· ZORGANIZOWANY ZESPÓŁ SKŁADNIKÓW MATERIALNYCH I NIEMATERIALNYCH PRZEZNACZONYCH DO PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
o JEDNOSTKA GOSPODARCZA DZIAŁAJĄCA NA WŁASNY RACHUNEK W CELU OSIĄGNIĘCIA KORZYŚCI MATERIALNYCH (ZYSKU) ORAZ PONOSZĄCA RYZYKO I ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZGODNIE Z PRZEPISAMI PRAWA I STOSUNKAMI RYNKOWYMI
ISTOTNE CECHY PRZEDSIĘBIORSTWA JAKO PODMIOTU GOSPODARCZEGO:
–ODRĘBNOŚĆ EKONOMICZNA -DYSPONOWANIE WŁASNYM MAJĄTKIEM PRODUKCYJNYM I ŚRODKAMI FINANSOWYMI, DZIAŁALNOŚĆ WE WŁASNYM IMIENIU, NA WŁASNY RACHUNEK I RYZYKO (TAKŻE SPORZĄDZANIE BILANSU I RACHUNKU WYNIKÓW),
–ODRĘBNOŚĆ ORGANIZACYJNA - CAŁOŚĆ TECHNICZNO-PRODUKCYJNA DZIAŁAJĄCA NA WYODRĘBNIONYM TERENIE, PODPORZĄDKOWANA WRAZ Z ZAŁOGĄ JEDNEMU ZWIERZCHNIKOWI,
–ODRĘBNOŚĆ PRAWNA - POSIADANIE OSOBOWOŚCI PRAWNEJ, MOŻLIWOŚĆ ZAWIERANIA UMÓW Z KONTRAHENTAMI, ZACIĄGANIA ZOBOWIĄZAŃ I POZYWANIA PRZED SĄDEM, A TAKŻE STAWANIA PRZED SĄDEM W CHARAKTERZE POZWANEGO.
PRZEDSIĘBIORSTWO PRZEMYSŁOWE TOZESPÓŁ PRACOWNIKÓW I ŚRODKÓW PRODUKCJI WYTWARZAJĄCY PRODUKTY (WYROBY LUB USŁUGI) NA WYMIANĘ I SPRZEDAJĄCY JE NA ZASADZIE PEŁNEJ ODPŁATNOŚCI, TJ. ZA ZWROTEM KOSZTÓW WYTWARZANIA I Z ODPOWIEDNIĄ NADWYŻKĄ.
W SKŁAD PRZEDSIĘBIORSTWA PRZEMYSŁOWEGO MOGĄ WCHODZIĆ ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE, BĘDĄCE W ISTOCIE PODSYSTEMAMI PRZEDSIĘBIORSTWA
2.
ZASADY DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA
DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA POWINNA BYĆ ZGODNA Z NASTĘPUJĄCYMI ZASADAMI OGÓLNYMI, STOSOWANYMI W SPOSÓB ZHARMONIZOWANY:
· ZASADĄ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI - OZNACZAJĄCĄ PODEJMOWANIE INICJATYW Z UWZGLĘDNIENIEM RYZYKA, WYKAZYWANIE INNOWACYJNOŚCI W DZIEDZINIE PRODUKTÓW, TECHNOLOGII, ORGANIZACJI, METOD ZARZĄDZANIA ITP.,
· ZASADĄ GOSPODARNOŚCI - POLEGAJĄCĄ NA DĄŻENIU DO OSIĄGANIA DANEGO CELU PRZY MINIMALNYM ZUŻYCIU ŚRODKÓW,
· ZASADĄ RÓWNOWAGI FINANSOWEJ - CZYLI ZRÓWNOWAŻENIEM PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW,
· ZASADĄ AUTONOMII - OZNACZAJĄCĄ SAMODZIELNE, ALE ZGODNE Z POTRZEBAMI RYNKU USTALANIE PLANU GOSPODARCZEGO,
· ZASADĄ DOCHODOWOŚCI ORAZ MAKSYMALIZACJI ZYSKU - (ZREALIZOWANIE NADWYŻKI PRZYCHODÓW NAD KOSZTAMI ICH UZYSKANIA) ORAZ DĄŻENIE DO MAKSYMALIZACJI ZYSKU (JEDNAK NIE W KAŻDYM PRZEDSIĘBIORSTWIE I NIE W KAŻDYM OKRESIE),
· ZASADĄ WŁASNOŚCI PRYWATNEJ - DOMINUJĄCĄ, ALE NIE WYŁĄCZNĄ (ISTNIEJĄ PRZEDSIĘBIORSTWA PUBLICZNE), Z KTÓREJ WYNIKAJĄ WŁAŚCICIELSKIE UPRAWNIENIA DO DECYDOWANIA, OGRANICZONE JEDNAK PRZEZ PRAKTYKĘ (NP. UPRAWNIENIA PERSONELU KIEROWNICZEGO) I PRZEPISY PRAWNE (NP. WSPÓŁDECYDOWANIE ZAŁOGI W RFN).
NADRZĘDNY CEL PRZEDSIĘBIORSTWA TO PRZETRWANIE I ROZWÓJ, CO UWARUNKOWANE JEST OSIĄGANIEM ODPOWIEDNIEGO ZYSKU W DŁUŻSZYCH OKRESACH
CELE ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH:
· UZYSKIWANIE NISKIEGO POZIOMU KOSZTÓW WŁASNYCH I WYSOKIEJ RENTOWNOŚCI (STOPY ZYSKU)
· UTRZYMYWANIE LUB POPRAWIANIE POZYCJI NA RYNKU,
· UZYSKIWANIE WYSOKIEJ PRODUKTYWNOŚCI,
· UTRZYMYWANIE RACJONALNEGO STANU ZASOBÓW,
· SPRAWNE REAGOWANIE NA POTRZEBY KLIENTÓW,
· WDRAŻANIE INNOWACJI,
· ŚWIADCZENIE NA RZECZ SPOŁECZEŃSTWA I ŚRODOWISKA.
W UKŁADZIE HORYZONTALNYM MOŻNA WYRÓŻNIĆ FUNKCJE MERYTORYCZNE (PRZEDSIĘBIORSTWA): –PRODUKCYJNE, –TECHNICZNE, –HANDLOWE, –PERSONALNE, –RACHUNKOWO-FINANSOWE, –PLANISTYCZNE I ADMINISTRACYJNO-GOSPODARCZE,
A W UKŁADZIE WERTYKALNYM:–FUNKCJE ZARZĄDZANIA, –ORAZ FUNKCJE WYKONAWCZE.
FUNKCJE PRZEDSIĘBIORSTWA MOGĄ OBEJMOWAĆ:
· WYBÓR CELÓW DZIAŁANIA GOSPODARCZEGO,
· POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NIEZBĘDNYCH DO REALIZACJI CELÓW,
· ORGANIZOWANIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ,
· ZAPEWNIENIE RYNKÓW ZBYTU WYROBÓW I USŁUG.
3. PRODUKCJA JAKO SYSTEM
ELEMENTY SYSTEMU:
–CEL (ZADANIA),
–WEJŚCIA - PRZEDMIOTY I ŚRODKI PRACY, PRACA LUDZKA, INFORMACJE O ZADANIACH,
–WYJŚCIA - WYROBY GOTOWE I USŁUGI, ZBĘDNE PRZEDMIOTY I ŚRODKI PRACY, INFORMACJE O WYNIKACH,
–WYPOSAŻENIE - ŚRODKI NIEZBĘDNE DO OPTYMALNEJ REALIZACJI ZADAŃ,
–PROCES - CHARAKTERYSTYKI TRANSFORMACJI WEJŚĆ W WYJŚCIA,
–ZAŁOGA,
–OTOCZENIE - INNE SYSTEMY NADRZĘDNE I PODRZĘDNE.
STRUKTURA STATYCZNA SYSTEMU PRODUKCYJNEGO TO ROZMIESZCZENIE ŚRODKÓW PRODUKCJI I LUDZI, PODZIAŁ PRACY, KOMPETENCJI I ODPOWIEDZIALNOŚCI ORAZ STRUKTURA INFORMACYJNO-DECYZYJNA.
STRUKTURA DYNAMICZNA SYSTEMU PRODUKCYJNEGO TO POWIĄZANIA CZYNNOŚCIOWE ORAZ PRZEBIEGI ZASILENIOWE (ENERGII, PRACY, SUROWCÓW, ŚRODKÓW PRACY) I INFORMACYJNE, OD WEJŚCIA PRZEZ TRANSFORMACJE DO WYJŚCIA Z SYSTEMU
Rys. 1. Główne podsystemy przedsiębiorstwa przemysłowego
4. ZARZĄDZANIE OPERACJAMI ORAZ ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ
ZARZĄDZANIE OPERACJAMI JEST ZARZĄDZANIEM PROCESEM PRZEMIANY, W KTÓRYM SKŁADNIKI WEJŚCIOWE, JAK: ZIEMIA, PRACA, KAPITAŁ I ORGANIZACJA PRZETWARZANE SĄ W WYJŚCIOWE POŻĄDANE WYROBY I USŁUGI.
ISTOTĄ KAŻDEJ ORGANIZACJI JEST ROZWÓJ DZIAŁALNOŚCI BEZPOŚREDNIO DOTYCZĄCEJ WYTWARZANIA PRODUKTU.
TE DZIAŁANIA SĄ NAZYWANE OPERACJAMI I STANOWIĄ NAJWAŻNIEJSZĄ FUNKCJĘ ORGANIZACJI.
ZARZĄDZANIE OPERACJAMI JEST FUNKCJĄ ZARZĄDZANIA ODPOWIEDZIALNĄ ZA WSZYSTKIE DZIAŁANIA BEZPOŚREDNIO DOTYCZĄCE WYTWARZANIA PRODUKTU, TJ. ZA GROMADZENIE ROZMAITYCH SKŁADNIKÓW WEJŚCIOWYCH I PRZETWARZANIE ICH W PLANOWANE PRODUKTY KOŃCOWE.
ZARZĄDZANIE OPERACJAMI NALEŻY ODRÓŻNIAĆ OD ZARZĄDZANIA OPERACYJNEGO ŁĄCZĄCEGO W SOBIE ZARZĄDZANIE OPERATYWNE I ZARZĄDZANIE TAKTYCZNE, LECZ NIE ZAWSZE ZWIĄZANEGO BEZPOŚREDNIO Z PRODUKTEM.
DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA OBEJMUJE ZARÓWNO DZIAŁALNOŚĆ PRODUKCYJNĄ (WYTWÓRCZĄ), JAK I DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ. ODPOWIEDNIO, ZATEM MOŻNA MÓWIĆ O ZARZĄDZANIU PRODUKCJĄ I O ZARZĄDZANIU USŁUGAMI.
ZARZĄDZANIE TECHNOLOGIĄ JEST POJĘCIEM WĘŻSZYM OD ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ.
ZARZĄDZANIE TECHNOLOGIĄ POLEGA NA:
–OKREŚLENIU SPECJALIZACJI (PROGRAMU PRODUKCJI),
–URUCHOMIENIU STAŁEJ ANALIZY POSTĘPU W PRODUKCJI WYROBÓW NA ŚWIECIE,
–USTALENIU ŹRÓDEŁ INFORMACJI O JEDNOSTKACH PRODUKCYJNYCH I NAUKOWO-BADAWCZYCH,
–PODJĘCIU WŁASNYCH BADAŃ NAD TECHNOLOGIĄ WYROBÓW I ORGANIZACJI PROCESÓW PRODUKCYJNYCH,
–DĄŻENIU DO POPRAWIENIA JAKOŚCI WŁASNYCH WYROBÓW I OBNIŻENIA KOSZTÓW WŁASNYCH,
–OPANOWANIU NOWYCH RYNKÓW ZBYTU DZIĘKI ULEPSZENIOM PRODUKTU.
5. MIEJSCE ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ W PRZEDSIĘBIORSTWIE
UKŁAD KOMÓREK ORGANIZACYJNYCH I ICH WZAJEMNE POWIĄZANIA NAZYWA SIĘ STRUKTURĄ ORGANIZACYJNĄ.
GRAFICZNA JEJ PREZENTACJA NAZYWANA JEST SCHEMATEM ORGANIZACYJNYM, SCHEMATEM ZARZĄDZANIA LUB SCHEMATEM STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ.
W PRZEDSIĘBIORSTWIE WYSTĘPUJĄ KOMÓRKI FUNKCJONALNE TWORZĄCE SZEROKO POJĘTY TZW. ZARZĄD (DOKŁADNIEJ: BIURO ZARZĄDU) ORAZ KOMÓRKI WYKONAWCZE TWORZĄCE TZW. RUCH.
Rys. 2. Funkcje zarządzania produkcją
5.
ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ DOTYCZY PRZEDE WSZYSTKIM ZARZĄDZANIA MATERIAŁAMI, ZASOBAMI PRODUKCJI ORAZ ZABEZPIECZENIA MATERIAŁÓW I CZĘŚCI USŁUG POTRZEBNYCH W TYM PROCESIE.
POZYCJĘ FORMALNĄ KIEROWNIKA OKREŚLA ZAKRES JEGO UPRAWNIEŃ, OBOWIĄZKÓW I ODPOWIEDZIALNOŚCI.
GŁÓWNE OBOWIĄZKI KAŻDEGO KIEROWNIKA, A WIĘC I KIEROWNIKA PRODUKCJI:
· POWODOWANIE, ABY ZACHOWANIE SIĘ PODWŁADNYCH BYŁO ZGODNE Z ZAMIARAMI KIEROWNIKA,
· STWARZANIE PODWŁADNYM WARUNKÓW UMOŻLIWIAJĄCYCH WYKONANIE ICH ZADAŃ,
· POBUDZANIE PODWŁADNYCH DO ROZWIJANIA TWÓRCZYCH ELEMENTÓW ICH PRACY,
· WSZCZEPIENIE PODWŁADNYM NAWYKU DOKŁADNEGO WYKONYWANIA OTRZYMANYCH INSTRUKCJI,
· PRZYCZYNIANIE SIĘ DO ROZWOJU I AWANSU ŻYCIOWEGO PODWŁADNYCH POPRZEZ POPIERANIE ICH KSZTAŁCENIA SIĘ, LOJALNE TOROWANIE IM DROGI, POMOC I OPIEKĘ.
PODSTAWOWE ASPEKTY PRACY KIEROWNICZEJ
· ZARZĄDZANIE PRODUKCJI DOTYCZY ZARZĄDZANIA PRZEZ KIEROWNIKA NAJWIĘKSZYM CENTRUM (MIEJSCEM POWSTAWANIA) KOSZTÓW W PRZEDSIĘBIORSTWIE.
· KIEROWNIK PRODUKCJI POWINIEN BYĆ SPRAWNY W OKRESACH KRÓTKICH I DŁUGICH. REALIZACJA ZADAŃ W DŁUŻSZYM OKRESIE, NP. MIESIĘCZNYM, WYMAGA CODZIENNEJ REALIZACJI ZADAŃ, CO POWODUJE WYWIERANIE CIĄGŁEJ PRESJI NA KIEROWNIKA.
· KIEROWNIK PRODUKCJI JEST RÓWNOCZEŚNIE KIEROWNIKIEM TECHNOLOGII, A WIĘC ZARÓWNO PRODUKTU, JAK I PROCESU. JEDNAKŻE POZIOM TECHNOLOGII JEST ZRÓŻNICOWANY W POSZCZEGÓLNYCH GAŁĘZIACH PRZEMYSŁU I PRZEDSIĘBIORSTWACH I ZMIENIA SIĘ W CZASIE; POWINNO TO SKŁANIAĆ KIEROWNIKA DO REAGOWANIA NA ZMIANY W OTOCZENIU TECHNOLOGICZNYM.
· PODOBNIE JAK KIEROWNICY INNYCH DZIAŁÓW KIEROWNIK PRODUKCJI PRZYDZIELA CZĘŚCI ZADANIA DO REALIZACJI W POSZCZEGÓLNYCH PODSYSTEMACH PRODUKCJI, CO UMOŻLIWIA KONTROLĘ CAŁEGO ZADANIA WYTWÓRCZEGO.
· KIEROWNIK PRODUKCJI JEST ODPOWIEDZIALNY ZARÓWNO ZA PRZEPŁYW ROBOCIZNY, JAK I ZA PRZEPŁYW ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH, NAJPIERW WYDATKOWANYCH, A PÓŹNIEJ OTRZYMYWANYCH PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWO PO DOKONANIU SPRZEDAŻY PRODUKTU.
· FUNKCJA PRODUKCJI POWINNA BYĆ KONTROLOWANA ZE WZGLĘDU NA CZAS I ŚRODKI PIENIĘŻNE. CZAS WYKORZYSTYWANY JEST JAKO WSPÓLNY MIANOWNIK DO KONTROLI PRZEBIEGU PROCESU, A ŚRODKI PIENIĘŻNE – W SYSTEMACH SPRAWOZDAWCZYCH PRZEDSIĘBIORSTWA.
· WYRÓŻNIAJĄCĄ CECHĄ ZADAŃ ZARZĄDZANIA PRODUKCJĄ JEST CHARAKTERYZOWANIE ICH WYRÓŻNIKAMI FIZYCZNYMI, TJ. WYJŚCIAMI. ODMIENNIE NIŻ WIELE INNYCH FUNKCJI PRODUKCJA (WYNIKI) W SYSTEMIE PRODUKCYJNYM MOŻE BYĆ MIERZONA W KAŻDEJ FAZIE CZĄSTKOWEJ PROCESU.
· FUNKCJA PRODUKCJI REALIZOWANA JEST NA STYKU MIĘDZY FAZĄ OBMYŚLANIA A FAZĄ REALIZOWANIA PRZEDSIĘWZIĘCIA. TWORZY ONA ISTOTNY ZWIĄZEK MIĘDZY POGLĄDEM NA DZIAŁALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA W CAŁOŚCI A JEGO ZADANIAMI OPERATYWNYMI W OBSZARZE WYTWARZANIA PRODUKTU.
· NAJBARDZIEJ ISTOTNĄ FUNKCJĄ KIEROWNIKA, KTÓRA URZECZYWISTNIA ZARYSOWANE ZADANIA, JEST SPRAWOWANIE KIEROWNICTWA NAD KOMPLEKSOWOŚCIĄ (ZADAŃ). WYZWANIA STOJĄCE PRZED ZARZĄDZANIEM PRODUKCJĄ WYNIKAJĄ NIE Z NATURY INDYWIDUALNYCH ZADAŃ I DECYZJI, ZA KTÓRE ODPOWIADA KIEROWNIK PRODUKCJI – W ISTOCIE SĄ ONE CAŁKIEM PROSTE – LECZ Z LICZBY ZADAŃ, KTÓRE MUSZĄ BYĆ WYKONANE W TYM SAMYM CZASIE, I ZE ZŁOŻONOŚCI WZAJEMNYCH RELACJI ZACHODZĄCYCH W PROCESIE PRODUKCJI.
DO KOMPETENCJI KIEROWNIKA PRODUKCJI, WYNIKAJĄCYCH Z PRZEDSTAWIONEGO CHARAKTERU ZADAŃ NALEŻY DODAĆ ZDOLNOŚĆ DO CIĘŻKIEJ PRACY I POSIADANIE DOŚWIADCZENIA PRAKTYCZNEGO.
6. POJĘCIE ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNEJ
WYRÓŻNIA SIĘ ZDOLNOŚĆ PRODUKCYJNĄ:
–TEORETYCZNĄ I PRAKTYCZNĄ,–NOMINALNĄ I RZECZYWISTĄ, –MINIMALNĄ, MAKSYMALNĄ I OPTYMALNĄ.
INNE OKREŚLENIA ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNEJ TO: MOC PRODUKCYJNA, POTENCJAŁ PRODUKCYJNY, PRZEPUSTOWOŚĆ PRODUKCYJNA.
PRZEPUSTOWOŚĆ OKREŚLA TEORETYCZNĄ MOŻLIWĄ DO UZYSKANIA WIELKOŚĆ PRODUKCJI, WYLICZONĄ Z POMINIĘCIEM WSZYSTKICH, NAWET UZASADNIONYCH STRAT CZASU UŻYTECZNEGO, UBYTKÓW PRODUKTÓW, NIŻSZEJ OD MAKSYMALNEJ TECHNICZNEJ WYDAJNOŚCI URZĄDZEŃ ITP.
ZDOLNOŚĆ PRODUKCYJNĄ USTALA SIĘ NA PODSTAWIE OPTYMALNYCH NORM TECHNICZNYCH I EKONOMICZNYCH OKREŚLAJĄCYCH REALNE MAKSYMALNE WYKORZYSTANIE MASZYN I URZĄDZEŃ ORAZ POWIERZCHNI PRODUKCYJNEJ, PRZY UWZGLĘDNIENIU NAJLEPSZYCH WARUNKÓW PROWADZENIA PROCESU PRODUKCYJNEGO I ORGANIZACYJNEGO PRACY.
ZDOLNOŚĆ PRODUKCYJNA TO MOŻLIWOŚĆ WYKONANIA DOSTĘPNYCH ZADAŃ W DOGODNYM OKRESIE, ALE TEŻ ZDOLNOŚĆ WYTWORZENIA LUB CZYNIENIA TEGO, CZEGO WYMAGA KLIENT.
WARTO ROZRÓŻNIĆ TRZY POZIOMY ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNEJ:
–POTENCJALNĄ, –AKTUALNĄ,–EFEKTYWNĄ.
CELEM OBLICZANIA ZDOLNOŚCI PRODUKCYJNEJ JEST OKREŚLENIE MOŻLIWOŚCI WYTWÓRCZYCH PRZEDSIĘBIORSTWA (ZAKŁADU, WYDZIAŁU, ODCINKA PRODUKCYJNEGO) ORAZ UJAWNIENIE DOSTĘPNYCH REZERW I PRZYCZYN NIEPEŁNEGO WYKORZYSTANIA TEJ ZDOLNOŚCI.
SYSTEMATYCZNA IDENTYFIKACJA MOŻLIWOŚCI WYTWÓRCZYCH PRZEDSIĘBIORSTWA JEST NIEZBĘDNA RÓWNIEŻ W RACJONALNEJ GOSPODARCE RYNKOWEJ.
7. CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE ZDOLNOŚĆ PRODUKCYJNĄ
· CZYNNIKI PRODUKCJI (ŚRODKI PRACY, PRZEDMIOTY PRACY, SIŁA ROBOCZA),
· STRUKTURA ASORTYMENTOWA PRODUKCJI,
· ORGANIZACJA PRODUKCJI.
SPOŚRÓD TYCH CZYNNIKÓW PRZEDE WSZYSTKIM NALEŻY UWZGLĘDNIĆ
· W ZAKRESIE CZYNNIKÓW PRODUKCJI:
–ZAINSTALOWANE MASZYNY I URZĄDZENIA PRODUKCYJNE, ICH RODZAJ, LICZBĘ I CHARAKTERYSTYKI TECHNICZNE,
–WIELKOŚĆ POWIERZCHNI PRODUKCYJNEJ,
· W ZAKRESIE STRUKTURY ASORTYMENTOWEJ
–PROGRAM ASORTYMENTOWY PRODUKCJI,
–STOSOWANE SUROWCE, MATERIAŁY I PALIWO TECHNICZNE - ICH KSZTAŁT, WYMIARY, WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I MECHANICZNE,
· W ZAKRESIE ORGANIZACJI PRODUKCJI:
–OPTYMALNE NORMY TECHNICZNE, ODZWIERCIEDLAJĄCE NOWOCZESNĄ TECHNOLOGIĘ PRODUKCJI, MOŻLIWE DO UZYSKANIA NA POSIADANYCH MASZYNACH,
–OPTYMALNY CZAS EKSPLOATACJI MASZYN I URZĄDZEŃ ORAZ POWIERZCHNI PRODUKCYJNEJ W CIĄGU ROKU,
–TYP PRODUKCJI (NP. DŁUGOŚĆ SERII) I WŁAŚC...
gosicka