35
PODYPLOMOWE STUDIUM ZARZĄDZANIA ZAKŁADAMI OPIEKI
ZDROWOTNEJ
KOLEGIUM EKONOMICZNO-SPOŁECZNE
SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE
MGR JOANNA WIERZBICKA
/ NR ALBUMU 24109 /
PERCEPCJA SPOŁECZNA REFORMY OCHRONY ZDROWIA
PRACA DYPLOMOWA
NAPISANA POD KIERUNKIEM
PROF. DR HAB. JOLANTY GŁADYS-JAKÓBIK
WARSZAWA 2001
SPIS TREŚCI
CELE I ZAŁOŻENIA LEŻĄCE U PODSTAW REFORMY OCHRONY ZDROWIA.
1.1. Główne przyczyny wprowadzenia reformy opieki zdrowotnej.....................6
1.2. Cel wprowadzenia reformy opieki zdrowotnej..............................................7
1.3. Charakterystyczne cechy systemu ochrony zdrowia.....................................8
ROZDZIAŁ II
PERCEPCJA SPOŁECZNA.
2.1. Pojęcie percepcji społecznej......................................................................... 9
2.2. Model procesu percepcji społecznej............................................................10
2.2.1. Uwaga...........................................................................................11
2.2.2. Organizowanie..............................................................................14
2.2.3. Interpretacja..................................................................................15
2.2.4. Osądzanie i podejmowanie decyzji............................................. 15
2.3. Czynniki warunkujące proces percepcji społecznej................................... 17
ROZDZIAŁ III
BADANIA „CBOS” NAD PERCEPCJĄ SPOŁECZNĄ REFORMY SŁUŻBY ZDROWIA..........................................................................................................20
3.1. Ogólna ocena działania służby zdrowia...................................................... 21
3.2. Ocena możliwości korzystania ze świadczeń medycznych w ramach
ubezpieczenia zdrowotnego....................................................................... 22
3.3. Skutki reformy w opinii społecznej i propozycje zmian.............................24
PODSUMOWANIE I WNIOSKI............................................................30
BIBLIOGRAFIA......................................................................................32
SPIS WYKRESÓW I TABEL................................................................33
ANEKS......................................................................................................34
WSTĘP
Przemiany systemowe wprowadzane w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu w całej gospodarce jak również w sektorze ochrony zdrowia wzbudzają ogromne zainteresowanie społeczne, stając się przedmiotem zainteresowania przedstawicieli nauk społecznych. W literaturze zajmującej się problematyką ochrony zdrowia wiele uwagi poświęca się definicjom systemu opieki zdrowotnej. W tym miejscu przytoczę jedną, charakteryzującą nowy system.
System opieki zdrowotnej to zorganizowany i skoordynowany zespół działań, którego celem jest realizacja świadczeń i usług profilaktyczno - leczniczych oraz rehabilitacyjnych, mających na celu zabezpieczenie i poprawę stanu zdrowia jednostki i zbiorowości.1 Przez system opieki zdrowotnej - rozumiemy także elementy rzeczowe (budynki, urządzenia, sprzęt medyczny, etc); ludzkie (lekarze, pielęgniarki, inni pracownicy) infrastruktury służące do zaspokojenia potrzeb zdrowotnych ludności włącznie z regułami prawno- administracyjnymi jej funkcjonowania.2 Tworzą go podmioty funkcjonujące na rynku w ramach sektora publicznego i prywatnego, instytucje ubezpieczeń zdrowotnych oraz administracja rządowa i samorządowa.
Do 1999 roku funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia oparte było na arbitralnych decyzjach organów państwowych, ustalających sposób zaspokajania potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Znaczna część obywateli nie była zadowolona z oferowanych im rozwiązań, wskazywano na techniczne i merytoryczne braki, ale państwo nadal poczuwało się do pełnej odpowiedzialności za wszystkie sprawy związane z ochroną zdrowia. Sytuacja ta dawała jednak społeczeństwu poczucie komfortu, płynące z braku konieczności podejmowania trudnych decyzji i nie ponoszenia ciężaru odpowiedzialności za własne zdrowie.3
