promocja_zdrowia_modul_9.pdf

Styl życia a edukacja zdrowotna

Wstęp

1. Rola promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej w okresie przedkoncepcyjnym, prenatalnym

i postnatalnym

2. Zdrowie seksualne

2.1. Uzależnienie od seksu

2.2. Agresja seksualna

2.3. Impotencja a styl życia

3. Programy profilaktyczne w patologii społecznej

3.1. Profilaktyka uzależnień

3.2. Profilaktyka AIDS

3.3. Przemoc

3.4. Zapobieganie samobójstwom

4. Pojęcie jakości życia

Słownik

Bibliografia

Literatura podstawowa

Styl życia a edukacja zdrowotna

Wstęp

Punktem wyjścia dla edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia jest położenie nacisku na

samodzielny rozwój w świecie istniejących współzależności. Oznacza to stworzenie

podstaw dla zdrowia przez usunięcie przeszkód w planowaniu, egzekwowaniu

i promowaniu właściwego dla jednostki (ale także całych społeczeństw) stylu życia.

Działania edukacyjne czy też promujące zdrowie mają miejsce na różnych etapach życia

— nie można wskazać, który z okresów jest tym przewodnim, ponieważ zdobyte

doświadczenia, dobre nawyki w każdym okresie przyczyniają się do utrzymania zdrowia,

albo do podjęcia profilaktyki, gdy zdrowie zawodzi.

Styl życia a edukacja zdrowotna

1. Rola promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej

w okresie przedkoncepcyjnym, prenatalnym i postnatalnym

Okres przedkoncepcyjny

Wszystkie małe dziewczynki bawią się w dom, każda z nich dba o swoją lalkę, traktując

ją jak własne dziecko. U chłopców okres zabawy w cowboya czy policjanta dłużej trwa.

Dom i rodzina to hasła, które dopiero w późniejszym okresie życia nabierają dla chłopców

większego znaczenia. Jednak i chłopcy i dziewczynki (w przyszłości mężczyźni i kobiety)

naśladują swoich rodziców i bezwiednie sami przygotowują się do roli przyszłych

rodziców. Zabawy te znajdują odzwierciedlenie w dorosłym życiu.

Celem opieki przedkoncepcyjnej jest uzyskanie oraz utrzymanie dobrego zdrowia

psychofizycznego kobiety w okresie poprzedzającym ciążę. Działania te w konsekwencji

mają zwiększyć szansę na urodzenie zdrowego dziecka, a wcześniej bezpiecznego

przebycia przez kobietę okresu ciąży, porodu i połogu. Aby mogło to nastąpić,

w profilaktyce przedkoncepcyjnej wyróżnia się trzy grupy działań:

1. Ocenia się ryzyko związane z:

 indywidualnymi cechami przyszłej matki (np. wiek, warunki bytowe),

 zachowaniami zdrowotnymi i nałogami (np. dieta, alkohol, narkotyki),

 przyjmowanymi lekami, współistniejącymi chorobami (uwarunkowania

genetyczne), stanem immunologicznym (przeciwciała przeciw WZW typu B,

różyczkowe),

 warunkami środowiskowymi występującymi w miejscu pracy przyszłej matki

(i ojca),

 przeszłością położniczą (poronienia, przerywanie ciąży),

 chorobami występującymi w rodzinie (dziedzicznymi),

 czynnikami psychologicznymi,

 możliwością dostępu do placówki ochrony zdrowia,

2. Prowadzi się edukację dla przyszłych rodziców w zakresie:

 planowania rodziny,

 ryzyka chorób, które przenoszone są drogą płciową,

 zagrożeń środowiskowych,

 możliwości przyjmowania leków (bezpieczeństwo lub szkodliwość),

3. Podejmuje się interwencje w kierunku zmniejszenia stopnia ryzyka medycznego oraz

psychospołecznego. W związku z tym należy:

 podjąć leczenie w kierunku chorób przewlekłych,

Styl życia a edukacja zdrowotna

 podjąć walkę z uzależnieniami,

 prowadzić szczepienia ochronne,

 w razie potrzeby zastosować pomoc społeczną.

Niestety w ostatnim okresie coraz więcej ciąż nie jest planowanych, wiek matek obniża

się. Można spotkać się także z sytuacjami odwrotnymi, kiedy to matki są już kobietami

w wieku dojrzałym (pierwsza ciąża po 40 r.ż.). Aby zapobiec wadom wrodzonym, takim

np. jak wada cewy nerwowej, należałoby wszystkie kobiety w wieku rozrodczym nakłonić

do przyjmowania kwasu foliowego w okresie przedkoncepcyjnym i w pierwszych

12 tygodniach ciąży.

Okres prenatalny

W naszym kraju wszystkie kobiety mają prawo do opieki prenatalnej, którą można

uzyskać w placówkach ochrony zdrowia, tj. zespołu opieki zdrowotnej pierwszego

kontaktu (przede wszystkim położne i pielęgniarki środowiskowe). Kobieta w ciąży ma

prawo do wyboru lekarza, który będzie prowadził jej ciążę. Jest to kontynuacja opieki

przedkoncepcyjnej. Opieka prenatalna, obserwacja pacjentki powinna być prowadzona

już od pierwszych tygodni ciąży w celu promowania zdrowia zarówno matki, jak i dziecka.

Pozwala to na wykrycie różnego rodzaju komplikacji. Patrząc na aktualne dane dotyczące

umieralności noworodków w Polsce należy zwracać szczególną uwagę na:

1. Przyrost wagi ciała kobiet w czasie ciąży (prawidłowy przyrost masy ciała wynosi

około 10–15 kg, a dla ciąży bliźniaczej 16–20 kg).

2. Rzucenie palenia przez kobietę ciężarną.

Niestety jest to odwieczny problem lekarzy, położnych prowadzących kobiety w ciąży.

Wiele z substancji toksycznych znajdujących się w dymie tytoniowym kumuluje się

w płynie owodniowym i we krwi płodu. Porzucenie nałogu palenia nigdy nie jest aktem

jednorazowym, jest to raczej stopniowy proces nauki nowych zachowań, to znaczy

zachowań osoby niepalącej. Taki proces został opisany przez Prochaskę i DiClemente,

przedstawia go rysunek 1.

Styl życia a edukacja zdrowotna

decyzja

rzucenia

próba

rzucenia

myśli

o rzuceniu

rzucenie

powrót

do nałogu

„zadowolony”

palacz

były

palacz

Rysunek 1. Proces decyzyjny w procesie rzucania palenia

Najczęściej potrzeba około pięciu albo i więcej prób zaprzestania palenia, zanim

palacz trwale przestanie palić. Jak można się domyślić, kobieta paląca, która decyduje

się na urodzenie dziecka taką próbę powinna podjąć jeszcze przed zajściem w ciążę.

Zaprzestanie palenia na początku ciąży zmniejsza w dużym stopniu ryzyko poronień

samoistnych, małej masy urodzeniowej, a nawet śmierci dziecka;

3. Ryzyko zakażenia się płodu kobiety ciężarnej HIV (+).

Do zakażenia może dojść zarówno w czasie ciąży, porodu, jaki i karmienia piersią.

W celu zapobiegnięcia zakażeniu odmatczynemu należy m in.: w miarę możliwości

unikać inwazyjnych procedur u kobiet ciężarnych (np. amniocenteza, nacinanie

krocza), podczas porodu wielokrotnie odkażać kanał rodny, zmyć skórę noworodka

wodą zaraz po urodzeniu, nie karmić piersią, stosować leki antyretrowirusowe.

U kobiet z podejrzeniem zakażenia wirusem HIV najważniejsze są jednak działania

edukacyjne, które nakłonią je do wyjaśnienia statusu serologicznego i podjęcia jak

najszybszych działań prewencyjnych omówionych powyżej.

Okres postnatalny

Edukacja zdrowotna jako proces uczenia społeczeństwa dbania o własne zdrowie

i zdrowie innych to bardzo ważny element zarówno swoistej profilaktyki, jak i nieswoistej.

Promowanie zdrowia w okresie niemowlęcym i kolejnych to zadania opieki zdrowotnej

pierwszego kontaktu. Jest to wyzwanie dla położnych środowiskowych, które w tym

okresie powinny być partnerami dla rodziców. Działania edukacyjne powinny być

nakierowane na zwiększenie potencjału zdrowotnego dziecka przez:

1. Odpowiednie odżywianie.

Obecnie za jedyny prawidłowy sposób żywienia niemowląt (szczególnie w pierwszym

półroczu życia) uznaje się karmienie piersią, ponieważ pokarm matki jest

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: