Źródła prawa pracy
1.Akty prawa stanowego
-konstytucja
-ustawy (kodeks pracy)
-ustawy wydane przez Sejm
-akty podstawowe rozporządzenia RM i prezesa RM oraz rozporządzenia ministrów wydawane na podstawie ustaw i w celu ich wykonania
2.Automatyczne
-układ zbiorowy o pracę
-porozumienia
-statuty
-regulaminy
3.Międzynarodowe
-powszechna deklaracja praw człowieka
-konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy
-dwustronne, wielostronne umowy międzynarodowe
Znaczenie konstytucji jako źródła prawa pracy polega przede wszystkim na tym że określa ona podstawowe założenia i zasady na których winien opierać się cały system prawa pracy. Wytycza kierunki działalności prawotwórczej w tej dziedzinie. Kodeks pracy ma podstawowe znaczenie dla regulacji stosunku pracy i określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a ponadto ustala hierarchię źródeł prawa pracy. Jego przepisy mają również zastosowanie do stosunku pracy między obywatelem polskim a polskim przedstawicielem, misją lub inną placówką za granicą oraz do stosunku pracy między obywatelem polskim a przedstawicielstwem, misją lub inną placówką państwa obcego działającymi na obszarze RP, jeżeli umowy, układy, porozumienia międzynarodowe stanowią inaczej. KP reguluje w miarę wyczerpująco problematykę umowy o pracę. KP zawiera także normy kompetencyjne zawierające upoważnienia do wydawania przepisów prawnych.
Ustawy -w których zawarte są zasadnicze przepisy prawa pracy i poprzez które może następować ustalenie obowiązków pracowniczych
Różnice między prawem pracy a prawem cywilnym
-umowa o pracę od umów zlecenie
-umowa o pracę nakładczą (chałupniczą) (z umowy obowiązujących przepisów odsyłają do przepisów z prawa pracy)
-dobrowolność wykonywania pracy, praca niedobrowolna- jednostronnie wyznaczona np.: więźniów, praca na cele społeczne orzekana w procesach karnych, praca wykonywana ze względu na jego odrębności np.: dyspozycyjność
-podporządkowana- służbie i funkcjonariuszach
Prawo pracy- zespół norm prawnych, które regulują wyodrębnioną część stosunków społecznych, czyli normy prawne, które regulują stos pracy wykonywany przez człowieka. KP określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawcy. Przedmiotem prawa pracy są stosunki pracy podporządkowanej, świadczonej na rzecz drugiego podmiotu dobrowolnie, osobiście i za wynagrodzeniem oraz inne stosunki nierozerwalnie związane ze stosunkiem pracy.
Prawo pracy w znaczeniu przedmiotowym- to reguły postępowania, które zobowiązani są przestrzegać ludzie we wzajemnych stosunkach, określa ono prawa i obowiązki podmiotów będących stronami w stosunkach związanych z pracą ludzką
Prawo pracy w znaczeniu podmiotowym- prawo do określonego świadczenia, prawo do czegoś, to wykonywanie pracy ludzkiej, pewne czynności powtarzalne, wykonywane w pewnym okresie czasu
Prawo pracy jako gałąź prawa- jest kryterium przedmiotu regulowania rodzaju stosunków społecznych uregulowanych przez prawo.
Prawo pracy zajmuje się :
-pracą ludzką
-ujmowana w sposób czynnościowy, powtarzający się
-wykonywana w celach zarobkowych
-wykonywana osobiście
-ma być pracą podporządkowaną, praca świadczona w stosunku pracy ma być pracą podporządkowaną
-praca wykonywana w ramach stosunku zatrudnienia
Systematyka polega na grupowaniu norm w pewne umowne materialne i formalne prawo pracy(normy składające się na ochronne i umowne prawo pracy) normy regulujące postęp przed organami rozstrzygającymi spory ze stos. Pracy
-ustrojowe prawo pracy normuje organizację ruchu zawodowego pracowników, pracodawców ustrój administracyjny pracy
-indywidualne prawo pracy umowne i ochronne prawo pracy
-zbiorowe prawo pracy- problematyka układów zbiorowych pracy związków zawodowych.
Podział prawa pracy wg. rodzaju
-prawo stosunku pracy (przedmiotem są stosunki pracy podporządkowanej)
-prawo sporów pracy (rozstrzyganie sporów indywidualnych między pracodawcami a pracownikami)
-prawo zbiorowych stosunków pracy dot. praw i interesów grupowych pracowników, pracodawcy i ich organizacji, związków zawodowych
-prawo administracji pracy (reguluje stosunki organizatorskie związane z procesem pracy podporządkowanej)
Charakter norm prawa pracy
-ściśle bezwzględnie obowiązujące
-normy względnie obowiązujące
-normy jednostronnie ściśle obowiązujące
Funkcje prawa pracy-są to założone w normach prawa podstawowe cele, ujęte w określone kierunki oddziaływania ustanowionych norm prawnych (wymiar czasu pracy, wiek zatrud. Określenie obowiązków pracowniczych, warunki bhp)
Funkcje prawa pracy:
-ochronna
-organizacyjna (organizatorska)
-wychowawcza (rozdzielcza)
Zasady prawa pracy- tylko takie normy ogólne tej gałęzi prawa, które zajmują centralne miejsce w systemie norm prawa pracy, wyrażają w swej treści podstawowe idee i założenia polityki społ. Państwa (np.: zasada wolności pracy, swobody nawiązania stosunków poszanowania godności i dóbr osobistych pracownika, równego traktowania pracowników, niedyskryminacji w stos. pracy, odpłatności pracy do wypoczynku, zapewnienia bezpiecznych higienicznych warunków pracy, zaspokojenie bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracownika.
Układy zbiorowe pracy odgrywają istotną rolę w systemie źródeł prawa pracy jako akty normatywne kształtujące wzajemne stosunki między pracownikiem a pracodawcą
Układy zbiorowe pracy
-zakładowe- nie mogą być zawierane w państwowych zakładach pracowniczych sfery budżetowej dla których mogą być zawierane tylko ponadzakładowe układy zbiorowe
-ponadzakładowe
Układ zbiorowy może być zawarty na czas określony lub nieokreślony. Wymagana jest forma pisemna. Układ zbiorowy może być rozwiązany za porozumieniem stron z upływem terminu na jaki został zawarty, za wypowiedzeniem jednej ze stron i w szczególnych przypadkach.
Porozumienia musza spełniać 2 warunku:
-mają mieć oparcie ustawowe
-mają określać prawa i obowiązki pracowników i pracodawców
Regulamin pracy jest aktem normatywnym, który ustala organizację i wew. prządek w zakładzie pracy oraz określa związane z procesem pracy prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy powinien ustalić:
-organizację pracy
-system i rozkład czasu pracy
-terminy dodatkowych dni wolnych od pracy
-pracę nocną
-terminy wypłat
-wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym, kobietom
-obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy
Statuty to akty wewnątrzzakładowe jednostek organizacyjnych bądź podmiotów prawa handlowego. Statuty określają nie tylko strukturę organizacyjną określonego podmiotu ale także jego pozycję prawną zawierającą postanowienia dotyczące praw i obowiązków stron stosunku pracy.
Międzynarodowe prawo międzynarodowe dzieli się na:
prawo publiczne i prawo prywatne
Międzynarodowe źródła prawa pracy są to akty stanowione przez organizacje międzynarodowe w sprawach dotyczących ludzi pracy różnych krajów. Dzielą się one na:
-uniwersalne ( o zasięgu światowym)
-regionalne
-bilateralne
Źródłem międzynarodowym prawa pracy są też konwencje uchwalane przez międzynarodową konferencję pracy.
Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Pracownikiem może być wyłącznie osoba fizyczna która spełnia dwa warunki :
1.osiągnęła określony wiek
2.posiada co najmniej ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
Nie mogą zawierać stosunku pracy osoby całkowicie ubezwłasnowolnione w których imieniu czynności prawnych dokonuje ich przedstawiciel ustawowy.
&#...
gosicka