pyt_uksw_020131.doc

Prawo karne – jest jedną z gałęzi systemu prawa obowiązującego w państwie. Chroni państwo oraz stosunki społeczne i ekonomiczne przed czynami o dużej szkodliwości społecznej.

Normy prawa karnego rozciągają się nad wszystkimi dziedzinami prawa.

Struktura prawa karnego:

materialne

procesowe

wykonawcze

PK materialne – zespół norm prawa określających czyny społecznie szkodliwe zwane przestępstwami oraz zasady odpowiedzialności w wypadku popełnienia tych czynów.

Funkcje PKM:

ochronna

gwarancyjna

prewencyjno – wychowawcza

kompensacyjna

PK procesowe – zespół norm prawnych regulujących proces karny. Jest to zespół norm regulujących zasady i sposób realizacji prawa karnego materialnego przez organy państwowe. Celem jest ustalenie czy przestępstwo zostało popełnione, kto je popełnił, jaką karę lub środek karny należy wymierzyć, właściwości organów państwowych, sytuacja prawna uczestników procesu, porządek procesu, gwarancja interesów uczestników procesu.

Proces karny – prawnie określone czynności, które określają sposób ujawnienia przestępstwa, osądzenia sprawcy za popełnione przestępstwo i wykonanie kary.

Funkcje PKP:

prakseologiczna,

gwarancyjna ,

regulacyjna,

materialno – prawna

PK wykonawcze – zespół norm praw, które określają wykonanie sankcji, środków zabezpieczających, środków karnych. Częścią prawa karnego wykonawczego jest prawo penitencjarne, które reguluje celowe, zmierzające do resocjalizacji sprawców przestępstw, wykonywanie kary pozbawienia wolności.

2.Co to jest prawo wykroczeń? Jaki jest jego stosunek do prawa karnego?

Kodyfikacja prawa wykroczeń z 20.05.71. r. obejmuje: Kodeks wykroczeń, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia i ustawę o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 114-116). Kodyfikacja ta normuje odpowiedzialność za wykroczenia, czyli czynu karalne o mniejszej społecznej szkodliwości, których nie zalicza się do przestępstw. Jest uzupełnieniem prawa karnego.

3.Wskaż na funkcję prawa karnego materialnego i procesowego.

ochronna - chroni podstawowe wartości: bezpieczeństwo, życie, pokój, obronność, wolność i godność osobista itd. Ochrona systemu stosunków społecznych polega na stworzeniu takiego stanu rzeczy w którym przestępczość jako zjawisko społeczne i jednostkowe ulegałoby systematycznemu ograniczaniu

gwarancyjna – dotyczy każdego obywatela, zapewnia, że nikt nie może być oskarżony o coś co poczynił, a w chwili zrobienia to nie było przestępstwem. Konieczność ścisłego określenia przestępstw i kar. Czyn nie zabroniony prawem jest dozwolony. Nikt nie może być ukarany inną karą, niż przewidywana.

prewencyjno – wychowawcza – w PK wymierzając kary bierze się pod uwagę sprawy wychowawcze i prewencyjne (przygotowuje do życia w społeczeństwie). Ma prowadzić do ukształtowania odpowiednich postaw i poglądów, zmiany preferencji wyznawanych wartości, korekty struktury osobowości – prewencja indywidualna. Prewencja generalna – takie ukształtowanie świadomości, aby podstawą przestrzegania prawa była akceptacja

kompensacyjna – wyrównanie szkody spowodowanej przestępstwem

prakseologiczna – określa najprostszą i najskuteczniejszą drogę stosowania PKM

gwarancyjna – zapewnia gwarancję dla osób, które są wmieszane w proces

regulacyjna – nie może być chaosu, prawo procesowe wprowadza porządek, sekwencje, określa przebieg procesu

materialno – prawna – wpływ prawa procesowego na uregulowania w prawie materialnym

4.Określ źródła prawa karnego. Wskaż na rolę ustawy, zwyczaju i orzecznictwa sądowego.

Źródłem prawa karnego w Polsce może być tylko ustawa (zarówno ustawa karna uchwalona przez Sejm (ustawy senso stricto ), jak i inne akty prawne zrównane z mocą ustawy). Jeżeli chodzi o akty prawne niższego rzędu (rozporządzenia, zarządzenia itp.), to nie stanowią one źródła prawa karnego w sensie stanowienia zakazów i nakazów oraz kar grożących za ich przełamanie. Akty takie mogą dopełniać dyspozycję przepisów ustawy karnej np. art. 246 KK. Jeżeli chodzi o konwencje międzynarodowe to zgodnie z art. 87 ust.1 Konstytucji z 02.04.97 r. ratyfikowane normy traktatowe są częścią składową prawa polskiego. Niektóre z norm traktatowych nadają się do bezpośredniego stosowania, a inne zobowiązują jedynie władze państwowe do wydania odpowiednich ustaw.

Istotną rolę w zakresie ustalania obowiązujących źródeł prawa pełni Trybunał Konstytucyjny upoważniony do orzekania w kwestii zgodności aktów prawnych z Konstytucją, która jest nadrzędnym źródłem prawa. TK może pozbawić mocy prawnej określone przepisy ustawy z powodu niezgodności z Konstytucją, ale nie może określać zakazów i nakazów oraz kar grożących za ich przełamanie, to nie stanowi źródła prawa karnego.

Źródłem polskiego prawa karnego nie jest orzecznictwo sądowe, zwyczaj i poglądy nauki prawa.

W przypadku zwyczaju, to ma on znaczenie normatywne wówczas, gdy przepisu ustawy karnej zawierają znamiona oceny, których wykładnia opiera się na istniejących w społeczeństwie obyczajach i poglądach (znieważenie, lżenie, czy rozpowszechnianie wydawnictw pornograficznych). Zwyczaj może ponadto korygować zakres odpowiedzialności za czyny formalnie wypełniające znamiona przestępstwa np. przyjmowanie przez funkcjonariusza publicznego zwyczajowych gratyfikacji wręczonych w dowód wdzięczności.

Orzecznictwo sądowe. Rola sądu polega na stosowaniu obowiązującego prawa, a nie na jego tworzeniu.

5.Scharakteryzuj budowę kodeksu karnego i strukturę jego przepisów.

Kodeks składa się z trzech części: ogólnej, szczególnej i wojskowej.

Część ogólna określa zasady odpowiedzialności za przestępstwa, formy ich popełnienia, system kar oraz zasady ich wymierzania, stosowania innych środków karnych (środki probacyjne, zabezpieczające), zasady odpowiedzialności za przestępstwa popełnione za granicą, przedawnienie karalności i zatarcie skazania oraz wykładnię autentyczną wyrażeń ustawowych. Tak więc przepisy części ogólnej zawierają reguły odpowiedzialności za poszczególne typy przestępstw, które określone zostały w części szczególnej.

Przepisy części ogólnej zawierają definicję podstawowych pojęć i instytucji prawa karnego, reguły operacyjne (np. zasad wymierzania kary), jak również określają sytuacje, z którymi wiążą się odpowiednie skutki prawne (np. niepoczytalność).

Przepisy części szczególnej mają budowę dwuczłonową. Składają się one z dyspozycji, czyli określenia zespołu znamion danego typu czynu zabronionego, oraz sankcji – czyli wskazania na karę grożącą za zachowanie wyczerpujące znamiona dyspozycji. Budowa części szczególnej jest charakterystyczna dla prawa karnego.

6.Wyjaśni pojęcie i znaczenie zasady lex criminalis retro non agit.

Zgodnie z art. 1 KK odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuszcza się czynu zabronionego przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia. Według tej zasady ustawa karna nie działa wstecz, nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za czyn, który nie był zabroniony przez ustawę w czasie jego popełnienia. Zasada ta jest jedną z podstawowych gwarancji stanu pewności prawnej co do czynów, które mogą powodować odpowiedzialność karną.

7.Jak ustala się czas popełnienia przestępstwa i jakie to ma znaczenie?

Ustalenie czasu popełnienia przestępstwa ma w prawie karnym duże znaczenie. Chodzi o stwierdzenie, czy czyn był zabroniony przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia, a także o to, jaką ustawę karną zastosować wobec sprawcy w razie zmiany ustawodawstwa. Czas ważny jest także ze względu na ustalenie czy sprawca czynu zabronionego był w czasie jego popełnienia odpowiedzialny karnie, tzn. czy osiągnął wiek odpowiedzialności karnej (17 lat, a w niektórych przypadkach 16 lat), jak również czy był poczytalny.

Kodeks karny stanowi, że przestępstwo uważa się za popełnione w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany.

Przy powtarzających się zamachach na to samo dobro, czyli przy wieloczynowym określeniu znamion przestępstwa, za czas jego popełnienia uznamy ostatni z czynów składających się na to przestępstwo. Podobnie jest w przypadku przestępstw ciągłych.

Również, gdy chodzi o przestępstwa z zaniechania, za czas i popełnienia przyjmiemy moment, w którym sprawca mógł jeszcze zrealizować ciążący na nim obowiązek.

8.Jak określa się miejsce popełnienia przestępstwa? Jakie to ma znaczenie w prawie karnym?

Ustalenie miejsca popełnienia przestępstwa ma istotne znaczenie dla ustalenia jaką ustawę należy stosować. Czy przestępstwo zostało popełnione na terytorium państwa polskiego czy za granicą, czy należy zastosować ustawę polską czy obcą. Miejsce przestępstwa rozstrzyga też kwestię przed jakim sądem sprawa powinna być rozstrzygana.

Miejsce przestępstwa KK określa w art. 6 p 2 wg tego przepisu za miejsce przestępstwa uważa się miejsce:

gdzie sprawca działał lub zaniechał działania do którego był obowiązany

gdzie skutek przestępny nastąpił

gdzie wg zamiaru przestępcy skutek miał nastąpić

Tak więc KK co do miejsca popełnienia przestępstwa przyjmuję tzw. teorię wszędobylstwa. Jeżeli zachodzi właściwość kilku sądów, sprawę rozpoznaje sąd, przed którym najpierw wszczęto postępowanie – zasada wyprzedzenia.

9.Jak kształtuje się sytuacja w wypadku zmiany ustaw przewidujących odpowiedzialność karną? Jaki wpływ na odpowiedzialność karną ma tzw. depenalizacja?

Kwestie zmiany ustawodawstwa normują reguły tzw. prawa międzyczasowego (intertemporalne). Jeżeli czyn nie był zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, to nowa ustawa nie może objąć karalnością tego czynu i jego sprawcy. Ustawa nie działa wstecz. Gdy w chwili popełnienia czynu zabronionego był on zabroniony pod groźbą kary, ale przed prawomocnym osądzeniem sprawcy, nastąpiła pełna depenalizacja tego czynu. W zależności od etapu postępowania karnego, jeżeli zostało wszczęte należy je umorzyć lub wydać wyrok uniewinniający.

W przypadku depenalizacji częściowej – polegającej na przekształceniu w wykroczenie czynu, który wcześniej był przestępstwem. W takim przypadku jeżeli postępowanie karne zostanie wszczęte, umarza się je i przekazuje sprawę właściwemu kolegium do spraw wykroczeń. Jeżeli postępowanie osiągnęła etap rozprawy głównej, albo od czasu popełnienie czynu upłynęło 3 miesiące sąd rozpozna sprawę, orzekając na podstawie przepisów prawa o wykroczeniach.

Zmiana ustawy karnej, penalizującej dany czyn, tj. jeżeli w czasie popełnienia czynu obowiązywała inna ustawa, niż w czasie orzekania. Należy zastosować ustawę nową, ale jeżeli poprzednia ustawa była względniejsza dla sprawcy, należy ją zastosować. Jeżeli poprzednia była surowsza lub nie nastąpiły żadne zmiany należy stosować ustawę obowiązującą w chwili obecnej.

Jeżeli nastąpiła zmiana ustawy po prawomocnym osądzeniu sprawcy, to zasadniczo nie powoduje ona rewizji wyroku – w myśl zasady powagi rzeczy osądzonej. Są wyjątki. Jeżeli za przestępstwo orzeczono karę wyższą, niż jest to przewidziane w NKK, następuje złagodzenie kary do wysokości górnej granicy zagrożenia.

Depenalizacja prawomocnie osądzonego czynu – jeżeli prawomocnie osądzony czyn przestaje być zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa, tzn. niezwłocznie przerywa się wykonanie kary i usuwa się karty karne z rejestru skazanych.

10.Przedstaw istotę zasady terytorialności?

Zasada terytorialności – jeżeli przestępstwo zostało popełnione w Polsce to każdy kto popełnił przestępstwo podlega ustawie karnej polskiej. Wyjątkiem od omawianej zasady są immunitety dyplomatyczne i konsularne, które w granicach określonych przez przepisy prawa i zwyczaje międzynarodowe wyłączają możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej. Najczęściej mamy do czynienia z wydaleniem takiej osoby z terytorium RP z żądaniem do pociągnięcia jej do odpowiedziej do odpowiedzirium RP – obejmuje obszar oddzielony granicami państwa, głąb ziemi, słup powietrzny nad tym obszarem oraz morskie wody terytorialne, które obejmują pas 12 mil morskich od tzw. linii podstawowej. Zasada terytorialności rozciąga się także na polskie statki wodne lub powietrzne, bez względu na jakim obszarze się znajdują.

11.Czy obywatel polski ponosi odpowiedzialność według polskiego prawa za czyny popełnione za granicą? Jeżeli tak, to pod jakimi warunkami?

Podstawowe znaczenie ma tutaj zasada obywatelstwa (zasada narodowości podmiotowej). Zgodnie z tą zasadą obywatel polski powinien stosować się do prawa swego kraju również wtedy, gdy przebywa za granicą. W razie więc popełnienia przestępstwa za granicą, stosuje się do niego ustawę karną polską tzn. że po powrocie do kraju będzie pociągnięty do odpowiedzialności przed sądem polskim. Jeżeli obywatel polski został skazany za granicą, to sąd polski zalicza mu na poczet kary, w całości lub w części, karę odbytą za granicą uwzględniając różnice między tymi krajami.

KK przewiduje, że warunkiem odpowiedzialności przed sądem polskim jest uznanie czynu za przestępstwo również w miejscu jego popełnienia. Warunek ten nie dotyczy polskich funkcjonariuszy publicznych, którzy pełniąc służbę za granicą popełnili tam przestępstwo w związku z wykonywaniem tam funkcji.

...

Plik z chomika:

gosicka

Inne pliki z tego folderu:

prawo karne(1).doc (30 KB)
prawo karne slowniczek lacinskich wyrazen.doc (74 KB)
prawo karne opracowanie.doc (398 KB)
prawo karne materialne (umcs.net.pl).doc (265 KB)
prawo karne C.Sonta.doc (351 KB)