Kompendium gramatyki rosyjskiej.pdf
(
113 KB
)
Pobierz
Rus_pl_K_nove.qxd
KOMPENDIUM GRAMATYKI ROSYJSKIEJ
ORTOGRAFIA
Œ–‘Œ√–
Ï
‘»fl
RODZAJ NIJAKI
–
odmiana twardotematowa
œ–
Ï
¬»ÀŒ,
pozostałe – miękkotematowa
M.
Ô
ƒ
‚ËÎ
Ó
Ô
ƒ
‚ËÎ
‡
Á‰
ƒ
ÌË
Â
Á‰
ƒ
ÌË
ˇ
D. Ô
ƒ
‚ËÎ
‡
Ô
ƒ
‚ËÎ Á‰
ƒ
ÌË
ˇ
Á‰
ƒ
Ì
Ë
È
C. Ô
ƒ
‚ËÎ
Û
Ô
ƒ
‚ËÎ
‡Ï
Á‰
ƒ
ÌË
˛
Á‰
ƒ
ÌË
ˇÏ
B. Ô
ƒ
‚ËÎ
Ó
Ô
ƒ
‚ËÎ
‡
Á‰
ƒ
ÌË
Â
Á‰
ƒ
ÌË
ˇ
N
. Ô
ƒ
‚ËÎ
ÓÏ
Ô
ƒ
‚ËÎ
‡ÏË
Á‰
ƒ
ÌË
ÂÏ
Á‰
ƒ
ÌË
ˇÏË
Msc.
o
Ô
ƒ
‚ËÎ
Â
o
Ô
ƒ
‚ËÎ
‡ı
o
Á‰
ƒ
ÌË
Ë
o
Á‰
ƒ
ÌË
ˇı
¬Œ— –≈—
Ê
Õ
‹
Ŗ
wszystkie końcówki oprócz Msc. l. p.
o
‚ÓÒÍÂÒ
ç
̸Â
i D. l. mn.
‚ÓÒÍÂÒ
ç
Ì
Ë
È
tak samo jak
Á‰
ƒ
ÌËÂ
, ale zamiast
Ë
miękki
znak.
”◊
∏
À»Ÿ≈
– wszystkie końcówki jak
Á‰
ƒ
ÌËÂ
oprócz Msc. l. p.
Ó· Û˜
∫
Îˢ
Â
a D. l. mn.
Û˜
∫
Îˢ
,
wszędzie zamiast
-ˇ, -˛
jest
-‡
,
-Û
.
ƒ
Ê
–≈¬Œ ñ
l. p. jak
Ô
ƒ
‚ËÎÓ,
l. mn.
‰Â
ç
‚
¸
ˇ
, ·ÂÁ ‰Â
ç
‚
¸
‚
.
Q
Ãfl ñ
l. p. D., C., Msc. przyp. ∫
Ï
ÂÌ
Ë
, N. przyp. ∫
Ï
ÂÌ
ÂÏ
, l. mn.
ËÏ
ÂÌ
ƒ
, ·ÂÁ ËÏ
∏Ì
,
ËÏ
ÂÌ
ƒ
Ï
– podobnie
‚
ç
Ïˇ, ÁÌ
ƒ
Ïˇ
.
RZECZOWNIKI Z TEMATEM
NA
∆, ÿ, ◊, Ÿ, ÷
Rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego mają w N. l. p. akcentowaną końcówkę
-
∆
Ï
(‚‡˜
∆
Ï, ÓÚˆ
∆
Ï, Ó„Ûˆ
∆
Ï, ͇‡Ì‰‡¯
∆
Ï)
lub nieakcentowaną końcówkę
-
ÂÏ
(Ï
é
ÊÂÏ, Ì
ç
ψÂÏ,
Ô
ƒ
θˆÂÏ, ÒÚ
∆
ÓÊÂÏ)
.
Rzeczowniki rodzaju żeńskiego mają w N. l. p. akcentowaną końcówkę
-∆
È
(„ÓÒÔÓÊ
∆
È)
lub nieakcentowaną końcówkę
-ÂÈ
(ÔÚ
∫
ˆÂÈ)
.
D. rodzaju męskiego w rzeczow-
nikach z rdzeniem na
ˆ
ma
akcentowaną końcówkę
-
∆
‚
(ÔÓ‰‡‚ˆ
∆
‚, ‰‚Óˆ
∆
‚, Ó„Ûˆ
∆
‚)
lub
nieakcentowaną końcówkę
-‚
(ËÌÓÒÚ
ƒ
̈‚, ‡ÏÂËÍ
ƒ
̈‚, ËÒÔ
ƒ
̈‚)
. D.
liczby mnogiej
w rzeczownikach rodzaju męskiego z rdzeniem na
Ê, ¯, ˜, ˘
ma
końcówkę
-ÂÈ
lub
-
ç
È
niezależnie od akcentu
(˝Ú‡Ê
ç
È, ͇‡Ì‰‡¯
ç
È, ‚‡˜
ç
È, Ï
ƒ
Ú˜ÂÈ)
.
RZECZOWNIKI ŻYWOTNE
W l. p. r.
męskiego
B.
ma taką samą formę jak D
.:
‰Ë
ç
ÍÚÓ‡, Û˜
∫
ÚÂΡ
.
W l. mn. wszystkich trzech rodzajów B. jest taki sam jak D.:
Û˜ËÚÂÎ
ç
È, ÒÚÛ‰
ç
ÌÚÓÍ, Îˈ
.
RUCHOME
o
,
e
W RZECZOWNIKACH
ÔÓ‰
ƒ
Ó
Í ñ ·ÂÁ ÔÓ‰
ƒ
͇, ÏÓ
∫
ÔÓ‰
ƒ
ÍË, Ô·Ú
∆
Í ñ ·ÂÁ Ô·ÚÍ
ƒ
, ÏÓ
∫
Ô·ÚÍ
∫
; ÓÚÍ
ß
Ú͇ ñ
ÏÌ
∆
„Ó ÓÚÍ
ß
Ú
Ó
Í, Ï
ƒ
͇ ñ ÔˇÚ¸ Ï
ƒ
Ó
Í, ‰
ç
‚ۯ͇ ñ „
é
ÔÔ‡ ‰
ç
‚Û¯
Â
Í
RZECZOWNIKI NIEODMIENNE
Często stosowane są wyrazy samodzielne
·˛
∆
, ͇Í
ƒ
Ó, ÍËÎ
∆
, ÍËÌ
∆
, ÏÂÌ
÷
, ÏÂÚ
∆
,
ԇθÚ
∆
,
ƒ
‰ËÓ, ÂÁ˛Ï
ç
, Ú‡ÍÒ
∫
, ¯ÓÒÒ
ç
AKCENT
Û‰‡
ç
ÌËÂ
,
ORTOGRAFIA
ÓÙÓ„
ƒ
Ùˡ
– niektóre najważniejsze zasady
1.
Akcent
jest wyrażony siłą i długością sylaby. W różnych wyrazach może znajdować się
na różnych sylabach
:
Ï
ƒ
χ, oÚ
çw
, „ÓÎÓ‚
ƒ
.
W większości wyraz
ó
w akcent jest
stały
:
Á‡‚
∆
‰,
¯Í
∆
·
.
Niektóre słowa posiadają akcent
ruchomy
:
ÛÍ
ƒ
,
é
ÍÛ, ÏÓ
∫
é
ÍË; ˇ Ô˯
é
, Ú˚ Ô
∫
¯Â¯¸
.
Uwaga: Akcent oznaczamy kreską nad samogłoską w sylabie akcentowanej. Jednakże w bieżących
tekstach w języku rosyjskim akcentu nie zaznacza się. Jedyna akcentowana zgłoska, na
której akcent jest zaznaczany, to głoska
∏
[jo].
2. Po
„, Í, ı
piszemy
-Ë
:
ÛÌË‚ÂÏ
ƒ
„
Ë
, Û
∆
Í
Ë
, ˜
ç
ı
Ë
.
3. Po
„, Í, ı, Ê, ¯, ˜, ˘, ˆ
piszemy
‡
,
Û
, a nie
ˇ, ˛
.
4. W
końcówkach
po
ˆ
piszemy
-˚
:
ÓÚˆ
ß
, Û˜
∫
ÚÂθÌˈ
˚
.
5.
Twardy znak (
˙)
pisze się przed
Â, ∏, ˛, ˇ
po przedrostku spólgłoskowym:
Ó·
˙
ˇ‚Î
ç
ÌËÂ,
ÓÚ
˙
ç
Á‰
.
Oznacza to
wymowę głoski
j
.
6.
Miękki znak
(
¸
)
po spółgłosce parzystej oznacza jej
zmiękczenie
:
ÒÎÓ‚
ƒ
¸
, Ì
ç
ÒÍÓÎ
¸
ÍÓ
Ω
·ÎÓÌ
¸
, ‡Ô
ç
Î
¸
ÒÍËÈ ‰ÂÌ
¸
.
7.
Miękki znak
(
¸
)
przed
Â, ∏, Ë, ˛, ˇ
oznacza, że samogłoski te wymawiamy
z
j
:
·ÂÎ
¸
∏, ÒÚ‡Ú
¸
Ω
, ÒÂÏ
¸
Ω
.
8.
Miękki znak
(
¸
)
w rzecz. r. ż.
po
samogłosce
oznacza, że odmieniają się one według
wzoru
ÚÂÚ
ƒ
‰¸
,
wymowa jednak nie musi być miękka
:
Ï˚¯
¸
, ÓÊ
¸
, ÏÓÎÓ‰∏Ê
¸
.
9
.
Miękki znak
(
¸
) w formach czasownika
oznacza a) bezokolicznik:
˜ËÚ
ƒ
Ú
¸
, ÏÓ˜
¸
,
b) 2. os. l. p.
czasu teraźn
:
Ú˚ ˜ËÚ
ƒ
¯
¸
,
Ú˚ Ï
∆
ʯ
¸
,
c)
tryb rozkazujący
2. os. l. p. i mn.:
‚ÒÚ‡Ì
¸
, ‚ÒÚ
ƒ
Ì
¸
ÚÂ
, d) pojawia się w części zwrotnej
-
Ò¸:
ˇ ÍÛÔ
ƒ
˛Ò
¸
, ‚ÂÌ
∫
ÚÂÒ
¸
.
10.
Przeczenie
ÌÂ
w formach czasownikowych piszemy oddzielnie:
ˇ
ÌÂ
˝Ì
ƒ
˛,
ÌÂ
„Ó‚Ó
∫
ÚÂ.
11.
