wyzwań, które staja przed pracownikami socjalnymi, wymaga od nich podejmowania i wypełniania coraz trudniejszych czynności i zadań.
Różnorodne role społeczne, jakie pełni pracownik socjalny, wymagają wyposażenia w niezbędny zasób umiejętności z różnych dziedzin wiedzy.
Pracownicy socjalni w ramach swoich obowiązków zawodowych najczęściej mogą pomóc klientom –jednostkom czy grupom-w usprawnianiu lub odzyskaniu zdolności do satysfakcjonującego funkcjonowania w środowisku społecznym, wypełniając wobec nich role doradców, mediatorów i rzeczników. Ludzie działają w takich rolach nie tylko w pracy socjalnej, lecz także w wielu innych nieformalnych dziedzinach życia społecznego i działalność ta polega odpowiednio na udzielaniu rad lub wskazówek, pośredniczeniu ułatwiającym ugodę w sporach oraz popieraniu jakichś spraw i występowaniu w czyimś imieniu lub obronie.
W pracy socjalnej działania takie, określane jako poradnictwo, mediatorstwo i rzecznictwo są podporządkowane jej celom oraz wartościom etycznym i uzyskują w obrębie tej dziedziny własne znaczenia.
Poradnictwo-uwarunkowane jest etycznymi zasadami poszanowania praw klientów do samostanowienia oraz usamodzielnienia klientów, ukierunkowane jest na wspomaganie ich w rozwiązywaniu przez nich samych własnych problemów.
Mediacja-w kontekście pracy socjalnej bywa rozumiana szeroko jako podstawowa funkcja pracy socjalnej, pośredniczenie pomiędzy jednostkami a społeczeństwem w ich dążeniach do samorealizacji.
Rzecznictwo-w pracy socjalnej polega na działaniu dla dobra klienta albo określonej kategorii klientów potrzebujących należnej pomocy w sytuacji, w której istniejące instytucje pomocowe nie wypełniają swoich funkcji. W odróżnieniu od mediacji, rzecznictwo nie jest działalnością neutralną. Pracownik socjalny występuję w roli swojego klienta jako strony słabszej wobec instytucji innych sił społecznych
Praca socjalna istnieje w ścisłym związku z naukami humanistycznymi i społecznymi, zwłaszcza zaś niektórymi teoriami socjologicznymi, psychologicznymi i psychosocjologicznymi. Znajomość podejść teoretycznych spełnia wielorakie funkcje od poznawczych, przez edukacyjne ( jako podstawa do dalszego kształcenia i rozumienia rzeczywistości) do aplikacyjnych. Znajomość teorii socjologicznych pozwala zrozumieć świat w jego wymiarze makro, ułatwia analizę zjawisk społecznych oraz zrozumienie sytuacji społecznej podopiecznego, przez analizę warunków kontekstu społecznego; w konsekwencji ukierunkowuje działanie i pozwala na znalezienie odniesień do jego uzasadnień.
Znajomość teorii psychologicznych pozwala pracownikowi socjalnemu lepiej odnaleźć się w świecie mikro. Ułatwia trafniejsze zrozumienie podopiecznego, ale także sprzyja lepszemu poznaniu samego siebie jako osoby wchodzącej w relacje z innymi. Równocześnie pozwala zrozumieć, jakie postępowanie jest niezbędne, aby móc odpowiedzieć na życzenie podopiecznego.
Znajomość teorii psychosocjologicznych pozwala w większym zakresie zrozumieć złożoność zjawisk wynikających ze stosunków międzyludzkich. Znajdując swe źródła w teoriach psychologicznych i socjologicznych, mogą one służyć pracy socjalnej jako tzw. teorie średniego wymiaru, należą do nich np. teoria socjometrii Morena czy podejście aplikacyjne analizy instytucjonalnej.
Nie wdając się w rozważania historyczne na temat rozwoju pracy socjalnej, należy podkreślić, ze aktywność ta, wywodząca się filantropii religijnej i filantropii świeckiej, zaczyna w drugiej połowie XIX wieku poszukiwać uzasadnień teoretycznych dla projektowanych czy podejmowanych działań. Pytania o to, dlaczego w takim kierunku należy działać, a także, co stanowi przedmiot owego działania, jakie jest uzasadnienie dla podejmowania aktywności, stymulują do poszukiwania odniesień teoretycznych. Jest to zasadniczy zwrot w praktyce pracy socjalnej, który najkrócej określa się mianem profesjonalizacji pracy socjalnej. Jej niezbędnym atrybutem jest racjonalizacja działań, ( czyli „uprzedni namysł”) oraz antycypacja zdarzeń. Oba te procesy, aby mogły zajść, wymagają przygotowania teoretycznego i refleksji. Stad potrzeba poszukiwania odniesień – bądź to przez doświadczanie pracy socjalnej i refleksje nad tą praktyką, bądź przez twórcze spożytkowanie teorii nauk humanistycznych, których przyjęcie wyznacza cele, kierunki i sposoby pracy z jednostką, grupą i ze społecznością.
Myśląc o pracy socjalnej i porządkując poszukiwania przesłanek teoretycznych tego działania, pewne prawidłowości i zasady, które organizują (systematyzują) metodyczne ( zracjonalizowane) działanie, należy wyodrębnić dwa sposoby kształtowania się profesjonalnego działania socjalnego:
-uogólnienie praktyki i tworzenie podstaw teoretycznych pracy socjalnej dzięki kumulowaniu doświadczeń i próbie refleksji nad nimi;
-twórcze spożytkowanie teorii dyscyplin humanistycznych i społecznych przez poszukiwanie odniesień i wyjaśnianie przy ich pomocy zjawisk społecznych.
Postępowanie pierwsze – to jest uogólnienie praktyki, tworzenie teorii pracy socjalnej przez doświadczanie i refleksje nad nimi – jest bardzo często spożytkowane w kształceniu pracowników socjalnych. Najkorzystniej jest kształcić do tego zawodu jednostki, które już mają pewne doświadczenia życiowe, zawodowe oraz pewien stosunek do tego, co się zdarzyło i co przeżyły.
Najbardziej dojrzałą formą postępowania poszukującego wymiaru teoretycznego pracy socjalnej przez doświadczenie praktyki, jest zmierzanie do tworzenia odrębnej dyscypliny „praca socjalna”. W Europie daje się zauważyć wyraźna tendencja do poszukiwań odrębności nowej dyscypliny, powstałej refleksji nad doświadczeniem praktyki oraz z aplikacji wybranych teorii dyscyplin humanistycznych do jej opisywania i wyjaśniania.
Postępowanie drugiego rodzaju- to jest poszukiwanie odniesień do praktyki pracy socjalnej w różnych teoriach nauk humanistycznych i społecznych, a także medycznych zaowocowało dwoma modelami działania w pracy socjalnej, które w podręcznikach określa się jako: model medyczny czy „medyczno-psychoterapeutyczny”, jak określa go de Robertis, oraz model strategiczny, wyraźnie eksponujący dynamiczną, kreatywną rolę pracownika socjalnego, wpływającego na zmianę, w którym cele leczniczo- prewencyjno-rozwojowe pracy socjalnej zostały zastąpione przez dążenie do zmiany i przekształcania.
Medyczny model pojmowania istoty pracy socjalnej i określanie zasad jej metodycznego działania jest historycznie wcześniejszy i wywodzi się od M.Richmond. Typowe dla niego jest poszukiwanie w pierwszej fazie odniesień w medycynie, a następnie w teoriach psychologicznych, psychosocjologicznych, stanowiących podłoże dla rozwoju psychoterapii i socjoterapii itp. Przyjęcie schematu właściwego postępowaniu medycznemu, także terapeutycznemu, zaważyło na wyodrębnieniu faz, z których najważniejsza okazuje się diagnoza społeczna oraz dążenie do przygotowywania narzędzi umożliwiających typologie i systematyzację; rola pracownika socjalnego zaś nie polega na pomocy podopiecznemu w rozwiązywaniu problemów, ale na leczeniu „ choroby społecznej”. Jest to, więc w konsekwencji model postępowania w pracy socjalnej ukierunkowany na adaptację do warunków, do sytuacji społecznej, nastawiony raczej na powrót do stanu pierwotnego, czyli do stanu normy, niż na rozwój i dynamikę.
Te właśnie atrybuty właściwe są dla strategicznego modelu, w którym samą strategię rozumie się jako: „ sztukę spożytkowania zespołu środków dla osiągnięcia celu” i w którym w określaniu celu działania, w analizie i ocenie nowych elementów składających się na daną sytuacje społeczną akcentuje się elementy dynamiczne i zmianotwórcze. Pojęcie kluczowe dla tego modelu działania to: strategia, zmiana, interwencja/działanie metodyczne i projekt działania/interwencji.
Poza tymi dwoma wyżej wymienionymi modelami konstytuującymi pogląd na prace socjalną jako praktykę i orientującymi działania metodycznie wyodrębnić można wiele modeli (przy założeniu zróżnicowanych kryteriów). Na przykład F. Tuner wymienił trzynaście teorii i modeli działania użytecznych w pracy socjalnej. M Du Ranquet, autorka kanadyjskiego podręcznika pracy socjalnej, również odwołuje się do wielu teorii i modeli, choć te ostatnie porządkuje w dwie kategorie:
-modele działania ukierunkowane na zespól problemów bądź sytuację społeczną jednostki, w których stosuje się np. podejście psychospołeczne czy teorię rozwiązywania problemów;
-modele zawierające cele bardziej określone, specyficznie ukierunkowane, na przykład na modyfikacje zachowania, interwencję w sytuacji kryzysowej itp.
M. Du Ranquet podaje, iż w każdym podejściu spożytkowuje się jedną lub więcej teorii. Na przykład model podejścia diagnostycznego lub funkcjonalnego początkowo spożytkowywał jedynie teorię psychoanalizy, aby następnie wprowadzić elementy psychologii indywidualnej, teorii stresu, kryzysu, systemów, ról czy wreszcie teorii komunikacji.
Przytoczone przykłady są tylko jednymi z wielu i świadczą o wyraźnym rozproszeniu teoretycznemu samej pracy socjalnej, jej praktyki, i w konsekwencji kształcenia do tego obszaru praktyki. Niejednokrotnie dostrzegane opozycje, że każda sytuacja może być rozpatrywana w zależności od różnych teorii, prowadza do dyskusji o swoistości pracy socjalnej, o jej tożsamości.
Świadomość przyjętego podejścia teoretycznego, jego założeń wstępnych, z których wynika uzasadnienie dla podjętego działania, procedury postępowania oraz zestawu pojęć właściwych danej teorii jest zasadniczym elementem profesjonalizacji pracy socjalnej. Jest to możliwe jedynie dzięki kształceniu, stąd tak dużą wagę przywiązuje się do jego odpowiedniego ustrukturyzowania.
Jednym z podejść teoretycznych do pracy socjalnej jest pedagogika społeczna. Uważana jest ona za stanowisko wielowątkowe, uwzględniające różne podejścia i przesłanki teoretyczne. W dyskusji nad edukacją również pracą socjalną coraz częściej podkreśla się niezbędność stosowania w badaniu (poznaniu i ocenie) oraz w działaniu analizy wieloczynnikowej, (wieloaspektowej, wieloprzesłankowej). Taka propozycję stanowi między innymi pedagogika społeczna, łącząc w podejściu do pracy socjalnej aspekty filozoficzne, aksjologiczne określające jej sens, celowość i podstawy edukacyjne oraz aspekty działaniowe, pozwalające na ogląd rzeczywistości społecznej i jej przekształcanie w wymiarze indywidualnymi i społecznym. Rozwój teorii pracy socjalnej, zmiany w przyjmowanych orientacjach podejściach teoretycznych, jak również złożoność materii społecznej, z której tworzy się przedmiot pracy socjalnej ( np. marginalizacja, wykluczenie społeczne, ubóstwo itp.zjawiska społeczne określające sytuację społeczną jednostki) wyraźnie przekonują nas, że przyszłość pracy socjalnej, jej praktyki zależy w dużym stopniu od tworzenia wiedzy transwersalnej, posiadającej liczne i wielopokoleniowe odniesienia.
W pojmowaniu pracy socjalnej jako działania społecznego można odnosząc się do istoty, do tego, czym, jest, czym ma być owo działanie, wyodrębnić dwa jej modele: adaptacyjny i rozwojowy. Pierwszy z nich, model adaptacyjny uzasadnia te inicjatywy edukacyjne, a zwłaszcza treści programowe, które uczą, w jaki sposób „podtrzymywać” istniejącą rzeczywistość, utrwalać ją, stać na jej straży. Drugi zaś model rozwojowy uzasadnia taki profil kształcenia, w toku, którego możliwe jest nabywanie umiejętności i doskonalenie zdolności przewidywania, antycypacji naszych przyszłych działań i odpowiedniego ich kształtowania, wpływania na ich rozwój. Jest to model edukacji, w którym kształtuje się myślenie heurystyczno – probabilistyczne, a więc, w którym istotny akcent kładzie się na metodę poznania i działania. Przygotowanie do rozwojowego modelu pracy socjalnej uwzględnia w procesie kształcenia doskonalenie umiejętności twórczych i uczenie myślenia alternatywnego, niezbędnego np. w projektowaniu socjalnym, nie zaniedbując wszakże wyposażenia w wiedzę, umiejętności, instrumenty działania.
Inną kwestią znacząco rozróżniającą stanowiska w pracy socjalnej, to znaczy w jej praktyce oraz postrzeganiu celów kształcenia i uzasadnianiu racji dla doboru treści programowych jest pytanie o proporcje sztuki i technologii, twórczości w praktyce pracy socjalnej. Na przestrzeni rozwoju szkolnictwa socjalnego pytanie to występowało w rożnym natężeniu. Stale aktualna jest dyskusja zmierzająca do poszukiwania równowagi między taką koncepcją kształcenia do pracy socjalnej, w której porównuje się pracę socjalną ze sztuką, twórczością, gdzie czynności pracownika socjalnego są w niewielkim tylko stopniu zinstrumentalizowane i standaryzowane, oraz taką koncepcję kształcenia, w której dominuje podejście techniczne do pracy socjalnej, sam pracownik socjalny zaś posługuje się „narzędziami” pozwalającymi skutecznie odpowiedzieć na wszystkie problemy, z jakimi się styka. Poszukiwanie równowagi wydaje się konieczne, ponieważ każde z tych podejść pojmowania pracy socjalnej, a więc kształcenia do niej, nie jest wolne od zagrożeń. Nie bez znaczenia dla poszukiwania odpowiedzi są okoliczności rozwoju praktyki pracy socjalnej, a zwłaszcza wpływ modnych orientacji teoretycznych.
Poszukiwanie proporcji między postrzeganiem praktyki pracy socjalnej jako sztuki i jako technologii ma również swoje konsekwencje w propozycjach kształcenia zarówno odnoszących się do struktury, treści, jak i do instytucji. Nurt „technologiczny” w kształceniu do pracy socjalnej narodził się z chwilą podjęcia wysiłków o unaukowienie pracy socjalnej, a więc pod koniec XIX wieku i przechodził różne fazy. Wart odnotować, że np. w stanach Zjednoczonych nazbyt technologiczny system kształcenia do pracy socjalnej był krytykowany już w latach dwudziestych XX wieku. Konsekwencje edukacyjne tego sporu znane są w kwestii kształcenia kadr dla pracy socjalnej pod hasłami poliwalentności kształcenia i profesjonalizacji pracy socjalnej.
W ewolucji poglądów i praktyki edukacyjnej w tej kwestii można wyodrębnić dwie tendencje, oscylujące od pochwały wykształcenia ogólnego do precyzyjnego przygotowania do konkretnego stanowiska pracy.
Przygotowanie ogólne przysposabia do uzyskania ogólnych kwalifikacji i orientacji w problemach rzeczywistości społecznej oraz w metodzie jej poznawania (badanie i działanie), umożliwiającego przygotowanie do zawodu, szerokim sensie tego pojęcia podejmowanego w obszarze pracy socjalnej czy też w sferze edukacji, kultury, resocjalizacji, itp. Dążeniem do precyzyjnego przygotowania do konkretnego zawodu w sensie węższym czy wręcz do stanowiska w dziedzinie pracy socjalnej (np. pracownik socjalny w pomocy społecznej, kurator sądowy) charakteryzuje się tendencja do profesjonalizacji pracy socjalnej. Od tego typu przygotowania wymaga się, aby spełniało porównywalne w danym kraju bądź w odniesieniu do naszego kontynentu w europie (UE), wysokie standardy kształcenia, w których szczególne miejsce mają umiejętności specjalistyczne, niezbędne na konkretnym stanowisku pracy.
Profesjonalizacja pracy socjalnej wyraża się w uwzględnianiu reguł postępowania naukowego kształceniu a następnie w działaniu dyplomowanych pracowników socjalnych. Ważnym atrybutem profesjonalisty jest nie tylko jego aktywność, ale również przygotowanie do wyrażania poglądów, opisu i oceny zjawisk, sytuacji, projektowania i tym podobnych elementów procesu w sposób ustrukturyzowany i posługując się językiem naukowym, właściwym dla przyjętej orientacji teoretycznej. W tradycji europejskiej kształcenie ogólne dające ogólne kwalifikacje, przynajmniej modelowo można było uzyskać na uniwersytetach. Kształcenie to było związane z dyscyplinami humanistycznymi i społecznymi – filozofia, socjologią, pedagogiką, psychologią, polityką społeczną. Równolegle rozwijały się instytucje edukacyjne poza uniwersytetami – szkoły zawodowe, przygotowujące dyplomowanych pracowników socjalnych na różnych poziomach: podstawowym i wyższym. W Europie szczególnym przykładem owej dwoistości instytucjonalnej w kształceniu, a także bogatej sieci zawodowych szkól wyższych przygotowujących do pracy socjalnej, są Niemcy.
Uniwersalnym celem kształcenia jest przygotowanie do samookreślenia, do podejmowania niezawisłych decyzji. Mówiąc najkrócej, celem kształcenia jest przygotowanie do wolności i odpowiedzialności, czyli do podejmowania odpowiedzialnych wyborów. Jest to cel i atrybut procesu kształcenia. Walory te jako uniwersalne, odnoszą się do całego procesu edukacji. Nabierają jednak specjalnego znaczenia wówczas, gdy proces kształcenia dotyczy przygotowania do niektórych zawodów, szczególnie obciążonych koniecznością podejmowania decyzji, także w imieniu podopiecznego, użytkownika placówki, niekiedy zaś za niego. Istota kształcenia do pracy socjalnej polega na wyposażeniu w kompetencje, które pozwolą pracownikowi socjalnemu na profesjonalne „poruszanie się” w samym polu aktywności. Celem kształcenia do pracy socjalnej jest przygotowanie do umiejętnego rozwiązywania problemów społecznych, które pracownik socjalny spotyka w swej pracy zawodowej. Tak postawiony cel wymaga na każdym poziomie nauczania kształcenia interdyscyplinarnego oraz tak ustrukturyzowanego, aby zapewniało swobodne przejście od poziomu podstaw teoretycznych i metodologicznych do poziomu działania i równoległego poziomu refleksji nad działaniem. Niezbędne jest także, aby proces kształcenia był skoncentrowany wokół zagadnień teorii i praktyki pracy socjalnej.
Praca socjalna ma na celu usprawnienie społecznego funkcjonowania jednostek, tak indywidualnie jak i w grupie, poprzez działania skierowane na ich stosunki społeczne, rzutujące na interakcję, między człowiekiem a jego otoczeniem. Działania te dzielą się na trzy grupy funkcjonalne: odnowienie utraconej lub osłabionej zdolności, zapewnienie zasobów indywidualnych i zbiorowych oraz zapobieganie społecznej dysfunkcji. Praca socjalna jest dyscypliną naukową, która podejmuje działania zaradcze w wielu dziedzinach życia społecznego. Wspiera rodziny pomocą w tarapatach finansowych i napięciach emocjonalnych; pomaga społecznościom lokalnym we właściwym wyważeniu swych świadczeń społecznych; interweniuje w różnych sytuacjach natury zdrowotnej , edukacyjnej i zbiorowej; stara się przeciwdziałać przyczynom przestępczości młodzieży i dorosłych.
SOCJOLOGIA A PRACA SOCJALNA
Obie dziedziny mają ze sobą wiele wspólnego. Zarówno socjologia jak i praca socjalna interesują się ludźmi oraz interakcjami między nimi i starają się te interakcje zrozumieć. Socjolog zadaje sobie pytania: jak?, kiedy?, i dlaczego? Ludzie zachowują się tak a nie inaczej stosunkach z innymi. Próbuje on wychwycić problemy społeczne, prowadzi badania i stara się zrozumieć interakcje zachodzące w ludzkich zbiorowościach. Socjolog badający interakcje koncentruje się na pytaniu, dlaczego?
Pracownik socjalny pragnie także zrozumieć ludzi i ich zachowania wobec innych, ale szczególnie zależy mu na niesieniu pomocy ludziom rozwiązywaniu problemów i polepszeniu ich funkcjonowania społecznego. Podczas gdy socjolog na ogół spędza większość czasu na dociekaniach i badaniu faktów, pracownik socjalny usiłuje zrozumieć klienta lub społeczności postawić diagnozę i przystąpić do działania, by zrozumieć problem, zmienić sytuację, ułatwić przystosowanie klienta do warunków.
PSYCHIATRIA A PRACA SOCJALNA
Role psychiatry i pracownika socjalnego są odmienne, ale współbieżne. Obaj są często członkami jednego zespołu i każdy wnosi swój własny wkład.
Noyes i Kolb określają psychiatrię jako „dział medycyny zajmujący się przyczynami, przebiegiem, objawami i leczeniem takich zaburzeń i niepożądanych zachowań, które zakłócają albo subiektywnie pojęte życie jednostki albo jej stosunki z innymi osobami lub ze społeczeństwem.
Zdaniem jednego z psychiatrów, główna różnica między psychiatrią a praca socjalną sprowadza się do tego, że psychiatria zajmuje się leczeniem choroby i medycznym modelem człowieka, podczas gdy pracownik socjalny koncentruje się na silnych i słabych punktach stosunków między ludźmi. Psychiatria kładzie nacisk na dynamikę wewnątrzosobową, często zapuszczając się w sferę podświadomych motywacji i pokrewnych zjawisk, natomiast pracownik socjalny wykorzystuje zasoby środowiska i społeczności, i dział zwykle na poziomie zachowań świadomych.
Psychiatria i praca socjalna mają wiele wspólnego. Obie te dziedziny zajmują się pracą z ludźmi borykającymi się z problemami osobistymi lub społecznymi. Obie pomagają ludziom poprawić swoje stosunki z innym, wyrażają te zainteresowania, wrażliwość i zrozumienie dla uczuć i emocji, którymi potrafią również pokierować.
Między pracą socjalną a psychiatrią istnieje również wiele różnic. Pracownik socjalny często wykorzystuje całość zasobów społeczności, w tym materialne, dla poprawienia stosunków społecznych. Natomiast psychiatra postępuje z pacjentem zgodnie z zasadami medycyny, przepisuje lekarstwa, w razie potrzeby zaleca hospitalizację na ogół skupia się na podświadomości, czynnikach wewnątrz psychicznych, zajmując się głównie reorganizacją indywidualnej psychiki. Wraz z pojawieniem się nowych laków na leczeniu chorób emocjonalnych, upowszechniła się terapia farmakologiczna.
Psychiatria koncentruje się przeważnie na patologiach i ich leczeniu, praca socjalna natomiast poszukuje mocnych stron pacjenta i pobudza ich rozwój. Psychiatra interesuje się szczególnie wewnętrzną dynamika zachowań indywidualnych i grupowych, pracownik socjalny zaś troszczy się przede wszystkim o społeczne funkcjonowanie, łącznie z interakcjami i czynnikami społecznymi.
PSYCHOLOGIA A PRACA SOCJALNA
Psycholog i pracownik socjalny należą często do jednego zespołu specjalistów, zwłaszcza w leczeniu klinicznym i podobnych okolicznościach. Psychologia i praca socjalna mają szereg punktów stycznych. Obie dziedziny zajmują się zachowaniami ludzi, a zwłaszcza wzorami interakcji, choć psycholog kładzie tu większy nacisk na zachowania indywidualne a pracownik socjalny na funkcjonowanie społeczne. Obie profesje interesują się także procesami myślowymi i emocjonalnymi ludzi.
Jeśli chodzi o różnice to psycholog panuje niepodzielnie na dużym obszarze w dziedzinie pomiarów i testów. W jego zakres wchodzi także badanie czynników biologicznych i społecznych odnoszących się do zachowań jednostek. Psycholog bacznie przygląda się indywidualnym cechom osób, pragnąc zrozumieć ich charakter i zachowania. Z drugiej jednak strony, niektórzy psychologowie, zwłaszcza kliniczni, wykraczają poza studium badań i podejmują pracę bezpośrednio z ludźmi, starając się im pomóc. Takie działania częściowo się pokrywają z domena pracy socjalnej, lecz jeśli spojrzeć całościowo punkt ciężkości w obu przypadkach wydaje się być inny. Psycholog zwykle pracuje z jednostkami dość intensywnie i może wręcz stać się psychoterapeutą. Pracownik socjalny zwraca przede wszystkim uwagę na funkcjonowanie społeczne i stosunki społeczne swojego klienta oraz na sposoby wykorzystywania zasobów społeczności dla rozwikłania jego problemów osobistych i społecznych.
DORADZTWO A PRACA SOCJALNA
Niektórzy mylą role i funkcje doradcy z zadaniami pracownika socjalnego. Istnieje wiele różnych rodzajów doradztwa, ale tutaj wspominamy tylko o trzech: szkolnym, małżeńskim i rehabilitacyjnym. Doradca szkolny posiada z reguły wykształcenie z zakresie psychologii szkolnej. Pracuje on z uczniami na krótką metę, pomagając im zwłaszcza w wyborze zawodu lub w problemach z nauką. Psycholog szkolni i pracownik socjalny mają wiele wspólnego, jednakże pracownik socjalny zwykle dłużej pracuje z klientem, bardziej koncentruje się na zagadnieniach związanych z rodziną i korzysta z zasobów społeczności. Podobnie jak pracownik socjalny, psycholog szkolny w wielu sytuacjach posługuje się testami, by znaleźć najkorzystniejsze rozwiązanie.
Doradca małżeński może otrzymać wykształcenie na jednym z wielu kierunków podyplomowych, podyplomowych tym także pracy socjalnej, po czym wymaga się od niego doświadczenia klinicznego, uzyskanego pod nadzorem. Pod pewnym wiec względem praca socjalna jest częścią doradztwa małżeńskiego. Inaczej patrząc doradztwo małżeńskie jest jednym z zainteresowań pracy socjalnej. Różnice rysują się głównie w odmiennych profilach studiów i doświadczeniach zawodowych.
Doradca rehabilitacyjny jest zwykle wykształcony w kierunku psychologii szkolnej, umie korzystać z testów i zagłębia się aktualne problemy rehabilitacji zawodowej klienta. W przypadkach, gdy w jednym zespole rehabilitacyjnym znajduje się zarówno pracownik socjalny jak i doradca, ten ostatni zajmuje się testami, doradztwem doraźnym itp., pracownik socjalny zaś pomaga przy problemach emocjonalnych i rodzinnych, przy czym prowadzi mniej przypadków, by móc pracować z pacjentami bardziej intensywnie.
PRACA SOCJALNA WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE
Praca socjalna wyłania się jako jedna z ważnych profesji we współczesnym świecie. Jest wykorzystywana w szerokim zakresie sytuacji i instytucji Do ważniejszych dziedzin należą: psychiatria, medycyna, doradztwo, małżeńskie i rodzinne, szkoła, rehabilitacja, system penitencjarny, pomoc społeczna, narkomania, opieka nad dziećmi. Wydziały pracy socjalnej przygotowują absolwenta do pracy w dowolnej instytucji, kształcąc w nim właściwe pojęcia, umiejętności i postawy.
...
marta31gt