Prawo pracy-jest skodyfikowane
Kodeks pracy-z 1974r (+ nowelizacje)-określa prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika względem siebie.
Pracownik-osoba zatrudniona na umowę o pracę, o powołanie, wybór, mianowanie spółdzielczą umowę o pracę, kt. ukończyła lat 18.(młodociani są zatrudniani w celu nauki zawodu)
Osoba na umowie zlecenia i dzieło- nie jest pracownikiem(umowa cywilnoprawna zawodu).
Pracodawca-każda os., która zatrudnia pracownika.
Pragmatyki służbowe(przepisy szczególne)-określają dodatkowe prawa i obowiązki, warunki pracy urzędników, nauczycieli, wykładowców. Mają przewagę nad K.P. (przepisy ogólne).
Związki zawodowe-reprezentują pracowników.
Organizacje pracodawców-reprezentują pracodawców.
Zasady:
- swoboda wyboru pracy
-min. wynagrodzenie
- państwo prowadzi politykę pełnego zatrudnienia
- nawiązanie stosunku pracy wymaga zgody obu stron(poprzez podpisanie umowy)
- prawo do wypoczynku (urlop+ dni ustawowo wolne od pracy)
- bezpieczne i higieniczne warunki do pracy (dla pracownika)-kontrolowane przez PIP
- zaspokojenie bytowych, socjalnych, kulturowych racji pracownika ( ZFŚS)-nie może być wydawany na płace.
Nawiązanie stosunków pracy-głównie to umowa o pracę. Zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy w określonym czasie. Zobowiązanie pracodawcy do zatrudnienia i wynagrodzenia pracownika.
Nie można zastępować umowy o pracę-umowami cywilno prawnymi, jeżeli można zawrzeć tę pierwszą (to powinna być zawarta).
Umowa o pracę-na czas określony(wygasa po tym czasie).na czas nieokreślony, na wykonanie określonej pracy. Umowa o pracę musi być zawarta na czas nieokreślony( chyba, że przerwy między tymi umowami są dłuższe niż 1 miesiąc).
Umowa na okres próbny-(2 tyg-3 mies.) – zawsze jest zawierana przed tą właściwą umową.
Umowa o pracę-zawarta na określony dzień,w formie pierwszej (rodzaj pracy, termin rozpatrzenia, wynagrodzenie).Umowa podpisana przed rozpoczęciem pracy ( a jeżeli nie można z jakiś powodów, to ma na to 7 dni)
Rozwiązanie umowy o pracę ( w formie pisemnej):
- na mocy porozumienia stron
- oświadczenie 1 ze stron ( z zachowaniem okresu wypowiedzenia-zależy od długości pracy)
- oświadczenie 1 ze stron ( bez zachowania okresu wypowiedzenia)
- na dzień zakończenia umowy
- na dzień wykonania pracy
- po okresie próbnym ( też można) –każda ze stron.
Musi zawierać powód zwolnienia. Pracownik może odwołać się od decyzji pracodawcy.
Okres próbny-2 tyg.-wypowiedzenie 3 dni robocze.
- 2 tyg.- 3 miesiące-wypowiedzenie- 1 tydzień.
- 3 miesiące- wypowiedzenie – 2 tygodnie.
Czas nieokreślony-ale zatrudniony był krócej niż 6 mies. –wypowiedzenie- 2 tyg.
-, ale zatrudniony był dłużej niż 6 mies. –wypowiedzenie – 1 mies. -, ale zatrudniony był dłużej niż 3 l. – wypowiedzenie - 3 mies.
- likwidacja upadłość przed.- co najwyżej 1 mies. wypowiedzenia.
Dni wolne na poszukiwanie pracy- tylko, gdy pracownika zwolnił pracodawca.Pracownik może domagać się pomocy od związków zawodowych, ( które musza być poinformowane o tym zwolnieniu i mogą się w tej sprawie wypowiedzieć wypowiedzieć w ciągu 5 dni od dostania akt i zwolnienie pracownika- mogą się zgodzić lub sprzeciwić).Pracownika tego można też przesunąć na inne stanowisko.
Pracownik w ostateczności może odwołać się do Sądu Pracy.
Rozwiązanie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia:
- art.52 – z winy pracownika ( lub pracodawcy) – 1. ciężkie naruszenie uprawnień pracowniczych lub obowiązków pracownika, 2.gdy pracownik popełni przestępstwo i został skazany prawomocnym wyrokiem sądu, 3. z winy pracownika, utracił on uprawnienia do wykorzystywania zawodu).Nie może nastąpić po upływie 1 mies. Od momentu, gdy pracodawca dowiedział się o winie pracownika. Musi być konsultacja ze związkami zawodowymi. Zwolnienie to nie może nastąpić w czasie zwolnienia lekarskiego pracownika lub, gdy jego nieobecność jest uzasadniona.
Pracodawca powinien odbyć rozmowę z takim pracownikiem.
- bez winy pracownika, (art. 53) – gdy pracownik jest na zwolnieniu lekarskim.
Gdy pracownik pracował < 6!!!mies. – 3 mies. chorobowego.
Gdy pracownik pracował > 6 mies.- 6 mies. chorobowego.
( 1 mies. pensję płaci pracodawca,a reszta jest z zasiłku ZUS).
12 mies. Można chorować, jeśli jest to gruźlica, choroby psychiczne.( rak nie należy do tych chorób).
Urlop dla poratowania zdrowa- 1 rok np. dla nauczycieli- nie wchodzi do zwolnień lekarskich ( nie sumuje się z tym zwolnieniem).
Pracodawca powinien zmienić prace pracownikowi, jeżeli lekarz wystawi mu zaświadczenie o tym, że nie może pracować na danym stanowisku ( ze względów zdrowotnych)
Umowa wygasa- z dniem śmierci pracownika. Prawa pracownika przechodzą na rodzinę.
- dniem śmierci pracodawcy i firmę przejmuje ktoś inny i nie zamierza kontynuować przedsięwzięcia ( 3 mies. wypowiedzenia).
- pracownik aresztowany dłużej, niż 3 mies. ( ale jeśli sąd go uniewinni to pracodawca musi go zatrudnić).
- pracownik skazany prawomocnym wyrokiem sądu.
Stosunek o pracę może być nawiązywany ( rozwiązywane) o:
1 umowa
2 powołanie
3 wybór
4 mianowanie
5 spółdzielczą umowę o pracę
Ad 2.
Dot. Administracji państwowej (ważniejszych osób ) np. premier, minister, ambasadorowie, dyr. przeds. Na czas określony, lub nieokreślony. Można odwołać wcześniej. Powołuje i odwołuje określony podmiot.
Ad 3.
Np. prezydent, wójt, burmistrz, radny, poseł. Nie może być odwołana przed
Terminem. Została ona odwołana dopiero po upływie kadencji.
Ad.4
Daje większe bezpieczeństwo pracy niż wybór, np.; wojska, policji, niższych przedstawicieli administracji państw, nauczycieli, służb społecznych. Wygasa mianowanie i kończy się praca.
Ad.5
Umowa między spółdzielnią i jej pracownikami, członkami. W oparciu o przepisy prawa spółdzielczego.
Stosunek pracy prawnie chroniony- nie można zwolnić, gdy:
-mają 4 lata do emerytury;
-kobiety w ciąży;
-osoby przebywającej na urlopie (także bezpłatnym, chyba że trwa powyżej 3 m-cy w pewnych sytuacjach można zwolnić);
-osoby na zwolnieniu lekarskim;
-członek rady pracowniczej ( w czasie trwania kadencji i rok po jej ukończeniu);
-członek władz związków zawodowych (w czasie trwania kadencji i rok po jej ukończeniu);
-społeczny inspektor pracy;
-żołnierze odbywający służbę wojskową (normalną i zastępczą);
-posłowie, senatorowie i radni.
Ustawa o zwolnieniach grupowych (13.03.2003) („ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników”):
-osoby prawnie chronione są zwolnione, ale w ostatniej kolejności;
-gdy pracodawca znajduje się w złej sytuacji finansowej;
-w przypadku reorganizacji przedsiębiorstw.
Firma, która zatrudnia co najmniej 20 osób i okres wypowiedzenia części osób (10% pracowników zwolnionych) nie przekracza 1m-ca , lub za porozumieniem stron odchodzą pracownicy (co najmniej 5 pracowników odchodzi).
Pracodawca musi skonsultować te zwolnienia z zakładowymi związkami zawodowymi. Mają one prawo do wglądu w dane finansowe firmy. Musi poinformować Powiatowy Urząd Pracy. Porozumienie ze związkami zawodowymi dotyczy zwolnienia grupowego –potem nie ma potrzeby konsultowania kolejnych zwolnień. Gdy nie ma związków zawodowych- może być utworzone przedstawicielstwo pracowników.
Likwidacja przedsiębiorstwa, upadłość- wszyscy są zwalniani. Powiadomienie PIP.
Zmiana warunków pracy i płacy- wypowiedzenie zmieniające. Jeśli nie zgodzi się na to, pracownik musi odejść.
*czas nieokreślony- wypowiedzenie nie dłuższe niż 1 miesiąc;
*czas określony- wypowiedzenie nie dłuższe niż 2 tygodnie.
Odprawa pieniężna zależy od długości lat pracy:
-krócej niż 2 lata- 1 miesiąc wynagrodzenia odprawy;
-2-8lat- 2 miesiące wynagrodzenia;
-dłużej niż 8 lat- 3 miesiące wynagrodzenia.
*Wysokość odprawy nie może przekraczać 15 x minimalnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
*nie jest stosowane do osób z wyboru, mianowania, powołania;
*stosowana głównie do osób na umowie o pracę.
Warunki wynagrodzenia za pracę- K.P i układy zbiorowe o pracę.
-Gdy 20 pracowników lub więcej- regulamin wynagrodzenia obejmuje wszystkich. Ustalany przez pracodawcę + zgoda zawiązków zawodowych. Wchodzi w życie po 2 tygodniach od dnia ogłoszenia go pracownikiem.
-Pokrycie kosztów dojazdu do pracy jeśli musi dojeżdżać z innej miejscowości
-za pracę wykonaną przysługuje wynagrodzenie
-gdy pracownik nie wykonuje pracy z winy pracodawcy- musi dostać wynagrodzenie w wysoko9ści 60% dotychczasowego wynagrodzenia.
Normy pracy:
-jeśli pracownik wykona więcej niż jest określone w normie, to nie można mu jej zwiększyć
-nie można zrzec się wynagrodzenia za pracę
-wynagrodzenie płacone co najmniej 1x w miesiącu (za wykonana pracę) w dniu [jeśli ten dzień jest wolny to musi być wypłacone dzień wcześniej] i miejscu ściśle określonym (na konto lub do ręki)
-sumy odciągane z wynagrodzenia (po odliczeniu składki na ubezpieczenie społeczne i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych) np. świadczenia alimentacyjne, kara finansowa. Alimenty- do wysokości 3/5 wynagrodzenia za pracę lub ½ wysokości (gdy ma potrącane z pensji też inne rzeczy)całość pieniędzy z nagród. Z minimalnego wynagrodzenia nie można nic ściągać.
WYNAGRODZENIE ZA CZAS NIEZDOLNOŚCI DO PRACY:
-w przypadku choroby- 80% pensji dostaje przez 33 dni (resztę płaci ZUS)
-w przypadku ciąży, wypadku 100% dostaje przez 33 dni a resztę płaci ZUS
-w przypadku przejścia na rentę, emeryturę, przysługuje mu odprawa w wysokości 1 miesiąca wynagrodzenia (nauczyciel 3 miesiące wynagrodzenia)
-w przypadku śmierci- rodzinie przysługuje odprawa:
*jeśli pracował u danego pracodawcy <10 lat- 1 miesiąc wynagrodzenia
*jeśli pracował >10 lat<15- 3 miesiące wynagrodzenia
*jeśli pracował>15 lat- 6 miesięcy wynagrodzenia.
-w przypadku śmierci przysługuje małżonkowi i osobom dostającym rentę związaną z tą (dzielone na równo) jeśli jest tylko jedna osoba to dostaje ona 50%tej odprawy.
OBOWIĄZKI PRACODAWCÓW I PRACOWNIKÓW:
Pracodawca- musi wyznaczyć stanowisko pracy; podać zakres obowiązków; uprawnienia pracownika; zorganizować pracę, aby była ona najefektywniejsza i zgodna z wykształceniem i umiejętnościami pracownika; zapewnić bezpieczeństwo i higienę pracy; płacić regularne wynagrodzenie i umożliwić mu możliwość podniesienia kwalifikacji; zapewnić socjalne potrzeby pracownika ( ZFŚS- 8% odpis od funduszu płac; nie może być wydatkowany na płace); oceniać pracownika sprawiedliwie; prowadzić dokumentację związaną z pracownikiem; przeciwdziałać dyskryminowaniu pracowników; udostępnić mu informacje dotyczące obowiązujących przepisów wewnętrznych; dostarczyć świadectwo pracy przy odejściu z pracy ( ile zarabiał, dlaczego został zwolniony). Świadectwo powinno być dane w dniu odejścia z pracy lub jeśli nie można od razu, to w ciągu 7 dni.
OBOWIĄZKI PRACOWNIKA:
*
gosicka