Podwojone
-
ÌÌ
-
w
przymiotnikach
występuje
: a) w miejscu szwu wyrazowego
:
Í
ƒ
ÏÂ
Ì
/
Ì
˚È,
ÒÚÂ
Ì
/
Ì
∆
È,
b) w przyrostkach
-ÂÌÌ-
,
-ÒÚ‚ÂÌÌ-
,
-ˆËÓÌÌ-
:
é
ÚÂ
ÌÌ
ËÈ, ÚÓÊ
ç
ÒÚ‚Â
ÌÌ
˚È,
Ó„‡ÌËÁ‡-ˆË
∆
ÌÌ
˚È,
c) w wyrazach
‰Â‚
Ω
ÌÌ˚È
,
ÓÎÓ‚
Ω
ÌÌ˚È
(cynowy),
ÒÚÂÍÎ
Ω
ÌÌ˚È
.
12.
Podwojone
-
ÌÌ-
występuje również w
przymiotnikach odczasownikowych
:
a) utworzonych od czas. w trybie dokonanym, tzn. z przedrostkiem:
ÔÓ˜
∫
Ú‡
ÌÌ
˚È,
̇Ô
∫
Ò‡
ÌÌ
˚È, Ò‰
ç
·
ÌÌ
˚È,
b)
jeżeli przymiotnik odczas. zawiera grupę
-
Ó‚‡
-
,
-
‚‡
-
w rdzeniu:
Ó„‡ÌËÁ
∆
‚‡
ÌÌ
˚È,
c)
jeżeli przymiotnik odsłowny jest rozwinięty
:
Ê
ƒ
Â
ÌÌ
˚È Ì‡ Ï
ƒ
ÒΠˆ˚ÔÎ∏ÌÓÍ
.
13. Ortografia przyrostków zakończonych na
-Á
lub
-Ò
zależy w zasadzie od fonetyki, tzn.
piszemy je tak, jak słyszymy. Przed spółgłoskami bezdźwięcznymi piszemy
-Ò
:
·Â
Ò
ÔÓÎ
ç
ÁÌÓ,
‚Ó
Ò
ÔËÚ
ƒ
ÌËÂ
,
przed dzwięcznymi
-Á
:
·Â
Á
·
ç
ÊÌ˚È, Ë
Á
·Â„
ƒ
Ú¸
.
Uwaga np. na
·ÂÁ‚Í
é
ÒÌ˚È.
14.
Przedrostek
‡Á
- //
‡Ò
-
jest
nieakcentowany
:
‡Á
‰
ƒ
Ï,
‡Ò
ÔËÒ
ƒ
ÌËÂ,
przedrostek
ÓÁ
-
//
ÓÒ-
akcentowany
:
∆
Á
‰‡Î
//
∆
Ò
ÔËÒ¸.
15.
Samogłoska
Ë
po przedrostku z twardą spółgłoską parzystą zamienia się na
˚
:
∫
Ïˇ //
·ÂÁ
˚
Ï
Ω
ÌÌ˚È, Ë„
ƒ
Ú¸
//
Ò
˚
„
ƒ
Ú¸
16.
Nazwy mieszkańców miast i obywateli różnych narodowości
piszemy małą literą
:
Ï
ÓÒ͂˘
∫
,
é
ÒÒÍËÂ,
˜
ç
ıË,
Ì
ç
ψ˚,
‡
Ì„Î˘
ƒ
ÌÂ
.
męski
).
Są to wyrazy pochodzenia obcego
.
RODZAJ RZECZOWNIKÓW
Wiele rosyjskich i polskich rzeczowników, które są bliskie znaczeniowo i podobne pod
wyględem formalnym (często są zapożyczone), różni się rodzajem:
R. męski
–
‡‚ÚÓËÚ
ç
Ú,
ƒ
‰ÂÒ, ‡Í‚
ƒ
ËÛÏ, ‡Ì
ƒ
ÎËÁ, ·‡„
ƒ
Ê, ·‡ÌÍ, „‡
ƒ
Ê, ÍÓÌÚ
∆
θ, Ï
ç
ÚÓ‰, ÏÛÁ
ç
È, ÌÓθ (n. ÌÛθ), ÂÔÓÚ
ƒ
Ê,
ڇς
ƒ
È, ÛθÚËÏ
ƒ
ÚÛÏ, ÛÌË‚ÂÒËÚ
ç
Ú, Ù‡ÍÛθÚ
ç
Ú, ÙÓÌÚ
ƒ
Ì, ¯ÓÍÓÎ
ƒ
‰, ÊË
ƒ
Ù (ale
též
ÊË
ƒ
Ù‡
r. ž.),
(
Ê
ƒ
ÂÌ˚È) „ÛÒ¸, (‰
∫
ÍËÈ) Á‚¸, (·
ç
Î˚È) Î
ç
·Â‰¸, (‰‡Î∏ÍËÈ) ÔÛÚ¸, (‚˚Ò
∆
ÍËÈ)
é
Ó‚Â̸
.
R. żeński
–
rzeczowniki zapożyczone na
-
χ
(‰
ƒ
χ, ÔÓ·Î
ç
χ, ÔÓ„
ƒ
Ïχ, ÒËÒÚ
ç
χ, Òı
ç
χ, ÚÂ΄
ƒ
Ïχ, Ú
ç
χ),
następnie
‰
ƒ
Ú‡, ‰ÂÚ
ƒ
θ,
z rodzimych
Ì
ƒ
‰ÔËÒ¸, Ô
∆
‰ÔËÒ¸,
é
ÍÓÔËÒ¸, ÒÚ
ç
ÔÂ̸, ÒÚÛÔ
ç
̸, ÚÂ̸, ˆÂθ
.
LICZBA RZECZOWNIKÓW
Tylko w l. p.
stosuje się nazwy zjawisk, rozumianych jako rzecz. materialne
:
Ï
Ω
ÒÓ, ÏÓÎÓÍ
∆
,
·ÛÏ
ƒ
„‡, ÔÂÒ
∆
Í, ·ÛÒÌ
∫
͇, ÂÊ‚
∫
͇, ÁÂÏΡÌ
∫
͇, ÍÎÛ·Ì
∫
͇, χÎ
∫
̇, ‚ËÌÓ„
ƒ
‰, Í˚Ê
∆
‚ÌËÍ,
ÒÏÓ
∆
‰Ë̇, ͇Ú
∆
ÙÂθ (-Ρ), ͇Ú
∆
¯Í‡, ·ԯ
ƒ
, ÏË̉
ƒ
θ (-Î
Ω)
, ÏÓÍ
∆
‚¸ (-Í
∆
‚Ë) i in.
lub jako
zbiorowe
ÏÓÎÓ‰∏ʸ, Ï
ç
·Âθ, ·Âθ∏, ·‡„
ƒ
Ê, ‰ÓÏ
ƒ
¯Ìˇˇ ÔÚ
∫
ˆ‡,
ß
·‡, ÓÎ
ç
̸
i in.
Niektóre rzeczowniki mają tylko formę l. mnogiej
formy l. mn. – plurale tantum to
:
‚
ß
·Ó˚
(-Ó‚), ‰Ûı
∫
(-
∆
‚), Ô„ӂ
∆
˚ (-Ó‚), ˘ËÔˆ
ß
(-
∆
‚), ˜‡Ò
ß
(-
∆
‚), Ó˜Í
∫
(-
∆
‚), Ù
é
ÍÚ˚ (-Ó‚), ·
÷
ÍË (·˛Í),
‰
ç
̸„Ë (‰
ç
Ì„), ËÏÂÌ
∫
Ì˚ (-Ì
∫
Ì), ͇Ì
∫
ÍÛÎ˚ (-ÍÛÎ), Ì
∆
ÊÌˈ˚ (-Ìˈ), Ô
∆
ıÓÓÌ˚ (-
∆
Ì), ÒÎ
∫
‚ÍË (-‚ÓÍ),
Ò
é
ÚÍË (-ÚÓÍ), Ò
é
ÏÂÍË (-ÂÍ), Ò
ƒ
ÌÍË (-ÌÓÍ), Ò
ƒ
ÌË (-
ç
È), ·
é
‰ÌË (-ÂÈ), ‰Ê
é
Ì„ÎË (-ÂÈ), ‰
∆
ÊÊË (-
ç
È), ˘Ë
(˘ÂÈ), ÍÎ
ç
˘Ë (-
ç
È), Í
é
‰Ë (-
ç
È),
∆
‚Ó˘Ë (-
ç
È), ‚Ó
∆
Ú‡ (-
∆
Ú), ÔÂ
∫
· (-
∫
Î), ‰Ó‚
ƒ
(‰Ó‚), ˜ÂÌ
∫
·
(-Ì
∫
Î), Ô
ç
Ìˡ (-ÌËÈ)
.
Najważniejsze polsko-rosyjskie różnice w używaniu rodzaju:
suknia –
ÍÓÒÚ
÷
Ï
(garnitur),
ÔÎ
ƒ
Ú¸Â
(suknia),
Ó‰
ç
ʉ‡
(odzie
ż
, ubranie), usta –
ÓÚ
, plecy –
ÒÔËÌ
ƒ, drzwi –
‰‚¸
, piec –
Ô
ç
˜Í‡
,
skrzypce –
ÒÍ
∫
Ô͇
, urodziny –
‰Â̸ Óʉ
ç
Ìˡ
.
TYPOWE PRZYKŁADY RUCHOMEGO AKCENTU W RZECZOWNIKACH
Ò‡‰
, ·ÂÁ Ò
ƒ
‰‡, Ò‡‰
ß
, ·ÂÁ Ò‡‰
∆
‚Ö Ò‡‰
ƒ
ÏË
– podobnie np.
‚ÓÁ, ‰Ó΄, ‰Û·, ÍÛ„, ÌÓÒ, ÔÓÎ, ÔËÁ,
ˇ‰, ÒΉ, ÒÛÔ, ÛÒ, ˆ‚ÂÚ, ˜‡Ò (
ale D, C, B
˜‡Ò
ƒ
), ¯‡„, ¯‡, ¯Í‡Ù, ·ÓÈ, ÒÎÓÈ, ÒÚÓÈ
ÁÛ·
, ·ÂÁ Á
é
·‡, Á
é
·˚, ·ÂÁ ÁÛ·
∆
‚Ö ÁÛ·
ƒ
ÏË
– podobnie np.
·Ó„, ‚ÓÎÍ, ‚
∆
ÎÓÒ, ‚Ó, „Ó‰, ˜∏Ú
(˜
ç
ÚË, -
ç
È), „
∆
ÎÛ·¸, „ÓÒÚ¸, „ÛÒ¸, Á‚¸, Í
ƒ
ÏÂ̸, Í
∆
Â̸, Î
∆
ÍÓÚ¸, Ì
∆
„ÓÚ¸, Ô
ƒ
Â̸
Á‚ÂÁ‰
ƒ
, ·ÂÁ Á‚ÂÁ‰
ß
,
l. mn.
Á‚∏Á‰˚, ·ÂÁ Á‚∏Á‰Ö Á‚∏Á‰‡ÏË
– podobnie np.
