53_05.pdf

Konst ruktorów

Rozwiązanie zadania powinno zawierać schemat elektryczny

i zwięzły opis działania. Model i schematy montażowe nie

są wymagane. Przysłanie działającego modelu lub jego

fotografii zwiększa szansę na nagrodę.

Ponieważ rozwiązania nadsyłają czytelnicy o różnym stopniu

zaawansowania, mile widziane jest podanie swego wieku.

Ewentualne listy do redakcji czy spostrzeżenia do erraty

powinny być umieszczone na oddzielnych kartkach, rów−

nież opatrzonych nazwiskiem i pełnym adresem.

Prace należy nadsyłać w terminie 45 dni od ukazania się nu−

meru EdW (w przypadku prenumeratorów – od otrzymania

pisma pocztą).

Zadanie nr 51

Nadchodzi lato. Jak co roku do Redakcji na−

płyną kolejne listy zprośbami oprzedstawie−

nie na łamach EdWrozmaitych odstraszaczy.

Znów ktoś poprosi o elektroniczny odstra−

szacz szpaków, kto inny zechce wykonać od−

straszasz psów, awiele osób zapragnie wyko−

nać odstraszacz owadów (np. komarów czy

much). Takie prośby pojawiały się już wprze−

szłości. Z bardziej lub mniej uzasadnionych

przyczyn niektórzy Czytelnicy chcą straszyć

szpaki, krety, psy, kuny, pająki, gołębie, koma−

ry, pluskwy, itd...

Uprzedzając kolejne prośby proponuję, by

wramach tego zadania zaprojektować elektro−

niczny odstraszacz uniwersalny. Chodzi ood−

straszanie dźwiękami − dźwiękami słyszalny−

mi lub ultradźwiękami.

Aoto oficjalny temat zadania 51:

przebiegi o różnych kształtach – proszę bar−

dzo.

Ściślej biorąc, nie musi to być kompletny od−

straszacz, atylko układ elektroniczny zawiera−

jący generator iobwody sterujące przetworni−

kiem elektroakustycznym. Układ powinien

umożliwić dołączenie głośnika lub dowolnego

przetwornika piezo.

Pomyślcie, by był to układ jak najbardziej uni−

wersalny, pozwalający generować przebiegi

o różnych częstotliwościach, w różnym ryt−

mie, z użyciem różnych przetworników aku−

stycznych.

Czym więcej będzie możliwości modyfikacji

dźwięku, tym lepiej. Kto będzie chciał, wy−

próbuje potem, jakie częstotliwości ijaki rytm

jest potrzebny, by przykładowo wypłoszyć

zsadu szpaki wyjadające czereśnie. Kto inny

spróbuje tym samym urządzeniem, ewentual−

nie z innym przetwornikiem, straszyć żądne

krwi komary (awłaściwie komarzyce).

Pytanie, czy takie eksperymenty dadzą pożą−

dany efekt, to zupełnie inna sprawa. Jako

uczestników Szkoły Konstruktorów nie inte−

resuje Was, czy dany owad, ptak czy ssak

wogóle słyszy, ajeśli słyszy, to jakie często−

tliwości są dla niego drażniące i przeraźliwe.

Waszym zadaniem jest skoncentrowanie się

na wykonaniu układu elektronicznego – jak

najbardziej uniwersalnego generatora z wyj−

ściowym stopniem mocy. Przetwornikami bę−

dą wtym wypadku głośniki (także wysokoto−

nowe), membrany piezo, przetworniki ultra−

dźwiękowe, również będące przetwornikami

piezoelektrycznymi. No, chyba że ktoś ma po−

mysł na coś ekstra, na przykład sterownik ja−

kiejś grzechotki elektromechanicznej czy in−

nej “wytwornicy” straszących dźwięków.

Niewiele osób dokładnie wie, jakie dźwięki

okażą się skuteczne w stosunku do poszcze−

gólnych intruzów, dlatego trzeba zastosować

generator umożliwiający zmianę częstotliwo−

ści wszerokim zakresie. Czy najlepszym roz−

wiązaniem będzie generator przestrajany elek−

tronicznie – napięciem (VCO)? Amoże wy−

starczy prościutki generator o stałej częstotli−

wości, zbudowany na dwóch bramkach

CMOS, kluczowany przebiegiem dodatkowe−

go generatora lub generatorów?

Na pewno odstraszacz będzie pracował okre−

sowo. Należy więc przewidzieć jakiś dodatko−

wy generator określający rytm pracy, na przy−

kład włączający układ co pięć minut na pół

minuty, by wypłoszyć szpaki zsadu lub kuny

obgryzające izolację zprzewodów pod maską

samochodu.

Zapewne zechcecie wykorzystać kostki

CMOS, pracujące w szerokim zakresie na−

pięć zasilania 3...18V. Zaprojektujcie układ

tak, by można go zasilać zzasilacza, awra−

Zaprojektować uniwersalny od−

straszacz akustyczny.

Zadanie nie jest trudne. Wasz układ nie musi

być wypróbowany w docelowym zastosowa−

niu – chodzi ozaprojektowanie uniwersalne−

go generatora dźwięków głośnych i przeraźli−

wych. Niech będzie to generator przebiegu

prostokątnego – nie ma potrzeby silić się na

generatory “sinusa”, “trójkąta” czy jeszcze in−

ne. Chyba że ktoś celowo zechce wykorzystać

Elektronika dla Wszystkich

Szkoła

Szkoła Konstruktorów

zie potrzeby z akumulatora czy baterii. Przy

zasilaniu bateryjnym trzeba minimalizować

pobór prądu – w przerwach urządzenie po−

winno pobierać tylko jakieś drobne mikro−

ampery prądu.

Oczywiście, jeśli projektowany uniwersalny

odstraszacz będzie współpracował z głośni−

kiem, wczasie generowania dźwięków pobór

będzie duży – pobierana moc będzie rzędu

kilku czy nawet kilkudziesięciu watów. Prze−

tworniki piezo potrzebują znacznie mniej

energii – pobór prądu nie przekroczy wtedy

100...250mA.

Nie musicie stosować potężnych wzmacnia−

czy mocy dla głośnika – ustalmy, że moc gło−

śnika będzie wynosić 10...40W. Ponieważ

będzie on sterowany przebiegiem prostokąt−

nym, nie trzeba koniecznie stosować typowe−

go wzmacniacza mocy – wystarczy prosty

obwód tranzystorowy (na przykład w ukła−

dzie mostkowym?). Amoże zechcecie wyko−

rzystać fabryczny wzmacniacz samochodo−

wy, wyposażony wfunkcję MUTE?

Ogólnie biorąc, macie ogromne pole do popi−

su. Może ktoś zechce zaadaptować jakiś zna−

ny z literatury generator tranzystorowy.

Ostrzegam jednak, że nie wszystkie “genera−

tory różnych dźwięków” były sprawdzane –

niektóre powstały tylko na papierze i nigdy

nie pracowały. Inne wykonano z użyciem

tranzystorów germanowych, a z krzemowy−

mi mogą nie pracować. Dlatego zwróćcie

uwagę na układy cyfrowe rodziny CMOS

4000, wtym szczególnie na kostkę 4046, za−

wierającą generator VCO o szerokim zakre−

sie przestrajania. Pomocne będą na pewno

bramki, w tym bramki z wejściem Schmitta

(4093, 40106). Wstopniu wyjściowym do

sterowania głośnika potrzebne będą dwa lub

cztery tranzystory bipolarne bądź MOSFET−y,

chyba że ktoś zdecyduje się na wzmacniacz

scalony.

Tym razem spodziewam się działających mo−

deli (modele śmiało możecie nadsyłać bez

głośnika). Jak zwykle przewiduję, że najlep−

sze rozwiązania mogą zostać skierowane do

działu Elektronika−2000, aich twórcy otrzy−

mają normalne honoraria autorskie. Jeśli

więc ktoś przewiduje, że jego opracowanie

mogłoby znaleźć się wśród projektów działu

E−2000, koniecznie powinien dołączyć kart−

kę zoświadczeniem, że taki ataki układ jest

jego własnym opracowaniem inie był dotąd

publikowany.

Nadal zachęcam do nadsyłania propozycji

kolejnych zadań – autorzy każdej opubliko−

wanej propozycji otrzymają nagrody.

Rozwiązanie zadania nr 47

Temat zadania 47 brzmiał: Zaprojektować

“wskaźnik do wszystkiego”.

kilkanaście złotych. I to jest pierwsza ważna

wskazówka. “Wskaźnik do wszystkiego”

musi być znacznie tańszy i/lub znacznie

mniejszy od niewielkiego multimetru albo

też mieć jakieś inne, istotne zalety . Wprze−

ciwnym wypadku po co go budować? Lepiej

za te kilkanaście złotych kupić na bazarze ma−

ły, poręczny multimetr wskazówkowy lub cy−

frowy. Nieodparcie nasuwa się wniosek, iż

rozbudowane, duże, pracochłonne i kosztow−

ne układy generalnie nie mają racji bytu.

Ale to nie jest cała prawda o“wskaźniku do

wszystkiego”. Druga ważna sprawa to ła−

twość korzystania zurządzenia. Wwielu wy−

padkach nie trzeba znać dokładnej wartości

napięcia. Trzeba tylko sprawdzić jest/nie ma.

Bardzo często trzeba to stwierdzić wwarun−

kach polowych, gdy dostęp do badanych ob−

wodów jest utrudniony. Przykładowo elek−

tryk sprawdza brak lub obecność napięcia

gdzieś wysoko w puszce instalacyjnej

w ciemnym korytarzu. Stojąc na krześle,

dwiema rękami trzyma sondy i trudno mu

odczytać wynik na mierniku. Winnej sytua−

cji, gdy trzeba sprawdzać zarówno obecność

napięcia, jak iprzejście (zwarcie), konieczne

jest przełączenie multimetru.

To niby proste, ale właśnie wwarunkach po−

lowych, gdy obie ręce są zajęte, może być

problemem. Trzeba też pamiętać, że spraw−

dzającym może być, iczęsto jest, osoba star−

sza o słabym wzroku. Założenie okularów,

odczytanie małych oznaczeń, znalezienie od−

powiedniego zakresu okazuje się uciążliwe.

Dla takiej osoby znacznie lepszy od multime−

tru byłby prosty przyrząd, którego w ogóle

nie trzeba przełączać albo robi się to w bar−

dzo prosty sposób (naciskając jeden jedyny

przycisk). Dotyczy to nie tylko osób w star−

szym wieku, ze słabym wzrokiem. Wnie−

sprzyjających warunkach rzeczywiście ła−

twiej jest skorzystać z małego, poręcznego

testera, niż z multimetru, który trzeba trzy−

mać wręku lub położyć na stole.

Praktyka pokazuje, że jest to istotny argu−

ment. Nieprzypadkowo elektrycy (i nie tyl−

ko) wciąż korzystają z prymitywnych

próbówek w postaci najzwyklejszych ża−

rówek i“śrubokrętów zneonówką”.

Tu pojawia się trzecia sprawa, nie poruszona

przez uczestników. Chodzi oniedostatki mul−

timetrów cyfrowych. Tylko początkujący

iniedoświadczeni elektronicy naiwnie sądzą,

że multimetr cyfrowy jest szczytem osiągnięć

wdziedzinie miernictwa obwodów elektrycz−

nych i elektronicznych. Życie pokazuje coś

innego. Wielu elektryków zachęconych no−

woczesnością takich przyrządów wypróbo−

wało je w praktyce i... powróciło do poczci−

wych, wysłużonych mierników wskazówko−

wych. Chodzi tu o sprawę odczytu cyferek,

interpretacji wskazań oraz oporności wejścio−

wej. Woltomierze wskazówkowe są zazwy−

czaj powolne i uśredniają szybkie zmiany

orazskoki napięcia, wtym zakłócenia. Wolto−

mierze cyfrowe mierzą napięcie w ściśle

określonych chwilach, co wpewnych warun−

kach, w obecności zakłóceń, może dawać na

wyświetlaczu trudne do interpretacji lub na−

wet zupełnie bezsensowne wskazania. Poza

tym wiadomo, iż woltomierze wskazówkowe

mają niezbyt dużą rezystancję wewnętrzną.

Wynosi ona od kilku, do co najwyżej stu kilo−

omów na wolt. Rezystancja wejściowa wolto−

mierzy z multimetrów cyfrowych jest duża,

zazwyczaj na wszystkich zakresach wynosi

10M

Tym razem nie mogę napisać, że jak zwykle

nadeszło wiele prac . Prac było tylko kilkana−

ście, a liczba modeli niemal zrównała się

zliczbą prac teoretycznych. Dla mnie oznacza

to zdecydowanie mniej zajęcia – każda nade−

słana praca zawsze jest analizowana dwa razy.

Pierwszy raz czytam wszystkie prace, nume−

ruję (na pewno zauważyliście to na odsyła−

nych modelach), dzielę je na grupy i kolejno

wypisuję na dużej kartce lub kartkach krótką

charakterystykę. Druga analiza odbywa się

w trakcie pisania artykułu, gdy szczegółowo

analizuję i opisuje poszczególne grupy roz−

wiązań oraz koncepcje. Dopiero wtedy osta−

tecznie następuje przydział punktów, nagród

iupominków.

Uważam, iż mała liczba nadesłanych rozwią−

zań wynika z dwóch przyczyn. Po pierwsze,

część osób zlekceważyło temat jako mało

przydatny wpraktyce. Kilku uczestników na−

pisało zresztą, że nie ma to jak dobry miernik

wskazówkowy . Zdrugiej strony zadanie wcale

nie było łatwe. Dużym wyzwaniem jest za−

chowanie odporności na wysokie napięcie sie−

ci układu mierzącego niskie napięcia albo cią−

głość obwodu. Dlatego już teraz gratuluję

wszystkim, którzy podjęli się tego tematu

świadomi występujących problemów.

Analiza zadania nasunęła uczestnikom wiele

wniosków, które warto zaprezentować. Przede

wszystkim trzeba zdać sobie sprawę, że cho−

dzi tu o wskaźnik przeznaczony głównie dla

elektryków i elektroników, którzy mają do

czynienia z obwodami sieci energetycznej.

Nie można zapomnieć, iż funkcje podobne jak

“wskaźnik do wszystkiego” pełni każdy mier−

nik uniwersalny. Każdy multimetr ma kilka

zakresów woltomierza, amperomierza i omo−

mierza. Najtańsze multimetry można kupić za

lub jeszcze więcej. Dołączenie przy−

rządu o dużej rezystancji wejściowej do dłu−

giego, nigdzie nie podłączonego przewodu da

informację, że występuje tam napięcie fazo−

we sieci energetycznej. Oczywiście takie

błędne wskazania spowodowane są indukują−

cymi się wtym przewodzie “śmieciami” oraz

dużą rezystancją wejściową przyrządu pomia−

Elektronika dla Wszystkich

Szkoła Konstruktorów

rowego. Właśnie dlatego wielu elektryków

nie używa nowoczesnych przyrządów, tylko

ufa żarówce oraz “przedpotopowym” mierni−

kom o beznadziejnie małej rezystancji wej−

ściowej. Wtym wypadku mała rezystancja

wejściowa jest ważną zaletą.

Zbierając te wnioski dochodzi się do wniosku,

że analizowany “wskaźnik do wszystkiego”

nie ma być konkurencją dla fabrycznego mul−

timetru, tylko przyrządem pomocniczym,

umożliwiającym wygodne sprawdzenie ob−

wodów, zwłaszcza wtrudnych warunkach.

najbardziej godne uwagi. Wskaźnik Tomka

wstanie spoczynku nie pobiera prądu zbate−

rii – jest wskaźnikiem napięcia zawierającym

mostek (z diodami LED), miernik wychyło−

wy i przekaźnikowe obwody automatycznej

zmiany zakresów zsygnalizatorami LED. Po

naciśnięciu przycisku układ czasowy włącza

na kilka sekund przekaźnik i przekształca

przyrząd w tester ciągłości obwodu z brzę−

czykiem piezo. Tylko przez te kilka sekund

układ pobiera prąd zbaterii zasilającej.

Właśnie te dwa pomysły: automatyczna zmia−

na zakresów oraz kilkusekundowe przekształ−

canie przyrządu w tester ciągłości zadecydo−

wały, że Tomek otrzyma upominek. Asche−

mat być może rzeczywiście trafi do rubryki

“Co tu nie gra?”, zawiera bowiem oprócz in−

teresującej idei, typowe usterki popełniane

przez młodych elektroników. Ich analiza mo−

że przynieść pożytek zarówno pomysłodaw−

cy, jak też wielu innym Czytelnikom. Fakt

umieszczenia schematu wtej rubryce nie jest

zresztą żadnym powodem do wstydu dla po−

czątkującego elektronika – przecież nie musi

on od razu wszystkiego wiedzieć.

Takie uwagi są słuszne także w odniesieniu

do pracy Rafała Lalika zCikowic. Zapropo−

nował on prosty i ogólnie biorąc poprawny

układ zprzełącznikiem, diodami, neonówką,

baterią i brzęczykiem piezo. Również Rafał

otrzyma na zachętę drobny upominek.

lają oprócz wartości napięcia sprawdzać tak−

że ciągłość obwodów. Układ nie spełnia jed−

nak do końca warunków zadania, bo wpozy−

cji przełącznika “czujnik zwarcia” pobiera

z baterii prąd także w spoczynku (świecą

dwie diody).

Prace teoretyczne

Spośród najciekawszych prac teoretycznych

na początek podaję dwa schematy Macieja

Tyczyńskiego , sądząc ze stempla pocztowego,

zŁodzi. Niestety, nie mogę wysłać upominku,

bo Maciej nie podał adresu. Wliście pisze, że

wykonał oba układy z rysunku 1 i wykorzy−

stuje je w praktyce. Wprzyrządzie z rysunku

1a neonówka (80−woltowa) informuje o obe−

cności dużych napięć przy ustawieniu P1

w środkowym, neutralnym położeniu. Prze−

łącznik P1 umożliwia badanie zarówno mniej−

szych napięć stałych izmiennych (górne poło−

żenie P1), jak iciągłości obwodu (dolne poło−

żenie P1). Prototyp został umieszczony wobu−

dowie pochodzącej zgrubego flamastra. Układ

zrysunku 1bjest wzbogaconą wersją fabrycz−

nego fazera zjedną diodą LED. Dwukolorowa

dioda umożliwia sprawdzenie obecności “ob−

cego” napięcia oraz ciągłości obwodu.

Fot. 1 Model Bartosza Rodziewicza

Rys. 1 Propozycja Macieja Tyczyńskiego

Fot. 2 Układ Marcina Wiązani

Radosław Hryciuk z Grabowca przysłał

schemat testera z neonówką, brzęczykiem

piezo, trzema diodami LED. Schemat jest

prawidłowy, jednak utrudnieniem podczas

praktycznego wykorzystania przyrządu była−

by duża liczba gniazd pełniących rolę prze−

łącznika zakresów.

Interesujące rozwiązanie zaproponował To−

masz Jędryka zPoręby Spytkowskiej. Swój

pierwszy list do Szkoły zaczął tak: W elektro−

nice stawiam dopiero pierwsze, małe kroczki.

Wasze pismo czytam dopiero od kilku miesię−

cy, a w ogóle jeszcze niewiele o niej wiem.

W moim schemacie na pewno roi się od ba−

nalnych i oczywistych błędów, ale pomyśla−

łem, że w najgorszym przypadku dostarczę

materiału do rubryki “Co tu nie gra?”.

Podobno najlepiej uczyć się na błędach. (...)

Schemat istotnie zawiera błędy układowe.

Jednak zaproponowana idea ipomysły są jak

Fotografia 3 pokazuje wskaźnik

Piotra Wójtowicza zWólki Bo−

dzechowskiej. Niestandardowy

schemat pokazany jest na rysun−

ku 2 . Piotr tłumaczy, iż świado−

mie zrezygnował zpomiaru cią−

głości obwodu (zwarcia), bo nie

zdołał zrealizować sensownego

zabezpieczenia takowych obwo−

dów, achciał, by urządzenie nie

miało przełącznika.

Rozwiązania praktyczne

Fotografia 1 pokazuje

model Bartosza Ro−

dziewicza z Białego−

stoku. Jest to linijka

świetlna ze sterowa−

niem tranzystorowym

i wskazaniem biegu−

nowości za pomocą

dwukolorowej diody

LED.

Podobny, bardziej

rozbudowany i sta−

rannie wykonany

układ nadesłał Mar−

cin Wiązania zGa−

cek – fotografia 2 .

Przełącznik i dodat−

kowe gniazdo pozwa−

Rys. 2 Wskaźnik Piotra

Wójtowicza

Elektronika dla Wszystkich

Szkoła Konstruktorów

Fotografia 4 i rysunek 3 pokazują wskaźnik

15−letniego Kuby Mielczarka z Małej Woli

koło Łańcuta. Jakub, oprócz obwodów po−

miaru napięcia ijego biegunowości, wyposa−

żył swój układ w tester, czy raczej układ do

Fot. 3 Wskaźnik Piotra Wójtowicza

Fot. 4 Model Kuby Mielczarka

Rys. 4 Przyrząd Dariusza Knulla

Fot. 5 Przyrząd Dariusza Knulla

identyfikacji tranzystorów, włączany na krót−

ko po wciśnięciu przycisku S1.

Fotografia 5 oraz rysunek 4 pokazują wska−

źnik Dariusza Knulla z Zabrza. Schemat li−

nijki LED jest podobny do schematu Marcina

Wiązani. Dzięki zastosowaniu oddzielnych

przewodów isond, Darek uniknął stosowania

przełącznika, ajego układ wspoczynku prak−

tycznie nie pobiera prądu. Jednak obecność

pięciu zacisków wyjściowych nie jest zaletą,

choć na pewno stanowi dość skuteczne roz−

wiązanie problemu przełącznika iochrony ob−

wodów sygnalizatora zwarcia.

Fotografia 6 i rysunek 5 przedstawiają pro−

pozycję Arkadiusza Antoniaka zKrasnego−

stawu. Dwa zaciski A, Bitrzeci punkt Cpo−

zwalają sprawdzić wartość ibiegunowość na−

pięć, odnaleźć przewód fazowy oraz spraw−

dzić przejście. Jak widać, układ nie ma żadne−

Rys. 3 Układ Kuby Mielczarka

Elektronika dla Wszystkich

Szkoła Konstruktorów

go przełącznika. Niestety, ze względu na bar−

dzo duże wartości rezystorów, tester ciągłości

obwodu interpretuje nawet znaczne rezystan−

cje jako przejście – nie jest to zaleta. To cena

za odporność na wysokie napięcia wejściowe.

Mimo wszystko układ Arkadiusza oceniłem

najwyżej – Autor otrzymuje pięć punktów

inagrodę. Pięć punktów otrzyma także mło−

dy (15−letni) Jakub Mielczarek za swą samo−

dzielną pracę.

Pozostali wymienieni Koledzy, którzy nade−

słali modele, otrzymają nagrody i punkty

wliczbie 3...4.

Tym razem nie było prac zasługujących na

szczególne wyróżnienie iżadna nie trafia ja−

ko projekt do działu E−2000. Najbliższy był

projekt Arkadiusza Antoniaka, ale nie może

tam trafić ze względu na niepraktyczny ob−

wód sprawdzania ciągłości. Jak zawsze naj−

wyżej oceniłem prace i modele, w których

widać było jakieś ciekawe własne pomysły.

Warto przeanalizować przedstawione sche−

maty, ponieważ ich elementy mogą być in−

spiracją do dalszych opracowań.

wartości. Elementy te nie są jednak dostępne

dla hobbysty.

Trudno się też dziwić, iż nie wszyscy uczest−

nicy poradzili sobie zproblemem pomiaru na−

pięć w szerokim zakresie. Znane z literatury

propozycje prostych “tranzystorowych” lini−

jek zdiodami LED (które wykorzystało kilku

Kolegów), mają istotną wadę – wymagają do

sterowania tranzystorów znaczącego prądu, co

przy pomiarze napięć międzyfazowych ozna−

cza konieczność zastosowania rezystorów

ograniczających o mocach dochodzących do

20W! Jeden zuczestników przyznał na wstę−

pie, że wykonany model ze względu na moc

rezystorów może mierzyć napięcia jedynie do

110V, ale dalej w materiale zredagowanym

wformie artykułu E−2000 napisał, iż przyrząd

przeznaczony jest do pracy wzakresie napięć

6...400V. Jednak przy napięciu 400Vw rezy−

storach tych wydzielałoby się około 14Wmo−

cy! Czternaście watów mocy wydzielonej we−

wnątrz niewielkiej obudowy to nie żarty,

zwłaszcza gdyby wydzielała się ona przez

dłuższy czas. Jest to kolejny twardy orzech do

zgryzienia. Warto było poszukać innych spo−

sobów niż typowe linijki ztranzystorami.

Spodziewałem się, że ktoś spróbuje wykorzy−

stać wzmacniacz sterowany napięciem – VCO,

choćby w postaci kostki CMOS 4046. Warto

również byłoby zastosować blok zmieniający

rezystancję wejściową przyrządu (zprzekaźni−

kiem lub tranzystorem MOSFET). Okresowa,

najlepiej automatyczna zmiana rezystancji

wejściowej pozwoliłaby wprosty sposób okre−

ślić, czy napięcie wprzewodach to “prawdzi−

we napięcie” czy też indukujące się “śmieci”.

Zachęcam do przemyślenia zagadnienia je−

szcze raz. Może ktoś zechce podzielić się zRe−

dakcją dalszymi wnioskami lub przyśle spraw−

dzony praktycznie nieskomplikowany tester.

Orozdziale nagród iupominków już informo−

wałem. Tabela zawiera aktualną punktację

(pełna lista zawiera już dobrze ponad sto na−

zwisk). Opięć punktów zwiększyłem też stan

posiadania Tomasza Sapletty z Donimierza.

Nadesłał on wcześniej dwie prace jako roz−

wiązania zadań 45 i 46. Choć dokumentacja

była niekompletna, azapowiadane modele nie

dotarły do Redakcji, nadesłany materiał, roz−

ważania ipomysły zasługują na te pięć punk−

tów, niezależnie od faktu, czy opisany tester

żarówek samochodowych udało się urucho−

mić. Chciałbym też wspomnieć onadesłanym

znacznie po terminie rozwiązaniu poprzednie−

go zadania, autorstwa 14−letniego Adama

Wysockiego zWarszawy, zawierającym kilka

ciekawych pomysłów (np. sprawdzanie stanu

żarówek przez... zespół termistorów pomiaro−

wych ztermistorem odniesienia).

Pozdrawiam wszystkich uczestników isympaty−

ków Szkoły. Zachęcam też wszystkich niezdecy−

dowanych do próbowania sił wkolejnych zada−

niach oraz do terminowego nadsyłania prac.

Wasz Instruktor

Piotr Górecki

Rys. 5 Tester Arkadiusza Antoniaka

Punktacja

Szkoły Konstruktorów

Dariusz Knull Zabrze 65

Marcin Wiązania Gacki 47

Paweł Korejwo Jaworzno 29

Piotr Wójtowicz Wólka Bodzechowska 26

Marcin Piotrowski Białystok 23

Rafał Wiśniewski Brodnica 23

Tomasz Sapletta Donimierz 23

Jarosław Kempa Tokarzew 22

Krzysztof Kraska Przemyśl 22

Bartłomiej Stróżyński Kęty 17

Jakub Mielczarek Mała Wola 15

Mariusz Nowak Gacki 15

Arkadiusz Antoniak Krasnystaw 13

Jarosław Chudoba Gorzów Wlkp. 13

Barbara Jaśkowska Gdańsk 13

Krzysztof Nytko Tarnów 12

Grzegorz Kaczmarek Opole 10

Maciej Ciechowski Gdynia 9

Radosław Koppel Gliwice 9

Bartosz Niżnik Puławy 9

Filip Rus Zawiercie 9

Roland Belka Złotów 8

Marek Grzeszyk Stargard Szcz. 8

Michał Kobierzycki Grójec 8

Łukasz Malec Tomaszów Lub. 8

Fot. 6 Tester Arkadiusza Antoniaka

Podsumowanie

Jak wspomniałem na wstępie, zadanie wbrew

pozorom nie należało do łatwych. Tylko kil−

ku Kolegów poruszyło problem zabezpiecze−

nia testera zwarć (ciągłości) przed uszkodze−

niem w przypadku dotknięcia do obwodów

o napięciu 220V. To nie jest łatwy temat.

Skuteczne “klasyczne” zabezpieczenie mu−

siałoby zawierać szybki bezpiecznik, nie−

wielki rezystor ograniczający ielementy ob−

cinające napięcie, np. diody Zenera mocy.

Wnowoczesnych urządzeniach do zabezpie−

czenia wykorzystuje się specjalne elementy

(np. MultiFuse), które są rodzajem termisto−

rów obardzo dużym dodatnim współczynni−

ku temperaturowym. Podanie dużego napię−

cia powoduje wydzielenie w krótkiej chwili

dużej ilości ciepła i element zwiększa rezy−

stancję kilkaset bądź kilka tysięcy razy, sku−

tecznie ograniczając prąd do bezpiecznej

Elektronika dla Wszystkich

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: