Odbiornik nasłuchowy KF na bazie EKB.pdf

O d b i o r n i k

n a s ł u c h o w y K F

n a b a z i e „ E K B “

Do czego to służy?

Zbudowanie w warunkach amatorskich do−

brego wielopasmowego odbiornika nasłu−

chowego nie jest łatwe. Największym pro−

blemem są zazwyczaj obwody rezonansowe,

a także konstrukcja mechaniczna, w tym

przełącznik zakresów oraz skala częstotliwo−

ści z przekładnią.

Najnowsze konstrukcje oparte na mikro−

procesorowych syntezerach częstotliwości są

prostsze mechanicznie, ale za to wymagają

dodatkowo znajomości informatyki.

Jednym ze sposobów uzyskania odbiorni−

ka nasłuchowego jest modernizacja demobi−

lowego odbiornika radiokomunikacyjnego,

jaki można kupić na różnych giełdach, w tym

także poprzez ogłoszenia w EdW czy ŚR.

Oczywiście odbiornik nie musi być sprawny

elektrycznie i nie musimy poszukiwać trud−

nych do zdobycia oryginalnych lamp.

Poniżej zamieszczamy przykładowy opis

wykonania odbiornika nasłuchowego w opar−

ciu o konstrukcję mechaniczną i niektóre

podzespoły demobilowego odbiornika typu

„EKB“ oraz o kit odbiornika nasłuchowego

CW−SSB/80m − AVT 2148, a także kilka dodat−

kowych, ale łatwych do zdobycia podzespołów.

W ten sposób, niewielkim nakładem pra−

cy, można uzyskać odbiornik nasłuchowy

CW−SSB pokrywający pasmo od 1,45MHz

do 22,5MHz w sześciu podzakresach.

− zakres częstotliwości KF w 6 podzakre−

sach (1: 1,45...2,4MHz, 2: 2,2...3,75MHz, 3:

3,6...5,9MHz, 4: 5,6...9,2MHz, 5: 8,75...14,4MHz,

6: 13,75...22,5MHz),

− dwustopniowa przekładnia napędu skali,

− precyzyjna skala z korektorem mecha−

nicznym i naniesionymi punktami skalowania,

− zwarta, modułowa konstrukcja mecha−

niczna.

Obudowa jest pyłoszczelna oraz posiada

pojemnik, w którym można zainstalować

akumulator 12V lub zestaw trzech płaskich

baterii 4,5V połączonych szeregowo, ewen−

tualnie stabilizowany zasilacz sieciowy

220V/12VDC.

W tym opisie powinien się znaleźć sche−

mat ideowy odbiornika „EKB”, ale nie za−

mieszczamy go z dwóch powodów. Po

pierwsze, nie jest on potrzebny do naszych

celów. W zasadzie wystarczy rysunek z roz−

mieszczeniem poszczególnych elementów.

Drugi powód jest taki, że opublikowanie

schematu zajęłoby całą stronę w miesięczni−

ku, co mogłoby wywołać sprzeciw nie zain−

teresowanych tym tematem Czytelników.

W każdym razie modernizacja urządzenia

polega m.in. na wykorzystaniu elementów

mechanicznych, w tym bębnowego przełącz−

nika zakresów z obwodami rezonansowymi

oraz agregatu kondensatora zmiennego

z przekładnią i skalą.

Schemat ideowy zmodernizowanego

odbiornika „EKB” przedstawiono na rysun−

ku 1 i może on być z powodzeniem zaadap−

towany do innego odbiornika demobilowego.

Sygnał z wejścia antenowego jest skiero−

wany na oryginalny filtr antenowy, a następ−

nie na strojony obwód wejściowy wzmacnia−

cza w.cz. (jeden z obwodów Sp4...Sp9).

Wzmacniacz w.cz. (T1), podobnie jak

i mieszacz (T2), pracują na popularnych

dwubramkowych tranzystorach MOSFET

typu BF966. Tranzystory te charakteryzują

się dużym wzmocnieniem, dużą impedan−

cją we/wy, dzięki czemu było łatwo zaadap−

tować je do oryginalnych obwodów rezo−

nansowych.

Na wyjściu wzmacniacza w.cz. znajduje się

również strojony pojedynczy obwód w.cz.,

skąd sygnał jest podawany na pierwszą bramkę

tranzystora T2 − mieszacza. Do drugiej bramki

dochodzi sygnał z przestrajanego generatora

(VFO). Właściwy generator tworzy tranzystor

polowy T4 BF245C wraz z oryginalnym obwo−

dem rezonansowym Sp18...Sp23. Po generato−

rze znajduje się separator na tranzystorze T3 −

także BF245C − skąd dopiero sygnał jest skie−

rowany na mieszacz.

Wszystkie obwody rezonansowe umie−

szczone w przełączniku zakresów zawierają

współpracujące z nimi kondensatory stałe

i zmienne (trymery oraz współbieżnie strojo−

ne kondensatory C20, C38, C66). Sygnał

p.cz. 900kHz z wyjścia tranzystora T2, po−

przez pierwszy filtr p.cz., jest skierowany na

układ drugiej przemiany częstotliwości, a na−

stępnie detektor i wzmacniacz m.cz.

Można tutaj zastosować gotowy kit AVT

2148, opisywany na naszych łamach (EdW

7/1997). Należy go jednak zestroić na często−

tliwość I p.cz. 900kHz.

Montaż i uruchomienie

Jak już podano, dobrze byłoby posiadać in−

strukcję odbiornika wraz ze schematem, ale

nie jest to konieczne. Po zapoznaniu się

z rozmieszczeniem najważniejszych elemen−

tów odbiornika zamieszczonych na rysunku 2

demontujemy niepotrzebne układy i pozosta−

wiamy następujące moduły:

− ramkę nośną z przełącznikiem rodzajów

emisji i potencjometrem

Jak to działa?

Najpierw kilka słów na temat wykorzystywa−

nego odbiornika demobilowego.

Odbiornik „EKB” to superheterodyna

lampowo−tranzystorowa o pojedynczej lub

podwójnej przemianie częstotliwości (I p.cz.

− 900kHz, II p.cz. − 32kHz), przeznaczony do

odbioru emisji A1, A2 i A3. Wyróżniają go

następujące cechy:

Elektronika dla Wszystkich

Rys. 1 Schemat ideowy

− blok przełącznika bębnowego i kondensator

zmienny

− układy wzmacniacza w.cz., I generatora

oraz mieszacza

− filtr wejściowy

− filtr I p.cz.

W przełączniku bębnowym oraz filtrze

p.cz. nie dokonujemy żadnych przeróbek.

Na płycie czołowej pozostawiamy

niezbędne regulatory oraz miernik wychyłowy.

Można w miejsce przycisków „1,2“ i „7,2“ za−

montować potencjometry.

Sprawdzamy, czyścimy oraz oliwimy

układy mechaniczne odbiornika (przełączni−

ki, przekładnie skali), a także sprawdzamy

układ oświetlenia wskazówki i ewentualnie

usuwamy usterki.

Układy lampowego wzmacniacza w.cz.,

generatora i mieszacza przerabiamy na tran−

zystorowe według zamieszczonego schematu.

Oczywiście wszystkie połączenia powin−

ny być jak najkrótsze, co sprowadza się do

przylutowania niezbędnych podzespołów do

wyprowadzeń 1...4 poszczególnych sekcji

przełącznika.

Cały montaż można wykonać w powie−

trzu, wykorzystując istniejące listwy oraz

podstawki lampowe. Można także pokusić

się o przycięcie płytek z laminatu miedzio−

wanego jednostronnie i zaprojektować druk.

Na fotografiach pokazano układ próbny

zmontowany sposobem przestrzennym z uży−

ciem gotowego filtru II p.cz. Zamiast rezona−

torów piezoceramicznych X1 i X2 został za−

montowany rosyjski filtr elektromechaniczny

EMF na częstotliwość 500kHz. Oczywiście

taka operacja wymagała użycia oryginalnego

rezonatora − pilota w miejsce X3.

Najpierw należy uruchomić (na zewnątrz)

układ AVT 2148. Przydatny będzie tutaj opis

z EdW 7/97. Cała operacja przestrojenia

Rozmieszczenie elementów

odbiornika „EKB”

1 wzmacniacz w.cz. (DF669)

2 mieszacz (DF97)

3 I generator (DF688)

4 1 wzmacniacz I p.cz. (DF699)

5 2 wzmacniacz I p.cz. (DF699)

6 3 wzmacniacz I p.cz. (DF699)

7 II generator 932kHz

+ II mieszacz (DF699)

8, 9 przetwornica 60V (2xOC821)

10, 11 wzmacniacz II p.cz. (2xOC811)

12 III generator − BFO (OC811)

13 1 wzmacniacz m.cz.(OC811)

14 2 wzmacniacz m.cz. (OC811)

15, 16 przeciwsobny wzmacniacz

końcowy m.cz. (2xOC811)

przełącznik bębnowy

kondensator zmienny

obwody generatora (L osc. 1...6)

obwody wejściowe w.cz. (FW 1−6)

obwody wyjściowe w.cz. (FW 1−6)

filtr wejściowy

gniazdo zasilania

Elektronika dla Wszystkich

układu na częstotliwość 900kHz sprowadza

się do wymiany kondensatorów. Aby obwód

z filtrem F1 zestroić na I p.cz. należy wymie−

nić wartości kondensatorów na większe:

C1=4,7nF, C2=10nF. Z kolei aby generator

dawał sygnał o wartości 1350kHz, wartość

kondensatora C10 należy zwiększyć do 1nF.

Dopiero po zestrojeniu tego układu na

900kHz (np. za pomocą generatora) można

wstawić go do wewnątrz urządzenia i dołą−

czyć do wyjścia filtru Sp17.

Z uruchomieniem układów z tranzystora−

mi T1−T4 nie powinno być problemów, o ile

nie popełniliśmy błędów w montażu.

Uruchomienie odbiornika sprowadza się

do podania sygnału z generatora w.cz. o war−

tości z zakresu skali.

Po wstępnym uruchomieniu i upewnie−

niu się, że działa układ pierwszej przemia−

ny, dokonujemy ostatecznego zestrojenia

i kalibracji podzakresów metodą dwupunk−

tową (dolny zakres − za pomocą rdzenia

w cewce, zaś w górnym zakresie za pomocą

trymera).

Zestrojony odbiornik pracuje poprawnie

z antenami niskoomowymi (50−75Ω) zapew−

niając czułość rzędu 0,5...1µV w zakresie

1,5−22MHz.

Wolne miejsce, powstałe po usunięciu mo−

dułów, można zagospodarować na zamonto−

wanie zasilacza sieciowego 12V. Oczywiście

należy zastosować układ scalony w stabiliza−

torze (np. 7812) oraz ustawić transformator

z dala od układów, aby wyeliminować przy−

dźwięk sieciowy. Można także później poku−

sić się o dobudowanie części nadawczej i uzy−

skać transceiver CW/SSB.

Andrzej Janeczek

REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA · REKLAMA

Elektronika dla Wszystkich

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: