Historia informatyki - zakres 2.pdf
(
99 KB
)
Pobierz
Zakres materiału przedmiotu
Historia informatyki
– część druga -
do maszyn przekaźnikowych
11. Polscy konstruktorzy maszyn liczących XIX wieku
12. Przekaźnik, telegraf, telefon
13. Maszyny różnicowe – Sheutzowie, Wiberg, Grant
14. Mechanografia – Hermann Hollerith i spisy powszechne
15. Konkurenci Holleritha i kontynuatorzy jego dzieła
16. Prąd elektryczny, żarówka, prąd zmienny i lampy elektronowe.
17. Początki automatyki – Leonardo Torres y Quevedo
18.
Projekty maszyn liczących ery przekaźników – praktyczne
zastosowania systemu binarnego,
standard elektromechanicznego kalkulatora powszechnego użytku, obwody komutacyjne,
maszyna Turinga.
19. Maszyny analogowe Vannevara Busha
20. Amerykańskie maszyny przekaźnikowe i maszyny Konrada Zuse
Ad 11
.
Abraham Izaak Stern
(1769-1842)
- polski wynalazca urodzony w Hrubieszowie, twórca
"machin rachunkowych" prezentowanych na posiedzeniach Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i
na dworze cara Aleksandra I. Maszyna ukończona w
1812
roku wykonywała cztery działania arytmetyczne
(dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie), kolejna służyła do wyciągania pierwiastków
kwadratowych, wreszcie 30 kwietnia
1817
roku zaprezentował maszynę stanowiącą niejako skojarzenie
dwóch poprzednich, wykonywała bowiem wszystkie pięć działań.
Chaim Zelig Słonimski
(1810-1904)
- polski astronom, matematyk i wynalazca urodzony w
Białymstoku. Autor podręcznika matematyki oraz zbioru esejów związanych z astronomią. Maszyna licząca
do mnożenia, produkowana przez Słonimskiego, była oparta na udowodnionym przez niego
twierdzeniu z
teorii licz
b wykorzystującym własności pewnego rodzaju ułamków , zwanym Twierdzeniem Słonimskiego.
Opatentował ją w
1845
roku. Była prezentowana i nagradzana na wystawach w Królewcu (1844), w Sankt
Petersburgu (1845) oraz w Berlinie.
Izrael Abraham Staffel
(1814-1885) -
warszawski zegarmistrz i mechanik, twórca
maszynki rachunkowej
,
która wykonywała funkcje dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia, podnoszenia do potęg i wyciągania
pierwiastków kwadratowych
– opartej na zasadzie kół o zmiennej ilości zębów Poleniego - złożonej z siedmiu
zestawów walców wzajemnie sprzężonych. Wykonana po 10 latach prac, została zaprezentowana na
wystawie przemysłowej w Warszawie w
1845
, następnie w Akademii Nauk w Petersburgu, gdzie uzyskała
równie wysokie oceny jak w Warszawie. W
1851
otrzymała medal na pierwszej wystawie międzynarodowej
w Londynie. Jedyny zachowany egzemplarz znajduje się w Muzeum Techniki w Warszawie.
Bruno Abdank-Abakanowicz
(1852-1900) - matematyk, wynalazca i elektrotechnik polski. Zbudował
integraf
- odmianę integratora, przyrząd służący do obliczania wartości liczebnej całek metodą graficzną -
opatentowany w
1880
i odtąd produkowany przez szwajcarską firmę
Coradi
.
Ad 12.
Pierwszy
przekaźnik elektryczny
zbudowany został w
1831
r. przez amerykańskiego wynalazcę-
samouka
Josepha Henry’ego
. Dawał możliwość nieograniczonego przedłużania linii elektrycznych poprzez
ciąg przekaźników zasilanych bateriami i połączonych elektromagnesami. Zastosowanie przekaźników
umożliwiło dynamiczny rozwój technik przekazywania informacji – przede wszystkim
telegrafu i telefonu
– oraz udoskonalanie maszyn liczących.
Telegraf
czyli urządzenie komunikacyjne, które pozwala na transmisję krótkich komunikatów przy pomocy
umownych znaków, stosowany był od XVIII wieku (telegraf optyczny Chappe’a). W XIX wieku
wynaleziono (i stosowano) kilka rodzajów telegrafu elektrycznego.
Najpraktyczniejszy rodzaj telegrafu jest
dziełem Amerykanina
Samuela Morse’a
. W
1840
roku Morse wprowadził stosowany do dzisiaj
kod
telegraficzny
złożony z kropek i kresek (krótkie i długie impulsy) - tzw.
alfabet Morse'a
. Próbną linii
telegrafu jego pomysłu (Waszyngton – Baltimore) otwarto 24 maja
1844
roku. W 1847 roku
aparatów
Morse'a
użyto po raz pierwszy w Europie na liniach Hamburg - Cuxhaven i Brema - Bremerhaven. W 1850
Anglicy - bracia Brett - położyli linię telegraficzną przez kanał La Manche, w 1854 roku położono kabel
Korsyka - Sardynia, w 1860 roku Tulon - Algier. Po wielu próbach i niepowodzeniach dzięki energii C. W.
Fielda połączono też w latach
1857 - 1866
transatlantyckim podwodnym kablem telegrafu
Europę z
Ameryką
.
Telefon
, w Bostonie w stanie Massachusetts w
1876
roku, opatentował
Alexander Graham Bell
(współpracując z
Thomasem A. Watsonem
). Zasadniczym elementem urządzenia była cienka membrana,
która drgała pod wpływem ludzkiego głosu. Membranę Bell umieścił następnie w polu magnetycznym
elektromagnesu. Pod wpływem drgań zmieniało się pole magnetyczne, a przez to powstawały niewielkie
skoki napięcia. Na drugim końcu przewodu drgania prądu były ponownie zamieniane na drgania membrany.
Warto wiedzieć, że analogiczne urządzenie -niezależnie od Bella i prawdopodobnie nieco wcześniej -
skonstruowali Antonio Meucci, Philipp Reis oraz Elisha Gray.
Mikrofon elektromagnetyczny został niebawem zastąpiony (opatentowanym w 1877 przez T. A. Edisona)
mikrofonem węglowym, natomiast słuchawka używana w aparatach nadal działała w oparciu o efekt
elektromagnetyczny i stalową membranę. Początkowo do łączenia abonentów zatrudniano operatorów. Po
raz pierwszy telefonu z tarczą do wybierania numerów użyto w 1896 roku, a telefonu z klawiaturą w roku
1963.
Ad 13.
Maszyny różnicowe, wymyślone przede wszystkim do drukowania tablic matematycznych i
astronomicznych, wykorzystywały do obliczania przybliżonych wartości funkcji metodę różnic
skończonych. Pomysł wykorzystania tej metody znajdujemy już w książce
Johanna Müllera
(opisującej
jego maszyny arytmetyczne). Twórcą pierwszego działającego (na dwóch rzędach różnic) prototypu i
planów maszyny na sześć rzędów różnic, konstruowanej przez Josepha Clementa, był
Charles Babbage
.
Jego prace zainspirowały kolejnych wynalazców XIX wieku.
Georg Schuetz
(1785-1873), sztokholmski autor i wydawca, zbudował w 1834 roku makietę maszyny
różnicowej, aby zrozumieć zasadę jej działania. Jego syn
Edward
(1821-1880) zbudował na tej podstawie
działający model (dla trzech rzędów różnic, z drukarką mechaniczną). Zachęceni powodzeniem, zdobywszy
fundusze (z publicznej subskrypcji), Scheutzowie zbudowali w
1853
roku
„Tabulator”
, pracujący na
liczbach 15-cyfrowych, na czterech rzędach różnic. Zdobyli też patent. „Tabulator” został zakupiony przez
obserwatorium Dudley z Albany, stolicy stanu New York. Drugi egzemplarz maszyny Schuetzów pracował
w Anglii (w biurze Register Office) do 1914 roku.
Szwedzki wynalazca
Martin Wiberg
(1826-1905)
, zbudował w
1859
roku „biurową” wersję maszyny
różnicowej, o pojemności identycznej jak maszyna Schuetzów. Wykorzystywał ją do układania wielu tablic
matematycznych.
Amerykański przemysłowiec i inżynier
George B. Grant
(1849-1917) w
1876
roku zbudował
(sfinansowaną dzięki darowiznom) maszynę różnicową, która mogła być poruszana z zastosowaniem pasa
transmisyjnego. Drugi egzemplarz, wykonany na zamówienie, był wykorzystywany przez 20 lat. Grant był
też producentem dwóch modeli biurowych maszyn liczących.
Ad 14.
Mechanografia, czyli automatyzacja przetwarzania danych
Zgodnie z Konstytucją Stanów
Zjednoczonych (1787) we wszystkich stanach Federacji, co dziesięć lat, przeprowadzić należało spis
powszechny, ustalający skład ludnościowy stanu. W pierwszym spisie, z 1790 roku, doliczono się 3 893 637
osób. Kolejne spisy powszechne dynamicznie rozwijającego się kraju, zawierające coraz więcej pytań
spisowych, dostarczały wielu interesujących danych statystycznych, ale ręczna obróbka tych danych
zajmowała coraz więcej czasu. Na opracowanie danych z 1870 roku potrzebowano siedmiu, a z 1880 roku
(50 262 000 osób) dziewięciu lat. Zagrażało to samej idei spisów powszechnych i wymagało zmiany metod
opracowywania danych.
Herman Hollerith
(1860-1929)
- amerykański wynalazca, inżynier górnik po Uniwersytecie Columbia,
jeszcze jako student pracował przy raporcie o przemyśle żelaza i stali, opracowując dane ze spisów
powszechnych. Postanowił zmechanizować przetwarzanie danych. W
1884
roku opatentował system
składający się z kart perforowanych i elektryczno-mechanicznych „tabulatorów”, analizujących dane zawarte
na kartach.
Karty perforowane
Holleritha
miały postać prostokątów wykonanych z bristolu.. Wzdłuż
trzech boków prostokąta rozmieszczono trzy strefy informacji z wydrukowanymi polami, szerokości
czterech rzędów dziurek. Na środku karty umieszczane były dane osoby spisywanej Do robienia dziurek
przewidziano użycie szczypiec (jak do biletów kolejowych).
Elektryczny
czytnik
składał się z płyty stałej i płyty ruchomej. Płyta stała miała tyle zagłębień, ile
było kratek na karcie. W każdym wgłębieniu znajdowało się kilka kropel rtęci. Płyta ruchoma zaopatrzona
była w 240 metalowych igieł zamocowanych na sprężynach. Igły napotykające karton karty, odpychane były
do góry. Igły napotykające perforację stykały się z rtęcią, zamykając obwód elektryczny i posyłając impuls
do licznika, połączonego z danym zagłębieniem. Od 1887 roku sprzęt Holleritha był wykorzystywany w
szefostwie wojskowej służby medycznej do prowadzenia statystyki zdrowia personelu wojskowego.
Po wygraniu konkursu na opracowanie danych spisu z 1990 roku maszyny Holleritha przystąpiły do pracy w
lipcu 1990 roku. Liczbę ludności podano 16 sierpnia. Całkowite rozpracowanie spisu, w sposób znacznie
pełniejszy niż danych ze spisu 1880, zajęło prawie siedem lat. Hollerith wypożyczał swój sprzęt za opłatą
1000 $ rocznie, dodając karty (niemal po cenie kosztu). Jednocześnie przystępował do konkursów na spisy
powszechne w Kanadzie i krajach europejskich.
W 1889 roku pokazał swój „sprzęt statystyczny” na Wystawie Międzynarodowej w Paryżu. W latach
1890-91, podczas spisu powszechnego w Austrii, używane były maszyny zbudowane na patencie Holleritha,
wykonane w Austrii. W 1892 Hollerith obsługiwał spis powszechny w Kanadzie, zaś w 1893 – spis rolny w
USA. Od 1896 na sprzęcie Hermana Holleritha opracowywano spis powszechny w Rosji. Pracowało przy
nim 900 000 ankieterów, spisano 129 211 113 osób (w 44 językach). Szczegółowe analizy zajęły 9 lata
„czytniki-sortery” Holleritha udowodniły swoją uniwersalność. Sprzęt ten obsługiwał też spis powszechny
Stanów Zjednoczonych z 1900 (75 994 575 osób). Pracowało wówczas 311 tabulatorów, 20 sorterów, 1021
dziurkarek, zużyto 120 milionów kart.
Od 1888 roku Hollerith prowadził firmę
Hollerith Tabulating System
, gdzie wykańczał maszyny,
dostarczane przez podwykonawców. Był jedynym właścicielem swych patentów i swego przedsiębiorstwa.
W 1896 roku zarejestrował spółkę
Tabulating Machine Co
.W 1911 roku sprzedał TM Co. Charlesowi
Flintowi, który przekształcił ją w
Computing Tabulating and Recording Co
. W 1924 CTR zmieniło nazwę na
International Business Machines
.
Ad 15.
W Austrii
,
Otto Schaeffler
, współpracujący z Hollerithem podczas obsługi spisu z 1981
roku, w 1895 roku opatentował „
system programowany Schaefflera
”, składający się z 77 liczników, 100
przekaźników, 240 czujników perforacji i 5 baterii elektrycznych. Kolejne spisy obsługiwały maszyny
austriackie.
Przedstawiciel francuskich służb spisowych współpracujących z Hollerithem podczas spisu z 1896
roku, inżynier
Lucien March
zaprojektował maszyny francuskie, przeznaczone do obsługi Francuskiego
Spisu Powszechnego w 1901 roku.
Francuskie
„liczniki-klasyfikatory
” eliminowały używanie kart
perforowanych i zapewniały bezpośredni wydruk wyników. Dane wprowadzano z 60-przyciskowej
klawiatury.
W
USA,
James Powers
, pracownik amerykańskiego Biura Spisowego, otrzymał zadanie
stworzenia sprzętu, który pozwalałby przetworzyć dane ze spisu 1910 roku (i następnych) bez maszyn TM
Co, nie naruszając patentów Holleritha.
Powers
zaprojektował 240-klawiszową dziurkarkę elektryczną,
pozwalającą zredukować personel spisowy oraz półautomatyczny tabulator z licznikami drukującymi. Nie
udała mu się konstrukcja maszyn sortujących. Budował też maszyny mechanograficzne przeznaczone do
stosowania w statystyce i zarządzaniu firmami handlowymi. Wynalazca norweski
Friedrik Rosing Bull
w
latach 1923-24 zmontował pierwsze „maszyny statystyczno-rachunkowe wykorzystujące karty perforowane i
liczniki elektromagnetyczne”, tabulatory drukujące i sortery pionowe. Patenty te pozwoliły najpierw w
Norwegii, a potem w Szwajcarii rozwinąć produkcję jedynego europejskiego przedsiębiorstwa (francuska
Groupe Bull
), które mogło konkurować z amerykańskim sprzętem mechanograficznym.
Sprzęt mechanograficzny, wykorzystywany z początku jedynie do sortowania i filtrowania danych
spisowych, na początku XX wieku stał się użytecznym narzędziem wspomagającym handel, administrację i
zarządzanie biznesem
Podczas pierwszej wojny światowej
sprzęt mechanograficzny był wykorzystywany
• - w USA - przy organizacji zaopatrzenia kraju i wojsk
• - w USA - dla przyśpieszenia tempa produkcji wojennej
• - w Niemczech - do przygotowania rajdów floty podwodnej na konwoje alianckie przemierzające
Atlantyk.
Ad 16
.
Thomas Alva Edison
(1847-1931) – jeden z najbardziej znanych i twórczych wynalazców na
świecie, przedsiębiorca. W jego laboratoriach powstały: silnik i prądnica prądu stałego, fonograf i żarówka.
W 1886 roku, po udoskonaleniu żarówki Edison przekonał znanego finansistę J.P. Morgana i rodzinę
Vanderbiltów do założenia przedsiębiorstwa o nazwie
Edison Electric Light Company
, która w 1911 roku
została połączona z kilkunastoma innymi firmami działającymi w branży elektrycznej tworząc największą
obecnie na świecie spółkę kapitałową
General Electric.
Edison Electric Light Company
była
przedsiębiorstwem które zbudowało pierwszą na świecie elektrownię oraz pierwszy elektryczny miejski
system oświetleniowy.
Nikola Tesla
(1856–1943) – serbski inżynier i wynalazca, autor około 300 patentów, głównie rozmaitych
urządzeń elektrycznych, z których najsławniejsze to:
silnik elektryczny
,
prądnica prądu zmiennego
,
autotransformator, dynamo rowerowe, elektrownia wodna, bateria słoneczna, turbina talerzowa,
transformator Tesli (rezonansowa cewka wysokonapięciowa) i świetlówka. Nikola Tesla był m.in. twórcą
pierwszych urządzeń
zdalnie sterowanych drogą radiową
.
Sławę wynalazcy
radia
dzieli z Giuliemo Marconim (1874-1937) włoskim fizykiem i konstruktorem,
laureatem nagrody Nobla (1909 - za wkład w rozwój
telegrafii bezprzewodowej
).
John Ambrose Fleming
(1849-1945) - Anglik profesor elektryk, szukał od 1901 roku sposobu, by fale
radiowe przenosiły drgania o częstotliwości głosu ludzkiego. Znalazł sposób „filtrowania” prądu zmiennego
wynajdując w
1904
roku pierwszą
lampę elektronową
, którą nazwał „
diodą
”. Jest to najprostsza z lamp
elektronowych, posiadająca tylko
dwie
elektrody -
anodę i katodę
. Katoda jest źródłem elektronów, a anoda
ich odbiorcą. Emisja z katody zachodzi pod wpływem wysokiej temperatury - katoda jest żarzona najczęściej
za pomocą prądu elektrycznego. Cechą charakterystyczną diody jest
jednokierunkowy przepływ prądu
elektrycznego: w kierunku od anody do katody (elektrony poruszają się w kierunku odwrotnym), w sytuacji
gdy anoda ma potencjał dodatni względem katody.
W cztery lata później
Lee de Forest
(1873-1961) zbudował pierwszą lampę
wzmacniającą
–
triodę
–
składającą się z
trzech
elektrod –
anody, katody i siatki
. Trioda umożliwia sterowanie przepływem
elektronów z katody do anody przez zmianę napięcia na siatce – a zatem umożliwia budowanie
wzmacniaczy
sygnałów elektrycznych. Montując kilka takich lamp w urządzeniu odbiorczym uzyskano
wzmocnienie otrzymywanego prądu do mocy wywołującej drgania membrany słuchawki. Wynalezienie
triody umożliwiło rozwój
radia
,
telewizji
, wszelkich innych dziedzin elektroniki, a w końcu
komputera
lampowego
.
Ad 1
7. Hiszpański inżynier i wynalazca
Leonardo Torres y Quevedo
(1852-1936) zajmował się
projektowaniem sterowców,
zdalnym kierowaniem
ruchem statków i sterowców, a także konstruowaniem
maszyn liczących (oraz grających w szachy). Zaprojektował kilka
maszyn analogowych
, które pozwalały
rozwiązywać wiele typów równań wykorzystując dodawanie jednomianów metodą logarytmów Gaussa.
Zbudował doświadczalny aparacik cyfrowy (1914), wyposażony w mikroskopijną pamięć, który obliczał
wartość wyrażenia postaci x=(p*q) – a, dla bardzo małych liczb. Skonstruował całkowicie automatyczny
arytmometr elektromagnetyczny
, pokazany na wystawie w Paryżu w 1920 roku.
Był autorem słynnego
Eseju o automatyce
(1914), w którym twierdził, że „Trzeba, by automaty
naśladowały żywe odruchy, wykonując czynności stosownie do odbieranych wrażeń i dostosowując swe
zachowanie do okoliczności.”
Ad. 18
. Na początku XX wieku wykorzystanie systemu binarnego w maszynach liczących postulowali m.inn
- filozof i logik amerykański
Charles Peirce
(1839-1914) - Był pierwszym myślicielem, który odkrył
związki izomorficzne między obwodami przełączeń elektrycznych i algebrą Boole’a
; poszerzył badania
Stanhope’a i Jevonsa; skonstruował
elektryczną maszynę logiczną
;
- uczony francuski Rajmund Valtat -
proponował by wewnętrzne operacje rachunkowe maszyny
wykonywane były w systemie dwójkowym; konwersje z systemu dziesiętnego na dwójkowy i
odwrotnie miały być dokonywane automatycznie (1932)
;
- ekonomista brytyjski William Philips -zaprezentował w 1936 ręczną maszynkę binarną do mnożenia;
przedstawił też projekt maszyny, wykorzystującej systemy dwójkowy i ósemkowy;
Louis Couffignal
(1902-1966) w
pracy doktorskiej (1938) przedstawił plany
elektromechanicznego
kalkulatora powszechnego użytku
, binarnego i sterowanego stałym programem. Kalkulator składał się z:
•
klawiatury dziesiętnej na wejściu
•
konwertora dziesiętno-dwójkowo-dziesiętnego
•
rejestru ogólnego, złożonego z przekaźników (zapamiętywanie liczb w formie binarnej)
•
jednostki mnożącej
•
rejestru sumującego
•
numerycznej tabeli funkcji (stanowiącej jednostkę kontrolną maszyny)
•
rejestru porównawczego, kierującego – zgodnie z programem – liczbę idącą z rejestru ogólnego do
jednostki mnożącej lub do rejestru sumującego
•
jednostki wejścia/wyjścia, łączącej klawiaturę dziesiętną z dziurkarką kart i z elektryczną maszyną
do pisania
Plik z chomika:
fluid.sun
Inne pliki z tego folderu:
Wykład 2 UL.pdf
(3019 KB)
Wykład 1 UL.pdf
(6516 KB)
Wojciech Kabaciński,Janusz Kleban - Od telegrafii do sieci transportu informacji.pdf
(698 KB)
Historia internetu.pdf
(873 KB)
Historia informatyki - zakres 2.pdf
(99 KB)
Inne foldery tego chomika:
Ludzie Wschodu
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin