KPA- skrypt.doc

Administracyjnoprawny stosunek – proceduralny (załatwianie spraw przez organ, wygasa z chwilą ukształtowania się stosunku materialnoprocesowego) lub sporny (przed sądem administracyjnym)

Proces administracyjny – faza orzekania, faza wykonania orzeczenia

System procesowego prawa adm: postępowanie uproszczone, karno-adm, dyscyplinarne, egzekucyjne, PSA

Wzorowane na austriackim

Stosuje się : gdy sprawę załatwia się decyzją adm, spory o właściwość między ST, ARZ i podmiotami wykonującymi zadania, w sprawach wydawania zaświadczeń, postępowanie w spr ubezpieczeń społecznych tam gdzie nie ma regulacji, sprawy dyscyplinarne, wojskowe organy adm, powszechny obowiązek obrony

Nie stosuje: tam gdzie wchodzi KPC, karne skarbowe, ordynacja podatkowa (stosuje się prokuratora i skargi/ wnioski, nie stosuje się zaświadczeń), postępowanie placówek dyplomatycznych (RM może rozciągnąć obowiązywanie), stosunki nadrzędności i podrzędności organów ich państwowych i ich pracowników (ale przepisy szczególne mogą stanowić, że się stosuje)

- do wszystkich stosuje się skargi i wnioski (nawet organizacje społeczne)

PRZESŁANKI DOPUSZCZALNOŚCI POSTĘPOWANIA JURYSDYKCYJNEGO

1. typ organu stosującego normę

2. właściwość organu

3. charakter sprawy będącej przedmiotem postępowania

4. rodzaj rozstrzygnięcia

przesłanki muszą być spełnione kumulatywnie

Zakres podmiotowy – wyznacza funkcjonalne pojęcie organu adm.; przedmiotowy – sprawa indywidualna – zespół okoliczności w których organ stosuje przepisy adm w celu określenia praw/ obowiązków określonego podmiotu

Rodzaje postępowania jurysdykcyjnego:

▪ ogólne

▪ szczególne (odrębne) – postępowanie w sprawie ubezpieczeń społecznych, tam gdzie brak szczegółowej regulacji w ustawie o ubezpieczeniach społecznych stosuje się KPA

▪ wyłączne ( karne skarbowe, ordynacja podatkowa, podległość służbowa pracownika, zależność organizacyjna jednostek) – też się wydaje decyzje, też są nakładane obowiązki, ale co do zasady nie stosuje się KPA (tylko niektóre działy IV prokurator, V i VIII skargi i wnioski) nawet gdy są luki

▪ uproszczone – tam gdzie nie ma decyzji - zaświadczenia

ZASADY OGÓLNE

Normy powszechnie obowiązujące, naruszenie = wadliwość decyzji, ale w KPA nie ma sankcji

1) praworządności (K) decyzje adm mogą być oparte wyłącznie na ustawie (aktualnie i powszechnie obowiązującej), do organu prowadzącego postępowanie należy przestrzeganie, aby nie było naruszone prawo| organ nie jest związany podaną przez stronę podstawą prawną żądania
2) prawdy obiektywnej - wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Organ nie jest, więc związany wnioskami stron i samodzielnie dąży do ustalenia prawdy obiektywnej. Storna ma prawo czynnie zbierać dowody, otwarty katalog dowodów| także gdy decyzja ma charakter uznaniowy
3) czuwania przez organ administracji nad interesem strony i innych osób biorących udział w postępowaniu, informowanie o okolicznościach faktycznych i prawnych, wskazówki i wyjaśnienia, praktyczne uchylenie ignoranta iuris nocet; słuszny interes – znajduje ochronę w prawie, obiektywny, żaden interes nie jest ważniejszy, każdorazowo organ konkretyzuje interes społeczny i uzasadnia jeśli jest on ważniejszy od prywatnego
4) czynnego udziału strony - zapewnić stronie czynny udział w każdym stadium postępowania + przed wydaniem decyzji umożliwić stronie wypowiedzenie się, co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Wyjątek od tej zasady dotyczy sytuacji, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.
5) pisemności - odnosi się do wszystkich czynności dokonywanych w jego toku, a nie tylko do czynności kończących postępowanie. Sprawy mogą być jednak załatwiane w formie ustnej, gdy:
* Interes strony za tym przemawia,
* Przepis prawny się temu nie sprzeciwia.
Fakt ustnego załatwienia sprawy powinien być uwidoczniony w aktach sprawy w formie protokołu lub w formie podpisanej przez stronę adnotacji.
6) dwuinstancyjności - organ odwoławczy nie weryfikuje decyzji wydanej w pierwszej instancji a ponownie rozpoznaje sprawę. Najważniejszą konsekwencją zasady dwuinstancyjności jest to, że od każdej decyzji nie ostatecznej przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia nad organem, który wydał zaskarżoną decyzję (SKO i minister – ponowne rozpatrzenie sprawy)| postępowanie nadzwyczajne również ma dwie instancje| naruszenie skutkuje nieważnością decyzji

7) sądowej kontroli legalności decyzji adm kryterium: legalność, nie ingeruje w merytorykę – nie jest trzecia instancją – tylko kontroluje
8) trwałości decyzji adm- polega na tym, że decyzje, od których nie służy odwołanie są ostateczne. Natomiast uchylenie, zmiana lub stwierdzenie nieważności takich decyzji oraz wznowienie postępowania może nastąpić jedynie w przypadkach wskazanych w ustawie.| domniemanie mocy decyzji| naruszenie = nieważność decyzji
9) szybkości postępowania adm – najprostsze środki prowadzące do załatwienia sprawy, niezwłocznie: sprawa nie wymaga dowodów, informacji lub wyjaśnień, instytucja sygnalizacji uchybienia terminu, zażalenie na niezałatwienie sprawy w terminie i skarga do sądu na bezczynność

10) nakłaniania do ugody- obowiązek organu i uprawnienia każdej ze stron,

11) przekonywania
12) pogłębiania zaufania obywateli – jasne, pewne i przewidywalne zasady orzekania

13) oficjalności postępowania dowodowego – organ powinien zebrać i rozpatrzyć pełen materiał dowodowy, ale ciężar dowodu jest zgodny z 6 KC, nie można zmusić strony do aktywnego udziału; brak ustosunkowania się do wszystkich dowodów = istotne naruszenie przepisów postępowania; dowody powinny znaleźć odzwierciedlenie w aktach sprawy i uzasadnieniu decyzji

ORGANY

organy ST – również kierownicy służb działających w imieniu w/b/p i starosty, związki gmin i powiatów; Rada Gminy nie posiada kompetencji proceduralnej, ale na podstawie USG można wyposażyć w kompetencje procesową inny niż wójt organ – w drodze uchwały rady gminy, na organy jednostek pomocniczych/ podmioty utworzone do wykonywania zadań (przeniesienie kompetencji, nie pełnomocnictwo), na potrzeby KPA także SKO

Inne podmioty – które wydają decyzję na podstawie upoważnienia ustawowego lub zawartego porozumienia (tylko gdy prawo wyraźnie dopuszcza możliwość przekazania w drodze porozumienia) np. przewodniczący KRRiT, organy organizacji społecznych, organy zakładów administracyjnych (tylko nawiązania, przekształcenie i zmiana stosunku zakładowego, akty wewnętrzne już nie), samorządy zawodowe gdy są powołane do rozstrzygania + sprawa załatwiana jest w formie decyzji, spółdzielnie i stowarzyszenia ale nie fundacje

ORGANY WYŻSZEGO STOPNIA (ustalając w pierwszej kolejności bierze się pod uwagę przepisy szczególne, później KPA)

ST -> SKO (bez względu czy są to decyzje z zadań własnych czy zleconych; sprawy powierzone marszałkowi województwa przez wojewodę – odwołanie do właściwego ministra; ustawa może określać inny organ wyższego stopnia);

Wojewoda (1zwierzchnik adm. zesp 2. organ nadzoru ST 3. organ wyższego stopnia, gdy przepisy tak stanowią 4 reprezentant Skarbu Państwa) -> minister;

inne (np. kierownicy jednostek adm. zespolonej i niezespolonej) ->odpowiedni organ nadrzędny lub minister, gdy brak – organ państwowy sprawujący nadzór;

ORGANY NACZELNE: organy adm rządowej, ST (bez SKO, samorządowych jednostek organizacyjnych i organów państwa) ->PRM lub właściwy minister (w rozumieniu KPA również kierownicy komitetów RM i organów centralnych podległych PRM + tylko ministrowie kierujący działami adm. – ministrowie zadaniowi =nie| + kierownicy innych urzędów państwowych)

Inne –> organy o ogólnokrajowym zasięgu działania

Organizacje społeczne -> naczelne organy organizacji, a gdy nie ma PRM/ właściwy minister sprawujący nadzór

WŁAŚCIWOŚĆ

organ jest zobowiązany badać każdy rodzaj swojej właściwości w całym postępowaniu – utrata > umorzenie postępowania + przekazanie do właściwego (nawet po terminie, bo strona może mieć przywrócony termin) - w drodze postanowienia, na które służy zażalenie

Wniesienie do niewłaściwego organu = zachowanie terminu

Podanie w kilku sprawach – rozpatruje w granicach właściwości + w postanowieniu informuje o konieczności nowego podania, co do reszty, wniesienie podania w ciągu 14 dni od zawiadomienia = wniesienie w terminie pierwszego podania

Zwrot – gdy nie da się ustalić właściwego organu lub właściwy jest sąd powszechny

właściwość to procesowy aspekt kompetencji (zdolności do aktualizowania praw/ obowiązków podmiotu) ogólna- w danym układzie postępowania, regulują przepisy KPA dot. zakresu podmiotowego, szczególna – w konkretnej sprawie, właściwość + brak wyłączenie; kompetencje muszą być przyznane wyraźnie w ustawie

miejsce zamieszkania/ pobytu -> miejsce zdarzenia -> Wawa Śródmieście | przedsiębiorstwo; miejsce położenia nieruchomości

Naruszenie przepisów o właściwości (każdej) > nieważność decyzji

SPÓR O WŁAŚĆIWOŚĆ

Żadnemu organowi pozostającemu w sporze negatywnym nie można zarzucić bezczynności, organy jest obowiązany podejmować działania zmierzające do wszczęcia postępowania rozstrzygającego spór, postanowienie o przekazaniu sprawy konkretnemu organowi można obalić w drodze zażalenia lub środków nadzwyczajnych

Spory pomiędzy ST a ARZ rozstrzyga NSA (spory kompetencyjne), resztę sporów (spory o właściwość) rozstrzyga organ nadrzędny na dwoma organami pozostającymi w sporze

Spory rozstrzygają: 1) wspólny organ wyższego stopnia, gdy brak – s-a. 2) między kierownikami adm zespolonej w powiecie –starosta, w województwie –wojewoda 3) jednostki ST z różnych woj. W sprawach z ARZ – MdsADM 4) między wojewodami i organami adm zesp –MdsADM 5) między innymi organami adm – wspólny organ wyższego stopnia lub MdsADM 6) między ministrem i kimkolwiek – PRM | Między organami adm S i RZ –SA (nawet minister vs organ samorządu)

Wniosek o rozpatrzenie sporu (zarówno o właściwość jak i kompetencyjny do NSA): 1 strona 2organ pozostający w sporze 3 MdsADM 4 Minister Spr 5 Prokurator Generalny 6RPO

rozstrzygnięcie sporu nie jest decyzją w rozumieniu KPA, nie przysługują środki odwoławcze ani skarga do sądu, wskazuje tylko organ, nie sposób załatwienia sprawy

WYŁĄCZENIE

PRACOWNIKA

Wyłączenie osoby będącej organem powoduje wyłączenie organu, nie może ona upoważnić np. pracownika urzędu do wydania decyzji w jej imieniu, ale nie następuje wyłączenie organu, gdy wyłączeniu podlega osoba, która tylko wydaje decyzję w imieniu organu.

ex lege – wymaga ad notacji w aktach ze wskazaniem podstawy 1) jest stroną albo pozostaje z nią w stosunku prawnym (był pełnomocnikiem, przedstawicielem ustawowym) 2) krewny do 2 stopnia, małżonek powinowaty, także, gdy wchodzi się w skład organu kolegialnego 3) jest świadkiem lub biegłym 4) kuratela opieka przysposobienie 5) brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji (jest wyłączony także od czynności zmierzających do wznowienia6) dochodzenie służbowe, dyscyplinarne lub karne z powodu tej decyzji, powstaje z datą wszczęcia postępowania 7) pozostaje z jedna ze stron w stosunku nadrzędności służbowej 8) gdy członek SKO brał udział w wydaniu decyzji

Wyłącza bezpośredni przełożony i wyznacza zastępstwo w drodze postanowienia bez zażalenia, co do braku obiektywności – nie można zaskarżyć, można podnieść w odwołaniu lub żądać wznowienia (może być z urzędu)

Na żądanie pracownika

Trzeba tylko uprawdopodobnić, nie przeprowadza się postępowania dowodowego

ORGANU

1. sprawa jest majątkowa i dot 1) kierownika lub osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższym lub jest krewny do 2 st, małżonkiem powinowatym lub zachodzi kuratela opieka przysposobienie – z mocy prawa> dewolucja kompetencji na organ wyższego stopnia | Sprawę załatwia organ wyższego stopnia (ale działa jako I instancja) – może wyznaczyć inny podległy sobie organ, gdy organem wyższego stopnia jest prezes SKO lub MdsADM – wyznacza PRM| gdy jedno SKO stało się niezdolne MdsADM w drodze postanowienia wyznacza inne;

jeśli się nie zastosowano- podstawa do wznowienia,

Organ kolegialny – z mocy prawa, na wniosek swój, strony lub z urzędu, dokonuje przewodniczący organu, jeśli na skutek wyłączenia nie można osiągnąć kworum> organ traci zdolność

2. jeśli organ orzekający w ostatniej instancji przyczynił się do powstania przyczyny wznowienia – traci właściwość, organ nadrzędny nad nim wyznaczy inny organ do prowadzenia postępowania wznowieniowego

sytuacje gdy czynność wykonuje inny organ niż właściwy:

3. organ odwoławczy może zlecić przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego organowi I instancji

4. pomoc prawna

STRONA

· Ma interes prawny, obowiązek albo żąda czynności organu ze względu na nie

· Koncepcja subiektywna i obiektywna – bez sensu obie, bo utożsamiają procesowe pojęcie strony z adresatem decyzji określanym przez prawo materialne

· Zdolność administracyjnoprawna- osoby fizyczne od urodzenia, osoby prawne, państwowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej, jednostki organizacyjne, którym ustawa przyznaje zdolność prawną o ile wynikają dla niej jakieś korzyści/obowiązki z prawa materialnego

· statusu strony nie ma organ zobowiązany do zajęcia stanowiska w danej sprawie

· reprezentowanie strony, będącej osobą prawną, przez organ niewskazany w rejestrze > nieważność decyzji| dla strony, która nie ma organu > kurator – zadania: doprowadzić do wyboru organów lub likwidacji| dla osoby fizycznej – kurator poszukuje, postępowanie jest prowadzone jakby osoba brała udział, termin odwołania liczy się od dostarczenia decyzji kuratorowi i nie podlega przywróceniu gdy znajdzie się strona

· dla osoby nieobecnej sąd może ustanowić przedstawiciela -kuratora w drodze postanowienia, na które nie ma zażalenia, dla obecnej, ale z brakiem zdolności wniosek do sądu powszechnego o wyznaczenie przedstawiciela ustawowego nie jest przyczyną zawieszenie postępowania, śmierć przedstawiciela> obligatoryjne zawieszenie

· wielość stron – gdy prawa i obowiązki wynikają z tego samego faktu i podstawy prawnej + właściwy jest ten sam organ (strony mogą być swoimi pełnomocnikami, wyznaczyć jedną stronę uprawnioną do odbioru pism)

NASTĘPSTWO PROCESOWE 1. przedmiotem postępowania jest sprawa dot. prawa zbywalnych/ dziedzicznych 2w toku postępowania nastąpiło przejście | w przypadku dziedziczenia wstąpienie następuje z mocy prawa, nie wymaga wydania postanowienia

PEŁNOMOCNIK

Każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych może być pełnomocnikiem (może być nawet ograniczona, jeśli wystarcza do dokonania takiej czynności)

- może ustanowić strona lub podmiot uczestniczący w postępowaniu na prawach strony

- pełnomocnictwo na piśmie albo do protokołu

- jeśli charakter wymaga osobistego działania, nie można wykonać czynności przez pełnomocnika

- obowiązek dołączenia do akt pełnomocnictwa (oryginał lub uwierzytelniony odpis)

- możliwość dopuszczenia bez pełnomocnictwa w sprawach mniejszej wagi [ 1. mało istotne sprawy adm 2 czynności adm w toku sprawy ] ale organ musi stwierdzić, ze jest to osoba najbliższa lub domownik – pełnomocnictwo dorozumiane/domniemane (nie ma możliwości dopuszczenia za zobowiązaniem do przedstawienia pełnomocnictwa później)

Organ doręcza pisma pełnomocnikowi – pomijanie pełnomocnika= pomijanie strony – podstawa do wznowienia postępowania

Gdy strona nie ma, nie może działać – organ wyznacza pełnomocnika, który działa do czasu wyznaczenia przedstawiciela przez sąd

UCZESTNICY NA PRAWACH STRON

ORGANIZACJA SPOŁECZNA

1 może żądać wszczęcia postępowania – organ uznając za uzasadnione wszczyna postępowanie w drodze postanowienia (co do zasady zwykłe pismo zawiadamiające o wszczęciu) zmoże, żądać tylko wszczynanych z urzędu| gdy szczególnie ważny interes strony + jej zgoda – może w sprawie indywidualnej (przez art.. 61§2) 2 może dołączyć do toczącego się postępowania (prosić o dopuszczenie w drodze postanowienia). 3Jeśli nie uczestniczy w postępowaniu, może za zgodą organu wydać opinię/ pogląd (strona nie ma nic do gadania) – na odmowę przysługuje zażalenie 4. może być stroną postępowania, gdy dot. jej interesu/ obowiązku

Może złożyć zażalenie tylko na odmowę, gdy organ odrzuci zażalenie może wnieść skargę do sądu. Strona postępowania nie może złożyć zażalenia pozytywnych dla organizacji.

Wnioski dowodowe, pisma, wyjaśnienia, nie można dysponować postępowaniem – zawierać ugody, zawieszać postępowania

przesłanki: cel statutowy zgodny z przedmiotem postępowania + przemawia za tym interes społeczny

Organizacja społeczna może być też normalną stroną postępowania – gdy dotyczy jej interesu prawnego

musi być zgoda na możliwość wszczęcia postępowania – w drodze postanowienia

PROKURATOR

cel: usunięcie stanu niezgodnego z prawem

- prawo zwrócenia się z żądaniem o wszczęcie postępowania – z dniem doręczenie żądania organ ma obowiązek wszcząć postępowanie z urzędu

- Prawo udziału w każdym stadium postępowania, nie ma postanowienia, jeśli żąda to jest dopuszczony

- sprzeciw od decyzji ostatecznej (wszystkie środki nadzwyczajne – tylko wnoszone przez prokuratora, z zachowaniem terminów przewidzianych dla tych środków) jest dopuszczalny wtedy, gdy przepisy przewidują możliwość wniesienia środka, wnoszony do organu właściwego dla danego środka; gdy sprzeciw dotyczy braku udziału strony w postępowaniu, musi być jej zgoda

Sprzeciw do organu – wszczyna postępowanie z urzędu, nie do sądu; od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny

Termin – Nie można wnieść i sprzeciwu i skargi do sądu (termin 6 mcy) z tej samej przyczyny, organ musi załatwić sprawę w ciągu 30 dni, można złożyć zażalenie na nierozpatrzenie sprawy w terminie lub skargę do sądu na bezczynność| Sprzeciw = automatyczne wznowienie postępowania/ stwierdzenie nieważności decyzji/ uchylenie/ zmiana decyzji ostateczne – organ nie jest związany wycofaniem sprzeciwu| organ zawiadamia stronę o wpłynięciu sprzeciwu; ma obowiązek niezwłocznie rozpatrzyć czy zachodzi potrzeba wstrzymania wykonania decyzji w drodze postanowienia – zaskarżalne gdy podstawą sprzeciwu jest nieważność/ wznowienie

Ma prawa strony, może składać wnioski, zażalenie i odwołania

Czy prokurator może wkroczyć dopiero na etapie wniesienia odwołania – przeważa pogląd, że może