172 NAD G��BIAMI [1894] I Zmiennego bytu falo ty ruchliwa, Co nas unosisz po wszech�wiata toni! Daremnie wzrok nasz za tym wszystkim goni, Co pod powierzchni� twoj� si� ukrywa; Cho� nam w b�yskawic blasku si� ods�oni G��b niezmierzona, ciemna i straszliwa... Trudno nam dotrze� spojrzeniami do niej Przez pian� zjawisk, co po wierzchu p�ywa. Pr�no nad g��bi� schyleni - jej ciemnic Obraz chwytamy, gdy� ruchliwa fala, Zamiast odwiecznych istnienia tajemnic, W�asn� twarz nasz� ukazuje z dala, I nasz widnokr�g ca�y si� powleka Rzuconym w wszech�wiat odbiciem cz�owieka. 21 listopad 1883 II Wieczne ciemno�ci, bezdenne otch�anie, Co otaczacie tajemnic� �ycie! Pr�no was ci�gle pytamy - milczycie, G�uche na nasze skargi i wo�anie. Pr�na ciekawo��! pr�ne serca bicie! Nikt odpowiedzi od was nie dostanie - Chyba nam echo odrzuci pytanie, Przywt�rzy my�li, tkwi�cej w piersiach skrycie. I nieraz biedni za prawd� bierzemy Ten g�uchy odd�wi�k w�asnej wyobra�ni, S�dz�c, �e s�yszy m tajny g�os natury - Lecz wszech�wiat stoi tak jak przedtem niemy, I otch�a� poty milczeniem nas dra�ni, P�ki nas w mrok sw�j nie wci�gnie ponury. 28 listopad 1883 III �udz�ca Maja otworzy ci oczy, Migaj�c widze� r�nobarwn� t�cz�, Splotami wra�e� zmys�owych otoczy I sieci� z�udze� usidli paj�cz�. Widzisz t�um zjawisk, co si� wko�o t�oczy, S�yszysz melodie, co ci w uszach d�wi�cz�, I �nisz sen smutny, chwilami uroczy, W kt�rym ci� widma zagadkowe dr�cz�. �cigaj�c pr�no przyn�ty zwodnicze, Co si� wci�� z twojej usuwaj� d�oni, Pragniesz rozpozna� wi�zy tajemnicze I swej piastunki zakryte oblicze; Lecz ledwie r�k� wyci�gn��e� do niej, �udz�ca Maja oczy ci zas�oni. 1894 IV Jak ptaki, kiedy odlatywa� poczn�, Bez przerwy ci�gn� w dal przestrzeni sin�, I horyzontu granic� widoczn� Raz przekroczywszy - gdzie� bez �ladu gin�... Tak pokolenia w niesko�czono�� mroczn� Nieprzerwanymi �a�cuchami p�yn�, Nie wiedz�c nawet, sk�d wysz�y... gdzie spoczn�.. Ani nad jak� wznosz� si� krain�. W chmurach i burzy lub w blasku promieni, Podleg�e skrytych instynkt�w wskaz�wce, Lec�, badaj�c w�ski szlak przestrzeni, Kt�ry im znacz� poprzednik�w hufce - I t� przelotn� gr� �wiate� i cieni, Jak� w swej kr�tkiej zobacz� w�dr�wce. 1893 V Gdy nas ciemno�ci otaczaj� wsz�dzie, W swej zacie�nionej zatrzymuj�c sieci, Wzrok nasz nie si�ga za drogi kraw�dzie I nie pytamy: Co za ni�? jak dzieci. Lecz niech kto �wiat�o na drodze roznieci - To, cho� wzrok szerszy widnokr�g posi�dzie, Doko�a miejsca, kt�re blask o�wieci, Otch�a� ciemno�ci jeszcze wi�ksz� b�dzie. Wraz z blaskiem wiedzy zdobytej p�omienia, W miar�, jak widze� kr�g si� rozprzestrzenia, Wci�� obszar mrok�w nieprzebytych ro�nie... I to, co dostrzec mo�emy, jest niczym Przed tym nieznanym, skrytym, tajemniczym, Co nam mrok wieczny zas�ania zazdro�nie. 1892 VI Na falach swoich toczy s�o�c miliony Wieczny ocean bez dna i wybrze�y, Kt�rego nawet goniec uskrzydlony Przestrzeni - promie� �wietlany nie zmierzy; Ani fantazji m�odej polot �wie�y, Ani b�ysk my�li, na zwiady rzucony, Do kra�c�w jego nigdzie nie dobie�y I tajemniczej nie przedrze zas�ony. Niesko�czono�ci �a�cuch wyci�gni�ty, Biegn�c przez mroczne przestrzeni odm�ty, W�r�d bezbrze�nego znika nam ogromu, Niemoc� my�li przedwcze�nie uci�ty. A z drugiej strony - ginie po kryjomu, Gdzie� - w niesko�czonej ma�o�ci atomu. 9 kwiecie� 1892 VII Rzucone w przestrze� z�otych gwiazd kaga�ce, Te wiruj�cych �wiat�w zbiorowiska, Skupione byt�w chwilowych ogniska, Ten ca�y ogrom, za kt�rego kra�ce Nie mo�em si�gn��, przygodni mieszkance - Z niesko�czono�ci toni bez nazwiska Wzni�s� si�, podobny wiruj�cej ba�ce, Kt�ra na fali t�czuje i pryska. Niesie go z sob� ta nieznana fala, Co, poza bytem b�d�c, byt okala I wszystko z �ona swego wyprowadza, I nowe s�o�ca w przestrzeniach zapala, Gdy ni� poruszy kieruj�ca w�adza, Co byt na g��biach nicestwa osadza. 1894 VIII Noc, noc wieczysta, g�usz� przedbytow� Otacza kr�gi drgaj�ce istnienia - Noc i pierwotny eter bez skupienia, Bez zwi�zku z �wiat�w fizyczn� budow�, Sw� jednolit� nico�� rozprzestrzenia, Z kt�rej dopiero fal� �wiat�w now�, Wirami mg�awic sk��bionych pier�cienia, W przysz�o�ci tw�rcze wyprowadzi s�owo. Noc, noc wieczysta! W jej bezw�adnej czczo�ci �aden istnienia odblask nie zago�ci; Nic si� nie zmienia, nie drga, nie posuwa I nic nie mierzy tej pustej wieczno�ci - Tylko Duch �wiata bezustannie czuwa I przysz�ych istnie� z siebie ni� wysnuwa. 1894 IX Nie�miertelno�ci nie poszukuj w pr�chnie Albo w czynnikach, co si� wnet rozprz�gn� - Nie�miertelnymi nie s� ko�� i �ci�gno, Ni ��dz p�omyki, kt�re �mier� zadmuchnie. Te dumne my�li, co si� w g�owie l�gn�, P�jd� na pastw� bladej przemian druhnie, Je�li za zlepek znikomy nie si�gn�, I osobistej s�awy odd�wi�k zg�uchnie. Wszystko, co �wieci w ludzkich cacek kramie, Co przypadkowe, u�omne i liche, Co nosi zachce� osobistych znami�, Cho� si� przystraja w odr�bno�ci pych�, Wraz z sw� skorup� w prochy si� roz�amie, Na dno przepa�ci opadaj�c ciche. 19 luty 1887 X Tylko tre��, kt�ra z ca�o�ci� si� splata, To, czego �aden tr�d nie upo�ledza, Czego nie dzieli egoizmu miedza Od wszystkich ogniw duchowych wszech�wiata; To, co chwilowy zakres sw�j wyprzedza I z �yciem przysz�ych pokole� si� brata, Tylko ta wsp�lnych �r�de� samowiedza, Co z gwiazd na gwiazdy wzlatuje skrzydlata I wsz�dzie siebie znajduje �wiadomie: W minionych zmierzchach, w mgle przysz�ych stuleci, W sercach wsp�braci i �wiat�w ogromie, I w ka�dym �yciem drgaj�cym atomie - Ta jedna, z czasu wypl�tana sieci, Nie�miertelno�ci� poza gr�b uleci. 19 luty 1887 XI Ile� to zgon�w i narodzin ile W kr�tkim dni naszych przechodzim zakresie! T�um nowych p�d�w wci�� do �ycia rwie si�, Gdy to, co przedtem w pe�nej kwit�o sile, Spada jak li�cie obumar�e w lesie... Szybko mkn� w przesz�o�� niepochwytne chwile, A ka�da cz�stki oderwane niesie Z naszego wn�trza... i sk�ada w mogile. Wci�� co� przybywa i co� nam ucieka; My�li, uczucia rodz� si� i gin�; Ka�dy dzie� stwarza �wie�y kszta�t cz�owieka, Kt�ry nad dawn� wyrasta ruin�... I tylko pami�� wi��e w ca�o�� jedn� Mgliste obrazy, co w przelocie bledn�. 11 maj 1887 XII Wznios�e d��enia, szlachetne pobudki, Rozpaczne walki, zgliszcza i cmentarze, R�e mi�o�ci, uczu� niezabudki I ukochanych jasne przedtem twarze - We mg�ach przesz�o�ci nikn�, jak sen kr�tki... A czas powoli w pami�ci zama�e Najdro�sze rysy i najci�sze smutki, I echa wspomnie� zg�uszy w dziennym gwarze. Na pr�no serce chce zatrzyma� w g��bi - Gdy szron jesienny kurczy je i zi�bi - Wdzi�czne obrazy b�ogo�ci dzieci�cej; Pr�no chce wskrzesza� bieg minionej chwili I tych, co z nami wsp�lnym �yciem �yli: To, co ju� przesz�o, nie powraca wi�cej! 11 maj 1887 ...
aniona