1. Kautsch M.: Służba zdrowia. Nr 99-100 / 1999.
2. Baran A.: Wiadomości Statystyczne. Nr 8 / 2000.
3. Oprac. na podstawie: Kempińska- Mirosławska B: „Organizacja i zarządzanie w zakładach opieki
zdrowotnej” ( w:) Transformacja systemu ochrony zdrowia w Polsce. PZWL, Warszawa 1998
W rzeczywistości od lat wiadomo było, że państwo nie wywiązuje się z przyjętych zobowiązań. Negatywne nastroje zarówno społeczeństwa / odbiorcy usług zdrowotnych / jak również całego środowiska medycznego wymogły konieczność wprowadzenia zmian systemowych w służbie zdrowia.
Dyskusje nad kształtem nowego systemu trwały kilka lat. Na przełomie 1997/98 roku, proces przemian uległ znacznemu przyśpieszeniu. Oznaki tego ujawniły się nie tylko w przygotowaniu podstaw legislacyjnych, ale także w energicznym forsowaniu usamodzielniania zakładów opieki zdrowotnej i rozpowszechnianiu kontraktowania świadczeń zdrowotnych. Uchwalono ponadto ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, wprowadzono również zmiany do ustaw: o zawodzie lekarza i o zakładach opieki zdrowotnej.
Ostatecznie z dniem 1.01.1999 zaczęły obowiązywać nowe zasady organizacji i funkcjonowania ochrony zdrowia. Reforma oparta na powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym rozpoczęła się w atmosferze zamieszania i niepokoju. Pierwsze dni jej funkcjonowania przyniosły znaczny wzrost poczucia dezorientacji, co do nowych zasad udzielania świadczeń medycznych, co więcej rzeczywista wiedza społeczeństwa odnośnie reformy nie napawała optymizmem. Od samego początku stanowi ona przedmiot licznych kontrowersji, wzbudza więcej obaw niż nadziei.
Poniższe opracowanie jest próbą uzyskania odpowiedzi na pytanie o to:
„ Jaka jest społeczna percepcja reformy ochrony zdrowia po dwóch latach jej funkcjonowania ”.
Rozważania moje koncentruję na tym, jak społeczeństwo polskie /potencjalny odbiorca usług zdrowotnych / spostrzega, interpretuje, oraz ocenia działalność systemu opieki zdrowotnej. W opracowaniu nie podejmuje polemiki na temat odbioru reformy przez środowisko medyczne.
ROZDZIAŁ I
CELE I ZAŁOŻENIA LEŻĄCE U PODSTAW REFORMY OCHRONY
ZDROWIA
1.1. GŁÓWNE PRZYCZYNY WPROWADZENIA REFORMY OPIEKI ZDROWOTNEJ.
Na wstępie niniejszego opracowania zasygnalizowałam, iż do końca 1998 roku w Polsce funkcjonował system publicznej opieki zdrowotnej oparty na finansowaniu ze środków budżetu Państwa. Do jego głównych cech można było zaliczyć decydującą rolę administracji państwowej w organizacji ochrony zdrowia oraz finansowanie bazy lecznictwa.
Mimo licznych prób modyfikacji i usprawnień tego systemu, nie zdołano wyeliminować negatywnych zjawisk, w tym przede wszystkim:
· niskiego poziomu finansowania systemu publicznej opieki zdrowotnej,
· przypisania do rejonu i brak możliwości wyboru lekarza,
· realnego spadku dochodów pracowników ochrony zdrowia,
· częstych przypadków nieracjonalnego wydatkowania środków publicznych (np. zakupy zbędnego sprzętu i aparatury medycznej),
· braku efektywnej polityki przestrzennego rozmieszczenia bazy lecznictwa – wieloletnie, kosztowne inwestycje bez dostatecznego uzasadnienia,
· ukierunkowania bazy leczniczej na opiekę stacjonarną (szpitalną)
Wyżej wymienione czynniki w znacznym stopniu przyczyniły się do wzrostu negatywnych nastrojów i sprawiły, że w odbiorze społecznym publiczna służba zdrowia była oceniana źle, a konieczność jej szybkiej naprawy była uznawana za sprawę pierwszoplanową. 4
4. Badanie "Aktualne problemy i wydarzenia" (91) przeprowadzono w dniach 11-16 grudnia '97 na 1066-osobowej reprezentatywnej próbie losowej dorosłych Polaków.
1.2. CEL WPROWADZENIA REFORMY OCHRONY ZDROWIA.
Za główny cel reformy należy uznać poprawienie poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli poprzez:
· realizację konstytucyjnych uprawnień obywateli w zakresie opieki zdrowotnej,
· poprawę stanu zdrowia społeczeństwa ( wzrost działań ukierunkowanych na promocję, profilaktykę i zapobieganie chorobom i niepełnosprawności)
· zapewnienie podmiotowej roli pacjenta w systemie,
· wyrównanie dysproporcji w dostępie do świadczeń zdrowotnych ( zagwarantowanie wszystkim obywatelom równych szans w korzystaniu z usług medycznych)
· poprawę efektywności finansowania opieki zdrowotnej,
· wzrost efektywności funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej ( skrócenie czasu hospitalizacji, lepsze wykorzystanie potencjału jednostek- wzrost liczby hospitalizowanych)
· poprawę warunków pracy pracowników ochrony zdrowia.
Aby zrealizować te cele podjęto działania, które przekształciłyby system budżetowy w system ubezpieczeń powszechnych z elementami finansowania budżetowego i związały go z prowadzonymi równolegle innymi reformami systemowymi Państwa. W związku z powyższym reforma ochrony zdrowia zakładała wprowadzenie zasadniczych zmian w zakresie:
· finansowania systemu ochrony zdrowia ( uchwalenie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz powołanie Kas chorych)
· organizacji, zarządzania oraz przekształcania jednostek strukturalnych służby zdrowia (funkcjonowanie wielu podmiotów na rynku usług medycznych – stworzenie zasad konkurencyjności-tym samym poprawa jakość usług).
1.3. CHARAKTERYSTYCZNE CECHY SYSTEMU OCHRONY
ZDROWIA.
Reforma ochrony zdrowia oparta została na powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnych. Do charakterystycznych cech powszechnego ubezpieczenia zdrowo- tnego można zaliczyć przede wszystkim:
· instytucjonalny rozdział płatnika i świadczeniodawcy (Kasy chorych nie mogą świadczyć usług zdrowotnych oraz nie mogą być właścicielami podmiotów w świadczących takie usługi),
· objęcie obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego prawie wszystkich obywateli (zasada powszechności). Osoby, które nie są ubezpieczone z mocy prawa, mogą się ubezpieczyć dobrowolnie. Koszty leczenia osób nie objętych ubezpieczeniem, których nie stać na ich ponoszenie, są finansowane ze środków pomocy społecznej.
· formalne zapewnienie ubezpieczonym bezpłatnego dostępu do niemal wszystkich rodzajów usług zdrowotnych. Wyłączeniu podlegają tylko nieliczne świadczenia, na przykład niektóre zabiegi z zakresu chirurgii plastycznej. Ponadto zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami ubezpieczony musi ponosić część kosztów otrzymywanych świadczeń zdrowotnych dotyczących np. diagnostyki, stomatologii, lecznictwa uzdrowiskowego (tzw. udział własny).
· zasadę solidaryzmu społecznego, która polega na tym, że ubezpieczeni niezależnie od posiadanych dochodów oraz stanu zdrowia mają możliwość uzyskania świadczeń zdrowotnych na tym samym poziomie (zasada ta obowiązywała także przy budżetowym finansowaniu ochrony zdrowia, choć oczywiście w tym przypadku środki pochodziły z podatków, a nie ze składek).
· powszechną samodzielność zakładów opieki zdrowotnej, które posiadają obecnie osobowość prawną, prowadzą własną politykę kadrową i płacową, a także własną samodzielną gospodarkę finansową,
· kontraktowanie świadczeń zdrowotnych - Kasy chorych po przeprowadzeniu konkursu ofert zawierają umowy ze świadczeniodawcami. W umowach określane są prawa, obowiązki i odpowiedzialność świadczeniodawców oraz Kas chorych, w tym dotyczące: zakresu świadczeń zdrowotnych ich jakości i dostępności, sposobu finansowania świadczeniodawców oraz wielkości przeznaczonych dla nich środków finansowych. ...
gosicka