Panowanie dynastii julijsko-klaudyjskiej (14-68 r.)
(polityka zagraniczna)
1. 14-68 n.e. – panowanie wyłącznie członków rodziny Augusta (ród Juliuszów) lub potomków Liwii z jej pierwszego małżeństwa (ród Klaudiuszów-Neronów), mimo że pryncypat nigdy nie wprowadził rządów dziedzicznych.
Ø Dzieje dynastii znane dzięki Rocznikom Tacyta i Żywotom Cezarów Swetoniusza.
2. Tyberiusz (14-37 p.n.e.); Imperator Tiberius Caesar August.
Ø Łączył obie linie dynastii.
Ø W chwili objęcia władzy: doświadczony wódz i dyplomata, utalentowany administrator.
Ø Polityka zewnętrzna: duża ostrożność, trzymanie się testamentu Augusta.
Ø Powierzanie dowództwa Germanikowi (przybrany syn) i Druzusowi („naturalny” syn).
Ø 14 r. – bunt w legionach panońskich (3 legiony) i germańskich (4 legiony Germanii Dolnej).
ü Próby wykorzystania zmiany panującego do poprawienia swej sytuacji, uzyskania podwyżki żołdu, skrócenia czasu służby, zwolnienia weteranów…
ü Panonia – wysłanie Druzusa, umiejętne stłumienie buntu.
ü Germania – groźba buntu także w legionach Germanii Górnej.
· Germanik – rzucenie na szalę całego autorytetu, aby doprowadzić legiony do posłuszeństwa.
o Legiony oferują Germanikowi władzę cesarską – odmawia.
o Popularność Germanika i żony Agryppiny niebezpieczeństwem dla Tyberiusza i jedności Imperium.
Ø Germanik – powierzenie wyprawy odwetowej w głąb Germanii.
ü Idea: pomszczenie klęski z Lesie Teutoburskim.
ü Cesarz: plan skłócenia germańskich plemion (divida et impera bez nowych aneksji terytorialnych).
ü Germanik: marzenie o wielkich podbojach, odnowienia sukcesów Druzusa i opanowaniu całej Germanii.
ü Prowadzona ze zmiennym szczęściem, główny przeciwnik: Arminiusz i Cheruskowie.
ü Dotarcie na teren bitwy i pogrzebanie kości poległych – Arminiusz omal nie zdołał znowu pobić Rzymian.
ü Mimo niechęci Tyberiusza – kontynuacja wyprawy.
· 16 r. - przekroczenie rzeki Visurgis (Wezery); zaciekła, ale zwycięska bitwa z Germanami.
o Zakaz brania jeńców spośród Cherusków – nakaz wybicia ich.
o Wzniesienie na polu bitwy piramidy z broni (tropaeum).
ü Plany Tyberiusza skłócenia Arminiusza i Maroboduusa, władcy Markomanów (cesarz ofiarował mu tytuł królewski).
ü 17 r. – odwołanie Germanika do Rzymu; powierzenie mu misji na Wschodzie.
· Wspaniały triumf w Rzymie.
ü Śmierć Arminiusza, zamordowanego przez współziomków.
Ø Germanik – zadanie uporządkowania spraw na Wschodzie.
ü Dążenie Rzymu: unikalnie konfliktów z Partami i jednocześnie rozciągania wpływów na Armenię.
· Germanik – osadzenie na tronie rzymskiego kandydata.
ü Wcielenie Kapadocji i Kommagene.
ü Kontynuacja polityki tworzenia nowych prowincji z państw zależnych, które zostały już w znacznym stopniu opanowane przez Rzym.
ü 19 r. – niespodziewana śmierć Germanika.
Ø Trudności wewnętrzne i powstania w prowincjach:
ü 17 r. – Numidia i Afryka prokonsularna (do 24 r.)
· Przewodził Numidyjczyk Takfarinas (zdobył wyszkolenie w armii rzymskiej).
· Ruch niepodległych plemion afrykańskich – szczególna rola Musulamiów.
· Zasięg: cała południowa część prowincji.
· Trudna walka w niedostępnym terenie.
· Sprowadzenie z Panonii Juniusza Blezusa i jednego legionu; znaczne sukcesy w 22 r.
o Tytuł imperatora (przysługujący już tylko członkom rodziny cesarskiej).
Ø Powstanie w Galii
ü Przyczyną: nadmierne obciążenie finansowe.
· Niezadowolenie popierane przez druidów (poparcie ruchów antyrzymskich wśród Celtów).
ü 21 r. – wystąpienie Eduów z Galii Lugdyńskiej i Trewerów z Galii Belgiki.
ü Na czele ruchu – Juliusz Flarus i Juliusz Sacrovir.
ü Trudności w stłumieniu – w Galii stacjonowały tylko niewielkie oddziały.
· Ściągnięcie legionów z Górnej Germanii – krwawe stłumienie buntu.
Ø Ostatnie lata panowania Tyberiusza – brak ważniejszych wydarzeń w zakresie polityki zewnętrznej.
3. Gajusz Cezar, zwany Kaligulą (37-41 r.)
Ø Jedyny pozostały przy życiu syn Germanika i Agryppiny.
Ø Caligula – bucik. Nadane w obozie armii nadreńskiej, gdzie się wychowywał.
Ø Władza dzięki popularności ojca, rodziny julijskiej (prawnuk Augusta) i Makrona (prefekta pretorianów).
Ø Marzenie o wielkich podbojach w Galii i Brytanii. Nie stać go było jednak na jakąkolwiek bardziej przemyślaną i energiczną politykę zagraniczną.
Ø Doprowadził do ostrych zadrażnień w prowincjach, zwłaszcza Judei.
ü Pragnienie narzucenia kultu swej osoby w Judei (zwolnionej od składania ofiar cesarzowi i bogini Romie) i postawienia swojego posągu w świątyni jerozolimskiej.
ü Groźba wybuchu powstania (zapobiegła jej śmierć cesarza).
4. Klaudiusz (41-54 r.); Tiberius Claudius Nero.
Ø W momencie wyboru – pięćdziesięcioletni.
Ø Urodzony w Lugdunum, syn Druzusa i brat Germanika.
Ø Początek rządów – uporządkowanie spraw prowincji i reformy administracyjne.
Ø Cofnięcie zarządzeń Kaliguli tyczących się mieszkańców Judei.
Ø Doprowadzenie sporu między Grekami i Żydami, mieszkającymi w Aleksandrii.
Ø Hojne nadawanie obywatelstwa mieszkańcom prowincji, zakładał i rozbudowywał liczne kolonie.
ü Umocnienie granicy nadreńskiej – podniesienie do statusu kolonii w 50 r. miasta w kraju Ubiów (znajdował się tam ołtarz kultu cesarskiego Ara Ubiorum); dzisiejsza Kolonia.
Ø Aktywna polityka zewnętrzna, zerwanie z defensywnym charakterem rządów poprzedników.
Ø Największe osiągnięcie – podbój Brytanii (przygotował się do niej już Kaligula).
ü 42 r. – koniec przygotowań.
ü Koncentracja w północnej Galii 3 legionów nadreńskich i 1 panońskiego.
· Łącznie z auxiliami – 50 tys. żołnierzy.
ü Na czele – Aulus Plaucjusz Sylwanus.
· Jako ostatni spoza rodziny cesarskiej uzyskał prawo do odbycia owacji.
ü 43 r. – lądowanie na wybrzeżu. Szybkie dotarcie do Tamizy.
· Cesarz obejmuje osobiste dowództwo.
o Zdobycie stolicy króla Kunobelinusa. Cesarz wraca do Rzymu z oznajmieniem, że utworzono nową prowincję. Triumf.
§ W praktyce – daleko do podboju Brytanii.
ü Stopniowe poszerzanie terytorium zależnego od Rzymu (dowództwo legionu II – Wespazjan). Wykorzystanie skłócenia plemion brytyjskich.
ü Pod koniec panowania Klaudiusza – większość dzisiejszej Anglii (bez Walii).
· Najbardziej na północ wysunięte ośrodki władzy – Lindum (Lincoln) i Deva (Chester).
· 51 r. – Camulodunum otrzymuje prawo kolonii (budowa świątyni ku czci cesarza).
· Szybki rozwój portu Londinium (największe miasto handlowe Brytanii).
· Stopniowa rozbudowa innych miast – Aquae Sulis (Bath) i Verulamium (St. Albans).
ü Proces romanizacji Brytanii – powolny i dość powierzchowny.
ü Klaudiusz uważał Brytanię za najważniejszą zdobycz swojego panowania.
Ø Zagarnięcie Mauretanii.
ü Próbował już Kaligula – zmusił do samobójstwa jej ostatniego króla.
ü Do podboju przystąpił Klaudiusz – zaciekły opór miejscowej ludności (przełamany w 45 roku).
· Dwie prowincje cesarskie – Mauretania Caesariensis i Tingitana (zarządzane przez prokuratorów).
Ø 46 r. – przyłączenie państwa trackiego.
ü Prowincja cesarska Tracja pod zarządem ekwickiego prokuratora.
Ø Trudności Rzymian w Tracji wykorzystana przez Mitrydatesa, króla bosporańskiego.
ü Pokonanie wymagało dużego wysiłku ze strony Rzymian.
ü Ostatecznie – pojmany, Klaudiusz osadził na tronie jego brata Kotysa.
Ø Prowincje Pecja i Noricum – zarządzane przez wysokiej rangi prokuratorów.
Ø Trudny problem następstwa tronu
ü Brytanik i Oktawia – dzieci z małżeństwa z Messaliną.
ü Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus – syn Agryppiny; Klaudiusz adoptował go pod namową żony (Nero Claudius Caesar).
· 51 p.n.e. – Sekstus Afraniusz Burrus, stronnik Agryppiny, wybrany na prefekta pretorianów.
· Klaudiusz zostaje otruty.
· Pretorianie za przykładem Burrusa obwołują Nerona cesarzem.
o Senat zmuszony do zatwierdzenia tej decyzji.
5. Neron (54-68 r.)
Ø Pierwsze lata rządów – pomyślny przebieg, duża rola w polityce Burrusa i Seneki.
ü Początkowo polityka wobec prowincji i ludów sąsiadujących z imperium kontynuowała zasady Klaudiusza.
· Nero nie posiadał jednak jasnej koncepcji integracji prowincji i Italii – interesował się tylko Achają, głównie z racji zainteresowań artystycznych.
o 66 r. – podróż do Hellady; występy na greckich igrzyskach – oznaki czci i zaszczyty; w nagrodę – zwolnienie miast greckich od podatków.
Ø Powstanie w Brytanii:
ü Namiestnik – Gajusz Swetoniusz Paulinus, zdobywca Mauretanii.
· 60 i 61 r. – na wyspie Mona (ostatni ośrodek druidyzmu, zakazanego przez Klaudiusza).
ü 61 r. – powstanie.
· Geneza: król państwa Icenów, Prasutagus, uczynił spadkobiercami cesarza i dwie córki (nadzieje na zabezpieczenie losu rodziny).
o Panoszenie się Rzymian w państwie; akty gwałtu (ofiarami m.in. królowa Boudikka i jej córki).
· Wybuch w państwie Icenów i wśród innych Brytanów.
· Atak na Camulodunum (zniszczenie cesarskiej świątyni), Londinium i Verulamium.
o ...
bigmagic