Dochody publiczne, łączne dochody budżetu państwa (dochody państwowe), dochody wyłączonych z budżetu państwowych funduszy celowych, w tym gł. ubezpieczeniowych oraz dochody lokalnych władz administracyjno-samorządowych. Dochody funduszy celowych pochodzą - w zależności od ich rodzaju - ze składek, dotacji z budżetu państwa, odsetek i dywidend z ulokowanego kapitału. Dochody budżetów lokalnych mają swe źródło w podatkach (podatki lokalne oraz udział w podatkach od osób fizycznych i prawnych), opłatach skarbowych, dotacjach i subwencjach z budżetu państwa, wpływach ze sprzedaży, leasingu, dzierżawy i wynajmu majątku własnego oraz z usług świadczonych na rzecz mieszkańców i podmiotów gospodarczych.
Dochodami budżetu państwa są środki pieniężne pobierane od podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych przez państwo lub przez odrębny organ samorządu terytorialnego w celu realizacji wydatków zapewniających wypełnienie zadań państwowych. Jednak nie wszystkie środki, które są pobierane przez państwo i wpływające na rachunki budżetu państwa są dochodami budżetowymi. Warto podkreślić, iż do dochodów budżetowych nie zalicza się także wpływów z prywatyzacji majątku skarbu państwa. Zalicza się je natomiast do przychodów budżetu, które mogą służyć na finansowanie deficytu budżetowego lub mogą być przeznaczone na inne cele. Obok wpływów z prywatyzacji do przychodów zaliczyć można również przychody jednostek organizacyjnych (np. zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, czy funduszy celowych) i zaliczanych do sektora finansów publicznych osób prawnych prowadzących odpłatną działalność jak np. szkoły wyższe.
Szerszy i bardziej szczegółowy podział dochodów budżetowych prezentuje art. 96 ustawy o finansach publicznych, gdzie do dochodów budżetu państwa zalicza się przede wszystkim następujące pozycje:
· Podatki i opłaty, które na mocy odrębnych ustaw nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego, funduszów celowych oraz innych podmiotów sektora finansów publicznych;
· Cła;
· Wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;
· Dywidendy;
· Wpłaty z zysku Narodowego Banku Centralnego;
· Wpłaty z nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych;
· Dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
· Dochody z najmu i dzierżawy oraz innych umów o podobnych charakterze składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
· Odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
· Odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa;
· Odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;
· Grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile na mocy odrębnych przepisów nie stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych;
· Spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;
· Inne dochody publiczne.
Można się spotkać również z innymi podziałami dochodów budżetu państwa. Najwięcej wątpliwości wzbudza podział dochodów na dochody bezzwrotne i dochody zwrotne:
· Do dochodów bezzwrotnych , za które nie uzyskujemy żadnego bezpośredniego świadczenia zwrotnego ze strony państwa, zaliczamy przede wszystkim wpływy z podatków, ceł i opłat.
· Z kolei do dochodów zwrotnych zaliczymy pożyczki krajowe i zagraniczne, gdzie skarb państwa jest zobowiązany do spłaty długu wobec kredytobiorcy.
Spotykamy się również z klasyfikacją dochodów na dochody podatkowe i dochody niepodatkowe.
· Dochody podatkowe można podzielić na dochody z podatków pośrednich i bezpośrednich takie jak np. podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od gier, podatek dochodowy od osób fizycznych czy podatek dochodowy od osób prawnych.
· Dochody nie podatkowe, do których zalicza się opłaty, wpływy z ceł, dywidendę, wpłaty z zysku NBP, grzywny, mandaty i inne kary pieniężne.
Często spotyka się również podział na:
· dochodów krajowe- czyli podatki, cła
· dochody zagraniczne - takie jak zagraniczne pożyczki, czy też odsetki od udzielonych pożyczek.
Podatek – obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający. Współcześnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach. Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:
· nieodpłatność
· przymusowość
· publicznoprawność
· bezzwrotność
Podatki dzielą się na:
· Podatki bezpośrednie: nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy.
· Podatki pośrednie: nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza – ostatecznie płaci konsument.
Współcześnie, pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa, województwa, powiatu albo gminy które dzięki temu mogą inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby zdrowia, itp. Podatki są powszechnie uważane przez podatników za uciążliwe i niesprawiedliwe, stąd stwierdzenia: Podatki płaci każdy, wszędzie i zawsze lub Są w życiu tylko dwie pewne rzeczy: śmierć i podatki. Jak mawiali włościanie w cesarstwie austro-węgierskim: od myszy do cesarza, wszystko żyje z gospodarza.
Klasyfikacja podatków wg OECD[1] Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
· Podatki dochodowe
o podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)
o podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)
· Obowiązkowe składki ubezpieczeniowe, zdrowotne itp.
· Opodatkowanie własności
o Podatki od nieruchomości
§ podatek rolny (gruntowy)
§ podatek leśny
o Podatek od spadków i darowizn
· Podatki od towarów i usług
o Podatek od wartości dodanej (VAT)
o Akcyza: podatek pobierany od spożycia niektórych artykułów, pobiera się od przedsiębiorcy, który wlicza ją do ceny towaru.
o Cło: podatek graniczny od towarów, w ostatecznym rozrachunku płaci konsument (część doktryny prawa podatkowego nie uważa ceł za podatki ze względu iż jego celem nie jest co do zasady ochrona interesu finansowego fiskusa, ale ochrona rynku wewnętrznego. Zgodnie z klasyfikacją dochodów budżetu państwa wpływy z tytułu ceł są włączane do pozycji dochody niepodatkowe. Zgodnie z tą klasyfikacją cło należy do kategorii , czyli świadczeń, którym towarzyszy równoległe świadczenie ekwiwalentne w postaci pozwolenia na wwóz lub wywóz towarów).
o inne
§ podatek od posiadania psa (Obecnie podatek od psów został zmieniony na opłatę)
§ podatek od środków transportowych
§ podatek od czynności cywilnoprawnych
§ podatek od gier
Podatek cedularny, typ opodatkowania polegający na odrębnym opodatkowywaniu każdego rodzaju dochodów podatników. Pozwala na preferowanie jednych, a dyskryminowanie innych rodzajów dochodów przez ustalanie zróżnicowanych stawek i skal opodatkowania. Utrudnia jednak stosowanie progresji w stosunku do podatników osiągających dochody z kilku źródeł.
W procesie rynkowym występuje przemieszczenie obciążenia podatkowego, w wyniku czego podatkami jest obciążona całkowicie lub częściowo inna osoba niż płatnik podatku.
gosicka