Ginekologia
Wykład nr 1
Współczesne położnictwo definiuje medycynę matczyno – płodową. Do jego zadań należy pielęgnowanie zdrowia i ewentualnie leczenie 2 współżyjących organizmów (matki i płodu).
Zdrowie to:
- brak choroby
- dobry stan somatyczny, psychiczno-emocjonalny i socjalno-społ.
Cykl miesiączkowy: regularne występowanie jajeczkowania podczas całego okresu rozrodczego kobiety; trwa 28 dni (+/- 7).
Składa się z 2 faz:
1) f. proliferacyjna = pęcherzykowa( folikularna)
· trwa od 1. dnia krwawienia do owulacji
· zmienna długość
· niższa podstawowa temperatura ciała
· uwalnianie estrogenów przez jajnik
· rozrost gruczołów endometrium pod wpływem estrogenów
2) f. wydzielnicza (lutealna)
· względnie stały czas trwania - 12 – 16 dni
· rozpoczyna się owulacją
· podwyższona podstawowa temperatura ciała
· powstanie ciałka żółtego w jajniku
· wydzielina gruczołów endometrium umożliwia implantację zarodka
Integracja cyklu uwarunkowana jest hormonalnie:
GnRH
FSH/ LH
H. płciowe (androstendion, estradiol, estriol)
Oogeneza – powstawanie kom. jajowych
pęcherzyk pierwotny
pęcherzyk wzrastający (II-rzędowy)
pęcherzyk Graafa = dojrzewający (III-rzędowy)
pęcherzyk przedowulacyjny
owulacja
ciałko żółte- wydziela proteron
Szczyt wydzielania progesteronu przypada na 8 – 9 dzień fazy lutealnej - wtedy dochodzi do zagnieżdżenia zarodka, jeśli komórka jajowa została zapłodniona.
Ciąża trwa 268 dni ( 263 – 270), licząc od momentu zapłodnienia, a 10 miesięcy księżycowych czyli 40 tyg. – od daty ostatniej miesiączki:
· I trymestr – od zapłodnienia do 14 tygodnia (okres zarodkowy)
· II trymestr – okres płodowy – płód niezdolny do przeżycia poza macicą do 24 tyg.
· III trymestr – okres płodowy – płód zdolny do przeżycia poza macicą od 24 ty.g do porodu.
Zmiany adaptacyjne zachodzące w organizmie ciężarnej sugerują stany granicznej wydolności narządowej.
Masa ciała:
Zapotrzebowanie kaloryczne w ciąży:
2200 kcal do końca I trymestru, od końca I trymestru do końca ciąży zwiększa się do 2500kcal.
Przyrost masy ciała:
- I poł. ciązy – 450g/mies.
- II poł. ciąży – 450g/tydz.
- cała ciąża – 10-12kg (połowa przypada na łożysko, płód i płyn owodniowy)
BMI – miernik otłuszczenia organizmu:
- prawidłowa m.c.-19,8-26
- nadwaga-26-29
- otyłość- >29
- niedowaga-<19,8
Zmiany metaboliczne i biochemiczne:
Białka:
· albuminy, globuliny -
· IgM const.
· IgG stopniowo
· IgA nieznacznie
· IgD znacznie
· TBP const.(białko wiażące tyroksynę)
· AFP – osiąga max. w 13 – 14 tyg., a następnie stopniowo
- w otwartych wadach o.u.n lub górnej części przewodu pokarmowego
Węglowodany:
· ciąża – czynnik diabetogenny:
· zapotrzebowanie na węglowodany
· wydzielanie insuliny jest szybsze
Tłuszcze:
· względna hiperlipemia w II/III trymestrze ciąży
· cholesterol i fosfolipidy – 2-krotnie wzrastają w surowicy (Norma-6,5-7,8 mmol/l)
Woda:
· systematyczny zawartości w przebiegu ciąży (w terminie porodu przyrost wynosi1-2kg)
Sole mineralne:
· Fe – zapotrzebowanie4-5 mg/d (1g w czasie całej ciąży) – 300 mg zużywa płód i łożysko, 500 mg procesy hematopoezy matki, 200 mg straty w czasie porodu i połogu
· Ca – płód zużywa 30 g przez całą ciążę, ciężarna powinna otrzymywać 1,2g Ca i 500 j. wit D/d
· P - 1,2 g/d
· Na, K, Cl – nie wymagają suplementacji!
