audiologia_02.pdf

COMENIUS 2.1 ACTION

Kwalifikacje personelu edukacyjnego

pracującego z dziećmi z zaburzeniami

słuchu (QESWHIC)

List szkoleniowy 2

Ernst Lehnhardt, Monika Lehnhardt

Anatomia prawidłowa,

fizjologia i patologia

narządu słuchu

Spis Treści

Spis Treści.................................................... ....................................................................................2

Wprowadzenie..................................................................................................................................3

Anatomia funkcjonalna ucha............................................................................................................3

Ucho zewnętrzne..........................................................................................................................3

Ucho środkowe.............................................................................................................................4

Ucho wewnętrzne.........................................................................................................................7

Nerw czaszkowy (nerw przedsionkowo-ślimakowy) ..................................................................9

Centralna droga słuchowa..........................................................................................................12

Fizjologia układu słuchowego i przedsionkowego ........................................................................12

Ucho zewnętrzne i środkowe .....................................................................................................12

Ucho wewnętrzne (ślimak).........................................................................................................12

Pozaślimakowe przetwarzanie informacji akustycznych...........................................................13

Układ przedsionkowy.................................................................................................................14

Patologia układu słuchowego.........................................................................................................15

Ucho zewnętrzne........................................................................................................................15

Ucho środkowe...........................................................................................................................15

Zapalenie ucha środkowego - otitis media.................................................................................17

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - meningitis................................................................21

Otoskleroza.................................................................................................................................23

Ucho wewnętrzne.......................................................................................................................24

Ślimakowe i poza ślimakowe uszkodzenie słuchu.................................................................24

Uszkodzenia słuchu związane z wiekiem ..............................................................................25

Nagła utrata słuchu.................................................................................................................26

Uszkodzenia słuchu wywołane hałasem................................................................................26

Uraz........................................................................................................................................27

Uszkodzenia słuchu u dzieci..................................................................................................28

Neuropatie słuchowe..............................................................................................................29

Centralne pole słuchowe ............................................................................................................30

Guzy.......................................................................................................................................30

Centralne uszkodzenia słuchu u dzieci...................................................................................31

Rozwojowe wady wrodzone i zespoły.......................................................................................32

Wrodzone wady rozwojowe...................................................................................................33

Zespoły...................................................................................................................................34

Zespół Ushera.........................................................................................................................34

Zespoły podobne do Zespołu Ushera.....................................................................................35

Zewnątrzpochodne; nie dziedziczne Zespoły ........................................................................36

Wnioski ..........................................................................................................................................36

Uwagi końcowe..............................................................................................................................37

Słowniczek.....................................................................................................................................38

QESWHIC Project - Study Letter 2 Functional Anatomy, Physiology and Pathology of the Auditory

Wprowadzenie

Ucho, narząd odpowiedzialny za zmysł słuchu, rejestruje informacje na przestrzeni czasu,

podczas gdy dla oka, orientacja następuje na podstawie percepcji miejsca i przestrzeni.

Używając języka biomatematyków, fizjolodzy określili funkcjonalną wydajność ludzkiego ucha,

która według nich przewyższa wydajność oka 10 razy. Dźwięk jest odbierany w zakresie 120

decybeli (dB), przy najwyższym natężeniu odbieranego dźwięku 1,000,000 razy większym niż

najniższe przy którym dźwięki występują.

Ten godny uwagi zakres czy zdolność umożliwia nam słyszenie dźwięków tak cichych jak te

wydawane przez pełzającego żuka czy też szum liści, jak również pozwala tolerować tak głośny

hałas jak ten wydawany przez silnik samolotowy. Co więcej, jest to możliwe bez zniekształcenia

podczas gdy zakres dynamiki wolny od zniekształceń najbardziej wyrafinowanego urządzenia

akustycznego wynosi tylko 60dB.

Słyszenie, zdolność którą posiada już płód w łonie matki, jest podstawowym warunkiem dla

rozwoju mowy i języka. Co z kolei jest niezbędnym narzędziem do rozwoju innych zdolności a

przede wszystkim pełnej komunikacji werbalnej, rozwoju osobowości i integracji ze światem

słyszących.

Jest niemożliwe aby osoba normalnie słysząca mogła w pełni „symulować” głuchotę. Nawet jeśli

zatkamy lub uszczelnimy nasze kanały słuchowe, w dalszym ciągu będziemy słyszeli poprzez

przewodnictwo kostne i w związku z tym nawet nie możemy sobie wyobrazić jak odczuwa to

osoba, która utraciła słuch lub nigdy nie słyszała.

Jednakże teraz możliwe jest sztuczne „przywrócenie” słuchu i jest to jedyny z naszych pięciu

zmysłów, który może być „odzyskany”. W przypadku znacznej utraty słuchu lub całkowitej

głuchoty, słuch może być „zastąpiony” przez zastosowanie tak zwanego „ucha bionicznego” lub

implantu ślimakowego. Jednak taka interwencja sama w sobie nie wystarcza dla rozwoju

zdolności słyszenia, rozwoju mowy i języka. Bez dokładnego dostrajania i odpowiedniego

utrzymywania urządzenia oraz bez odpowiedniej rehabilitacji i efektywnego wsparcia dla

rodziców, nauczycieli i terapeutów, upragniony cel jakim jest udana integracja w przedszkolach i

szkołach masowych, nie zostanie osiągnięty.

1 Wszystkie dane zaczerpnięto z: Lehnhardt, Ernst (1992): HNO-Heilkunde für Zahnmediziner. Stuttgart. Thieme,

or: Probst, R., Grevers, G., Iro, H. (2000): Hals-Nasen-Ohren-Heilkunde. Ein sicherer Einstieg: kleinen Etappen in

Text, Bild und Ton. Stuttgart. Thieme.

QESWHIC Project - Study Letter 2 Functional Anatomy, Physiology and Pathology of the Auditory

Anatomia funkcjonalna ucha

Ucho zewnętrzne

Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej i zewnętrznego przewodu słuchowego.

Małżowina jest elastyczną strukturą, pokrytą skórą, zbudowaną z chrząstki i jest usytuowana

pomiędzy stawem żuchwowym (z przodu) a wyrostkiem sutkowatym (z tyłu).

Małżowina wykazuje duże zróżnicowanie (dziedziczne) w zakresie wielkości, kształtu i

umiejscowienia. Topograficzne osobliwości nie mają jednakże rzeczywistego wpływu na proces

słyszenia. Jako całość, małżowina zbiera dźwięki i pozwala na ich kierunkową percepcję.

Dlatego też starsi ludzie mający problemy ze słyszeniem, zwiększają efektywną powierzchnię

odbioru dźwięków trzymając rękę za małżowiną – co rzeczywiście pomaga im lepiej słyszeć.

W słyszeniu kierunkowym, małżowina gwarantuje to, że charakterystyka odbieranych dźwięków

jest różna dla każdego ucha. Małżowina ucha odwróconego od źródła dźwięku odbija dźwięki

przychodzące, głównie w zakresie wysokich częstotliwości i to właśnie ucho rejestruje dźwięki

nieco niższe. Dźwięki te nie są odbierane świadomie ponieważ są bardzo słabe ale wystarczające

dla centralnego ich przetwarzania.

Kiedy osoba patrzy na wprost tak, że fala akustyczna ma ten sam kąt wpadania dla obu uszu,

wtedy małżowina umożliwia określenie czy dźwięk dochodzi z przodu czy z tyłu. Kiedy dźwięk

uderza w tylną powierzchnię małżowiny wtedy też odbijane są dźwięki o wysokiej

częstotliwości. Dźwięk docierający do wejścia przewodu słuchowego jest odbierany jako niższy

niż ten uderzający w małżowinę od frontu (to znaczy kiedy źródło dźwięku jest z przodu).

Zdolność kierunkowego słyszenia jest głównym argumentem przemawiającym za obuusznym

stosowaniem aparatów słuchowych i ostatnio, obuusznych wszczepów ślimakowych.

Kanał słuchowy zewnętrzny ma głębokość około 2-3 cm i średnicę około 1cm, Jest on tak

uformowany, że błonę bębenkową można obejrzeć tylko wtedy jeśli pociągniemy małżowinę

uszną do góry i ku tyłowi, w ten sposób rozciągając kanał w osi długiej. Przednia, trzecia część

kanału słuchowego jest zbudowana z chrząstki i dlatego może przesuwać się w stosunku do

kostnej części wewnętrznej. Skóra części wewnętrznej jest bardzo cienka, łatwo ją uszkodzić i

zawiera niezwykle małe gruczoły woszczynowe.

Woszczyna (cerumen) wydzielana przez te gruczoły jest lepka i jej zadaniem jest czyszczenie

uszu. Złuszczające się cząstki skóry, a także kurz wpadający do ucha z zewnątrz, przylepiają się

do woszczyny. Woszczyna przybiera coraz ciemniejszy kolor, staje się coraz twardsza i

wysuszona. Złuszczająca się skóra powoli przesuwa się na zewnątrz przewodu słuchowego

dopóki nie wypadnie zwykle w sposób niezauważalny. Ten naturalny proces nie powinien być

zakłócany przez używanie pałeczek kosmetycznych czy łyżeczek do woszczyny, które nigdy nie

powinny być wprowadzane do kanału słuchowego ponieważ nie tylko nie czyszczą uszu ale

zaburzają naturalne przesuwanie się woszczyny na zewnątrz. Tworzą korki woszczynowe , które

wprawdzie rzadko, ale czasami całkowicie blokują kanał słuchowy.

Jeśli chociaż minimalna szczelina jest zachowana pomiędzy korkiem woszczynowym a skórą

kanału słuchowego, zdolność słyszenia jest w dużym stopniu nie zaburzona. Wynika to z

wielkości kanału i długości fali dźwiękowej której częstotliwość zawiera się w zakresie

częstotliwości mowy: 330 Hz = 1 m, 1000 Hz = 33 cm, i 10,000 Hz = 3.3 cm. Długie fale,

dźwięki o niskiej i średniej częstotliwości mogą dotrzeć bez przeszkód ale im mniejsza

zachowana szczelina, tym mniej dociera dźwięków o wysokiej częstotliwości. Woszczyna jest

znacznie rzadziej przyczyną niedosłuchu u dzieci niż u dorosłych.

QESWHIC Project - Study Letter 2 Functional Anatomy, Physiology and Pathology of the Auditory

Ucho środkowe

Przestrzeń ucha środkowego składa się z rozległego systemu jam, które są napowietrzane poprzez

trąbkę Eustachiusza. Części składowe ucha środkowego to:

• trąbka słuchowa (trąbka Eustachiusza)

• jama bębenkowa

• jama sutkowa

• system pneumatyczny kości skroniowej

Ucho środkowe znajduje się pomiędzy kanałem słuchowym zewnętrznym a trąbką słuchową

(trąbka Eustachiusza). Jest szczelnie oddzielone od kanału słuchowego zewnętrznego błoną

bębenkową.

Rycina 1: Schemat błony bębenkowej i łancucha kosteczek słuchowych

Ta cienka, przezroczysta błona wielkości około 1 cm2, razem z annulus fibrosus (pierścień

włóknisty), jest rozciągnięta nad kostnym otworem kanału słuchowego; pierścień włóknisty jest

przerwany tylko w przednio górnej części blisko części wiotkiej (pars flaccida - błona

Shrapnella) Część centralna błony bębenkowej jest wciągnięta lejkowato do jamy bębenkowej i

mechanicznie połączona z uchem wewnętrznym poprzez łańcuch kosteczek słuchowych

składający się z maleńkich kosteczek (młoteczka, kowadełka i strzemiączka).Rękojeść młoteczka

jest na sztywno połączona z błoną bębenkową. Główka młoteczka jest ukryta kiedy patrzy się na

błonę zza górnej ściany kostnej części kanału słuchowego, jak również trzon kowadełka z którym

młoteczek jest połączony stawem. Długi wyrostek kowadełka przenosi dźwięki odbierane przez

błonę bębenkową i przekazywane przez młoteczek do strzemiączka co z kolei wprawia w ruch

płyn w uchu wewnętrznym. Proces ten nazywany jest przewodzeniem dźwięków

QESWHIC Project - Study Letter 2 Functional Anatomy, Physiology and Pathology of the Auditory System

Zarówno błona bębenkowa jak i łańcuch kosteczek słuchowych mogą być optymalnie wprawiane

w drganie tylko jeśli ciśnienie powietrza jest takie samo po obu stronach błony bębenkowej to

znaczy w kanale słuchowym zewnętrznym jak i w jamie bębenkowej. Funkcją trąbki słuchowej

(trąbki Eustachiusza) jest utrzymywanie stanu równowagi ciśnień. Kosteczki słuchowe są

połączone z dwoma mięśniami ucha wewnętrznego – mięśniem strzemiączkowym i mięśniem

napinaczem błony bębenkowej. Kurcząc się mięśnie te zabezpieczają łańcuch kosteczek przed

wstrząsem przy bardzo głośnych dźwiękach.

Tylna część jamy bębenkowej jest połączona z systemem komórek powietrznych w wyrostku

sutkowatym. System ten również jest napowietrzany przez trąbkę słuchową poprzez jamę

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: