Fromm - Ucieczka od wolności (frg.).pdf - Historia Filozofii - Nieosoba

Eliasz Robakiewicz

1. Wolność jest specyficzną cechą ludzkiej egzystencji, jej znaczenie zmienia się zależnie od

stopnia świadomości człowieka i pojęcia o sobie samym (niezależnym i wyodrębnionym).

2. Więź łącząca człowieka/ludzkość z matką/przyrodą (lub też w cywilizacji z klanem,

kościołem, kastą) nazywa Fromm „ więzią pierwotną ” którą jest częścią normalnego

rozwoju, ogranicza wolność, ale zapewnia bezpieczeństwo i ogólną orientacje.

3. Rozwój człowieka przebiega tak jak rozwój całej ludzkości. Można wyróżnić kolejne stadia

tego rozwoju:

A) Ludzkości

Wyłonienie się z natury (z jedności z naturą), człowiek dalej jest związany częściowo z

naturą i społecznością.

Proces indywidualizacji trwający do dziś, osiągną swój szczyt po reformacji.

B) Człowieka

Dziecko rodzi się nie stanowi już jedności z matką, jednak jest dalej od niej bardzo silnie

zależne (łączy je z matką „więź pierwotna” w tym okresie dziecko poszukuje usilnie

wolności i niezawisłości).

Edukacja która pociąga za sobą frustracje i zakazy (cele dziecka są sprzeczne z celami

matki).

4. Proces indywidualizacji – ma charakter dialektyczny, ma stronę pozytywną i negatywną:

Pozytywna: człowiek wzmacnia się fizycznie, uczuciowo i umysłowo (wzrost poczucia

własnej siły

Negatywny: zmagająca się samotność, która rodzi niepokój

5. Niepokój wywołany osamotnieniem rodzi potężne dążenie do wyrzeczenia się

indywidualności („roztopienie się w świecie zewnętrznym”)

6. Podporządkowanie jakiemu chce ulec człowiek osamotniony nie przynosi zamierzonych

rezultatów. Człowiek czuje się bezpiecznie, ale podświadomie zdaje sobie sprawę że traci

siły, wzmaga się wrogość i niechęć co prowadzi do utraty integralność swojego „ja”.

Pozytywnym rozwiązaniem tego problemu jest spontaniczny związek z ludźmi i przyrodą

(solidarność z innymi ludźmi) , którego najlepszym wyrazem jest miłość i twórcza praca .

7. „Wolność od” - instynktownie zdeterminowanego działania - człowiek jest najgorzej

przystosowanym gatunkiem w naturze, ale ma jedną zasadniczą przewagę: nie kieruje się

instynktami i odruchami, gdyż potrafi uczyć się (w nieporównywalnie większym stopniu niż

zwierzęta) dzięki czemu jego zachowanie jest bardzo elastyczne.

8. „Wolność do” - tworzenia, myślenia i działania wedle własnego uznania zaczyna działać

czynnie (w przeciwieństwie do biernej adaptacji jaką są instynkty).

9. Człowiek jest częścią natury a jednocześnie przekracza ją (dzięki wolności), z czego

wynika tragizm jego losów. Uświadamia sobie, że śmierć jest jego przeznaczeniem i stara

się jakoś usunąć tę grozę (okłamuje sam siebie, śmierć ogranicza jego wolność).

10. Biblijny mit Adama i Ewy – człowiek w raju jest pozbawiony wolności, żyje w naturalnej

harmonii, lecz popełniając pierwszy grzech narusza ją i wykracza poza nią.

Nieposłuszeństwo względem autorytetu (Boga) jest pierwszym wolnym wyborem i

jednocześnie początkiem rozumu, jest też źródłem cierpień bo człowiek oddzielając się od

przyrody jest wyobcowany, nagi.

Nie ma powrotu do raju człowiek musi pogodzić się z swoim człowieczeństwem (którego istotą jest

wolność) i albo będzie próbował uciekać od niego albo może iść do przodu ku i walczyć z

problemami jakie stwarza proces indywidualizacji.

11. Mechanizmy ucieczki – kiedy człowiek nie może urzeczywistnić swojej indywidualności

ludzkiej bo nie pozwalają mu na to warunki (ekonomiczne, społeczne, polityczne) ,

człowiek próbuje uciec od wolności która staje się dla niego strasznym ciężarem. Drugim

czynnikiem który ma wpływ na ucieczkę od wolności jest olbrzymi rozziew między

„wolnością od” i „wolnością do” .

12. Historyczny przebieg indywidualizacji:

W Średniowieczu człowiek był ograniczony przez przymusowe poddaństwo (ekonomiczne

i duchowe)

Przełom nastąpił wraz z reformacją która umożliwiła rozwój jednostki, ale też jej

bezradność, zwiększył jej swobodę, ale i zależność.

Ostatnim ważnym przełomem było pojawienie się kapitalizmu , który miał wpływ

pozytywny: niezależność ludzi, krytyczne podejście do świata, natury, kultury i negatywny:

wyizolowanie, osamotnienie, przerażenie.

13.Kapitalizm i związana z nim nowoczesna kultura ma swoje zalety i wady. Zalety to

uwolnienie od dawnego poddaństwa względem władzy (kościelnej, państwowej, kastowej) i

uzyskanie większej wolności osobistej. Wady to utrata zdolności człowieka do wierzenia w

cokolwiek co nie daje się wytłumaczyć metodami nauk przyrodniczych przez co utracił w

dużym(lub też nie może jeszcze wykształcić) stopniu umiejętność formułowania własnych

sądów, stając się niesamodzielny, bo zależny od autorytetów naukowych, opinii publicznej i

„zdrowego rozsądku” (czyli powszechnego rozumienia racjonalizmu, który może

ograniczać wolność myśli). Kolejną wadą kapitalizmu jest absurdalna asceza wywodząca

się z ducha protestantyzmu. Działalność gospodarcza i jej owoce czyli zysk, sukces, wzrost

gospodarczy nie jest środkiem do celu (szczęśliwego życia, czy też zbawienia w

średniowieczu), ale celem samym w sobie. Kapitał tworzy się nie po to żeby go

wykorzystać, ale żeby dalej inwestować. Liczy się człowiek który ma kapitał do

zainwestowania, jego „ja” jest pozbawione znaczenia to człowiek powinien pracować na

utrzymanie rynku, a nie na odwrót.

14.Człowiek opanował w znacznym stopniu przyrodę, społeczeństwo nie zdołało opanować

tego co samo stworzyło. Technicznej racjonalności towarzyszy społeczna irracjonalność.

15. Słowo „ employs” znaczy poza „zatrudniać”, „posługiwać się” (jak przedmiotem, stare

znaczenie).

16. „Nieliczna grupa roztacza olbrzymią, aczkolwiek tajemną władzę nad całym

społeczeństwem, którego los zależy w dużej mierze od jej decyzji. Inflacja w Niemczech w

1923 roku czy amerykański krach z 1929 roku spotęgowały uczucie niepewności, wielu ludzi

pozbawiły nadziei wybicia się o własnych siłach i odebrały im wiarę w nieograniczone

możliwości sukcesu.”

17.Człowiek sprzedaje nie tylko towary, ale i własną osobowość, samego siebie, sam czuje się

towarem. Jego wartość zależy od atrakcyjności dla innych (np. na rynku pracy).

18.Czynniki które mają wzmocnić „ja” (jako zmieniki prawdziwych uczuć wzmacniających

„ja”):

• prestiż i władza – posiadanie własności, podziw bliźnich, władza nad nimi

• Dla tych którzy nie odnieśli sukcesu, posłuch w rodzinie.

• Duma narodowa, duma klasowa

19. Nowoczesna reklama nie przemawia do rozumu tylko do emocji. Używa takich metod jak:

sugestia hipnotyczna, oddziałuje uczuciowo żeby potem ujarzmić intelektualnie, sugestywne

obrazy, powtarzanie w kółko tej samej formuły. Wszystkie te metody są irracjonalne i nie

mają nic wspólnego z jakością towarów. Tłumią i zabijają krytyczny sposób myślenia.

20.W polityce człowiek staje w obliczu wielkich partii które przytłaczają go swoim rozmiarem,

myśli, że jego głos już się nie liczy (nie ma bezpośredniego wpływu). Metody polityków są

podobne co reklamodawców, obydwie starają się wykazać nieważność choć stwarzają

pozory, że to ona decyduje, rządzi.

21.Olbrzymi ciężar wolności (rozziewu między wolnością „od” i „do”) prowadzi do

zautomatyzowanego trybu życia.

22.Kultura nowoczesna sprzyja konformistycznemu „ja” (wyrzeczeniu się prawdziwej

osobowości):

• Stłumienie spontanicznych uczuć – zastępowanie własnych pomysłów, uczuć cudzymi

(podczas nauki) co prowadzi do wrogości i niechęci

• Zniekształcenie, zwalczanie samodzielnego myślenia i odczuwania – małych dzieci i ich

pytań nie bierze się na poważnie, przez co są one niechętnie nastawione do nauki, a sama

nauka sprowadza się zazwyczaj do naszpikowania dziecka maksymalną ilością informacji

nie koniecznie rozumianych. Traktuje się wszelką prawdę jako względną i poddaje się w

wątpliwość wszystko co nie daje się udowodnić przez nauki przyrodnicze.

• Nie pozwala się na zbyt dużą niezależność – prawomocne są tylko informacji potwierdzone

przez autorytety (naukę, opinię publiczną), często nie tłumaczy się problemów, bo uważa

się, że są zbyt trudne dla przeciętnego człowieka.

• Brak „oryginalności” aktów woli (tego na co jest skierowana) – większość ludzi spędza całe

życie na gonieniu za rzeczami które nie są im do niczego potrzebne tylko im to wmówiono

Fromm - Ucieczka od wolności (frg.).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: