Sobota 4 X 2008
Sala A3
Prawo Papierów Wartościowych
Modele gospodarki:
- m. wolnorynkowy – wolny rynek, podaż zaspokaja popyt
- m. centralnie sterowany przez władzę publiczną.
Obecnie jest gospodarka wolnorynkowa.
Gospodarka podlega swoistym regulacjom prawnym:
- realizacja celów użytecznie społecznych
- zapewniają funkcjonowanie
Gospodarka rynkowa podzielona jest na 2 sektory:
- sektor realny – rzeczowy (funkcjonowanie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw)
- sektor finansowy – pieniężny – jest najważniejszy, sprawny sektor finansowy = sprawna gospodarka.
Sektory te zazębiają się.
Sektor finansowy – system finansowy – mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej pomiędzy niefinansowymi podmiotami finansowymi, instytucje finansowe, zasady określające funkcjonowanie tego systemu.
W 1989 roku powstał w Polsce system finansowy – nasz kraj stał się wysokorozwinięty.
Funkcje systemu finansowego:
- f. monetarna – dostarcza i umożliwia obieg pieniądza
- f. kapitałowo - lebustracyjna – dostarcza środków pieniężnych podmiotom które tych środków potrzebują
Dodatnia luka płynności – najpierw wypłata później wydatki
Ujemna luka płynności - najpierw wydatki później wpływy – odzyskujemy nasze pieniądze
- f. kontrolna – sprowadza się ona do możliwości kontroli nad efektywnością wykorzystywania środków pieniężnych
Elementy składowe
Instrumenty finansowe – forma zobowiązania jednego podmiotu gospodarczego wobec drugiego lub jako umowa między dwoma stronami regulująca zależności finansowania między nimi. Instrument reprezentujący zbiór określonych praw majątkowych, które to prawa wynikają z zobowiązań innych podmiotów. Instrument jest wtedy elementem aktywów jednego podmiotu i elementem pasywów drugiej grupy.
Podział instrumentów finansowych na podstawie charakteru:
- o charakterze dłużnym – postać swoistego długu - przykład :weksel, obligacja skarbowa
- instrumenty udziałowe – stanowią swoisty wyraz udziału w majątku –przykład: akcja
Podział instrumentów finansowych z punktu widzenia dochodu jaki jest generowany:
- o charakterze dyskontowym – zapewniają dochód w postaci tylko i wyłącznie dyskonta
- o charakterze odsetkowym – zapewniają dochód w postaci dyskonta jak i innych postaciach
Przykład: obligacja skarbowa, bon skarbowy
1000
9000 9000
1000 500(odsetki)
9500 sprzedajemy za 9500
Dyskonto: za coś płacimy mniej niż wartość końcowa – teraźniejsza wartość przyszłego strumienia finansowego, jest z góry określone, nabywamy za mniejszą cenę niż później ktoś od nas to odkupi - np. my za 5000 ktoś od nas za 10000.
Podział instrumentów finansowych z punktu widzenia zapadalności:
- krótkoterminowe – okres zapadalności do 1 roku np. bon skarbowy
- średnioterminowe – okres jest określony widełkowo od 1 roku do 5 lat np. obligacja
skarbowa
- długoterminowe – okres zapadalności od 5 lat wzwyż np. konsola – obligacja wdowia –
obligacja wieczna
Podział instrumentów finansowych z punktu widzenia tego w jaki sposób określona jest cena:
- bazowe – cena określona jest wprost
- pochodne – cena określona jest w sposób pośredni, cena jest uzależniona od ceny innego
instrumentu
ZYSK JEST CENĄ ZA RYZYKO.
A B
1000 1000
+300(90%) +300 (10%)
Lepsze-wszyscy kupują spada cena za akcje
1200 800
100 (90%) 500 (10%) większe ryzyko ale można więcej zarobić
Ryzyko
Zysk
IM WIĘKSZY ZYSK TYM WIĘKSZE RYZYKO
NIE MA ZYSKU BEZ RYZYKA
W ustawie o obrocie instrumentami finansowymi z 29 lipca 2005 w art. 2 jest pojęcie instrumentu finansowego
Rynki finansowe – miejsce, w którym zawierane są transakcje finansowe
Ilość
podaż
popyt
Cena
Popyt musi się równać podaży
Dwie kategorie ryzyka:
- ryzyko negatywnej selekcji
- pokusa nadużycia
Rynki finansowe są niestabilne
Podział rynków finansowych:
- r. pieniężny – rynek instrumentów o okresie zapadalności do 1 roku
- r. kapitałowy - ----------//----------------//-------------//---ponad 1 rok
- r. walutowy – transakcje walutowe
Instytucje finansowe – różne formy organizacyjno-prawne, których zasadnicza część funkcjonowania związana jest z rynkami finansowymi.
Dwa modele systemów finansowych
- model anglosaski – zasadniczy sposób pozyskiwania finansowania to pozyskiwanie przez giełdę
- model kontynentalny – pozyskiwanie finansowania przez banki
Zasady funkcjonowania systemu finansowego:
- zasady sformalizowane – mają postać regulacji
- zasady niesformalizowane – mnie mają regulacji prawnych
Regulacje muszą trafiać w potrzeby rynku.
Tendencje:
- globalizacja – powstaje jeden globalny rynek finansowy
- liberalizacja – zniesienie ograniczeń w swobodzie kapitału
- deregulacja – zniesienie ograniczeń w funkcjonowaniu instytucji finansowych
Nie ma definicji legalnej papierów wartościowych.
Dwie podstawowe definicje:
1. papierem wartościowym jest dokument, w którym inkorporowane jest określone prawo w taki sposób że regulacja tego prawa bez posiadania tego dokumentu jest niemożliwa
2. papierem wartościowym jest dokument, który ucieleśnia prawo w taki sposób, że rozporządzenie danym dokumentem pociąga za sobą rozporządzenie tym prawem.
Powstanie papierów wartościowych:
- teoria kreacyjna – PW powstaje z chwilą wystawienia dokumentu w sposób wskazany
przepisami prawa
- teoria dobrej wiary – do powstania PW wymagane jest nie tylko wystawienie dokumentu
lecz również nabycie dokumentu przez osobę znajdującą się w dobrej wierze bądź osobę od której wystawca nie może domagać się wydania dokumentu
- teoria emisyjna – uzupełnienie teorii kreacyjnej o istotny element jakim jest wydanie
dokumentu w sposób zgodny z wolą wystawcy
- teoria umowna – do powstania PW konieczne jest zgodne z prawem wystawienie
dokumentu oraz zawarcie umowy o wydanie dokumentu pomiędzy wystawcą a odbiorcą.
Teorią dominującą jest teoria UMOWNA.
Zasada Numerus Clausus Papierów wartościowych – Niemożliwe jest tworzenie papierów wartościowych z braku wyraźnego przepisu prawa, musi być uregulowany przepisami prawa.
Poszczególne rodzaje Papierów wartościowych:
Z punktu widzenia praw które są w papierach wartościowych:
- wierzycielskie – inkorporują w sobie wierzytelności
- inkorporujące inne prawa niż wierzytelności np. akcje
Z punktu widzenia sposobu w jaki sposób została określona osoba, która jest legitymowana do realizacji papierów
- imienne – w treści wskazują z imienia i nazwiska kto jest uprawniony – są przenoszone w
drodze przelewu (kodeks cywilny) połączonym z wydaniem dokumentu.
- na zlecenie – w treści wskazana jest osoba legitymowana do realizacji praw z tego tytułu ale
mogą być swobodnie zbywane prze ingos.
INGOS – zmianka w treści dokumentu
- na okaziciela – w treści nie jest wskazana osoba do realizacji praw z tego tytułu. Prawa z
tych papierów może realizować każda osoba, przenoszone są poprze ich wydanie – wręczamy je innej osobie.
Z punktu widzenia zależności pomiędzy powstaniem prawa inkorporowanego w dokumencie a powstaniem dokumentu:
- konstytutywne – powstanie papieru jest warunkiem powstania prawa (weksel)
- deklaratywne – stanowią tylko potwierdzenie istnienia prawa
Z punktu widzenia na nośnik jakimi są wyrażone:
- zmaterializowane – mają materialną postać, możemy je dotknąć
- zdematerializowane – nie mają postaci materialnej tylko postać zapisu na rachunki inwestycyjnym .
Funkcje realizowane prze Papiery Wartościowe:
- lokacyjna – papiery są formą lokowania kapitału, można inwestować
- kredytowa – papiery ś a jedną z możliwości pozyskiwania kapitału
- gwarancyjna – papiery mogą być wykorzystywane jako zabezpieczenie, weksel że spłacimy kredyt dla kogoś
- płatnicza – możemy nimi płacić
- udziałowa – akcja jako forma udziału w pewnym przedsiębiorstwie
- motywacyjna – żeby pracownicy byli związani z firmą daje się im udziały tej firmy
- spekulacyjna – wykorzystywane papiery do wypracowania ponadprzeciętnych zysków.
PAŃSTWOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE
Państwowe papiery wartościowe- emitent to podmiot państwa.
Państwowe papiery wartościowe to:
-bony skarbowe/ emitent Skarb Państwa
-obligacje skarbowe / emitent Skarb Państwa
-obligacje skarbowe detaliczne
-obligacje pieniężne / emitent NBP
Bony Skarbowe- uregulowane ustawą z dnia 30.06.08 o finansach publicznych, przeznaczone do finansowania krótkoterminowych potrzeb.
Skarbowy papier wartościowy- papier wartościowy, w którym skarb państwa jest dłużnikiem właściciela tego papieru i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. Mają postać tylko i wyłącznie wierzytelności ( nie jako udział).
Papiery wartościowe są limitowane w ramach limitu budżetu.
Skarbowe papiery wartościowe ( pieniężne) są emitowane lub wystawiane wyłącznie przez Ministra Skarbów.
Skarbowe papiery wartościowe ( nie pieniężne) są emitowane przez Ministra finansów który działa w porozumieniu z Ministrem Skarbu Państwa.
Skarbowe papiery wartościowe nie pieniężne- powszechne świadectwo udziałowe opiewał na świadczenie nie pieniężne.
Skarbowe papiery wartościowe ( pieniężne) (art. 88) mogą być emitowane lub wystawiane jako papiery wartościowe o pierwotnym terminie wykupu :
1) krótszym niż rok ( do 364 dni włącznie) , do krótkich zalicza się w szczególności bony skarbowe ( krótkoterminowe Skarbowe papiery wartościowe);
2) nie krótsze niż rok ( 364) do których zalicza się przede wszystkim obligację skarbowe (średnio albo długoterminowe Skarbowe papiery wartościowe);
KRÓTKOTERMINOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE
BONY SAKRBOWE ( art. 91)
Bony wartościowe są papierami wartościowymi na okaziciela; wartość nominalna 10000zł;
BS emitowana są na okres od 1-90dni lub od 1 do 52 tygodni ;
BS mogą być nabywane przez każdego ( obywatel, Spółka itd.)
Swoboda handlu/sprzedaży bonu.
Żeby nabyć bon, należy wziąć udział w przetargu organizowany przez Ministra Finansów czyli agenta emisji NBP
Regulacje prawne:
- ustawa o finansach publicznych
- rozporządzenie Ministra finansów z dnia 22 VI ‘06r w sprawi warunków emitowania bonów skarbowych
- list imitacyjny wystawiany przez Ministra Finansów jaki będą miały charakter, cechy, wartości
Handel Bonami:
- zyskowność / mówi ile na inwestycji możemy wypracować ; różnica pomiędzy wartością końcowa inwestycji a wartością początkową
- stopa zwrotu / stosunek wypracowanego zysku do wypracowanego kapitału
- rentowność / stopa zwrotu z inwestycji w ujęciu rocznym
- dyskonto / teraźniejsza wartość przyszłego strumienia finansowego
Przetarg na Bony Skarbowe ( na rynku pierwotnym)
- biorą w nim udział tylko Banki
-odbywa się w poniedziałek, Minister Finansów określa na jaką kwotę zostaną wyemitowane ( czyli list emisyjny)
- zainteresowani składają swoją ofertę ( ile chcą nabyć Bonów, za ile ) w formie elektronicznej
Przykład- Minister Finansów potrzebuje 250 ...
aba3434