· kwas foliowy - 0,8 mg/d
· Zn, Cu, Cr, Mg- suplementacja
RKZ: zmiany uwarunkowane działaniem progesteronu (od 10. tyg.):
- ¯pCO2 (o 5mmHg)
- ¯zasobu zasad (o ok. 2mmol)
- pH
® niewielka zasadowica oddechowa
Zmiany narządowe:
1) Skóra, włosy
- pogłębia się pigmentacja: twarzy, otoczki brodawek, kresy białej(MSH)
- rozstępy ciążowe (w II poł. ciąży)- zm. w kolagenie pod wpływem hormonów nadnerczowych
- teleangiektazje (estrogeny)- rozszerzenie naczyń (szyja , klatka, ramiona)
-porost włosów w ciąży, w połogu-wypadanie
2)Ukł. oddechowy
- przekrwienie śluzówki nosa ® częste krwawienia z nosa
- uniesienie przepony do góry z jednoczesnym powiększeniem wymiaru poprzecznego klatki (¯poj. czynnościowa zalegająca płuc)
- nieznaczne przyspieszenie oddechu
-obj. życiowa płuc (TLC)-bz
- obj. oddechowa (wentylacja min. o 40%® zużycie tlenu o ok. 20%))
- wentylacja pęcherzykowa o 40%-
- FRV
- RV
3) Ukł. krążenia
-HR (o 15-20/min pod koniec ciąży)
- obj. wyrzutowej o 65 – 70 ml
-słyszalny szmer skurczowy (®przepływu krwi)
- przemieszczenie serca ku górze w lewo, niewielkie powiększenie sylwetki
- EKG-spłaszczenie lub odwrócenie T w III , odwrócenie QRS
- RR skurczowe bz., RR rozkurczowe nieznacznie ¯)
- ciś. żylne wyraźnie w kończynach dolnych
- obj. krwi krążącej o 1-2l
- całk. masa RBC o ok.25%
- stęż. Hb krążącej
- rozcieńczenie krwi
- WBC stopniowo¯
- ¯aktywność fibrynolityczna
- stęż cz. krzepnięcia (oprócz XI i XII)
- tętniczo – żylna różnica wysycenia Hb tlenem z 3,3 do 4,5 mg/dl
4)Układ szkieletowo-mięśniowy
· lordozy i przygięcia w części szyjnej kręgosłupa
· rozluźnienie więzadeł stawów (zwiększa się ruchomość kości miednicy)
5)Układ pokarmowy:
· zaburzenia łaknienia
· nudności i wymioty
· niestrawność
· wydzielania soków trawiennych
· osłabienie ruchów perystaltycznych
· zwiększenie wchłaniania płynów
· zaparcia
6) Układ moczowy
· GFR o 50%
· stężenie amoniaku ?
· kreatyniny ?
· kw. moczowego ?
· od końca I trym.: poszerzenie wnęki, moczowodów (refluks pęch.-moczow.), przepływu surowicy krwi
7) Narząd rodny:
· macica powiększa się 500 razy – osiąga długość 30 cm, szerokość 25 cm, waży 1 kg, ma pojemność kilkanaście litrów, w III trymestrze wykształca się dolny odcinek macicy
· t. spiralne stopniowo prostują się
· szyjka macicy stanowi przed ciążą1/3 masy i dł. macicy, w ciąży mięknie, staje się lepiej ukrwiona, pod koniec ciąży ma dł. 2 cm,; stanowi aparat zamykający dolną część, pełni rolę filtra – ukrwienia i aktywności przeciwbakteryjnej ...
j.salagan