‚ÓÈÌ
ƒ
, ‚˚ÒÓÚ
ƒ
(‚˚Ò
∆
Ú˚), ÊÂÌ
ƒ
(Ê∏Ì˚), Ë„
ƒ
, ÒÂÒÚ
ƒ
(Ò∏ÒÚ˚, ÒÂÒÚ∏, Ò∏ÒÚ‡Ï), ÒÚ‡Ì
ƒ
, ÒÛ‰¸·
ƒ
, Ú‡‚
ƒ
, ÒÂϸ
Ω
(Ò
ç
ϸË, ÒÂÏ
ç
È, Ò
ç
ϸˇÏ)
i in
.
‚ÓÎÌ
ƒ
, ·ÂÁ ‚ÓÎÌ
ß
,
l. mn.
‚
∆
ÎÌ˚, ·ÂÁ ‚ÓÎÌ, ‚ÓÎÌ
ƒ
ÏÖ ‚ÓÎÌ
ƒ
ÏË
– podobnie np.
„Û·
ƒ
, ÔÓÎÓÒ
ƒ
(Ô
∆
ÎÓÒ˚, ÔÓÎ
∆
Ò, ÔÓÎÓÒ
ƒ
Ï), ÒÎÂÁ
ƒ
(ÒÎ∏Á˚)
i in
.
ÍÓÒÚ¸
, ·ÂÁ Í
∆
ÒÚËÖ Í
∆
ÒÚ¸˛,
l. mn.
Í
∆
ÒÚË, ·ÂÁ ÍÓÒÚ
ç
ÈÖ ÍÓÒÚ
Ω
ÏË
ñ
podobnie np.
‚¢¸, ‰‚¸,
Í
ç
ÔÓÒÚ¸, Î
∆
¯‡‰¸, Ï
ç
ÎÓ˜¸, ÌÓ˜¸,
∆
·Î‡ÒÚ¸
i in
.
ÁÂÏÎ
Ω
, ·ÂÁ ÁÂÏÎ
∫
Ö ÁÂÏÎ∏È,
l. mn.
Á
ç
ÏÎË, ·ÂÁ ÁÂÏ
ç
θ, Á
ç
ÏΡÏÖ Á
ç
ÏΡÏË
– podobnie
np.
‚Ó‰
ƒ
, ‰Û¯
ƒ
(
ale
ÔÓ„Ó‚Ó
∫
Ú¸ ÔÓ ‰Û¯
ƒ
Ï), ÍÓÒ
ƒ
, ÒÔËÌ
ƒ
, ˆÂÌ
ƒ
i in
.
„ÓÎÓ‚
ƒ
, ·ÂÁ „ÓÎÓ‚
ß
, „ÓÎÓ‚
ç
, „
∆
ÎÓ‚Û, „ÓÎÓ‚
ç
, „ÓÎÓ‚
∆
È,
l. mn.
„
∆
ÎÓ‚˚, „ÓÎ
∆
‚, „ÓÎÓ‚
ƒ
Ï,
„
∆
ÎÓ‚˚, „ÓÎÓ‚
ƒ
ı, „ÓÎÓ‚
ƒ
ÏË
– podobnie np.
·ÓÓ‰
ƒ
(·
∆
Ó‰˚, ·Ó
∆
‰), „Ó
ƒ
, ‰ÓÒÍ
ƒ
(‰
∆
ÒÍË, ‰ÓÒ
∆
Í),
ÌÓ„
ƒ
, ÔÓ
ƒ
, ÂÍ
ƒ
, ÛÍ
ƒ
, Ò‰
ƒ
, ÒÚÂÌ
ƒ
, ÒÚÓÓÌ
ƒ
(ÒÚ
∆
ÓÌ˚, ÒÚÓ
∆
Ì)
i in
.
ÒÎ
∆
‚Ó
, ·ÂÁ ÒÎ
∆
‚‡,
w l. mn. akcent na końcówkach
– podobnie np.
‰
ç
ÎÓ, Á
ç
͇ÎÓ, Ï
ç
ÒÚÓ, Ô
ƒ
‚Ó
i in
.
ÓÍÌ
∆
– w l. p. akcent na końcówkach, w l. mn. na rdzeniu
–
np.
ÔËÒ¸Ï
∆ –
Ô
∫
Ò¸Ïa, ÔÓÎÓÚÌ
∆
–
ÔÓÎ
∆
ÚÌa, ÂÏÂÒÎ
∆ –
ÂÏ∏ÒÎa, ˜ËÒÎ
∆ –
˜
∫
ÒÎa, Îˈ
∆ –
Î
∫
ˆa
i in
.
Derywacja rzeczowników:
-ÚÂθ
(Û˜
∫
ÚÂθ, ÔËÒ
ƒ
ÚÂθ),
-ÌËÍ
(Óı
∆
ÚÌËÍ, Á‡˘
∫
ÚÌËÍ),
-
∫
ÒÚ
(ÊÛ̇Î
∫
ÒÚ, ÔÓ„‡ÏÏ
∫
ÒÚ),
-ËÍ
(Ù
∫
ÁËÍ, ı
∫
ÏËÍ),
-ÓÒÚ¸
(
ƒ
‰ÓÒÚ¸, „
∆
‰ÓÒÚ¸),
-ÒÚ‚Ó
(ÒÛ˘ÂÒÚ‚
∆
,
‚¢ÂÒÚ‚
∆
),
-ÌËÂ
(Ô
ç
ÌËÂ, ËÒÓ‚
ƒ
ÌËÂ).
(wszystkie rodzaju nijakiego),
Í
∆
ÙÂ
(
rodzaj
SŁOWOTWÓRSTWO (MORFOLOGIA)
ÃŒ–‘ŒÀ
Ô
√»fl
RZECZOWNIKI
»Ã≈Õ
Ï
—”Ÿ≈—“¬
∏
“≈À‹Õ¤≈
RODZAJ MĘSKI
–
wzór twardy M
¿√¿«
∏
Õ,
wzór
miękki
œŒ–“‘
Ê
À
‹
M. χ„‡Á
∫
Ì Ï‡„‡Á
∫
Ì
˚
ÔÓÚÙ
ç
Î
¸
ÔÓÚÙ
ç
Î
Ë
D
. χ„‡Á
∫
Ì
‡
χ„‡Á
∫
Ì
Ó‚
ÔÓÚÙ
ç
Î
ˇ
ÔÓÚÙ
ç
Î
ÂÈ
C. χ„‡Á
∫
Ì
Û
χ„‡Á
∫
Ì
‡Ï
ÔÓÚÙ
ç
Î
˛
ÔÓÚÙ
ç
Î
ˇÏ
B. χ„‡Á
∫
Ì Ï‡„‡Á
∫
Ì
˚
ÔÓÚÙ
ç
Î
¸
ÔÓÚÙ
ç
Î
Ë
N. χ„‡Á
∫
Ì
ÓÏ
χ„‡Á
∫
Ì
‡ÏË
ÔÓÚÙ
ç
Î
ÂÏ
ÔÓÚÙ
ç
Î
ˇÏË
Msc.
o
χ„‡Á
∫
Ì
Â
o
χ„‡Á
∫
Ì
‡ı
o
ÔÓÚÙ
ç
Î
Â
o
ÔÓÚÙ
ç
Î
ˇı
“–¿Ã¬
Ï
…
– l. p. jak
ÔÓÚÙ
ç
θ; D
. l. mn.
ڇς
ƒ
‚
,
pozostałe przypadki również jak
ÔÓÚÙ
ç
θ.
—¿Õ¿“
Ô
–»… ñ Msc.
l
. p. ҇̇Ú
∆
Ë
Ë
,
pozostałe
jak
ÔÓÚÙ
ç
θ;
D. l. mn.
҇̇Ú
∆
Ë
‚
,
pozostałe
jak
ÔÓÚÙ
ç
θ.
Œ“®ÕŒ
– l. p. jak
χ„‡Á
∫
Ì; M
. l. mn.
ÍÓÚ
Ω
Ú‡
, D. l. mn.
ÍÓÚ
Ω
Ú
, χ„‡Á
∫
Ì.
¿Õ√À»◊
Ï
Õ»Õ
– l. p.
χ„‡Á
∫
Ì; M
. l. mn.
‡Ì„΢
ƒ
ÌÂ
, D. l. mn.
‡Ì„΢
ƒ
Ì
,
dalej jak
χ„‡Á
∫
Ì.
MIEJSCOWNIK L. P. RZECZOWNIKA R.
MĘSKIEGO Z KOŃCÓWKĄ
-‰
Ta końcówka,
która jest zawsze akcentowana, występuje tylko w niektórych rzeczownikach i tylko po
przyimkach
‚
lub
̇
.
Często stosowane są wyrażenia
‚ ÎÂÒ
é
, ‚ ˚Ï
é
, ‚ Ò‡‰
é
, ‚ ˇ‰
é
,
‚ ‡˝ÓÔÓÚ
é
, ‚ Û„Î
é
(Í
∆
Ï̇Ú˚), ‚ ¯Í‡Ù
é
, ‚ (
…
ÚÓÏ, Ô
∆
¯ÎÓÏ) „Ó‰
é
, ̇ ÏÓÒÚ
é
, ̇ ÔÓÎ
é
, ̇ Û„Î
é
(
é
Îˈ˚).
Po przyimku
o
również w tych rzeczownikach występuje
-Â
.
RZECZOWNIKI r. m. zakończone w formie podst. l. mn. na
j
(
¸
ˇ
) ñ ¡–¿“, ƒ–”√ //
-“
‹
fl
, -«
‹
´
(l. p.
odmienia się regularnie według wzoru
χ„‡Á
∫
Ì)
M.
·
ƒ
Ú
¸
ˇ
‰ÛÁ
¸
Ω
Uwaga: W D. i B. l. mn. tych rzeczowników zależy
D.
·
ƒ
Ú
¸
‚
‰ÛÁ
ç
È
od miejsca akcentu różna końcówka w akcencie:
C.
·
ƒ
Ú
¸
ˇÏ
‰ÛÁ
¸
Ω
Ï
akcent na temacie
:
·
ƒ
ڸ‚
,
ÒÚ
é
θ‚
…
B.
·
ƒ
Ú
¸
‚
‰ÛÁ
ç
È
akcent ruchomy
:
‰ÛÁ
ç
È, Ò˚ÌÓ‚
ç
ÈÖ
N.
·
ƒ
Ú
¸
ˇÏË
‰ÛÁ
¸
Ω
ÏË
(
w takim przypadku nie mówimy o końcówce, ale
Msc.
Ó
·
ƒ
Ú
¸
ˇı
Ó
‰ÛÁ
¸
Ω
ı
o podstawie
słowa
„
‰ÛÁÈì
poszerzonej o wstawione
e
)
RZECZOWNIKI z formą supletywną
M. Î
÷
‰
Ë
(l. p.
˜ÂÎÓ‚
ç
Í)
‰
ç
Ú
Ë
(l. p.
·∏ÌÓÍ
Liczba mnoga
z końcówką na
-
ƒ
,
-
Ω
:
D.
β‰
ç
È
‰ÂÚ
ç
È
ew. r. n.
‰ËÚ
Ω
)
Często są stosowane wyrazy samodzielne
C.
Î
÷
‰
ˇÏ
‰
ç
Ú
ˇÏ
·Â„
ƒ
, ‰ÓÏ
ƒ
, „ÓÓ‰
ƒ
, ÎÂÒ
ƒ
, ͇
Ω
, ÔÓÂÁ‰
ƒ
,
B.
β‰
ç
È
‰ÂÚ
ç
È
‚˜Â
ƒ
, „·Á
ƒ
, ‡‰ÂÒ
ƒ
, ÌÓÏÂ
ƒ
, ÒÓÚ
ƒ
, Û˜ËÚÂÎ
Ω
,
N.
β‰
¸
Ï
∫
‰ÂÚ
¸
Ï
∫
ÔÓÙÂÒÒÓ
ƒ,
‰ËÂÍÚÓ
ƒ
, ‰ÓÍÚÓ
ƒ,
χÒÚÂ
ƒ.
Msc.
o
Î
÷
‰
ˇı
o
‰
ç
Ú
ˇı
RODZAJ
ż
EŃSKI
– odmiana twardotematowa
ÿ
Ô
À¿,
pozostałe miękkotematowa
M.
¯Í
∆
Î
a
¯Í
∆
Î
˚
̉
ç
Î
ˇ
̉
ç
Î
Ë
D. ¯Í
∆
Î
˚
¯ÍÓΠ̉
ç
Î
Ë
̉
ç
Î
¸
C. ¯Í
∆
Î
Â
¯Í
∆
Î
‡Ï
̉
ç
Î
Â
̉
ç
Î
ˇÏ
B. ¯Í
∆
Î
Û
¯Í
∆
Î
˚
̉
ç
Î
˛
̉
ç
Î
Ë
N. ¯Í
∆
Î
ÓÈ
¯Í
∆
Î
‡ÏË
̉
ç
Î
ÂÈ
̉
ç
Î
ˇÏË
Msc.
o
¯Í
∆
Î
Â
o
¯Í
∆
Î
‡ı
o
̉
ç
Î
Â
o
̉
ç
Î
ˇı
Według wzoru
¯Í
∆
·/̉
ç
Ρ
odmieniają się też
rzeczowniki r. męskiego zakończone
na
-a
/-ˇ,
np.
Ô
ƒ
Ô‡, ‰
ç
‰Û¯Í‡, ‰
Ω
‰ˇ, ¬
ƒ
Ìˇ
itd.
Według wzoru
¯Í
∆
·
odmieniają się również
rzeczowniki wspólnorodzajowe
, np.
ÔÎ
ƒ
ÍÒ‡, ÒËÓÚ
ƒ
, ÁÛ·
∫
·, Ó·Ê
∆
‡
itp.
‘Œ“Œ√–
Ï
‘»fl
– D., C. i Msc. przyp. l. p.
ÙÓÚÓ„
ƒ
Ù
ËË
, B. i N. przyp. jak
̉
ç
Ρ, l. mn.
jak ̉
ç
Ρ
M.
PRZYMIOTNIKI
»Ã≈Õ
Ï
œ–»À¿√
Ï
“≈À‹Õ¤≈
Przymiotniki dzielimy na
a)
jakościowe
, które tworzą krótkie formy
rzeczownikowe
‚
ç
ÒÂÎ, ÚÓÎÒÚ
i podlegają
stopniowaniu
:
‚˚Ò
∆
ÍËÈ, ·
∆
ÎÂÂ ‚˚Ò
∆
ÍËÈ, Ò
ƒ
Ï˚È ‚˚Ò
∆
ÍËÈ
(patrz dalej)
b)
relacyjne
ÏÓÒÍ
∆
È (Ï
∆
Â), ÔÂÒ
∆
˜Ì˚È (ÔÂÒ
∆
Í),
w ramach których znajdują się przymiotniki
dzierżawcze
Ï
ƒ
ÏËÌ, œ
ç
ÚËÌ.
Uwaga: Granica między poszczególnymi typami nie jest zawsze wyraźna, np.
ÁÓÎÓÚ
∆
 ÍÓθˆ
∆ //
ÁÓÎÓÚ
ß
Â
é
ÍË
.
l. p.: odmiana twarda miękka
r. m. r. m.
M. Ì
∆
‚
˚È
Î
ç
ÚÌ
ËÈ
D. Ì
∆
‚
Ó„Ó
Î
ç
ÚÌ
„Ó
C. Ì
∆
‚
ÓÏÛ
Î
ç
ÚÌ
ÂÏÛ
B. Ì
∆
‚
˚È
(
żyw.
Ì
∆
‚
Ó„Ó
)Î
ç
ÚÌ
ËÈ
(
żyw.
Î
ç
ÚÌ
„Ó
)
N. Ì
∆
‚
˚Ï
Î
ç
ÚÌ
ËÏ
Msc.
o
Ì
∆
‚
ÓÏ
o
Î
ç
ÚÌ
ÂÏ
l. mn.: odm. tw. odm.
miękka
wszystkie rodzaje wszystkie rodzaje
ÚÂÚ
ƒ
‰
¸
ÚÂÚ
ƒ
‰
Ë
ÒÚ‡Ú
¸
Ω
ÒÚ‡Ú
¸
∫
W końcówkach
-Ó„Ó, -„Ó
„
wymowa
jak polskie
w
.
R. ż.
Ì
∆
‚‡ˇ
, D., C., N.,
Msc.
Ì
∆
‚ÓÈ
,
B. Ì
∆
‚Û˛;
r. n. M. i B.
Ì
∆
‚ÓÂ
, pozostałe przyp. jak r. m.
R. ż.
kç
ÚÌˇˇ
, D., C., N., Msc.
Î
ç
ÚÌÂÈ
,
B. Î
ç
ÚÌ˛˛;
r. n. M. i B. kç
ÚÌÂÂ
,
pozostałe przyp. jak r. męski.
D.
ÚÂÚ
ƒ
‰
Ë
ÚÂÚ
ƒ
‰
ÂÈ
ÒÚ‡Ú
¸
∫
ÒÚ‡Ú
ç
È
C.
ÚÂÚ
ƒ
‰
Ë
ÚÂÚ
ƒ
‰
ˇÏ
ÒÚ‡Ú
¸
ç
ÒÚ‡Ú
¸
Ω
Ï
B.
ÚÂÚ
ƒ
‰
¸
ÚÂÚ
ƒ
‰
Ë
ÒÚ‡Ú
¸
÷
ÒÚ‡Ú
¸
∫
N.
ÚÂÚ
ƒ
‰
¸
˛
ÚÂÚ
ƒ
‰
ˇÏË
ÒÚ‡Ú
¸
∏È
ÒÚ‡Ú
¸
Ω
ÏË
o
ÒÚ‡Ú
¸
Ω
ı
ÿ“‹, ƒŒ◊‹ ñ jak ÚÂÚ
ƒ
‰¸, ich
temat jest jednak poszerzony o afiks
-
Â-
: Ï
ƒ
ÚÂË,
‰
∆
˜ÂË.
Uwaga
na N.
l. p.:
Ï
ƒ
ÚÂ
¸
˛, ‰
∆
˜Â
¸
˛.
œ”“‹ ñ
chociaż jest to r. męski, odmienia się jak
ÚÂÚ
ƒ
‰¸,
oprócz N. l. p.
ÔÛÚ∏Ï.
ZAWODY I FUNKCJE KOBIET
W j. rosyjskim często są wyrażone rzeczownikiem r. męskiego
np.:
‚‡˜ Ò͇Á
ƒ
·, Ì
ƒ
¯‡ ‚‡˜
Ô˯Î
ƒ
,
…
ÚÓ Ì
ƒ
¯‡ ‚‡˜, ÓÌ
ƒ
ÔÂÍ
ƒ
ÒÌ˚È n. ÔÂÍ
ƒ
Ò̇ˇ ‚‡˜.
Często stosowane są wyrazy
główne
‚‡˜, ‰Ë
ç
ÍÚÓ, ‰
∆
ÍÚÓ, ËÌÊÂÌ
ç
, Ï
ƒ
ÒÚÂ, ÏËÌ
∫
ÒÚ, ̇˜
ƒ
θÌËÍ, ˜ÂÏÔË
∆
Ì, ˜ÎÂÌ.
W niektórych przypadkach pojawia forma pochodna:
ÒÚÛ‰
ç
ÌÚ ñ ÒÚÛ‰
ç
ÌÚ͇, ÊÛ̇Î
∫
ÒÚ ñ
ÊÛ̇Î
∫
ÒÚ͇.
o
ÚÂÚ
ƒ
‰
ˇı
o
ÒÚ‡Ú
¸
ç
Zauważcie, że czasem w porównaniu
twarde i miękkiem przymiotniki pol.
i ros. nie odpowiadają sobie:
‰
ƒ
‚Ì
Ë
È
– dawny, ÷
ÊÌ
˚
È ñ
południowy,
Ò
ç
‚eÌ
˚
È
– północny,
Á
ƒ
Ôa‰Ì
˚
È
–
zachodni,
‚ÓÒÚ
∆
˜Ì
˚
È
– wschodni
i in.
M.
Ì
∆
‚
˚Â
Î
ç
ÚÌ
ËÂ
D.
Ì
∆
‚
˚ı
Î
ç
ÚÌ
Ëı
C.
Ì
∆
‚
˚Ï
Î
ç
ÚÌ
ËÏ
B.
Ì
∆
‚
˚Â
(
żyw.
Ì
∆
‚
˚ı
)Î
ç
ÚÌ
ËÂ
(
żyw.
Î
ç
ÚÌ
Ëı
)
N.
Ì
∆
‚
˚ÏË
Î
ç
ÚÌ
ËÏË
Msc.
o
Ì
∆
‚
˚ı
o
Î
ç
ÚÌ
Ëı
– 1 –
– 2 –
Msc.
o
ÚÂÚ
ƒ
‰
Ë
Plik z chomika:
naamloos
Inne pliki z tego folderu:
Zwodnicze słowa polskie i rosyjskie.doc
(294 KB)
Gramatyka rosyjski.docx.doc
(87 KB)
Materiały do nauki gramatyki języka rosyjskiego.doc
(4721 KB)
ABC jezyka rosyjskiego - S. Kuczynski.rar
(413 KB)
Kompendium gramatyki rosyjskiej.pdf
(113 KB)
Inne foldery tego chomika:
Pliki dostępne do 08.07.2024
akwizycja jezyka
books (123x)
Dokumenty
ebook
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin